De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1911 22 januari pagina 5

22 januari 1911 – pagina 5

Dit is een ingescande tekst.

Na 1752 D E A M S T E II D A M M E II WEEKBLAD VOOR N D E R L A N D. Zygevel van het Hulpgebouw-Moiemagaz'fn van Kirsch en Cie., aan de Weteringschans. Voorgevel van het Hulpgebonw-Modemagazijn van Kirsch en Cic., aan het Leidsche plein. Het liDlp-ioifmajiazijQ m HiM en Cie. 't Zal er allerminst uitzien ala een hulpgebonw, het tablissement op het Leidscheplein en Baaogracht, bestemd voor het modemagazijn van Hirsch en Cie, gedurende den bouw van het nieuwe deftige en monu mentale modepaleis op de grondvesten van het oude en van andere af te breken huizen. Het Auipgebouw zal den schijn hebben van een blijvend, en de omgeving tot sieraad zijn. Het is gebouwd volgens moderne richting in, vormen", met een peristyle van groote afmeting vóór den ingang, geschraagd door zuilen. Het geheel heeft een lengte van 125 meter, een kleine buiging en een uitbouwsel breken de rechte ljjn. De opper vlakte bedraagt 2400 vierk. meter. Boven de benedenzaal komt een verdie ping, ten dienste van alle ateliers en kan toren. In de lengte wordt ket gebouw ver deeld door hallen van kapitale afmeting, waarvan de lijnen' zich voortzetten tot aan den glazen koepel. Drie toegangen leiden naar binnen: e» onder de peristyle en twee aan de zijde van de Weteringsohanp.i Niet milder dan 28 uitstalkasten geven gelegenheid aan den kunstenaar-nitetaller een Hollander en zijn ?taf van kleur- en smaakgevoeligen alle schat ten voor het Paradijs der vrouwen op het schoonst te doen uitkomen. Om de kostbare levens der dames voor alle brandgevaar in dit van hont opgetrok ken gebonw te-beschermen, ie, door den archi tect, den heer A. Jacot, het geheel brandvrij opgetrokken. Daarvoor zijn gebruikt 2COO vierkanten meter gecomprimeerde asbestplaten en 8000 vierkanten meter cocolythplaten, aangebracht mit Duitschland, om de groote menigte, met extra-trein. Verder zqn er achttien groote brandkranen. Nog meer! Alle wiakelkasten hebben zelfwerkende brandblnechmiddelen. Op een afstand van 2 meter z^jn er springlings" aangebracht, in verband met de Vechtwaterleiding, die door een ver nuftige vinding bjj brand of Wjj een warmte iMiiiimiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiifiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii UIT DE NATUUR. CDX. Pauwen. Meer dan eens heb ik kinderen van acht of tien jaar, van wie ik Beker wist dat zij de pauw niet van aanzien kenden of althans maar een heel flauwe of verkeerde voorstel ling uit een prentenboek van hem hadden, onverwachts voor de pauwen in de dier gaarde gezet. Als het maar even mogelijk was, koos ik voor de eerste kennismaking een oogenblik, dat het dier stilstond of op een tak zat te suffen. De drukke opgewonden jongelui werden dadelijk stil, oogen en mond gingen wijd open en toonden een paar seconden lang verbastering; dan iets van ongeloof, ala een vermoeden van gefopt te worden. En meer dan eens heb ik op de vraag gehoord: Ia het een echt beest, meneer ?" Wat ze bedoelden met dit echt of niet echt, weet ik niet precies; maar heel stellig weet ie van mezelf dat ik bij mijn eerste pauw ook aam iets kunst matigs dacht. Ik herinner me nog duidelijk dat dier, zooals het stil, met afhangenden staart op den hooge mnar van een villa zat. Een schoolkameraad zei : Ga mee de pauw zien bij Enthoven, die loopt in den tuin." We drukten de hoofden door de spjjle« van het hooge ijzeren tninbek en zagen niets, tot we teruggingen, omkeken, en daar zat op een sieenen pilaar van het hek de vogel, onbeweeglijk; en even onbeweeglijk moet ik self hebben gestaan. Dat onverwacht groote dier, die flikkerende kleuren, de gouden borst en de staalblauwe hals met het fijngesneden kopje er op, dat was geen gewone vogel; een pronkvan 150 graden Fahrenheit onmiddellijk een l stortregen van water neeilaten, en allen te saam werkend een dicht re gen-gordijn vormen. De minste brnad wordt zoodoende onmid dellijk gebluscht. Tot volkomen veiligheid ia 's nachts de bewaking van het geheele ge bouw toevertrouwd aan een gepensioneerd hcogeren beambte van de Brandweer. 