8 DE A M STER DA M MER W EEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1743 PROF. Mr. G. A. VAN HAMEL, naar de schilderij van Jozef Israële. Bfl het portret van Prof. Mr. G. A. van Hamel. Het is gelukkig nog niet de tijd te schrijven over Prof. Van Hamels leven, zijn beteekenis als Nederlander, als ge leerde, zijn positie in de wereld: het afscheid van het hoogleeraarsleven beteekent voor hem allerminst een intrede in ruste, hoe welverdiend die ook zou iijn. Toch sluit zich in dat actie re Ie ven ?en periode af en dat moment heeft naast een individueele beteekenis voor hem zelf, een historische, nu de historisch geworden leerstoel aan de universiteit niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiii theuswerd verhollandscht tot een waarlijk ingrijpend gedicht in onze taal. En eindelijk werd de zware gang van Milton weer levend. "Wat in den verren blinden dichter van 't bewogen Engeland der revolutie was omgegaan klonk en her klonk in de stem van den jongen dichter, die zijn hei en bosch niet meer kon gaan zien. Maar 't heeft niet mogen uitklinken; zee van de twaalf zangen uit het verloren Paradijs waren overgebracht in een taal, die geen oogenblik doet vermoeden hoe zwak de hand was die de woorden schreef. ' De tijd is ver, dat m\j een droom va i : [roem dorst plagen: Toen zou ik schreien om dit werk, pas [half gereed, En worgtlen met mijn lot O ijdel kla[gend jagen, Want elk web scheurt op 't eind en geen [die 't tijdstip weet", Met die verzen nam reeds dezen zomerde jonge dichter afscheid van zoo groot werk, waarin z\jn allerlaatste kracht nog gewijd waa aan den beerlijken dienst der schoonheid. Was het wonder, dat na zop'n ziekbed zich de gedachte bijna benijdend kon richten, van wie het hart weieens zwak was bij den oproep in den dienst van de kunst. ** * Nu ia de kamer leeg, waar zoo lang die sterke en bewonderenswaardige toewijding den strijd tegen de aldoor keerende koorts heeft volgehouden. De vrede, waarvan zijn laatste verzen dezen zomer getuigden, tempert den wee moed, waarmede wij zijn verlies betreuren. Want zong onze dichter niet reeds vroeger: En niets, niets anders wenscht er Hun hart, dan wat het vond. Ook bij het afscheid bleef ons zijn beeld als de dichter, die overtuigd is van de vervulling die het schoone in zichzelf bevat, zij 't hoog of laag, dan kort of lang, zoo ingedicht, als in leven. Maar ging hij heen in den innerlijken vrede en 't hooge licht zijner schoonheidgliefde, wij treuren om die kracht van geest, om die teere stille innerlijke blijheid, wier genot, wier troost zich niet meer kan her halen. Is. P. DE VOOYS. Tentoonstelling Th. Goedmenfl, A. T, d, Berg, f. T, |. Berg en Miranda, I» het Stedelijk Museum exposeeren deze heeren schilderijen en teekeningen. De eerste, Th. Goedvriend, heeft nagenoeg zyn geheele tentoonstelling, onlangs in de Latensche Kunsthandel gehouden, hierheen doen verhuizen. Zijn werk is toen besproken in het Weekblad; het herzien heeft mij geen aanleiding gsgeven op mijn beschouwingen terug te komen. We hebben hier af te wachten of de gaven, die naar ik meen dezen behendigen beoefenaar der schilder kunst eigen zijn, ia een zuiverder streven tot hun recht zullen komen. Van de twee Van den Bergen ik ver nam, vader en zoon is die met den voorletter W. (de zoon vermoedelijk) de supe rieure. Het werk van den andere doet denken aan een schildermeester wat al te voort Ba rend in het prodnceeren. Hoe