Historisch Archief 1877-1940
No. 174«
D E A M STERDAMMER WEEKBLAD VOOR N K D E R L A N D.
V^OUWEN^UB^IEfi.
Mary Beter G.
Ko photographs can do the leact j astvee
to Mrs Ed iy, as her beautiful complexion
and changeful expreaeion cannot thm be
wproduced."
(Daily Inter-Ocean, Cnicago, Dec. 31,1894).
I.
Heal the sick.
Baise the dead.
Cleanse the lepere.
Gast out demons.
Nauwelgks is de groote Russische christen
denker begraven, op zijn sterven was men
voorbereid en staan een deel van de
be«chaafie men «hen de tranen nog in de oogen
om het verlies van zulk een echat, of onver
wacht en droef als een krassende kraai in
een rose-wit bloeiemendeo lente-boomgaard,
komt het bericht uit het verre Westen, dat
de vrouw met het zilverwitte haar en de
groote klare oogen, de grootste vrouw van
deze a de vorige eeuw, dat de groote christin
filosofe, mrs. Mary Baker G Eddy, in haar
villa te Chestnnt-Hill, Boston Maesachusetts,
is o verieder.
Mr?. Eddy was de ontdeketer van Christian
Science en de stichter van haar kerk.?Voor
ik u echter in korte trekken iets van de
hoofdmomenten uit haar leven ga vertellen,
wilde ik u eerst in zeer beknopten vorm
voor uitvoerige beschouwingen op dit gebied
is het hier niet de plaats uiteenzetten wat
ChrUtian Science eigenlijk is.
Christian «Science is de terugkeer tot de
oorspronkelijke leer van Christus en zijne
Apostelen en tot hunne methode van genezen
van zonde en ziekte, n.l. zonder toepassing
van materieele geneesmiddelen als medicijnen,
chirurgie, massage, enz.
i Da basis van deze leer is het volkomen
IIIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIIIirillllllllllllllllllllllllllllMIIIIIMIIMHIIIIIIIIIIMIIII
UIT DB NATUUR.
Het geheim van Aeolis en Obelia.
Zij wonen samen in n ondiep
plasje tusschen de steenen aan
het zeestrand. Wie Obelia niet
kent, houdt kaar voor een plantje,
een fijn roodbruin of groenig
ge was je met vreemd gevormde
bloempjes. Maar wie goed toekijkt,
ziet dat uit al de bloemkelkjes
van tijd tot tijd heel kleine
armpjes uitsteken, de tentakels,
die rond waaien in het water.
Daardoor verklapt het plantje
haar geheim, het is een dier of
beter gezegd het zijn dieren, die
op de wij ie van koralen samen
leven op n sterk vertakten steel,
de gemeenschappelijke woning
of polypeostok; elk diertje op
zich zelf bestaat uit niet veel
meer dan een pijp of zakje,
waaruit aan den bovenrand de
beweeglijke tentakels te voor
schijn komen. In onze slooten
komt een dergelijk diertje voor
dat zich echtfr niet met zijns
gelijken vereenigt tot een kolonie,
maar eenzelvig blijft; er groeien
wel zijdiertjes uit deze
zoetwaterpolyp, maar die laten al spoedig
los van het moederdier, en gaan
ook op-zich-zelf leven. Dit zoo
eenvoudig gebouwde dier, dat
geen oogen of mond, geen kop of
pooten, zelfs geen ingewanden kan
vertoonen, deze Ooelia daar aan
het strand, bezit, evenals de meeste
polypachtige dieren,
eenaanva!en verdediginzsorgaan, dat to'
de ingewikkeldste wapenen be
hoort van de heele dieren weid.
Elk van de dieren van de kolonie
draagt ia zijn tentakels een aantal
harpoenen of torpedo's die uitge
schoten wordea, zoowel als er ge
vaar dreigt, als wanneer een prooi
verlamd moet worden.
