?* T%/ ft f kS1 T ^ -j . * > ? ,.f. «.-,? 'if »? ;c/V 10 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1743 C. Croll. F. D. N. H. F. Bnye. A. v. Gilst. B. Lieber. J. H. Adam. F. Domela Nienwenhnis, na den terogkeer ait de gevangenis, te midden van de leden van den Yan Christen tot Anarchist. Mémoires van F. DOMELA NIETJWENHUIS. Door de Uitgevers van Holkema en Warendorf zijn wij in de gelegenheid ge steld hier af te drukken het voorwoord en den aanvang van de Mémoires welke F. Domela Nieuwenhuis dezer dagen b\j hen in het licht zendt : VOOBWOOHD. De traditioneele vrienden, die iemand verlokken of verleiden om levensherinne ringen uit te geven, hebben bümij ook ?iet ontbroken. EB hoewel tegenstribbe lende, ben ik er ten slotte toe overgegaan om my aan den arbeid te zetten. _ Door de omstandigheden gedreven in een richting, die ik weinig vermoeden kon, ja daardoor voortoedrongen, vervulde ik een plaats' in het laatste kwart gedeelte der vorige en het begin dezer eeuw, die door velen belangrijk genoeg wordt geacht om haar te kennen. Met mütoch is een bewe ging opgegroeid, die,ofschoon in den beginne, een vergeten hoofdstuk vormende, lang zamerhand op den voorgrond kwam. De socialistische beweging in ons land en mijn persoon zijn toeh zoo nauw aan elkander verbonden, dat ze niet meer gescheiden .kannen worden. Mijn leven is in zekeren zin de geschiedenis van de socialistische beweging in Nederland. Al licht is men geneigd zichzelf te maken tot een middenpunt, waarvan alles uitstraalt en toch is men slechts een der akteurs die in dit drama een rol vervullen en steeds ben ik levendig doordrongen geweest van de juiste opmerking: men meent te schuiven en men wordt geschoven. Zie ik terug op den afgelegden weg en vergelijk ik de wereld van heden m t die van de jaren 70 tot 80, dan zal men m moeten toegeven, dat wij gedurende dat tijdsverloop een geheel andere en nieuwe wereld hebben gekregen. Eon van de arbei dersklasse van dien tijd gezegd worden: z\j is niets, nu kan men zonder tegenspraak te ontmoeten beweren, dat zij, zoo niet alles is, zütoeh een machtige faktor is geworden, ETLNSCHAPPELUKE De ontwikkeling Tan ie weflsIrüfl-TüepacMüe ii ie toeiomst. J. B. Walker publiceerde onlangs zijn ge dachten over den bouw van de wedstrijdvliegmachine in de toekomst; hierbij stelde hem de studie der ontwikkelingsrichting van de tegenwoordige constructie in staat de vermoedelijke stadien over eenige jaren met vrq groote zekerheid te voorspellen, in 't bijzonder voor die vliegmaehines, die alleen voor snelheidswedstrjjden gebouwd worden. Hjj baseert zjjn redeneeringen hoofdzakelijk op het feit dat ia het afgeloopen jaar de snelheid anderhalf maal grooter is geworden en dat hierbij de monoplan de baas is gewor den van den biplan. De toekomstige wedstrijd-vliegmachine zal dos een monoplan irjn en het is opmerkelijk Centralen Raad. waarmede men rekening moet houden, of men wil of niet. En dan zie ik in mijn leven den ontwik kelingsgang van een mensen, die van den beginne af bezield was met een verlangen naar waarheid en wiens geheele leven was een onophoudelijk streven om haar te naderen. Misschien wel te erg, wanneer het mogelyk is, zoodat het waar is wat iemand eens van mij getuigde, dat ik ge dreven werd door de hartstocht der waar heid. Nooit heb ik mijn beginselen geplooid naar mijn belangen, maar steeds zonder aanzien des persoons zooveel mogelijk de kpnsekwenties getrokken uit de meening, die de mijne was geworden. Omdat elkeen geoordeeld wordt naar de maatstaf dien hij omdraagt in zijn eigen gemoed, daarom is het zoo uiterst moeilijk een ander te beoordeelen, daar het onbillijk zou zijn een ander naar zijn maatstaf te beoordeelen en toch dat doet men