's Zomers als de zon op den glazen koepel en het glazen dak schijnt, zal het binnen broeiend, benauwd zjjn, zou men meener. Ook daarvoor geen vrees, ook daarop is de architect A. Jacot bedacht geweest. Over de geheele gla zen bekapping loopt een buis met tienduizen den gaatjes, uit welke by openzetting eener kraan al het glaswerk gelijkmatig bevlofid wordt. Deze afkoeling wordt door verdamping nog koeler, zoodat in de geheele zaal een aangenaam koele, een lente atmosfeer, zal zijn, zelfs in de bondsdagen. In den winter, bjj guur herfstweer of een Novemberachtigen Mei wordt het gebouw verwarmd door eene cen trale verwarming (warmwater-snelcirculatie), zoodat de dames zich in de geheele zaal, die wil schijnen: een* tentoonstelling van alles wat op mode betrekking heeft," er zich behageljjk zullen gevoelen. Den 20 of 21 sten Februari trekken de meer dan 500 winkeldames, modisten, ouvrenaea, kaasieroters.dameskleedermakej'sien de weinige heeren die de geheele reusachtige zaak leiden, het oude gebonw uit; de voleen ie vier dagen worden onder leiding der chefs alle goederen door tal van lieden nit het oude huis ia het hulpgebouw gebracht en daar in de ver schillende rayons en aangewezen plaatsen door den uitstaller geordend. De verhuizing en inrichting zal hoogstens vier dagenduren. Den 25sten Februari a. s. wordt het mooie hulpgebouv geopend en trekt er het eerst, in den vroegen morgen, het halve legioen* modisten binnen. In korten tijd zal het dan door goed overleg, onverstoorde em allergelakkigste samenwerking van A. Jacot, den architect, het hoofd over allen en alles, met den aannemer M. Stam nit Wormerveer, en van beiden met alle werklieden, tot stand zijn gebouwen. Er ia aan gewerkt door twee ploegen; de eene ploeg werkte van vier uur 's nachts tot half een 's middags, de tweede van kwart vóór stuk, een versiering van de hekznil of zoo iets. Maar toen daarop de pan w de vleugels opsloeg en langzaam mot groot gesuis en een ranwen schreeuw van het hek naar het dak van het witte heerenhnis vloog, en zich op den gevellijst posteerde, ja, wat ik dacht weet ik niet meer. Wel dat ik naar huis holde om het nieuws te vertellen en vijf minuten later al weer met ander gezelschap bij hot pauwenbnis stond. Als de pauw zijn fonkelenden reuzen waaier uitspreidt, dan stijgt er nit den mond van groote en kleine kinderen een hartgrondig: hal" Dat werkt inderdaad als vnurwerk. Immers het flikkert ook en het ritselt en knettert zacht als een waar vuurwerk. Het wijfje nadert; nu buigen de uiteinden van den waaier naar voren en de kleine pittige kop met de glinsteroogen en de diamant en kroon, richt zich al hooger en hooger op; de goudi-enen 's middags tot vier uur 's nachts. Voor het werken van 4 uur 's nachts tot 6 uur 's morgens en van werk na 7 uur 's avonds werd verhoogd loon uitgekeerd. In het geheel werkten er aan 120 a 150 man. Overvloedig electiiech licht heeft het werken bij avond en nacht mogelijk gemaakt. Hoewel de aanvang van het werk niet makkelijk werd gemaakt, zal de geheele bouw, volkomen voltooid op 25 Februari a.s. niet langer geduurd hebben dan 58 weken, maar dubbele weken, door het avond- en nachtwerk. De bemoeilijking bij den aanvang van den bouw vond oorzaak in het bezwaarlijk w gbreken der oude vestingmuren van 3 M meter dikte. Zy moesten geheel tot aan de oude fundeering worden weggegraven. Deze oude fundamenten, zwaar beheid rooster werk, werden na vele eeuwen nog orima bevonden, volkomen gaaf. D«jze vestingmuur sloot aan bij het bolwerk Schinkel van 1650, waarop de Gevangenis gebouwd if>. Den 25sten Febr. a.s. zal dus hetLeidscheplein een mooi gebouw hoe tijdelijk ook rijker zijn. Want het zal zich aangenaam en vroolijk opdoen,daar van buiten en binnen alles een roomkleur krijgt, tegen welke kleur zich mooi zal afteekenen de schat van planten en bloemen boven de peristyle en