Historisch Archief 1877-1940
Fo. 1723
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR .NEDERLAND.
«mder «en menschenslachting aan te richten.
K De inrichting is overigens van de andere
Zeppelins niet verschillend. Twee gon
dels (een vóór en een achter de
passagekajuit) voeren de motoren en de
equipage. De voorste n motor van 130
paardékracht, waarmee een tweebladige
schroef byna duizendmaal in de minuut
wordt rondgedreven. De achter-gondel twee
motoren, die vierbladige schroeven met de
helft van deze snelheid kunnen doen draaien,
beide eveneens van 130 P.K. In de voorste
bevinden ziek de ingenieur en twee
staurIni met enkele monteurs, in de achterste
alleen monteurs, een equipage van acht of
negen koppen.
r Nog eenige cyfers: een luohtschip als
deze«'?Dentschland" was, en, hopen wü,
binnenkort een andere, in zyn plaats,
zanJl «al, mag, beter dan kathedralen
(en daarvoor vergeet de goede Baedeker
net nimmer 1) met cyfers gemeten wor
den: zoo'n b«lloa is een cyfer- en
voInmen-poëenf. Welnu, ze weegt, zonder
gasinhoud, schoon aan den haak, het ronde
getal van 16000 kilogram. Zyn haar cellen
t «vnld, dan draagt zy aan haar flanken tot
< ftn gewicht van 5000 kilogram toe,
waar1 «n ktüds 12 a 1500 kilo benzine en olie.
: Mfeécijfers zyn alle benaderend genomen
want geluk men weet verandert het gewicht
van een Voorwerp, naarmate het hoeger van
de «Arde verwijderd is (een ballon als.de
.Dentsohland" vermindert by elke 80 meter
«ttfging 20Q kilogram), en iedere tempera
tuurswisseling heeft mede invloed.
Het spoedig echec van het eerste
passagiers-lnchtschip mag geen reden zyn,
zoolk würeeds zeiden, het historisch
oogenblik van de eerste exploitatie eener
bestuurbare luchtballon stilzwijgend voorbij
tégaan.
Nog was het maar tot nu toe spel en
«port en wetenschap. Wat er thans hoe
droef eindigend ook, geschied is, beteekent
een nieuw merk op de geschiedenis van het
verkeer. De nog alleen door de vogelen
bewoonde luohtruimten zullen met groote
«n kleine schepselen van
mensehen-maaksel vervuld raken, en de eerste
Luftsohifflinie" moet de moeder zijn van weldra
den aardbol op nieuwe hoogte omspan
nende draden.
VAN DEN EECKHOITT.
Borromeus en de
Borromeusencycliek.
De gissingen wie op last van Z. H. den
Paus de samensteller of samenstellers waren
der zoozeer bekend geworden Encycliek,
doet eigenlijk weinig ter zake. Of de
Staats«ékretaris Merry del Val of de Spaansehe
kardinaal Vivesy Tuto of de aartsbisschop
van Milaan,kardinaal Ferrari de hoofdleiding
had bühet samenstellen van dezen zend
brief dat alles kan buiten bespreking
blyven. We hebben hier te doen met een
aeer solemneel pauselijk rondschrijven,
waarvoor paus Pius X de volle
verantwoordelükheid heeft op zich genomen in
zy'ne hoedanigheid als hoofd der kath. Kerk.
Deze encycliek, eene volksuitgave der
vroegere encycliek tegen de Modernisten
was bestemd yoortgedragen te worden in
zeer wyden kring.
Het ultramontaansche Dagblad van
Noord-JBrabant" (nummer van 4 Juni 1910),
zegt van den aard van dezen zendbrief.
Vooral, daar deze encycliek bestemd is
«m gelezen te worden in breede kringen,
wat niet gezegd kon worden van den
diepgaanden zendbrief tegen het modernisme.
Die heeft er moeten zyn, wie zal het ont
kennen.
De dwaling van het modernisme moest
blootgelegd en daartoe was noodig een
«choolsche uiteenzetting van de dwaalleer
zelve.
Echter hebben niet allen deze uiteenzet
ting kunnen volgen.