onwillekeurig. Nog levendig herinner ik mij, hoe mij als jong mensch zeer diep trof een woord van Lessing, dat nooit uit mijn geheugen is gewischt geworden en waarvan ik de waar heid zelfs dieper ben gaan gevoelen, naar mate ik ouder werd. Het luidde: niet de waarheid, in wier bezit men is of meent te zijn, maar de oprechte moeite, die men besteed heeft om de waarheid te vinden, bepaalt de waarde van den mensch. Want niet door het bezit, maar door de navor sching der waarheid, worden de krachten vermeerderd en daarin alleen bestaat zijn altijd toenemende volmaaktheid. Het bezit maakt rustig, traag, trotsch. Als God in zijn rechterhand de geheele waarheid en in zijn linker alleen het wakker streven, om de waarheid machtig te worden ofschoon met de bijvoeging dat hij mij altijd en eeuwig zou doen dwalen om sloten had en als hij dan tot mij zeide: kies! ik zou ootmoedig naar zijn linkerhand grijpen en zeggen: Vader, geef! De loutere waarheid is alleen voor U". Geeft dit gezegde den sleutel tot Lessing's leven en werken, het doet dit ook van het mijne, want op welk gebied ook, steeds ontwaart men diezelfde lust, datzelfde streven, datzelfde zoeken naar waarheid. dat bij het benaderen van dit type, de ment eb den weg volgt die door de natuur al lang ingeslagen is. Walker beschouwt, en volstrekt niet ten onrechte, de albatros als een vol maakte vliegmachine, die het prototype leveren moet van een wedstrijd-toestel. Het rondwelvende, spoelvormige lichaam en de ver-uitgestrekte smalle vleugels, die de alba tros tot den besten vlieger maken, moeten door ons in metaal nagebootst worden. Er is bij het onderzoek van de vliegkunst reeds ge vonden dat het deel van het zweef vlak dat naar voren gerickt is eigenlijk het meest werk zame gedeelte is, omdat het voortdurend met nieuwe onberoerde luchtdeelen in aan raking komt. Het deel van het zweefvlak dat verder naar achteren ligt, moet werken met lucht die al door het voorste zweefvlakgedeelte een omlaaggerichte snelheid heeft verkregen; deze omlaag bewegende lacht r iedt lang zooveel nuttigen weerstand niet tegen de zweefvlakken als de nog onberoerde lucht. De practische bedoeling hiervan is dat een zweefvlak, dat vier meter lang en twee meter breed . is veel meer uitwerking zou hebben als het acht meter lang eu een meter breed was. Het oppervlak is dus gelijk, maar een lange smalle vleugel is beter dan een korte breede vleugel. Da lange smalle vleugels van Fig. 1. WALKBB'S TOEKOMST RACE- MACHINE. Doek, staaldraad en hout zijn vervangen door staal. Uitwendiye spandraden zijn vervangen door een inwmdig staulgeraamte, zifodat het oppervlak glad is. Het imeldragtnd onderstel is tijdens de vlucht omhooggetrokken tegen het lichaam aan. Al wat verdrukt, verongelijkt was, kon rekenen op mijn sympathie en zelfs al moest ik daardoor vriendschap irjboeten, liever dit dan dat ik mee zou werken tot on recht en niet zou trachten het op te ruimen. Myn geheele ontwikkelingsgang is een harmonische geweest, steeds van het lagere naar het hoogere. Van geloovig theïst werd ik atheïst en eenmaal den hemel boven mijn hoofd verloren hebbende, trachtte ik de aarde tot een hemel voor allen temaken. Ik werd dus socialist, omdat er voor den mensch die niet gelooft aan een hiernamaals, niets anders overblijft. En van socialist werd ik anarchist, omdat ik zag, dat het socialisme eenzijdig slechts de helft bevor derde van de bevrijding van den mensch, door hem hoogstens te waarborgen, dat hij F. Domela Nieuwenhuis, als Studeat. geen honger en gebrek zou lijden, maar den mensch niet geestelijk vrümaakte, daar hij gebukt bleef onder het gezag in weikei, vorm ook. Daarom brp jd en vrij heid dat moest de lenze zijn en dat is Anarchisme. Ik