langs de geheele lengte van het gebouw, tot aan den achtergevel, die een soort moderne kapel afsluit, waarin een groote afbeelding in gips wordt tentoongesteld van het reusachtige modemagazijn van Hirsch en Cie., dat op de grondvesten van het oude en die der aangrenzende huizen zal verrijzen om in Maart 1912 te worden geopend. Tot dit heilige der heiligen gaat men op breede treden naar de plaats van het model. Bij de opening van het nieuwe gebouw in 1912 zal men bejammeren dat het hulpgebonw afgebroken wordt, want, gelijk men thans reeds zien kan, draagt het niet weinig b\j tot verfraaiing van het Leidsche plein, dank zij, naast den heer A. Jacot, aan den heer J. Crouwel Jr., die voor het aesthetisch gedeelte zorgde. Des avonds bij het schijnen van duizenden electrische lichten zal het in waarheid gelij ken : het Paradijs der vrouwen," een Nederlandseh: A.u bonhenr des dames." R. IIMMMIIIIIIIIIIIIIIIMilillllllMIIIIIMHIlMIIIIIIIIimillMMIIimilllimillMIII Alt Ir E HIT E I. Sabbekn. Een imeiikaanfche dame maakt de volgende geestige opmerking tegen de mannen: Gij beweert," zegt ze, dat wij praatziek zijn t Maar dat is toch uw eigen schuld. Als we geestige en mooie j mare meipjes zijn, luistert ge naar elk gesnap en gebabbel, al ia het nog zoo onbelangrijk, en we' krijgen den indruk, dat ge 't charmant viadt. Zoodra we echter met n getrouwd zijn, is 't uit met luisteren: dan wordt het gebabbel, dat n bekoorde, praalzucht, en ge beklaagt er u over. Recht of onrecht?" *** Alphabet. Uit den Balkan komt toch ook nog wel eens ieta goeds. Een Servische schoolmeester Medakovitch, beeft een nieuwe manier uit gevonden om de kinderen lezen te leerei, de smakelijkste leesmethode welke men zich donken kaa. Voor eiken leerling van zijn school wordt een alphabnt aangeschaft van chocolade-letters, en zoodra bij daarmee fatsoenlijk zijn naam kan spellen, krijgt hij permissie de hoofdletter van dien naam, zelfs al is het een M of een W, geheel op bronzen borst zwelt, de blauwe hals schom melt heen en weer in extase, het heele pracht werk groeit in schoonheid; het ritselen zwelt tot geknetter, nog meer buigen de waaiereinden naar voren em, en het zonne licht kaatst vonkend terug uit den metalen spiegel; nog een schokje vooruit, dan wat achteruit, en het heeft allen se i ju n of het wonderdier het bijna effen wijfje met zijn prachtigen mantel geheel wil omvatten, het in een toovertnin wil binnenvoeren. Inderdaad de pauw is het sprookje der natuur; en niet enkel kinderen vermeien zich in het wonder. Hier is een natuurkracht, heel niet zeldzaam, ja bijna algemeen in de vogelwereld, tot het uiterste opgevoerd en tot effect gekomen. Hier is geen menschelijke kunst in het spel, geen opzettelijk kweeken van zwak aanwezige te eten. Met andere woorden gaat het evenzoo. De kleine lekkerbekjea spannen zich geducht in om het kunstje gauw te kennen, n er is geen school ter wereld waar het leesonderwijs zoo vlot van stapel loopt als in dit Servische pensionaat, 't Middel is betrekkelijk duur, andera zou 't wel meer navolging vinden, want het werkt zacht en aangenaam. * * Tocht. Tot de meest vatbare plaatsen van het mecachelijk lichaam behooran het acbtergedeelte van den nek en de scbeenbeenen. Een ernstige koude door het geheele lichaam kan ver oorzaakt worden door het aan tocht bloot stellen van de scheenbeenen, 't zij door een openstaande deur, een slechte been-bekleeding of ieta dergelijks; vandaar dan ook dat uit een hygiënisch oogpunt het dragen van a jour konaen te veroordeelen is. Vooral gedurende den winter moet het scheenbeen tegen de gure vlagen, tegen rukwinden en koude luchtstroomen gepantserd zijn met een bedekking van vastaaneengebreide of geweven wol, die het flink warm houdt. Nufjes, die met uw fraai bewerkte a-jour kousen pronkt boven een sierlyklaag schoentjemet blinkende gesp ... bedenkt, dat ge uw gezondheid in de waagschaal stelt. * * * Voor 't prinsesje. Een van de deftigste en meest be reisde koeien van da wereld was wel die koe nit het verre