Toch wenscht de Paus, dat heel het katho
lieke volk in verzet komt tegen het dry ven
der valsche hervormers die de zuivere leer
van Christus trachten te vertroebelen, en in
de aderen der Kerk smetstof pogen te enten.
Daarom heeft de H. Vader van zyn vroe
gere encycliek tegen het modernisme een
laten wüzeggen volksuitgave willen
geven."
Vandaar j»ok dat het oordeel over de
Hervormers der 16e eeuw: vyanden van
ui i ninnnn liin minimin i
EUNSWAPPEÜJKE
god hun
kennis te
Christus' kruis... lieden, wier
buik is, vanzelf bestemd was ter
komen aan al wat denkt en leest. Het oor
spronkelijk wegmoffelen van deze yassage
uit de encycliek door de Tijd" was dan
ook onbegonnen werk. De encycliek toch
was bestemd in breede kringen te worden
gelezen."
De correspondent van het Berl. Tagebl."
had te Rome een gesprek met een ouden
kardinaal, die onder paus Leo XIII meer
malen een gewichtige rol had gespeeld.
Deze kardinaal vroeg aan den correspondent:
Zou Paus Lep ooit zooveel bereikt hebben,
wanneer hu niet zulk een groote tegemoet
koming jegens de Duitsohe regeering had
betoond?" Deze oude prelaat moet er in
bedoeld gesprek op gewezen hebben, dat
de Paus en het Vatikaansche
Staatssekretariaat niet meer als destijds Leo XIII deed,
de tot oordeel bevoegde mannen om raad
vragen en te Home heeft men gebrek aan
diplomaten, zeide de ondervraagde.
Het is algemeen bekend dat onder Pius
X de Leo XlII-koers is losgelaten, de be
rekenende politiek is op den achtergrond
geschoven en dat reeds m 1903 büde ver
kiezing van den kardinaal van Tenetiëtot*
Paus er eene gedrukte stemming heerschte
onder de pauselijke diplomaten. Kardinaal
Rampolla trok zich terug en nu lezen we
van kardinaal Gasparri dat hu wordt
bezigE* iuden met de codificatie van het
kerkerecht. Pius X houdt zich meer uit
end bezie met de aangelegenheden
zijner kerk, hare inwendige organisatie,
terwijl Leo XIII invloed wilde uitoefenen
op den gang van het wereld- gebeuren. On
der een paus als Pius X moet dus meer
uitkomen de diepe klove die er bestaat
tusschen de R. K. kerk aan de eene en de
kerken der Hervorming aan de andere zijde"
waarvan de Noord-Brabantsche en
Limburgsche Predikanten- Vereeniging spreekt in
haar adres aan de Synode der Ned. Herv.
kerk. De Hervorming besprekend, zou men
dan ook Leo XIII kunnen noemen hoffe
lijker in den toon, ofschoon den Protestan
ten harde dingen worden gezegd, o. a. in
de Encycliek aan de vorsten en volkeren
der wereld, van den 20en Juni 1894, be
vattende eene aansporing tot eenheid in
het gelooven, en waar den Protestanten
wordt verweten dat z\j de schuld dragen
van het niet verder doordringen der be
schaving onder niet-christen volken, waar
Leo XIII zegt:
. . . .waar er over de verscheidene stre
ken der wereld nog zooveel ongelukkig
bijgeloof bestaat, is zulks voor een .niet
gering deel te wijten aan over den gods
dienst ontstane geschillen. Want voor zoover
de sterfelijke rede kon oordeelen uit het
gebeurde, scheen dit de zending door God
aan Europa gegeven: voortdurend aan de
beschaving der christenvolken over alle
werelddeelen verspreiden. Toen de aanvang
en het voortgaan van een zoo groot werk,
vrucht van het streven der voorafgaande
tijden tot blijde winste voortschreed, toen
brak eensklaps de Iweedrach t uit in de 16e
eeuw. Toen de Christenheid verscheurd
werd door strijd en redetwisten, toen de
krachten van Europa werden uitgeput door
twisten en oorlogen. ondervonden de
heilige uitzendingen net noodlottige geweld
dier tijden. Door het voortbestaan _dezer
oorzaken van tweedracht, is het niet te
verwonderen dat een zoo groot deel der
stervelingen wordt vastgehouden door
onmens«helijke zeden en dwaze godsdienstige
gebruiken". . . en in dezelfde Encycliek
waar allen over een kam worden geschoren
en van hen gezegd wordt, dat ze geen
enkele gezagvolle en zekere geloof sfor male
meer bezitten.