De harpoen ligt in een doosje
geborgen, en lijkt een opgeschoten
touw met dun uiteinde; dit doosje
of kapsel is weer geborgen in een
ander hnlie), dat van een spitse en
stijve punt is voorzien. De minste
aanrakiag van die punt u vol
doende, om het wapen te doen
uitschieten, de draad strekt zich
en het fijne eind er van schiet
ver in het water uit. Tegelijk
met de draad wordt een scherpe
brandende stof afgeschei deo; raakt de draad een
klein diertje aan dan verlamt het; soms schijnt
het, of het er aan vast kleeft en bij het terug
vallen van de draad mee terug wordt gevoerd
naar de tentakels, waaruit de harpoen was
afgeschoten. Dit laatste is waarschijnlijk
gegeloof ir God, d.w.z. de drieëenheid van
Liefde, Waarheid en Leven, als eenige, alom
tegenwoordige Almacht, die düa het zelf
standig bestaan als machten van zonde, ziekte
en dood uitsluit. Verder erkent zij alleen een
geestelijk leven, waarvan het voor ons zicht
baar materieel*, lichamelijke, slechts een
verschijniEgf-vorm op aarde is, zonder een
zelfstandig, dus van den zeest onaf hankelijk,
bestaan. Op grond van deze stellingen ge
neest zij de stoornissen van het lichaam en
van de ziel (ziekte, zonde, disharmonie) door
de geestelijke oorzaken van deze stoorniseen
(?errors", verkeerde gedachten, dwalingen)
op te sporen, te vernietigen, en den geest
weer tot het eeuwige Principe van L'.efde,
Waarheid en Leven terig te voeren.
Christian 8e'«nee is dus geen theosofie,
noch heeft het iets met gezond-bidden (in
den gebrnikelgk-en zin}), hypnose, magnetisme,
spiritisme, suggestie e. d., te maken.
Mre. Eddy heeft deze leer, berustend op
boven-meegedeelde «n andere grondstellingen,
rêergelegd in baar voornaamste werk Science
and Health," waaraan is toegevoegd Key
to the Seripfcares," 'hare geestelijke verkla
ring der H. Schrift.
En nu iets ait baar volle rijke leven.
Maiy Baker was 'de jongste der zes kin
deren van Mark Baker ea Abigail Baker
Ambrose en werd den 16en Juli 1821 op
een farm in de nabijheid van Concord in
den staat New-Hatjapabiie feeboren. Oorspron
kelijk stamt de familie Baker uit Engeland:
Grootvader Baker was de Oceaan o ver ge
stoken, omdat het hem in zijn vaderland
aan godsdienstvrijheid ontbrak. Zoowel van
vaders als van moedere zrjde, behoorde M r g.
Eddy tot een geslacht van religieuze
enthusiasten.
AU kind droomde zij veel en zag zij
visioenen. Toen zy acht jaar-oud was hoorde
zij als Jeanne d1 Are -stammen; een
jaar lang hoorde sij dikwijls zich duidelijk
-driemaal achtereen, en op steeds hoogeren
toon, bij den naam noemen; dan liep zij
dikwijls naar haar moeder om te vragen
wat zij wenschte, doch i mm-er bleek het de
stem der moeder niet te zijn geweest. Op
een avond was er een nicht op bezoek, en
hoorde ook die de stem". Na begreep
Mar j's moeder waarom zij zoo vaak naar
haar toegekomen was, en bij het naar bed
gaan drakte zij haar dochtertje op het hart,
wanneer de sten weer zou roepen, te ant
woorden, zooals de kleine Samuel uit het
b ij beige hèverhaal hef, had gedaan: Spreek,
God, Uw dienaar luistert." De stem
kwam maar zij was te angstig om te
antwoorden. Nu weende zij bitter en bad
z(j God- dat Hij haar mocht vergeven, en
nam zich voor den volgenden keer te doen,
wat moeder had gezegd. Wér kwam de
stem en nu antwoordde zij ook werkelijk met
de woorden van Samuel; maar na dien
tijd hebben menscheljjke zintuigen haar niet
meer door dien stem booren roepen.