Rusland, die uitsluitend melk leverde voor het Russische prinsesje Olga, aan wie de dokter .,melk van n koe" had voorgeschreven. Het was natuurlijk een prachtig rund, dat door de voornaamste vee artsen van St. Petersburg werd uitgekozen, en niet dan na zeer nauwkeurige inspectie tot hofkoe werd benoemd. De viervoetige voedster van 't koningskiadje behoorde voortaan steeds tot het keizerlijk gevolg. Zij ging mede op bezoek in Denemarken, logeerde aan het Engelsche hof, en was gedurende het bezoek aan Frankrijk stomme getuige van de entente cordiale. Opdat zij haar goede eigenschappen niet verliezen zou, werd zij met de grootste zorg gevoed en gekoesterd en had zelf een leventje als een prinses. Zij reisde in een afzonderlijk daarvoor inge richt gedeelte van den keizerlijken trein. *** Bruidjes. De Lomdensche vrouwen schijnen de meeste kans op een huwelijk te hebben tuaechen haar 21ste en 25ste jaar. Van de 33.419 huwelijken, welke in 1910 in de Engelsche hoofdstad gesloten werden, waren er 14.832, waarvan de bruidjes, de eerste helft ran de 20 jaar als haar rechtmatigen leeftijd konden opgeven. Lagere leeftijden komen bovendien minder voor dan hoogere. Honderd en drie bruidjes waren zeventien en slechts n vijf tien jaar. Al de overige waren onder dan 25. Dertig jaar en hooger geeft das ook nog een goede kans op een huwelijk. Een hart onder den riem voor volenl *** Hoofdtooi. De mode kent geen geleidelijke overgangen en springt gaarne van uiterste op uiterste. De hoeden, welke hun rand tot buitengewone afmetingen hadden uitgebreid, zijn nn weder zeer merkbaar tot bescheidener vormen in gekrompen. De meta«orpho»e heeft zich plotseling voltrokken, tulbandachtige wrongen en gebreide mutsen, baretvormige en pjakoachtige bonthoeden zijn thans aan de orde van den dag. De liggende struisveeren en hangende pluimen hebben plaats gemaakt neigingen; tot versiering van het veerenkleed. Chinees noch Japanner heeft er de eer van. Menigeen denkt, dat, evenals by gondvisschen het geval schijnt te zijn, de in het dierenkweeken zoo ervaren en kunstmatige Oosterlingen den pauw, uit een eenvoudiger gekleeden vogel, gemaakt hebben tot wat hij is. Maar het is alles zuiver natnurwerk, wat bij dit dier te bewonderen valt. In Voor-Indiëvan Ceylon tot in de voor bergen van den Himalaya leef;, volkomen oorspronkelijk, de pauw, precies zooals wij hem als parkvogel kennen. Op Java woont de tweede soort van onze diergaarden. Daar in Indiëbewoont hu heuvelachtig of vlak terrein met laag hont ijl begroeid, en verlangt bovendien water in de nabijheid. Daar, in gezelschap zy'n vijf of zes hennen, zoekt hij op den grond zijn voedsel, op de wijze van de meeste andere hoenderachtige vogels. Zaden en groen, kevers en wormen, alles is van zijn gading; ook de bekende steenljespikkery behoort tot zijn eigenaardig heden Maar er komt iets bij, dat wellicht mee de oorzaak i», dat dit pronkstuk der natuur tot den heiligen vogel der Indiërs is verheven. Het is een groot en krachtig dier en het kan daardoor ook forscker en ge vaarlijker prooi bemachtigen dan de andere hoenders; voor hagedissen van een paar decimeter langte is hij niet bang, en met zekerheid is bekend, dat hij ook kleine slangen, juist de voor menschen schadelijke, aanvalt, doodt en gedeeltelijk verorbert; of hij bij voorkeur en met voorliefde deze gevaarlijke prooi zoekt, valt te betwijfelen; maar in een land ala Indië, het land bij uitnemend heid, is een dier, dat kleine sooiten gifslangen of jongen van grootere durft aanvallen, er vaak genoeg toe in de gelegenheid. Onge twijfeld wordt zoo iets door de inboorlingen opgemerkt en het stemt tot dankbaarheid; de afstand van daar tot vereering en vergoding is by natuurvolken maar heel kleir. Toch is de pauw volstrekt niet giftvrü", niet immuun voor vergiftiging door slangenbeet; waarschijnlijk is dit geen enkel dier, ook de egel niet. Het is de kunst om de noodlottige beet van de slang te vermijden, die het den pauw mogelijk maakt, in den strijd tegen bet venij nig