Met niet minder liefde zien wij naar die
volkeren, die in de latere tijden door
onfewone gebeurtenissen van de roomsche
erk zijn afgescheiden. Yele feiten uit het
verleden vergetend, richtten zij hunne ge
dachten boven het menschelyke en ver
langend naar de waarheid en het eeuwige
heil meenen zij bij hen aanwezig de kerk
ingesteld door Christus. Willen zy daarmede
hunne vereenigingen vergelijken, en hun
godsdienstzin is te waardeeren toch zullen
ze moeten toegeven dat zy in zeer vele en
gewichtige zaken, het oorspronkelijke ver
geten, tot nieuwigheden door verscheiden
heid van dwaling zijn gekomen en zij zullen
niet ontkennen dat uit het erfdeel der
waarheid dat de stichters der nieuwigheden
bij hun afscheiding meevoeren, byna geen
Welken afkeer wüook hebben
vanpetroleumgeur, zoo zelfs dat liefde en petroleum
niet standvastig naast elkaar het kunnen uit
houden, toch is de menscbheid nog in veel
opzichten afhankelijk van deze natuurlijke
brandstof; al is het electrisch licht gemak
kelijker ta hanteeren, en al liggen de
gasbuizen gereed in alle kamers, toch blijf t het
petroleumlicht de zachtste, gezelligste licht
bron; maar ook op technisch gebied speelt
de petroleum een groote rol. Hebben de
Engelsche bladen niet zichzelf en de wereld
trachten wys te maken, dat de Engelsche
oorlogsvloot de steenkool, die tg d rooft bij
het innemen, en die dan nog den vyand
waarschuwt door de dichte rookpluimen die
uit de pup opwoeien, zon vervangen door
petroleum, die in zeer korten tyd in te pom
pen is en die veel minder rook verspreidt.
Al hebben de Engelichen erbjj vergeten dat
Engeland dan eerst eens petrolenmbronnen
in het eiland zelf moet hebben, evenals nu
de steenkoolmijnen, om by oorlog geheel
zelfstandig te kunnen zijn, toch is het niet
te ontkennen dat andere landen die in dit
opzicht gelukkiger zijn, zooals Amerika, een
met petroleum-gestookte oorlogsvloot niet
beelemaal zouden verwerpen. Juist over dezen
petrolenmrykdom van Amerika wilde ik het
hebben.
Maar eerst een kort woord over petrolenm
bronnen in het algemeen. Zonder een be
paalde theorie te willen bevoordeelen, die
handelt over de vorming van petroleum,
de geheimzinnige reden waarom die brand
bare vloeistof zich in de aarde gevormd
heeft, is wel aan te geven dat de petroleum
dikwijls voorkomt in combinatie met zee
water of liever in 't algemeen gezegd: met
peke). De eerste figuur geeft aan hoe de
8chematisch»toestand van een petroleumbron
is. In een bepaald soort aardlagen vindt
men groote ondergrondsche ruimten gevuld
met pekel, petroleum en brandbare gassen.
Het het oog op het soortelijk gewicht, en
pp de feiten dat men gemakkelijker zwemt
in zeewater dan in zoetwater en dat petro
leum op zoetwater reeds drijft, is het voor
iedereen wel duidelijk dat onderin de holte
het zware zoete water ligt, dat hierboven
een laag van de lichtere petroleum drijft
en dat ten slotte bovenin de holte de gasten
zich verzameld hebben. Meestal bevinden
deze gassen zich onder een zeer groote span
ning, dat wil zeggen: zij hebben een groote
neiging om zich een flinker ruimte te ver
schaffen.
Heeft een expert op grond van onmisken
bare geologische teekens de aanwezigheid van
oliehoudende aardlagen bemerkt, dan worden
op bepaalde plaatsen, die de meeste kans op
succes opleveren, boortorens opgericht. Met
eenig geduld wordt buis op buis geschroefd
totdat plotseling het reservoir bereikt is. Er
Fig. 1. SCHEMA VAN KEN PBTEOLEUMBRON
MET DEIB BOORBBIZEN.
enkele zekere en gezagvolle geloofsfomule
meer bühen aanwezig is."
Dat ook Leo XIII aan minder sterke
tegenstanders wel eens de kwalifikatie van
kwaden trouw durfde geven bewust
zijne encycliek van 28 December 1878 over
de sekte der Socialisten, Communisten en
Nihilisten (zonderlinge combinatie voor
zeker!) en T^aar het neet: Dit dnrvenvan
volstrekt niet te vertrouwen menschen,
waardoor de burgerlijke samenleving met
voortdurend grooter wordend onheil is be
dreigd en waardoor het gemoed van allen
met angstige zorg is vervuld vindt zyu
oorzaak en oorsprong in die vergiftigde
leerstellingen, die in de laatste tijden als
zaden des verderfs ender de volkeren ver
spreid op hun tijd zulke pestdragende
vruchten voortbrachten. Gij weet immers,
eerbiedwaardige broeders, dat de meest
verbitterde strijd in de 16e eeuw door de
Hervormers tegen het katholiek geloof in
gezet en die tot op onze dagen voortdurend
in kracht won daarheen gericht is, dat
met ter-zijde-stelling van alle openbaring
en van alle bovennatuurlijke orde alleen
plaats wordt gelaten voor de uitvindsels of
liever krankzinnigheden (deliramentis) der
rede."
Waar Pius X zich in hoofdzaak bezig
houdt met eigen verdere organisatie zijner
kerk moeit van zelf zijne aandacht in
't bijzonder vallen op den 16en eeuwschen
Carolus Borrpmaeus, die optrad als her
vormer, vernieuwer binnen het raam der
Roomsche kerk, nadat de groote stoot ter
zoo noodzakelijk geworden hervorming of
vernieuwing van buiten was gegeven door
eigenlijke hervormers. Het Romeinsoh Bre
vier, waaruit de priesters dagelijks hunne
getijden bidden, geeft op 4 November eene
beknopte levenschets van Borromaens, welke
vertaald aldus luidt:
HoezeerCarolus, te Milaan uit het adellijke
geslacht der Borromaei geboren, zou uit
munten door heiligheid, voorspelde een
goddelijk licht, dat 's nachts schitterde
boven de legerstede zijner moeder, die baarde.
Als knaap büden geestelijken stand inge
schreven en begiftigd met de opbrengsten
eener abdij vermaande hij zy'nen vader
de renten niet aan te wenden voor eigen
gezin en toen hij zelf het beheer kon voeren,
gaf hij alles wat overschoot aan de armen.
Als jongeling legde hij zich toe op de vrije
kunsten te Pavia. Zoozeer beoefende hy'de
kuischheid, dat bij meermalen
schaamtelooze vrouwen tot hem gezonden om zijne
zedigheid aan het wankelen te brengen,
met onverwinlijke standvastigheid van zich
verdreef. Op 23 jarigen leeftijd door zyn
oom Pius de vierde opgenomen in het
heilige college der Kardinalen blonk hu
uit door godsvrucht en de beoefening aller
deugden. Weldra door denzelfden Paus tot
aartsbisschop benoemd van Milaan, legde
hij er zich vooral op toe de hem toever
trouwde kerk van Milaan in te richten naar
de voorschriften van het heilige Trentsche
concilie, dat vooral tengevolge zijner werk
zaamheid was ten einde gebracht. Om
de verdorven zeden van zijn volk te ver
beteren hield hij meerdere synoden 1) en
toonde zichzelf een voorbeeld van deugd.
Voor het verdrijven der ketters, waarvan
hij er ook zeer" velen tot het Christendom
bekeerde, uit Rhetiëen Helvetië, gaf liy'
zich zeer Veel moeite.
De naastenliefde van dezen man blonk
bijzonder uit, toen hij na verkoop van het
Uritaansche vorstendom de geheele op
brengst, zijnde veertigduizend goudstukken
in een dag uitdeelde onder de armen.
Door dezelfde naastenliefde bezield, schonk
hij 20.000 goudstukken, hem gelegateerd
aan de armen. Yan de kerkelijke inkomsten
hem door zy'n oom Pius IY in overvloed
toegewezen, deed hij afstand, een gering
gedeelte voor zich behoudend en voor de
nooden der behoeftigen. Toen de pest te
Milaan woedde, verkocht hij zyn huisraad,
zelfs zijn bed, om de armen voedsel te be
zorgen en hij zelf sliep op eene plank.
IJverig bezocht hij de pestlijders, troostte
hen met een vaderlijk woord en diende
hun zelf toe de Sakramenten der Kerk.
Door nederige smeekgebeden wilde hij God
verzoenen met zijn volk schreef daarom
openbare gebeden uit en ging in de processie,
een koord om den hals gebonden, een kruis
torschende, blootsvoets, de voeten met scherpe
voorwerpen wondend. Hij zelf bood zich
aan als een offer voor de zonden zijns volks
en trachtte zoo de verontwaardiging Gods
IIIIMnMIIIIKlIMIIIIItlMIIIIMIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIhlIIIIIIIIIMIIHt
kunnen dan verschillende dingen gebeuren,
die te begrijpen zijn bij het beschouwen van
fig. 1. Heeft men bij A. geboord, dan bereikt
de buis het gas en dit zal dadelijk door de
boorbuis naar buiten sissen ; maar petroleum
komt er niet. Wel echter is dit gas een aan
duiding dat er petroleum onder zit. Boort
men bij B dan zal de buis de petroleum zelf
bereiken en zoodra de petroleum aangeboord
is, zal deze vloeistof door de zich uitzet
tende gassen in de boorbuis naar boven
worden gedreven en als een fontein uit het
boorgat opspuiten met afnemende krachten,
naarmate de gassen zich meer uitgezet heb
ben. Ten flotte komt de petroleum niet van
zelf naar omhoog, maar moet gepompt worden.
Eindelijk is er ook de mogelijkheid dat
het reservoir, door het boren bij C. geraakt
wordt in het zoute-water-gedeelte. In dit
geval zullen de gassen e venzoo verken als
bij het «eval B, maar in plaats van petroleum
komt zoutwater omhoog als voorspeller van
de petroleum die volgen zal, zoodra zooveel
pekel uitgestroomd is dat de petroleum, al
zakkende, de boorbuis bereikt heeft.
Een prachtig voorbeeld van een spuitende
petroleumbron geeft de tweede afbeelding,
de zoogenaamde Lakeview-gusher in
Californië, de voordeeligete petrolenmbron van
de wereld". Begin Maart van dit jaar was
een boring aan den gang, die reeds op vele
honderden meters diep gekomen was, zonder
iets op te leveren. Bij een diepte van bijna
800 Meter gaf de directie de zaak op en gaf
bevel de boring te staken; gelukkig hadden
zij een eigenwyzen opzichter die het bevel
vergat, en die nog een lö-tal meters verder
boorde. Toen bereikte de boor de oliehoudende
lagen, een geweldige gasdruk werd daar onder
vonden, die stukken steen door de boorbuis
omhoog slingerde, en kort daarop spoot de
petrolenmfontein omhoog, den top van den
boortoren meenemende. De eerste veertien
dagen was reeds een hoeveelheid van 2,000,000
vaten petroleum omhoog gekomen en er werd
nog geen vermindering in kracht gezien van
den petroleumvulkaan. De stroom steeg eerst
wel 100 M. hoog maar na eenigen trjd steeg
af te weren. Voor de vryheid der Kerk
was hu een allervurigst strijder. Daar hu
de kerkelijke tucht wilde herstellen, werd
hu onder het gebed door oproerigen met
den vurigen kogel van een oorlogstuig ge
troffen, doch door de goddelijke kracht bleef
-hy ongedeerd. Carolus was een man van
bewonderingswaardige onthouding. HU
vastte zeer veel op water en brood, soms
op enkel wat groenten. Hy kastijdde zijn
lichaam door nacht waken, een bard boete
kleed en voortdurende kastijdingen. Hij
beoefende in hooge mate de nederigheid
en de zachtmoedigheid. Al was hij met
bezigheden overstelpt, liet hy' toch nooit
na het gebed en de verkondiging van
Gods woord. Hij deed bouwen vele ker
ken, kloosters en geestelijke scholen. Yeel
schreef hy, vooral zeer nuttige zaken tot
voorlichting der Bischoppen; ook door
zijne zorgen zag de catechismus der pas
toors het licht. Eindelijk trok hy' zich terug
in de eenzaamheid van het Yoralgebergte,
waar de geheimen van des Heeren lyden
in beeldhouwwerk waren voorgesteld. Daar
vertoefde hij eenige dagen en leidde er een
door vrijwillige zelfkastijding hard, door
de overweging van Christus' smarten.