Een andere bizonderheid is nog dat zij
reeds zeer vroeg verzen schreef: zükon daarin
beter hare gevoelens uitdrukken dan in proza.
Haar geheele leven is de liefde voor poe sie en
het gaarne schrijven van gedichten haar bijge
bleven. Ook had zij een buitengewoon goed
verstand en leerde zeer gemakkelijk. Hare
lievelingsstudiën waren: Natuurfilosofie, Lo
gica en Moraa'. Zij leerde oude talen van
haar broer Albert: Hebreeuwsch, Grieksch
en Latijn.
In 1813 trouwde zümet Colonel Georse
Washington Glover, een vrij-metselaar. Zij
trok met hem naar bet Zuiden. Doch hij
lesfde oog slechts n jaar: in 1844 stierf hij
aan gele koorts. Mrs. Glover keerde naar het
zichtsbedrog, de strooming in het water door
de tentakels veroorzaakt, zal wel de oorzaak
zijn dat het verlamde dier, tussehen de vele
harpoendraden hangend, wordt aangezogen".
Een takje van de polyp Obelia, met de zeeslak
Aeolis er op. Daarnaast een rngetekel of leverpapil
van de slak in doorsnede; in de bovenste holte
zetten zich de netelkapsels vast. Op de pplypenstok
staan bekers geteekend, met geheel ingetrokken, half
en geheel uitgestrekte dieren. Bovenaan een
kwallenbeker. Rechts onderaan een geladen netelkapsel
en een afgeschoten gifdraad.
De slak op ongeveer dubbele grootte, de papil
ruim tien maal, de polyp veel sterker vergroot en
de netelkapsels bijna 2000 maal.
Naar de verre overeenkomt van deze wer
king met die van brand-netelharen zijn de
dieren, die deze wonderlijke wapens bezitten,
neteldieren genoemd. Zulke netel-organen
nu komen zoo goed als uitsluitend voor bij
anemonen, kwalen, koralen en echte
poDe Moeder-kerk te Boston Massachusetts
(gebouwd 1894). <echts ziet men. heel klein,
net allereerste kerkje ter wereld door Chr.
cientieten gebouwd.
ouderlijke hui i terug en kreeg daar, na eenige
maanden, een zoom j e.
Nadat haar moeder geitorven was en zij
getracht had eenigen tüi in baar onderhoud
te voorzien, hertrouwde zij. Maar dit huwelijk
was zér ongelukkig, O. a. maakte men haar
zoontje, dat intusschen vier jaar oud geworden
was en bij een oude uurae'" in the Far
West" werd opgevoed, wijs, dat zijn moeder
dood en begraven was. Ook zaïde men haar
dat bet kind verloren was gegaan.. Kerst toen
bij vierendertig jaar oud was, getrouwd was
en kinderen had, zag zij hem door een toeval
terug. Later heeft hrj baar heel veel verdriet
aangedaan.?Van haar tweeden echtgenoot
was züintusechen leads laag gescheiden.
In Februari 1868 ontdekte zy Chr. Sjieuce,
in veroatd mtt een ernstig ongeval, waarbij
artsen noch cbirurgen haar konden helpen,
doch daarentegen haar geval hopeloos ver
klaarden. Op een Zondagmorgen kwam haar
predikant haar goedendag zeggen, alvorens
naar den dienst te gaan, omdat hy ervan
overtuigd was, dat zy er na zonsondergang
niet meer zou zijn... Plotseling kreeg zij een
goddelijke ingeving. Zij verzocht hen, die haar
omringden, zich terug te trekken en slechts
noode deden züdit; züdachten dat zij ijlde.
Na korten tijd liep zij volkomen gezond,
tot hun vreetelyke ontsteltenis, de aan
grenzende kamer binnen; zjj dachten dat
ik gestorven was, en dat zy mijn geest zagen,"
zegt Mrs. Eddy.
(Slot Volgt).
MICHBL MOK.
Slagvaardig.
Een zeker jong Ameifikaantje had z'n zinnen
gezet op een der rijke erfdochters van
NewYork, een geestig, mooi meisje bovendien.