hard en klenrgevoelloos deze voorbeeld-achtige schilderproeven zijn, kan blijken uit de stillevens en van Amsterdam door zijn opvolger staat vervuld te worden. Toen Van Hamel, nu 30 jaar geleden, het hoogleeraarsambt aanvaardde, had zich een ontwikkelingsperiode van ons strafrecht afgesloten : wij stonden aan den vooravond van den overgang van vreemde wetgeving tot nationale en terecht mocht het met moeite tot stand gebracht werk door hem in zijn intreerede geprezen worden. Voor hem echter was die afslui ting niet het sein tot tevredenheid en rust: de nieuwe phase slechts overgang tot een betere en hoogere. Reeds 9 jaren na het aanvaarden van het hoogleeraarsambt kon hij wijzen op een moderne iiiMiiiiiliniiitii vooral uit de doode vogels met de falicante stofuitdrukking. W. van den Berg sluit zich in zoover aan b\j Goed vriend, dat ook zijn werk sterk neigt naar atelier-kunst, hoewel franker en minder technisch-omelachtig, minder gewikst, zou ik baast zeggen. Toch is het ook te veel op het handwerkelyke gericht; aan het resultaat van een mooie patine", een aanlokkelyke ouderdomskleur, werd op over wegende wijze de inspanning besteed. Maar ondanks het berekenend overleg, dat den geest vsn deze kunstsoort overheerscht, met den steun van eruditie en smaak-beschaving, lukt me zijn werk in doorslag toch nog het meest genietbare van de tentoonstelling. Want deze wel al te taktiache schilder heeft meerdere gelukkige momenten. Niet bij het groote stilleven met zijn drieste schilderwijze en grof kleurgehalte, dat ook nog alle samen hang mist. Er zijn enkele stukjes, die wat verwant lijken aan de peinture van Bonvin. Maar 't voordeeligst laten zich hier opmer ken schilderijtjes als Boomstudie" No. 38, No. 29 waarin delicate aanduidingen, de flgaurstndie No. 2, die iets groots van hou ding heeft met de breede partijen, in een massalen omtrek besloten en vooral het kleurvaste en rijpe schilderijtje, dat een oud slot voorstelt, No. 39 Nog enkele portretjes hebben kwaliteiten die by dezen schilder de aanwezigheid van meer dan gewoon deugde lijke kwaliteiten doen vermoeden. De vierde, Miranda, heeft in hoofdzaak teekenwerk geëxposeerd waarmee hij, 't moet gezegd, zijn figuur redt. Twee zalen zijn hiermee geruid. Een er van is geheel in beslag genomen door land schap of liever boom-atudie's in zwart krijt 'n wat te overvloedige voorraad van dit artikel echter. Want de gelijkmatigheid van deze schetsen valt nu te zeer op het is alles gelijker-wijs gedaan. Daar zijn verschil lende frissche, het karakter teeder en scherp kenschetsende teekeningen bij, maar de min der geslaagde toonen nu het maniertje, zijn niet meer de ijlingsche karakteriseeringen van het object, gretig en innig geobserveerd. De dierstudie's zijn over 't geheel prijzens waardig, maar de vormen wenschte ik na zoo veelvuldige waarneming wel wat nadruk kelijker bepaald, in strakker beelding het karakter der verschrikkelijkheid van het wilde beest gegeven en grooter begrepen. De stof uitdrukking van de vacht is voor dezen dierteekenaar nog te veel het belangrijke oog merk by zijn werk en een met het zwart krijt wei-ervaren teekenaar, en niet zonder talent als de heer Miranda, vindt in dat genre een wel dankbaar onderwerp. De luchtiggescheerde krijttinten worden wel eens al te ijl (by de ijsbeereo) en elders missen de vlotte en krachtige toetsen van het zwart krijt kernachtigheid. Als aanbevelenswaardig voor beeld kunnen hier dienen de vroege dierstudie's van Willem Maris. Ik zou den tee kenaar willen aanraden, zijn studio's nu eens mét waterverfpenseel te probeeren, zonder voorafgaand gekrabbel met potlood of krijt de observatie en uitdrukkingswijze moeten er op zijn scherpst bij staan en hij zal er zijn macht over den vorm aan toetsen kunnen. Miraada's schilderwerk acht ik, ginds zijn tentoonstelling in de Marnixstraat, een of twee jaar geleden, niet op het peil gebracht om vjpr bespreking in aanmerking te komen. De niet talentlooze teekenaar gaat kennelijk nog al te zwaar gebukt onder den last van zijn schilderwerk. W. STEENHOEF. beweging in het strafrecht, toen sinds een tiental jaren uitgebroken, en waarbij hu zich reeds spoedig had aangesloten om er weldra met Von Liszt uit Halle, thans hoogleeraar te Berlijn, en Prins, professor aan de universiteit te Brussel, een der voormannen van te worden. Niemand beter dan hij zelf heeft die be weging getypeerd in een rede voor eenige jaren ter eere van Lombroso gehouden, in een van die kernachtig gevleugelde woorden, gesmeed op het aambeeld van een scherp verstand door een van warmte bezielde eloquentie, die het een voort durend genot maakt Van Hamel zijn ideeën te hooren ontwikkelen. V Ecole classique exhorte les hommes a connaitre la Justice; l'école positive exhorte la Justice , connaitre les hommes." Was de classieke schoolreactie tegen rechtsonzekerheid en rechterlijke wille keur, de nieuwe richting trok te velde tegen een eenzijdige begripsbeschouwing, die met de strafwetten in de strafrechtwetenechap haar intrede had gedaan, zich verliezend in en metafysische onwerke lijke wereld, in het delict niet meer ziende dan een ente giuridico, een juridisch verschijnsel." Van Hamel heeft er toe meegewerkt om het strafrecht niet langer uit dien eenzjjdigen hoek te bezien: sociologische, anthropologische wetenschap is het mede onder zijn leiding geworden, tot onder zoek naar de oorzaken der criminaliteit heeft hij opgewekt: sociale oorzaken, indi vidueele, psychische. Het strafrecht is door hem gezien als een wetenschap van het leven, de misdaad uiting van menschelijke beweging, waar tegen menschkundige reactie gesteld moet worden. De strafrechtswetenschap", zoo heet het in een rede in 1891, is er eene waardoor een rilling loopt van mensche lijke hartstochten en menschelijk wee." Bij die gelegenheid sprekende over de tegenwoordige beweging op het gebied van het strafrecht" wijdde hij eenige woorden aan het vraagstuk der jeugdige delinquenten. Was dat misschien in Nederland het begin van een nieuwe aera, het signaal tot de 14 jaar later ingevoerde kinderwetten, waartoe ook langs anderen weg door practisch voor beeld Van Hamel den stoot heeft gegeven? Is het, nu hij het actief-universitaire leven verlaten heeft, ook niet het moment te herinneren aan zijn herhaald pleidooi voor de voorwaardelijke veroordeeling, die de korte straffen, oorzaak veelal van recidive, moet vervangen, aan zijn strijd voor een rechterlijke vrijheid in de toeMMniimiiMMmiiiiiMiitiMHUiMlHilliHiiiiiiiiitilililimtiiliiiiiiMMiiimi TentooQStelling)iü»t.Lncas. De vereeniging heeft het Militiegebouw op het Singel in gebruik genomen, voor een tentoonstelling van teekeningen. Het algemeene karakter Is 'als steeds in verhouding tot het standpunt van deze vereeniging, die er naar streeft de tentoonstellingen een vrije tribune te doen zyn voor hare leden, waar de meest verscheiden meeningen gelijkelijk recht tot uiting hebben. Een nadere bespre king zal volgen. W. 8. CflariTari, Gewis, wy weten, wjj kunnen het nog niet eens zijn omtrent de geestelijke goederen die dit geslacht zich zal weten te redden uit zijn maatschappelijken nood... Wij willen er om bemoeid zyn, b\j onze lezers juist begrip ingang te doen vinden van wat heen wijst naar een tijd, die, wijl maatschappelijk rechtvaardiger, geestelijk schoener zal zijn, en dus meer harmonie, meer evenwicht, meer n heid ; een nieuwe cultuur." (De Nieuwe Kroniek) Dit geeft ons aanleiding het woord van hartelijk welkom, dat wij het nieuwe blad toeroepen, in deze rubriek te plaatsen. * Niet de man, die slechts weinig van de vergiftigde taart at, stierf, doch wel zijn echtgenoote, terwijl het dienstmeis^>Grietjeerookgoedafkwam."(ff6W.) Is Grietje nu ook dood? En vindt ze dat ook goed? # Van typhus zijn gevallen bekend, by keukenbedienden, die door infectie aan viaschen deden denken." (O. H. Cl.) Dat komt niet door de inlectie; ze worden met die domme gezichten geboren. * De G.-G. Idenburg heeft zijn bijzondere aandacht geschonken aan het officieele of semi-officieele optreden van ambtenaren; hij houde zich nu eens met het optreden van epidemieën bezig. De cholera," schrijft de N.R.Ct., sedert IS September hier ook officieel opgetreden, begint zich op onrust barende wijze te verbreiden." * Getuige: In honderd van de negenen-negentig gevallen gelooven de inge zetenen aan mishandeling d oor de politie." (Hbl.) Nu de getuige zich eenmaal aan de knel lende banden der strenge wiskunde had ont worsteld, had hu het sterker kunnen uit drukken : duizend van de twintig, of zoo iets. * De dagen beginnen alweer te lengen. En flink ook. De Groene wist onlangs te ver tellen van den honderdjarigen geboortedag van Fritz Reuter. * Een goed geredigeerd blad werkt veredelend op den smaak. Wij kochten dit middel bij den winkelier van Houtum," zoo lezen wij in de O. H. Ct., en ik kan vertellen, dat de slijm met massa's loskwam in groote, gro?e, groene stukken." De Olympic, van de White Star Line, bevat een fraaie balzaal, een rolschaatsenbaan, tennisbaan, Turksche baden, een visschersvjjver en een gymnasium." (Oe'ül. Fam. bl.) Binnenkort, na de instelling der Sycea zal ook dit schip veromderd zyn. passing van die maatregelen pp den delinquent, die aan zijn individualiteit het meest zijn aangepast, hem den grootsten kans geven de achting in het oog der medeburgers, zijn plaats in de samen leving te herwinnen? Van Hamel is humanist, zijn onder wijs was vol van idealen van rechtsont wikkeling en wetsinterpretatie, gelijk de strooming waarbij hij zich heeft aange sloten er eene is van humaniteit, die tracht buiten het strafrecht te houden al wie daarmee niet in aanmerking behoort te komen, omdat zijn geestesverstand hem het inzicht in de beteekenis van zijn daden ontnomen heeft, die hem, voor wian de straf op het gedane kwaad moet volgen, niet langer wil wijzen op het sombere verleden, maar een hoopvolle toekomst wil openen. Het is niet verwonderlijk, dat juist hem die richting heeft aangetrokken: In onzen egoïstisch achterdochtigen tij d, ge neigd sceptisch tegenover betere en hoogere gevoelens te staan, kan men zeggen, dat bij hem het onbaatzuchtig vertrouwen in medemenschen, in hun betere tendensen is bewaard gebleven. Van allen en alles ziet hij bij voorkeur het goede: niet dat dit ontaardt in een gemis aan critiek: meermalen heb ik hem hooren toornen als anderen slecht deden, zijn vertrouwen beschaamd maak ten, huichelaars bleken, want boven alles: het onoprechte is Van Hamel vreemd, oprechtheid in den omgang tusschen menschen, in hun doen en laten, oprecht heid ook in het publieke leven, is, geloof ik, wat Van Hamel het hoogste stelt. Zijn werkzaamheid buiten de universi teit is veelzijdig. Ook daar, in hetpractische leven vinden wij terug een belang stelling in het lot van anderen, een drang om betere eigenschappen te cultiveeren, om uit te roeien en te doen verdwijnen wat ontwikkeling in den,weg staat: geen coöperatie met uitsluitend egoïstisch doel telt hem onder haar bestuurders: van Pro Juventute is hij de oprichter en de ziel, de Spaarbank heeft hem jaren lang onder zijn bestuurders gehad, in de Ge zondheidscommissie heeft hij geijverd tegen de bron van veel misdadigheid. Het is geen ziekelijk naar philantropie zwemend altruïsme, het is een maat schappelijk gevoel, zich uitend in gropte lijnen, niet terugdeinsend voor krachtige middelen waar die geboden schijnen. Zijn leerlingen hebben dertig jaar lang zijn onverdeelde belangstelling gehad and now our joy although the last not least" waren de eerste woorden, die hij Kiene (Vervolg van pag. 3.) Hans, waar moet je henen ? Versjes door S. ABBAMSZ. Amsterdam, L. J. Veen. Ja, we willen dansen gaan. Versjes door S. ABRAMSZ. Amsterdam, L. J. Veen. Binger's Post- en Telegraafkabel. Gids voor den dienst der Posterijen en de Telegrafie. Amsterdam, Gebrs. Binger. KAMERLINOH ONNBS, Een overzee-instituut. Gorinchem, J. Nooorduijn. C. DE JONG, Hondleiding tot de beginselen der administratieve statistiek voor de Candidaten der praktijk examens in het boek houden. Baarn, J. F. v. d. Ven. Jhr. mr. E. A. KLEECK, Waar schuilt het gevaar 1 Enkele beschouwingen naar aanlei ding van de ingediende voorstellen met be trekking tot onze kustverdediging. Overgedrukt uit Het Vaderland van 25 en 26 Oct. 1910. Mond Tiiii Tijdscnrifien. De Hollandsche Revue, No. 10: Wereldge schiedenis. Belangrijke Onderwerpen: Oude kamers van Onder den St. Maarten." Labor omnia Vincit. Een natuur-monu ment in gevaar?Het oriënteeringsvermogen van dieren op hun onbekende plaatsen. Arnold A. Verkade, enz. Levenskracht, No. 11: Mr. A. de Graaf, Prostitutie bestrijding. ? A. de Vletter, Schijn en Wezen (Twee indrukken uitParye). Dr. A. C. H. Boissevain, Sluit de alcohol buiten! De zorg voor anderen, en?. Nieuw Vrouwenleven, Nov. 1910: Voor 'tjonge Volkje J.Jaspers,Tentoonstelling te Brussel. Eskimobrieven. ? Finsche Vrouwen. Van Vorsten en Vorstinnen enz. De lenende natuur, afl. 13: Dr. P. Tesch, Een geologische Wandeling. C. J. M. arjeanne, Lophozia Icflata. J. Godefroy, Het maken van penteekeningen. ? H. C. Delsman, Gemerkte ooievaars. De Revue der uitvindingen en ontdekkingen, No. 7: D pars door onbekend Librador. Voorbehoedmiddelen tegen het neerstorten uit lucht vaartuigen, De kunst van Vliegen. Hoe moet men vliegen. ? Pogingen, welke in het werk geateld zijn geworden tot het sterilizeeren der melk. Het exploreeren der Doode zee in een motorboot. Proeven op dier-paychologisch gebied. Het vraag stuk der weersvoorspelling, enz. enz. Moleschot', No. 18 : Dr. E. Rijlsma, Wormen als oorzaak van oogziekte. Amerikaanscbe doctoren. Gymnastiek in de kinder kamer, enz. hun op 24 September 1880 toevoegde. Ik zal belang stellen niet alleen in uw weten en werken, ook in uw denke» en doen, in uw wenachen en streven." Thans, na een dertigjarig samenzijn met de studenten, hebben oud-leerlingen en leer lingen zich vereenigd: het afscheid van de universiteit mocht niet stilzwijgend zijn. Bij hem zal heden een rij van herinne ringen zijn voorbij getrokken, bij het weerzien van oude namen, oude gezichten, bij velen zal de herinnering van het samenzijn in studiejaren levendig zijn geworden. Van Hamel was steeds voor ieder genaakbaar. In zijn studeerkamer kon ieder, die wilde, hem de moeilijkheden in studie en in leven ondervonden, ver tellen; met al de hartelijkheid van een vriend, met de wijsheid van een leer meester wees hij de richting aan, dienaar zijn idee ieder het best paste. In zijn huiselijke n kring waren de studenten welkom. Daar kwam zijn veel zijdige belangstelling uit in alles wat gebeurde en gebeurd is. Voor ons jongstudenten ging van dat huis, waar naast hem de huisvrouw ons hartelijk welkom heette, met al de beminnelijkheid en oprechtheid eener vrouw, wie het goed is anderen te laten genieten, een invloed uit, vrij makend door den waarlijk vrijen geest, zonder vooroordeelen, zonder afgunsten, die daar heerschte. Met den tact hem eigen wist hij steeds met jongeren het gesprek te leiden in een richting, die ook hun belangstelling kon wekken, waarbij ook, wat in hen woelde en werkte tot uiting kon komen, hun gevoel van eigenwaarde groeide. Dat zijn werk aan de Universiteit en voor de studenten gewaardeerd is. ge worden, bewijst wel de hulde, die hem heden wordt gebracht: het door Jozef Israëls geschilderd portret zal zijn plaats, zijn eereplaats, hebben te midden der hoogleeraren van de Universiteit van Amsterdam. Van Hamel, maestro zelf, geschilderd door den meester, artisten beiden, zieners van het leven in zij u reëele en ideëele zijden, de een met warme welsprekend heid de menschheid wijzend naar nieuwe horizonten,de ander met genialen streek de werkelijkheid uitbeeldend, gezien zooals alleen de artist ze zien kan. Hij heeft Van Hamel gegeven in den eenvoud van het dagelijkse i leven, maar ook met die uitdrukking van bezielde overtuiging, waardoor hij zijn plaats onder de strafgeleerden, strafrechthervormers heeft gekregen en zal behouden. DE V. F. iiiimimniiMimmiMMiniiiiMmilimii Belang en Recht, No. X: H. G., Driepraeadviezen orer de Maat ach. beteekenis van den arbeid der gehuwde vrouw, en de bonding door de overheid aan te nemen, tegenover dat vraagstuk, enz. enz. Tijdschrift voor onderwijs (n Handeno/rbeid, No. 6. A. V., Wat is de taak van de 3. A. Vereeoiging, tegenover de huisvlijt? W. S. van Leeuwen, Een trekpot. A. van Waart, Een borlogekaslje. J. K., Lichtdruk-raam. Mede deelingen. De Aarde en haar Volken, No. 48: Van Nieuw Caledoniënaar de Nieuwe Hebriden, naar het Fransch van Pierre de Myrica. Reizen in Zuid-Amerika, Pasardagen. Het uitstapje raar Madeira. Jeugd, afl 11: Mauk, Ia een auto de wereld rond XXIII. Alette Hoog, Frits Reuter. Willem Hulst, op avontuur, enz. en». miiMmiiiimimniiMmiujiiiiiii SCHIEDtSINGEL, flFRAlSCO LB/EFING £DOOR GEHEEL.» NEDERLRND. LARENSCHEKUNSTHANDEL DE PREMIE VOOR ign, BESTAANDE UIT EEN FRAAIE ETS OP JAPANSCH VAN POL DOM: DE TEERTUINEN OP HET BICKERS EILAND IS INGELIJST TE ZIEN IN ONZE SALONS HEERENGRACHT 495 EN WORDT VOOR SINT NICOLAAS AAN DE LEDEN GEZONDEN. NIEUWE LEDEN, DIE ZICH NU VOOR 1911 ABONNEEREN a ? 4.?, KRIJGEN AANSTONDS RECHT VAN TOEGANG EN OP DE PREMIE.