heb dus alles zelf doorgemaakt en buitendien behalve honger en gebrek, alles ondervonden, wat pen arm moischenhart ondervinden kan. Mijn slotsom van het leven is, dat in den arbeid alle» te vinden is wat een mensch behoeft tot troost tot in de treurigste omstandigheden des levens. Ea tooh veranderde ik niet zoo spoedig, om hoog weg te vliegen met elk nieuw standpunt, neen eerst langzaam en na goed gewikt en gewogen te hebben, verliet ik een oude meening, die mij lief was gewor den om haar te verwisselen voor een nieuwe. Ik heb geen vlindernatuur Maar al wat ik aannam, was het mijne, een overtuiging die ik gekregen heb na veel strijd en soms lijden. Juist die ontwikkelingsgang, die wordings geschiedenis is niet van belang ontbloot, want het is zoo waar, wat Multatuli ergens zegt: er is geen mensch, wiens gemoeds geschiedenis niet belangrijker is dan de langste mooiste" gemaakte roman." E u wat 'u afwisseling! Als ik vooraf eens had kunnen staan voor al wat ik door leefde ea iemand mügezegd had: dat alles moet gij doorleven, ik zou bepaald gezegd hebben: dat kan ik niet, dat is m onmog»li]k. Want snelt het eene leven geleidelijk en gemakkelijk voorbij, in het andere stapelen zich zoo wat alle denkbare moeilijkheden op. Of ik geslaagd ben in het weergeven van alles F In het beoordeelen van zaken zoowel als personen? Dat zullen anderen moeten uitmaken. Geheel zeker niet, maar ik mag blij zijn als het gedeeltelijk gelukt is. Natuurlijk; dragen onze herinneringen zoowel als die van elk ander een sterk persoonlek karakter, maar toch kan ik verklaren er naar gestreefd te hebben het persoonlijke niet als hoofdzaak te hebben beschouwd. Niemand stond zoo zeer bloot aan aanvallen van alle kanten en leefde dus zoo in een positie van voortdurend verweer. Strijdlustig van nature, vermin derde deze niet door al die aanvallen. Mijn jaren tellen dubbel, soms driedubbel, het z\jn zoogenaamd Indische jaren, echter zonder recht op pensioen om in tijds een otium cum dignitate te genieten. Voor mij is streven leven en zoolang ik leef, zal het wel een eeuwig streven blijven. Ik heb mijn werk eerst wat laten bezinken en neemt men het dan weer ter hand, dan staat men er altijd meer kritisch en onpartijdiger tegenover. Drie jaar bleef het in portefeuille, zoodat al is het Horatiaansche nonum primatur in annum (in het negende jaar moet een werk afgedrukt worden) niet in den letterlijken zin hierop toepasselijk, toch is het ook niet zoo heet van het rooster gegaan. Mocht ik soms hier of daar gefaald hebben, men vergete niet, dat ik nimmer een dagboek of aanteekeningen heb gehouden daartoe had ik het ook te druk en dm alles uit herinneringen heb moeten putten, daarin bijgestaan door de jaargangen van Richt voor Allen en Vrije Socialist, dat is dus van 1879 tot den huidjgen dag, die als 't ware een afspiegeling zijn van mijn leven. Hoe het ook zij, wat ik als motto plaatste voor mijn Geschiedenis van het socialisme, dat moge ook als zoodanig hier dienst doen en dat is het woord van den grooten denker Goethe: onpartijdig te zijn kan ik niet beloven, wel om eerlijk te zjjn. 2 Aug. 1910. F. DOMELA NIEUWENHUIS. Ziehier den aanvang van de Mémoires; Juist even vóór het afsluiten van het jaar 1846, op 31 December, werd te Amsterdam het talrijke gezin mijns vaders vermeerderd met een jongen, die den naam van Ferdinand kreeg, naar zijn vader, als plaatsvervanger van een anderen zoon met denzelfden naam, Tas Eli millllllllll llllltlllllllMIH ? IIIIIIIIMIHIIIIIIllllllllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIMIIIIIf de wedstrijd-vliegmachine zullen verder van metaal gebouwd moeten worden, waardoor zrj de eigenaardige wel ring zullen kunnen krijgen van vogelvleugels, een