Set was pure verliefdheid die den jongeling
aan haar voeten bracht, maar de booze wereld
zag er iets anders in, en men fluisterde de
onge dame met fatale gedienstigheid in 't
oor, dat zgn liefde louter berekening was
ypen, waartoe ook onze Obelia behoort.
Ze zijn ook wel bij een paar dieren
gevonder, die tot de wormen gerekend waren,
maar deze zijn verre verwanten gebleken
van de polypen.
Geen geringe verbazing wekte het dan ook
3Üde dierkundigen, toen eerst bij een soort
mktviscb, en daarna bij een slakkenfaoiilie
zulke netelorganen werden ontdekt. En nog
wel netelkapsels, die volkomen gelijken op
die van de poiypen. Dat was zoozeer in strijd
met de ontwikkelingsleer, dat het ongelooflijk
zon zyn, als de feiten het niet bewezen. Een
slak toch staat verder af van een polyp in
de keten des leven?, dan een kip van een
tonijn of een haring van een olifant; en
dan toch zulke volkomen gelijke en uiterst
ngewikkelde polypen-organen te besitten!
Bier gaf de natuur, die eeuwige Sphinx, aan
;aar onderzoekers een raadsel op; waarvan
de oplossing een onmogelijkheid scheen. Maar
ook voor een schijnbaar onoverkomelijke
moeilijkheid is een moderne zoöloog niet
vervaard.
Vroeger zouden de geleerden zijn gaan
redeneeren en hypothesen opstellen op
mogeijkheden of desnoods op onmogelijkheden
steunend, er zou gekibbeld, dan heftig ge
twist zijn over en weer en in het oneindige
en zooals altijd zonder resultaat.Tegenwoordig
;aat men heel anders te werk, namelijk op
de manier van de detectieve, die de waarheid
bij een geheimzinnige misdaad heeft te ont
sluieren. Het eersie wat die doet in zoo'n
geval, is de plaats van actie, de betrokken
personen en de omstandigheden met tot op
bet uiterste gespannen scherpzinnigheid te
bestudeeren, om een leidraad en een sleutel
voor het verdere onderzoek te vinden ; waarna
de rechter de zaak in handen krygt ter finale
afdoening.
De zoölogen die zich tot taak stelden
dit raadsel op te lossen en deze
e;olutionnaire paradox op te heffen, onderwierpen
derhalve de betrokken neteldieron, de polypen
en ook de slak Aeolis en zijn familie, aan
een nieuw en zorgvuldig onderzoek naar
levenswijze en bouw; biologisch zoowel als
anatomisch, dus uit- en inwendig; vooral
de slak; want dat was de vermoedelijke
misdadiger, die de geleerden bij den neus
nam.
Aeohs nu is gemakkelijk te vinden. Wie
met hem kennis wil maken behoeft maar
een steenen zeewering af te zoeken; waar
in bosjes de roodbruine Obelias groeien, zooals
oij IJmuiden op de pieren en in de haven
bij den overhaal, daar vindt ge allicht een of
meer Aeoliden.
Het is bepaald een mooi dier voor een
huisjeslooze slak althans. Zijn rug is met een
aantal groote stekels bezet; waren die niet
zoo stomp en slap en mooi rood gekleurd,
Aeolia zou de egel of het stekelvarken onder
de slakken kunnen heeten, in maakt hij met
zijn rose rugstekels, die heelemaal niet stekelig
zijn, een heel vreemden indruk. Maar een slak
is het op en top, dat toonen de vier horentjes",
en dat 't hem meer te doen was om haar
blinkende dollars dan cm haar schitterende
oogerj. Ze liet zich zoo wat bepraten, en
toen hij zijn aanzoek deed, hield Miss Ooula
zich gereserveerd, zei ja, noch neen en zond
hem den volgenden morgen een briefje met
de koele regels:
Of a certain young man the story is told:
He cares nanght for me, but all for my gold".
Maar de geestige vrijer liet zich geen vlieg
af vangen ... reeds dien zelfden middag had
zü't antwoord:
That a certain young man loves gold,it istrue;
Bnt believe me, it is not gold without U"....
Zgn geest en slagvaardigheid hadden het
pleit gewonnen: drie maanden later waren
ze man en vrouw.
* *
*
Naaldwerk.
Mannelijke en vrouwelijke beroepen te on
derscheiden is voor een groot deel kwestie
van overeenkomst. Zoo schijnt o.a. het
kunstnaald werk wel een bij uitstek vrouwelük be
drijf; maar voor de jongste erfgenamen onzer
beschaving, de Japanners, geldt dit geenszin',
want verreweg het grootste deel der heerlijke
Japansche borduurwerken zyn mannenarbeid
en geen Europeesche vrouw ter wereld is in
handigheid en smaak hun gelyke. In Perzi
evenwel vernederen zich de strijdhaftige man
nen niet tot de en arbeid, en het tapijt weven
of borduren van sjwals, wordt er uitsluitend
door vrouwen verricht, die zich in al haar
eenvoud by dit werk kunstenaressen toonen
van hooger rang en van fijn klenrgevoel.
Hakende vingers.
Wie borduurwerk maakte met zijde of katoen,
zal zeker weieens gemopperd hebben, dat
draadjes en pluisjes aan haar vingers bleven
haken en haar niet alleen een onaangename
gewaarwording bezorgden, maar ook geducht
in den arbeid ophielden. Wie dit yermyden
wil, make gebruik van een eenvoudig middel.
Door de handen flink met citroensap in te
wrgven, en ze daarna te laten drogen, ver
zacht men de huid, en is in staat het fijnste
borduurwerk te doen zonder haken of haperen.
* *
*
Om de vrijheid.
Een Spaansche tenorzanger, Hario, gaf
onlaags een zangséance in ... de
gerechtszaal. Hu was in een kleine stad door de
politie ingerekend, omdat zyn uiterlijk sterke
overeenkomst had met het signalement van
een misdadiger, die sedert vele dagen gezocht
werd. Den réciters, die bem ondervroegen,
vertelde hu, dat ze een verkeerde voor zich
hadden, want dat hij de tenorzanger
Die-endie uit Zus en-zoo was. Zing dan eens l"
zei een der juristen geslepen. Dat liet de
beschuldigde zich geen tweemaal zeggen;
dadelyk hief hu de bekende aria nit de
Cavaleria" aan, en hij zong als nooit tevoren,
want hij zong voor a'n vrijheid. Toen hij
geindigd bad, daverde een spontaan applaus
door de rechtszaal: men ontsloeg hem
oogenblikkelijk, en hij kon rustig zijns weegs gaan.
***
Wilhelminalinde.
IQ Allerlei" van de Groene" van 4 Dec. 11.
komt onder het opschrift Linden"o.a. dit voor:
l propos van Wilhelmina-linden! Weet ge
waarom men voor dezen herinneringsboom
steels de linde genomen heeft en geen
Wilhelmina-eiken of Wilhelmina-beuken plantte?...
Lindb" is de eenige boomnaam, die in onze
ook de kop en de zool dadelyk aan ieder
die er op let.
Vindt ge onze slak niet op «en Obelia, dan
misschien wel eenige helder witte plakkaatjes;
dat zijn de eieren van een of andere Aeolis;
daaruit komen slak j es die in hun eerste stadium
van ontwikkeling, onder de microscoop, nog
tiet nietig huisje laten zien, dat ze later niet
zullen dragen. De jonge slak j es beginnen
al spoedig hun maaltijd op de plantachtige
Obelia's; en bij de groeikracht van deze
Dolypenkolonie zal hun het voedsel niet lic ut
ontbreken; al is de verteerkracht bij de Aeolus
ook niet gering.
Het spüsverteringskauaal van deze merk
waardige s'akken, die precies dezelfde
netelaatterüen bezitten, als de diertjes die hun
:ot voedsel dienen, is oek heel ongewoon.
De maag heeft een groot aantal zijtakken en
deze dragen weer zijtakken, die uitkomen ia
de zooeven genoemde s'.ekels of papillen op
den rug van de slak. Die mooie rugtepeltjes
aebben elk een fijne opening op hun top,
zoodat we hier het ongewone geval hebben
van een dier dat een maag bezit met een
menigte afvoerkanalen naar buiten; behalve
natuurlijk het gewone darmkanaal, dat naar
de aarsopening voert; die ligt zooals bij de
meeste slakken vlak naast de
geslachtsopening op de rechterzijde.
De talrijke vertakkingen van de
maaguitsteeksets van Aeolis, de ruipapillen incluis
worden als de lever van het dier beschouwd;
aoven in elke roode leverpapil nu bevindt
zich een kleine holte vlak onder de
eindopening en ... daarin schuilen de
netelbat;erijen, die het dier beroemd hebben gemaakt
en de ooi zaak zijn geweest dat Aeolis het
voorwerp is geworden van zoovele mooie
onderzoekingen.
Daardoor ia de levenswijze van deze
slaktenfamüie tot in bijzonderheden bekend ge
worden. Dat de slak zijn raadselachtige
batterijen wel degelijk ook gebruikt, althans
gebruiken kan, is allereerst door proefnemin
gen aangetoond; tegen kleine vucbjes, die
hem zouden willen pakken, is het een goed
verdedigingsmiddel; wel gaan ook geregeld
een paar papillen verloren bij de preef die
de vischjes nemen of Aeolis eetbaar is; maar
dat hindert niet, die dingetjes groeien gauw
weer aan. Als aanvalsmiddel zullen de giftige
harpoenen wel niet noodigzyn; de prooi van
Aeolit) immers bezit precies dezelfde wapenen,
en is er allicht niet bijzonder gevoelig voor,
bovendien de slak zal wel in zijn slijm een
middel bezitten om zich tegen de harpoenen
van de Obelia en andere polypen te bevestigen.
De kwestie van de netelorganen scheen nog
ingewikkelder te worden, toen het bleek dat
Aeolis somtijds ook nog netelkapsels bezit,
die met zulke organen van andere soorten
van polypen overeenkomen, en eindelyk
bracht een uitgebreid onderzoek van Wright
aan het licht, dat een Aceolis precies de
zelfde netelkapsels bezit all de soort van
polyp waarvan hij leeft. Ea nu ligt de vraag
voor de hand, hoe dwaas die moge klinken:
LIBERTY
PRIJSVERMINDERING
VAN
HOEDEN
Vl^THOED
iJX
GEGARNEE3D MET
LIBERTY
ZIJDE
TL.
8.50
IN VER
SCHILLENDE
FRAAIE
KLEUREN
A. f*f\ LEIDSCHESTRAAT
CK OU AMSTERDAM
LiNIGE VERTEGENWOORDIGERS IN NEDERLAND
iHHHiiiirniiHiiiiiiin i in IMIIIIIII umi n IIMMIIII
taal gramatikaal vrouwelijk is... 't Was dus
vermoedelijk een poëtische inval van een
onderwijzer der jeugd" om de linde uit alle
fraaie Nederlandsche boomsoorten tot
koninginneboom te kieken.
Allegra."
In de eerste plaats zijn in onze taal «amarind«
en tamariik ÓÖk vrouwelijk, en in de tweede
plaats is voor de Wilhelmina'Minde een veel
minder fantastische reden.
Toen n.l. de afgezanten der Nederlandsche
gewesten in 1568 den Prins van Oranje te
Dillenburg opzochten en hem stean verzochten
in hun strijd tegen Philips II, troffen sjj hem
aan onder een lindeboom op het slotplein
Die boom Wilhelmslinde" genaamd, staat
daar nu nog. Een tak hiervan, eeaige jaren
geleden door den bliksem afgeslagen, is thans
nog op het Prineenhof te Delft te zien.
Dit is de reden dat er tusschen ons vorsten
huis en de linde een poëtische band bestaat,
en dat men Wilhelmina-linden plant en geen
benken of eiken.
Als Allegra" de ware reden niet weet, mag
i niet gaan fantaseerenl
Met vriendelijken dank voor de plaatsing
A'dam, Sinterklaasavond'10. P. BR. MOLL.
Ik dank den heer P. Moll voor zyn
mededeeling. Se non e vero, e ben trovato ...
Gelukkig, dat de linde nog een andere reden
had, om koninginneboom te worden; want
stel u voor, dat we eens Wilhelmma-tamariiken
gekregen hadden: dat zou eenvoudig vreesely'k
geweest zijnl... Of erger nog, om de Ja
vaansche namen te gebruiken, een
WUhelminakajoe-Asain, of een Wilhelmina-Mentjelaki...
O, hozeurl
ALLEGRA.
MIMIIIIIlmillllMIIIIIII
Krijgt de e lak misschien ook de netelcellen
van de polypen die bij opvreet?
Wie nu weet dat dia batterijen door de
polyp bij de geringste aanraking worden
uitgeschoten, zal dadelijk zeggen dat kan
niet!" Immers de slak bezit gave en niet
afgeschoten batterijen in bepaalde holten van
z|jn lichaam ..."
Maar op grond van redeneering alleen, hoe
ogisch die zyn mag, kan in de levende natuur
geen oordeel geveld worden, het onderzoek
moet het uitmaken. En het onmogelijke ig
waarheid gebleken. Door talrijke proeven en
ontrole-pioeven is aangetoond, dat Aeolis
zijn verdedigingswapenen van zijn slachtoffers
overneemt en die zelf voor actie opstelt in
zijn lichaam. Verschillende soorten van
polyien werden een Aeolis gevoerd, die van ie
voren een poosje moest vasten en steeds droeg
de slak na eea paar dagen juist die soort van
netelkapsels in zijn papillen, welke de polyp
aad bezeten die hem tot voedsel was
verstrekt. De netelkapsels werden gevolgd op
hun weg in het liehaam van de slak; en in
alle deelen van het spjjsverteringgkanaal ge
vonden, ook zulke die onderweg waren naar
de toppen der papillen, waar de kamertjes
voor hen gereed liggen.
De vraag echter hoe het mogelijk is, dat
zoo iets buitengewooiis gebeuren kon, was
met de ontdekking, dat het gebeurde, niet
opgelost. Immers opgevreten worden is toch
wel een niet zeer zachte aanraking; ook voor
een polyp, al is die dan niet teergevoelig; en
;och werden de batterijen niet afgeschoten,
maar gingen gaaf en wel in het lichaam van
den vijand over.
Eerst een paar jaar geleden hebben onder
zoekingen hierin eenig licht gebracht. Toen,
in 1908, is gebleker, dat ook in de polypen
zelf die cellen met batterijen heele reizen
door het dier maken. Ze ontstaan bij enkele
soorten in den buitenwand van het pijp- of
zakvormig lichaam van de polyp, wandelen
naar den binnenwand en van cel tot cel omhoog
naar de tentakels, waar zij zich vastzetten.
En nu eerst worden ze prikkelbaar, nu eerst
schieten ze hun giftige draad af bij aanraking.
Zoo lang de reis duurde kon alleen schei
kundige werking eenige beweging er in bren
gen die tot ontrollen en uitschieten leidde.
Ook dat is door proefnemingen met zekerheid
aangetoond. Daardoor is althans verklaard
hoe het mogelijk if, dat de netelcellen van
een Obelia in het lichaam van ieolis kunnen
overgaan zonder afgeschoten te worden. Het
zijn de cellen die wel volkomen gereed,
maar nog ongevoelig op reis waren naar
de tentakels van de polyp die opgepeuzeld
werd door de slak.
Maar al is hiermee een raadsel opgelost,
het wonder is er niet te kleiner om. Ia de
toppen van de papillen op den slakkenrug zijn
kamertjes gereed, om de veroverde wapenen
te bergen en op te stellen. Die kamertje
waren er toch al!
E. HEIMANS.