zoet leven totdat de koorts hem overviel
Te Milaan teruggekeerd verergerde de
ziekte. HU deed boete in zak en asch en
de oogen gevestigd op het beeld van den
Gekruisde ging hij over naar den
hemel in zyn 47e levensjaar, het jaar
des Heeren 1584 den derden der nonen
van November (4 Nov.) Door mirakelen
beroemd, plaatste Paulns de Yijfde hem
onder het getal der heiligen".
Een ieder zal moeten toegeven dat die
man, de Milaaneesche bisschop van 1561
1584, daargelaten de bijgeloovigheden van
zy'nen tijd en zyn fanatisme tegen de z.g.
ketters, wel eene eerbiedwaardige figuur
was, vol zelfopoffering voor zijne taak.
Fanatisme is een gevolg van streng door
gevoerd dogmatisme dat zich bar zal uit
spreken wanneer het niet wordt getemperd
door politieke overwegingen, zooals bij
Leo XIII.
Borromaeus verdreef de ketters, Pius
noemt ze lieden wier god hun buik is. Dat
is de daad en de taal des harten van den
fanatikus.
Deze echt ultramontaansche geest wordt
ons ook weergegeven in de huidige bespre
kingen en polemieken door b. v. de Univers
het groote fransche kath. dagblad.
Het prpstantisme en het modernisme
zoo schryft de Univers" bieden, hoe ver
schillend men zich ook in de eeuwen tegen
over den godsdienst plaatse, de treffendste
vergelijking.
Onder den schijn te herbouwen, streven
beide naar vermeien. Alleen is het moder
nisme daarbij nog radicaler en
huichelachtiger, maar van dezelfde grondbeginselen
doordrongen. E renais het vrije onderzoek
er aanspraak op maakt, den Bijbel naar
zyn welgevallen uit te leggen, willen ook
onze koene vernieuwers van den
tegenwoordigen tyd zoowel de H. schrift als de
grondstellingen en begrippen van het katho
lieke geloof naar hun believen behandelen.
Hun leiders worden verdacht van dezelfde
dwalingen in hun uitlatingen en denken
als de predikers van het zuivere evangelie.
Zij zijn valsche apostelen, heiligen zonder
geweten en bevorderaars van de ergste, door
trots ontketende hartstochten. Pius licht
deze nauwe verwantschap van alle slechte
herders duidelijk toe. En de in de
protestantsche kringen door zijn woord gewekte
echo bevestigt dit opnieuw en onwillekeurig".
en het Nederl. kath. hoofdorgaan de Tijd"
in zy'ne poleniek met de Nederlander
.Overigens ziet men de valschheid van het
beginsel in de consequenties van het pro
testantisme, dat in zijn veelvoud van vormen,
de willekeur van zijn vry onderzoeken, de
veranderlijkheid zijner leer toch niet de
.waarheid kan zijn. Wie deze consequenües
doorwerkend tot in de geestelijke anarchie
van onzen tijd, met eenige studie beschouwt,
zal dan ook tot de conclusie komen, dat
niet door, maar ondanks de Hervorming en
haar vernielende hartstocht de Roomsche
Kerk zich met haar eenheid in leer en
leven heeft kunnen handhaven."
De klove is diep tusschen Katholicisme en
Protestantisme en deze klove zal blijven be
staan, wil het Katholicisme zich zelf blijven.
Breda, 21 Juni 1910.
Dr. J. A. H. VAX DEN BRINK.
1) Zes provinciale en elf diocesane synoden.
Eei nationaal part in Hieiw-ftöaiii.
Het grootste en belangrijkste der
NieuwZeelandsche parken, het Tongarlro National
Park, gelegen op het noordelijkste der beide
Nieuw-Zeelandsche eilanden, heeft zijn ont
staan te danken aan een parlementsbeslnit van
1894 en is na kort geleden weer belangrijk
uitgebreid, na een grondig natuurwetenschap
pelijk onderzoek van den uitstekenden bota
nicus L. Cockayne, (waarvan het verslag on
langs op staatskosten is uitgegeven). Het ia
misschien het best te vergelijken met het
,Amerikaansche Yellowstone-park, al heeft het
niet die enorme uitgestrektheid, maar het
doel is hetzelfde: het is bestemd te ZJJD een
toevluchtsoord voor Nieuw-Zeelands grootsch
natuurschoon en hoogst eigenaardig oor
spronkelijk dieren- en plantenleven, dat door
de moderne beschaving steeds meer verdron
gen wordt en zonder ingry pende maatregelen
binnen af zien baren tijd uitgestorven zou zyn.
Wie met den trein Tongariro passeert, ont
dekt zonder moeite waar het park ligt. Want
hoog boven de bossen*» verheffen «ich de
geweldige, deels met sneeuw bedekte, deels
nog ropkende vulkanen en zwarte lava-vel
den wijzen de plaats aan van vroegere uit
barstingen. Aan den voet en op de hellingen
der bergen leven nu nog een groot aantal
van de dieren en planten, die Nieuw-Zee
land bij de natnurvorschers zoo beroemd
hebben gemaakt, maar overal elders ver
drongen ijjn. De vulkanen zelf zijn wel de
grootste aantrekkingskracht van het park,
met hun heete bronnen, zwaveldampen en
versterkende minerale wateren. De 2?3*00
meter hooge kraters liggen in een dichte rij,
de hoogste top, Ruapehn, draagt een kroon
van eeuwige sneeuw om den ouden krater,
waarin kleine gletschers nitloopen, een
cirkelrond meertje omrandend, waarvan het
kokend heete water de kleine, uit het
gietschery's ontstane ijsbergjes onmiddellijk doet
smelten. Het ly'n de eenige gletschers van
het noordelijke eiland. Euapehn blaast geen
rookwolken meer nit, maar wel een paar
andere kraters, Tongariro en Nganrnhoe,
waaruit een voortdurend gesis opstijgt als
uit een open stoomklep, en wier vroegere
lavaof slykstroomen schitterden in bonte kleuren.
Aan die vulkaan-reuzen zyn onde
Maorisagen verbonden. Het gansche terrein was
vroeger een heiligdom, was taboe en wee
den blanke die, de wachters der maori's
trotseerend, waagde binnen te dringen in
het gebied der wrekende goden. Maar nu
gaat de spoorweg rakelings langs den voet der
rotsen en de toerist wandelt rustig door de
bosschen met zyn kaart in de zak en zjjn
camera bereid. Het is een leerrijke wandeling
door een reeks van oerwoud-types, waar de
eene boomsoort de andere afwisselt, allen
opgroeiend uit hun natuurlijke omgeving van
struiken en nog lager gewas; hier kan men
werkelyk zien, hoe de Nieuw-Zeelandsche
natuur was eer de beschaving er vasten voet
kreeg. Eigenaardige benken van een familie
die alleen nog hier en in Zuid Amerika voor
komt, vreemde boom varens en hoogstammige
lelies. In het park vindt men 260 soorten
van phanegoramen en varens en daarvan
komen 72 pCt. alleen in Nieuw-Zeeland voor.
Dan komt men eind?lyk over de grens van
het bosch en begint de eigenlijke bergflora
de eerste plaats in te nemen; velden van de
heeriykste alpenbloejnen schitterend tegen
een achtergrond van vulkaankraters en glin
sterende sneeuw. Op den lava-stroom kan
bestudeer en, hoe het plantaardig leven lang
zaam aan nieuw terrein in bezit neemt, te
beginnen met de eerste mossen en varens,
wier verbazend makkelijk zich verspreidende
sporen ze zoo geschikt maken tot pioniers.
Weldra worden ze door anderen gevolgd
totdat een nieuwe kleine maatschappij"
gevormd is. Een heerlijk vergezicht heeft
men van een der toppen, want wat men
bier ziet, is de oer-natuur van
NieuwZeeland. Niet alleen de wetenschappelijke
merkwaardigheden, dieren en planten, heeft
men willen sparen, maar ook het landschap
zelf; scenic reserves" is de karakteristieke
naam der nationale parken, waarover een
rijksambtenaar, de inspector of scenic
reserves" is aangesteld.
In zyn tegenwoordige uitgestrektheid be' at
het Tongariropark ook een groot percentage
inheemsche dieren, zeldzame vogels en insecten
vooral, die ook al hier hun laatste, laten we
hopen nog lang veilige, toevlucht vinden.
A. VBBSCHOOK.
iiiiiiiimtiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiliiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiii
hy slechts van 60 tot 89 M. boven den grond
op (dus by na tot den top van den Westertoren);
tot een afstand van vier kilometer vliegen de
droppels rond; de struiken zyn een kilometer
in hètrond bedekt door petroleum. Da winst is
enorm, want in de eerste veertien dagen was
de opbrengst reeds ? 750,000. Drie pompen,
die onmiddellijk geïnstalleerd werden, met
een capaciteit van 25,000 vaten per dag,
pompten zoo hard mogely'k. Toch heeft de
petroleum nog het groote meer gemaakt dat
op af b. 2 om den boertoren zichtbaar is,
op den voorgrond.
Pogingen om de fontein in bedwang te
krijgen, zoodat minder verloren ging, mis
lukten eerat geheel; na eenige weken werd
een erboven aangebracht stevig balkendak
tot splinters geblazen. Eindelijk zjjn de po
gingen gedeeltelijk gelnkt. Om
de booropening werd een wal
gebouwd, van zand en
takkenbossen, 5 M. hoog. Aan een
zyde voerde een helling naar
den bovenrand van den wal.
Op deze helling werd een
bewegelijk plankier gebouwd
van stevige balken. De twee
laagste hoeken van dit plan
kier werden door stevige kabels
vastgelegd aan y'ieren pijpen
die in den grond gegraven
waren. Daarna maakte men aan
de twee bovenste hoeken ook
kabels vast die over de bron
heen werden gelegd en trok
men het plankier tegen de
helling op boven op den wal,
op een oogenblik dat de fon
tein even iets in kracht afnaai.
Deze laatste kabels werden
spoedig vastgelegd ook aan
ijzeren pijpen, en het resultaat
was dat de fontein bedwongen
was, n.l. in zoover dat de
petroleum niet meer zoovel
in het rond vloog. Dat
beteekende een groote bezuiniging
van petroleum, en dus nog
voordeeliger finantieel
resnlt aat. De hier gegeven cijfers zyn
een aanwijzing hoe ry'k deze
bronnen kunnen zijn, en
bovenFig. 2. DE LAKBVIEW PETROLEUMBRON IN CALIFORNIE.] dien dat 4m.er*a w,el denken
r» r . j , , /...?? o/» ,.? j . j , kan aan het ideaal van een
De hoogte der petroleum f,mtem u 80 M.; de uitgestroomde petrokum petrolenm-brandende
oorlogsheeft het meer gevormd, dat op dtn voorgrond zichtbaar vloot.
ii, met enkele struiken die er nog boven uit iteken. P. VAN OLST.