welving die luchtkolken voorkomt, en die de structuur steviger doet worden. Het lichaam van de vliegmachine moet lang en geleidelijk spoelvormig nitloopend zijn om de luchtweerstacd gering te maken, terwijl de doorsnee ook om deze redenen rond of ovaal moet zijn. Deze grootere lengte zal het evenwicht in de richting voor-acht er standvastiger waker. Walker heeft vooral niets op met de tegen woordige materialen waaruit de machines gebouwd worden; hout, doek ea staaldraad vindt hy uit den booze, en alleen geschikt voor den ti,d toen, met het oog op vele onge lukken, goedkoop materiaal wenschelijk was, dat gemakkelijk en goedkoop kon gerepa reerd worden. De plaats van dit materiaal moet lang zamerhand eens ingenomen worden door een van de vele opmerkelijke staalsoorten, die de wetenschap nu beschikbaar stelt en die in verhouding tot hun gewicht een geweldig groote sterkte en taaiheid vertoonen. Walker denkt hier ongetwijfeld aan de s'aalsoorten, waarbij niet het ijzer vermengd is met kool stof, maar met velerlei andere stoffen die even zeer de staal-eigenschappen doen varieeren als de koolstof dat reeds met ijzer deed. Zoo heeft men b.v. nikkeistaai, dat door zijn eigen schappen zeer gezocht is voor bruggenbouw en ook voor assen, met het oog op vermin derde wryvin?. Dan heeft men chroomstaai dat enorm hard is. maar helaas zeer broos, maar waarvan men toch gebiuik maakt, door dit brosse metaal als twee platen ter weere. zijden aan een gesmeed-ijzeren plaat te walsen. Maar vooral vanadiumstaal zal voor de vliegmachine in aanmerking komen, waut de toevoeging van een geringe hoeveelheid vanadinm aan het staal (% pCt. is reeds voldoende) maakt het metaal zeer veerkrachtig : de grens van veerkracht wordt lang zoo spoedig niet overschreden, terwijl bovendien vanadiumstaal zeer geschikt is om aan trekkende krachten weerstand te bieden. Is van deze staalsoort genoeg te produceeren dan wordt vanadiumstaal het ideale lucht-metaal. Met deze staal soorten voorspelt Walker een machine die veel sterker is dan, maar toch even licht is als de tegenwoordige vlieg machine. De voornaamste weerstand, die een vliegmachice ondervindt, is diegene die de lacht biedt aan het voor-oppervlak van het toestel. Deze voorzijde-weerstand neemt toe, ODgaveer volgens het quadraat der snelheid ; das bij twee maal grooter snelheid wordt de weerstand ongeveer vier maal grooter. Ergo : liefst zeer klein oppervlak van de machine voorzijde : voor zoover de stevigheid dit toe laat. Dit feit heeft vooral de monoplan het in snelheid doen winnen van de biplan. Een biplan heeft een groot voor-oppervlak dat luchtweerstaod overwinnen moet, vooral wat betreft de «talen spandraden. Dit laatste klinkt vreemd genoeg, maar werkelijk scbrjnt een gespannen draad enorme weerstand te ondervinden van de lucht. Langley heeft dit aangetoond in zijn protfnemingen. Naarmate de snelheid toeneemt wordt de weerstand steeds grooter der dralen totdat op een ge geven oogenblik, wanneer de draad een typi sche toon doet hooren, de weerstand plot seling enorm toeneemt. Dit vindt een ver klaring in het volgende: door de luchtstroom komt de staaldraad in zoo snelle trilling dat hu practisch een weerstandbiedend oppervlak krygt, dat juist zoo breed is als de trillings wij dte va a de draad; daarom ondervindt een strakgespannen draad een weerstand die be paald in een wanverhouding staat tot de eigenlijke draad-dikte. Daarom geen draden. De vleugels moeten van platen metaal ge maakt worden, in plaats van doek, en deze platen wo, den dan gesteund door een stalen geraamte, dat binnenin de vleugelplaten be sloten ligt, en dat zeer stevig verbonden is aan het lichaam van de machine. Ook het lichaam zelf wordt geheel van dunne metaalDe beer Jan van Elk. candidaat- notaris te Dordrecht, volgens drie deskundige heeren de man met den grtfotsten invloed in Nederland. die hem voorafging maar niet in het leven mocht blijven. Behoort bij het Nederlandschap, dat men volgens het volkslied van vreemde smetten" vrij is, dan maak ik daarop allerminst aan spraak, want mijn bloed is een allerzonderlingst internationaal mengsel. Yan moe derszijde toch ben ik een Engelschman, daar mijn moeder een Ecgelsche was en van vaderszijde een Deen, daar mijn over grootvader indertijd uit Denemarken hier te lande kwam ten gevolge van een schip breuk, die hij leed, om zich daarna te Alkmaar te vestigen als kaashandelaar. Echter toen luidde de naam op zijn Deensch Nyegaard, welke naam vertaald werd in Nieuwenhuis, omdat de Deensche naam op den klank af dikwijls veranderd werd in nijdigaard". Mijns vaders moeder Domela kwam uit Brunswijk, maar deze moet, vol gens sommigen van Hongaarsche, volgens anderen van Friesche afkomst zijn. Daar die naam met haar dood dreigde uit te sterven, voegde mijn vader hem bij de zijnen en zoo komt het dat onze lijn alleen den naam draagt : Domela Nieuwenhuis. Hoewel, dus mijn wieg in Nederland stond, was mijn bloed besmet" met Engelsche, Deensche, Duitsche en Hongaarsche of Friesche smetten", een vreemd mengel moes, waaraan het misschien is toe te schrijven dat een zeker gevoel van inter nationalisme mij niet vreemd is." * ** Het ongetwijfeld eigenaardige slot van Domela Nieuwenhuis1 autobiographie bevat de grafredenen, welke hij zich denkt dat hem zouden zijn gewijd in '84, '94 enz. door mannen als E. Bos, Troelstra, enz. m HücWten. Moleschott, NP. 20: Jan van Essen, Het kiuipen bij de behandeling van ruftgegraatgverkrommingen. Dr. R. B ij lama, Engelsen» zink t en en Beenverweekmp, enz. Eigen Haard: In ballingschap, door F. B., I. Bet 'Permanente Hof van arbitrage en zijne werking, door Henri van der Mandere, I, met afb. Het panorama in het Gooi, door J. Postma, met aft). Koninginnedag in Javi's binnenland, door W., met afb. Feuilleton. De opening van het ZuidAfrikaaneche Parlement. Abdul-Azis te Amsterdam. Uit Ransdorp. P. van der Goot. f Overstrooming Venserpolder. Leo Tolstoï, alles met afb. platen opgebouwd, die door een geraamte binnen het lichaam gesteund worden. Hat voorste lichaam-gedeelte wordt sterker ge bouwd, met bet oog op de motoren, die 75?150 Paardekracht zullen ontwikkelen. Een andere eigenschap wordt nog ontleend aan de echte vogels; de goede vliegers, onder de vogels, leggen lun pooten, tijdens het vlieger, dicht tegen bet lichaam aan. Ook dit moet in de toekom jt door ons nagebootst worden; het toestel dat onderaan de vliegmachine hangt en dat de wielen draagt die bij opvliegen en daUnopden grond gebruikt worden, biedt te veel weerstamd. Met behulp van samengeperste lucht doet Walker in zijn ontworpen mode), het wiel-dragend onderstel willekeurig dichtklappen tegen de vliegmachine aan tijdens de vlocht, en weer openklappen bij de nadering van den grond. Ook wanneer een bocht beschreven wordt in de lucht tal dit onderstel, ter meerdere stabiliteit, weer uitgeklapt kunnen worden. Met het oog op den verminderden weerstand, de gladheid der oppervlakken, enz. gelooft Walker dat met een dergelijke machine snel heden van 170 tot 210 K.M. per uur bereikt zullen kuanen worden. Wat het uiterlijk van het gedachte toestel betreft, dat blijkt het beste bij het beschouwen van de hierbrjgevoegde afbeeldingen. P. VAN OLST. Fig. 2. LENGTEDOORSNEDE VAN WALKEB'S ONTWERP. Het lichaam is lang, tpoehormig, en beslaat uit dunne metaalplaten, gesteund door een inwendig geraamte. Hit wieldragend onderstel kan dichtgeklapt worden (gestippelde stand in de afbeelding).