gedierte de overwinning te behalen. Nu hebben alle vogels die gifslangen aanvallen, hooge, krachtige pooten, die tot een eind boven den grond onbevederd zijn en ook (Le Rirf. 1811-1911. Gardehuzaar van Napoleon in de vrouwen van heien geëerd. voor spichtige staande veeren. De ruil is een practische, en fiatteert zeker niet minder, de vorm is even afwisselend als grillig, en biedt aan de kunstenaressen der chapellerie ruimschoots gelegenheid hare talenten te toonen. De stoffen, die gebruikt worden zijn voornamelijk fluweel, satijn en wol. * * # Onder den kerstboom. President Fallières vond onder den Kerst boom op het Elysée te Parijs dit jaar een zonderling stel presenten. De Negus van Abessynië, Keizer Menelik II, had den voor zitter der Fransche Republiek namelijk eens een extra verrassing willen bereiden, hij zond hem... een leeuw, een leeuwin en een giraffe. Nimmer wellicht is op het feest der goede gaven aan een Europeaan een zonder linger surprise vereerd. Tot de menagerie behoorde ook nog een zebra, maar deze arme bewoner der wildernis leed gedurende de zeereis zoodanig aan zeeziekte, dat bjj onder weg stierf: het leeuwenpaar intusschen ver heugde zich in uitmuntenden welstand, en liet zich de eerste paardenbiefstnk, die het op Franschen grond genoot, best smaken. Of de giraffe, met zjjn lange hals er op gedresseerd was om de hoogste lichtjes van de kerstboom uit te blazen, meldt de historie niet. ALLEGUA. Het kleinste voetje wenschte ik mij Daarvoor zou 'k alles willen geven Ad item: want dat hoort er bij, Den grootsten voet om op te leven. PEERKE DEN BELG. mimim i IIMIII i u iiiiipin immnn boven den hiel nog een leerbarde huid dragen. Dat de pauw voor een hoendervogel ongewoon hoog op de pooten staat, dat die pooten zeer sterk beschubd en b jj zonder krachtig zijn, is zeker; en dat rechtvaardigt het vermoeden, dat dit in verband staat met zijn neiging tot vechten met slangen. De jongste, ook de pasgeboren gifslangetjes kunnen al een doodely'ken beet toebrengen, maar heeft de pauw de poot op zoo'n dier gezet, dan zal de beet alleen den kalen poot kunnen treffen, waar geen tand indringt, of, zooal, geen schade doet, daar het gif geen bloedader treft; vaak ook zal de slang in de veeren bijter. De snavel van den pauw is ook stevig genoeg, om de alang onder zijn poot den kop in te hakken. Nog met een ander dier van Engelsch en Nederlandsch Indiëstaat de pau w in geheim zinnig verband. Met den tijger. IE die is een landstreek waar tijgers en pauwen voorkomen. Er is wel beweerd dat de pauw als wachter voor de tüger dienst doet; waarschijnlijk of wel haast zeker is het, dat de pauw den tijger als zijn natuurlijken vijand volgt of liever in het oog houdt en dat hij door zijn geschreeuw zijn hennen of jongen waarschuwt. Ook in ons Indiëkomen pauwen voor; in twee soorten ; de Javaasche vond ik mooier dan de Indische, het kroontje is niet zoo sierlijk; neer een kuifje; naar de houding en de kleuren zijn edeler. De wite pauw, die in diergaarden nog al eens te zien is, wordt wel ala een plotseling ontstane soort, een mutatie, beschouw*. By hem is de overwel digende natuur tot artistieke soberheid en tot ontzaglijke schoonheid geworden. Ook komen in Indiëhalf wilde pauwen voor in de nabijheid van de tempels; en al sedert Salomo's tijd worden ze gefokt. Alexander de Groote schijnt voor het eerst pauwen aaar Griekenland te hebben overgebracht en, dat in den tijd van Vitellius en dus van Claudius Civilis de Romeinen al pastei)j ea van pauwenlongen en panwenheisens aten, weet elk schoolkind, dat al vaderlandscbe geschiedenis leert. Bij Philips van Bourgondi komt de pauw weer te pas; op het beroemde feestmaal werd immers een heele pauw ge braden en, weer aangekleed, op den diech geb acht. In dien tijd was bet toch nog een zeldzaamheid in Europa; een pauw bij het maal goldt nog als bewijs voor den grooten rijkdom van den gastheer; en armelui'» kippetjes zijn pauwen nog altoos niet. E. HBIMAKS.

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl