No. 1752 DE AMSTERDAMMER V\'E E K B L A D VOOR NEDERLAND. twaalf honderd gulden voor dit geval van «en St. Bernard hond met jongen ia licht honderdmaal te groot. Het mist alle dra matische kracht die Stevens heeft. Het ia «onder schoonheid. Het ia echter het juiste «oort werk voor Kynophilen of te wel hondenvereerdera, die geen knnatkenners zjjn. ledere generatie brengt zoo'n dierenj>ortrettist voort, even goed als een officieel poëet. In de Tngers" van Jan van Essen ia geen lichtverband tasschen de rotsen en de dieren. De rotsen zijn beter dan de beesten. Het geheel ia geschilderd zooals van Eseei veel werkt: met volharding, met knnde, maar schoon? De Batten van Vincent met voor hem eigenaardige echilderwijs, met tien bezigen mond en oplettende oogea heb ik ergens anders besproken, eren als het dierschilderij van de Haas, waarvan ik den Ecel, een studie, vermeld. Een tentoon stelling als deze brengt soms een verras* sinkje, ofschoon ik vermoed dat ze grootere had kunnen geven. De konijnen en kippen van Ha verman hebben iets van een genoeg lijk verhaal, in hun lange, zich veel keer wentelende rij, er ia burgelfiks-geestigs in, wat ge meenen moet dat den schilder natuur lijk kan zy'n, er ia iets vertrouwelijks jegens de diertjes die hjj hier schilderde. Van Hoytema, die, ik zag het bier weer, de beesten als komische kwanten ziet, haast fetgaafd met een menschelyk gevoelen, heeft er 4 werken waarvan ik noem: den Eenden vijver en de Witte Kakatoe, om den fond. HnU heeft zijn eenden; Jozef Israël» een Hond. H|j heeft hoeden en paarden ge schilderd in schooner licht en in rijker ?stemming. Hjj kan een hond door de zee laten loopen in een duister schilderij, dat weinig beest e-schilder s hem daarin over treffen: het ademende ia hem soms gegeven, wat weinigen weggelegd ia. laaac Israëls Ezels «an het strand zyn rijk van kleur zooals altyd tegenover de zee. Ze hebaen een Bchoonder diepte bereikt dan deze verfijnde soms gegeven ir. Van logen heeft hier twee zwakke landschapschilderijen, gestof feerd met koeien, het zachtzinnige van dit werk hier ia niet van belang. De kikvorsch van Van Looy ia aardig, even als die van Meinere, uit 85, een aardig kleinigheidje ie. Van der Maarel's hond op een blauw kussen kan vermeld worden. Van WUlem Maria zijn de E se!s aan het strand niet in de eerste plaats als voornaam werk vnn hem te vermelden, maar als interessant noem ik het fijn-gepenseelde hondje" van Mevrouw Slagmulder; de hond en kat (op plm. 20 jarigen leeftijd gemaakt) en waarvan de hond ala echildering van belang is; en het vaiken (Roermeestei) Dit zijn portretten. Het andere, wat Willem Maria maakte, was soms, en zeker in den laat sten tjjd: lichtvlaag en kleurfonkeling, meer dan de gedachte aan het dier. Te oetreuren ia dat hier niet te vinden zijn de twee koetjes, in het bezit op het oogenblik van den heer Prejjer, die van schildering volklonken zijn. Ook is de vraag te stellen of van Mauve niet iets anders te ?zien kon gegeven zijn. Te noemen bleven om het modeléSchapekop an Geitje. Fieter de Moor is in den laat sten tjjd meer aan het dieren-schilderen; eenvoudigweg. Het heeft, altyd zjjn nut zich zei ven opnieuw te zoeken in wat rond je is, en de Moor is dit noodig. Zijn Zwanen" zy'n zwak (No. 74), maar de kuikens zijn te noemen evenals een ..paar witte'pauwen die ik bij Reckers, den kunsthandelaar, zag. Van Kakken noem ik enkele zyner Ezelstudies; de Marabonten van Jan van port zyn voor hem niet slecht; Van Essen'd in Amsterdam iqn sterker. De Koe van Poggenbeek ia een knappe studie. De beesten van Van der Poll, zijn: Ijsbeer (1902), Koningstyger (1901), 1903 Drinkende Kat, ?Kobus en Keesje, Twee Apen, een onbeteekenend werk. e IJibeer is een studie voor een schilderij van dezen schilder dat ik me ala niet slecht herinner. De Koniugstjjger, nauwkeurig, mist de lenigheid, wat een der hoofdkenmerken van het soort is; op De ?drinkende Kat" is eveneens de drinkende te houterig; de verste rood-zwarte de beste. D 3te teekenaar en schilder, straf tot het modelleeren geneigd, is tnsschen twee dingen te veel in: hij is of niet architektonisch ge noeg, of niet voldoende soepel. Van het overige vermeld ik Willy Sluiter, Politiehond (een handig portret) een slapend Hondje van mevrouw M. Stork; de Zwaluwen van G. 8. Storten beker; de Paardekop van Toorop; het hartelijk gevoelde werkje: Vier paardjea ?en een man in een stal, Hittenstal" van Terschunr; Verster's Ezeltje uit 18£3; de ?aanset Koeien van J. Voerman (112) en een paar Geiten" van Van der Weele en de -Zwart (in deze laatste is de schildering zeer onrustig). Htt Beeldhouwwerk Altoffa beeldhouwwerk is in de groep der Chamaeleons het beate ?ea in den Arend. De vleugels van de Gieren voldoes niet en de Olifant ia zwak. Hij had xeker nog ander werk kunnen laten zien, dat niet minder waa. Naast hem ia Mendea da Costa te noemen. Ook by hem is stijl niet zuiver te vinden, hoewel hjj zoekt. De anderen die beeldhouwwerk laten zien zijn Van Wijk (Oasen en Paarden twee bronzen) K. van Dantzig en H. Vaillant. 4. Dit is een korte bbschonwing overeen tentoonstelling waarvoor ik hoopte dat ze meer zoo geven dan ze bracht. Allerlei ele menten ontbreken hier. Was in Holland alleen niet genoeg belangrijks te vinden, dan had van Belgiëgeleend kunnen worden. Enkele Duitsche werken waren mogelij kerwjjze te gebruiken geweest. Decamps had kunnen mee-doen en een schoone houding vertoonen. Het had een belangrijke tentoon stelling kunnen zijn en het heeft iets van een allegaartje. PLASSCHAEET. Verte und Proia *) Verlag von E. GKIESEH, Frankfurt a/Main. 1910. 't Was een voorjaarsdag, jong ijl licht scheen op den modderpoel, gasbellen bolden omhoog, de zon scheen daarin, en plotsling werden het prachtigklenrige juweelen: toen bersten die, er bleef donker modderwater. 't Is terzelfderty d: een troep krom rerkromde onder zware last e a-bukkende, bleeke menschen, mannen en vrouwen zijn 'C, gaat voorbij; zjj torsehen hun vrachten zwaar, daar vangen zjj aan te zingen, dat houit nog dracht in hun beenen en hun harten zullen niet gansch *) Proza" wordt in deze bespreking niet behandeld, is echter naar kwaliteit en ver houding niet erg belangrijk. bezwijken van wee, wyl zy zingen, want hun gedachte is bij het lied, en harten en beenen zijn tijdens het zingen vergeten. Wat is dat lied schor. Ach, die kromme stumperds, welke zangmeester heeft hen geleerd? Wie heeft ban keel gestemd? Waartoe, waartoe een lied te zingen, als de rug krom is en de ziel oud? Dat vrouwtje daar, dat jonge blonde vrouwtje, een meisje lijkt het nog zingt toch niet kwaad, daar beeft ontroering en lichte teerheid in die hoog-lichte stem, ze klinkt toch zuiver, al gaat de zangster zwaar beladen. Die andere vrouw met de kinders aan baar rok, zingt weer veel doffer, 'n doffe, diepe stem, 't is als huilen, 'c ia als klagen, 'c is als een uitroepen van haat: hoor, die stem klinkt toch, ja, die vrouw kan zingen l En die kerels! Die jonge daar, die blonde, zingt licht en hoog. Die oude met het grauwe haar schijnt in zijn grauwe baard te neuriën, maar 'c is muziek, h\j zingt zwaar en krachtig nu bij nadert, en zijn vrije arm slaat langs zqn gore kiel een straffe maat. * * * Welmeenende lieden, die wühier, overal, en dus ook in Onitschland hebben, zijn tegen drankmisbruik, daardoor en om andere redenen voor Huisvlijt, enz. Zij vormen een vereeniging l Die vereeniging wordt gesteund door dominé'd, dokters, bankiers, schoolmeesters en allerlei andere fatsoenlijke lieden, benevens door tal van juffrouwen met veel of weinig vermogen, doch allen met veel goeden wil. Ni moet er wat gedaan. De Vereeniging moet van zich laten spreken. De Huisvlijt wordt aangemoedigd, prijzen van tien gulden en meer worden uitgeloofd Er is ook nog daarenboven of op zichzelf, een certificaat voor fraaist resultaat Huisvlijt te verdienen. De proletariërs komen met hun bloement af el t j es, pottzegebierborden, miniatnurscoommachines, vogelkooitjes van sigarenkistenhout. Verbeeldt je tien gulden en meer, of zoo'n prachtig certificaat,, en dan nog naam en adres in de krant... in veel kranten... in alle kranten misschien l *** Juffrouwen, Dominés enz. hebben in de omstreken van Frankfort een tentoonstelling van Huisvlijt georganiseerd. Naast de Post zegelsier borden, sigarenkistvogelkooitjes en de stoombootjes in wattenzee, mochten de menschen ook schrijfwerk inzenden: te weten Verse und Prosa". Letterkundige... ach hoe zal ik het schrijven?... schriftelijke huisvlijt vrije-uurtjes knutselwerk, dus. Zestig proletariërs, allen uit Frankfort en omgeving, zonden boven getracht te om schrijven bijdragen. Juffrouwen, Dominé?, enz. belastten iemand, vermoedelijk van goeden smaak, een keuze uit de zestig handschriften te doen, en zoo ontstond het boven aangegeven boekje, een kleine honderd pagina's groot. Een dienstmeid, een arbeidersvrouw, moeder van drie kinderen, een lantaarn opsteker schoenlapper, van 65 jaar, een fabrieksschoenmaker van 34 blijken menschen te zijn met groote dichterlijke gaven. Menige bloemlezing van jong-Dnitsche Poe ie, van veel grooter omvang, bevat niet zooveel echt sentiment, zooveel onopgesmukte menscaelijkheid, als dit mij zoo spoedig liefgeworden werkje. Het doet goed, te zien, dat die gasbellen gerezen uit modder, nog glanzen kunnen in zon. En meelijdend klaagt de ziel van een als zy, als daar aan zy'n oor kranwt de droeve sombre wijs van hen, die daar voorbijgaan, zwaar-beladen, de droeve wij a die hij verstaat. En zjjn oor spant zich strak te vangen de lieflijke toon, want o! er is muziek, hoor! gelukkig er is muziek in hun stemmen! de hem zoo lieve roep naar vrijheid, naar recht, naar blijde menschelijkheid l hoort hij diep ontroerd. * * * PHILIP WENZEL. (Fabriekschoenmaker, 34 jaar, drie kinderen). 't Is degene die het grootst aantal verzen in het boekje heeft, welke allen belangrijk zijn. Ik geef hier twee, hoewel ik gaarne meer deed afdrukken. Het eerst een staaltje van zy'n fijn sociaal voelen; het ander een van zy'n sprankelende, kinderlijke menechlykheid. Das alte Verbandsbncb. Ich kann den Bliek nicht von ihm wenden, Da abgelanfen seine Frist; Ich halt' es immer noch in Handen, Obwohl ea reisefertig ist. Ich löse einmal noch die Hülle, Die manches gilbe Blatt nmschlieszt, Von dem in reicher, bnnter Füile, So manches alte Zeichen griUzt. Und wie aus fernen Spharen steigen Langst entschwundne Zeilen anf, Da mir frerod noch diese Zeichen, Fremd der Zeiten Ernst nnd Lint. Wo man meinen Geist, den jungen Weckte, der noch schlafend lag, Der stiegend nnn sich durchgernngen, Hinauf znm hellen, lichten Tag. Jetzt weisz ich, was die Zeichen denten, Ich las ihr s t il les ernstes Wort. Und wei», dasz mir zn Stnrm szaiten Schützend winkt ein aichrer Ort. Also ateht's in goldnen Let ter n, Wie gestickt anf Fahnentuch, Anf allen Seiten, allen Blattern, In meinem alten Mitgliedsbuch. Nnn ist ea voll; fort musz ich's geben, Bekom m' ein neuee, leer zu setm. Wie ein Stück von meinem Liben, Wird das alte von mir gehn. Mein Lieschen. Lieschen heiszt mein jüngster Spröszling, Zaïlt weisz Gott, vier Jahre schon; Seiner Mutter gröazter Liebling, Daiüber gibt es keinen Ton. Heil umrahmt sein zartes Köpfchen, An der Wanglein rosig' Rand Angelehnt, das blonde Zöpfchen, Bis znm frischen Kirschenmund. Wenn ich's auf dem Rücken reite, Benn' umher mit iim wie toll, Haut es mir aus Wollust beide Backen ganz gehörig voll. Springt wie eine wilde Katze Ab nnd fort ncd rundher u m; Sah ich's eben noch am Platze Hnsch ist'a fort wend' ich mich um. Z.U/DCR ZEE GKYAARLtSK VAARWATER OH Of VELE ONDIEPE PLAATS&N. De Nederlandache veraterkingen en waterlinies, in vogelvlucht gezien. (L. Newi.) A u gen bat es wie zwei Sterne, Damit neckt es jedermann. Sisgen tut es, ach so perne, Wie ein Glöcklein schüi't es an. Wenn ich manchmal mit ihm spiele So, wie es ihm grad' beliebt, Ei! wie es mir da BO vitle Küszchen wohl vor Freude gibt. Unermülüch bis zun» Abend, Bia der Sandmann sanft und mild Nnn Klein-Lieschen Oer mannend, Es entfüirt ina Traumgefild. Dorten scheint es noch zu Uindeln; Oft hebt Bic h sein Anrmchen hocb. Mit den Buben anzubiiadeln Spurt es Lust im Traume noch ! Liijzt sich ao mein Lieschen sehen Oftmals dnrch den Kopf mir'j schwirrt: Wie wird's wohl dem Bursch erge hen, Der den Wildfang freien wird? Dan komt het scherpe wraakroepende, bijtende en weer tot blyheidstijgende ge deelte van CHEISTIAN APF. (Schoenlapper-lantaarn opsteker, 65 j.) Wo bleibt der Sieg der deutachen Helden? (in. 1870.) Wo bleibt der Sieg der deutechen Helden, Die kalt dem Tod in'a Aug' gesehn ? Was wollen una die Fahnen melden, Die schwarz-weisz von den Türmen wehn ? Sagt, haben DeutscMands wack're B Ier' Gestritten nur für Preuszens Brüm ? Und unsre Framn brav und bieder Geopfert für ein Preuszentutn? Sind fern sie nicht aus Nord und Sülen Gezogen aus für's dentsche Recht, Und haben sich iür Deutschlanis Frieden Gestü'zt in's blutige Gefecht? Hat unterm Donner der Kanone Der dentsche Mann verspritzt sein Bint Fü- eine prenSi'e'Cie Kaiseikrone Und nicht für Deutschlandj Ehr und Gut?! Was wollen diese Fahnen denten, Die schwarz-weiss von den Türmen wehn? Sind sie die Boten goldner Zeiten, Die aus den T/ünmern auferstehn ? Für dentsche Freiheit hin zum Kampfe Rieft ihr die Manner Deutechlanda auf; Doch aus dem b.üi'gen Pulferdampfi Steigt golden nicht die Freiheit auf! Gar mutig is-1 hinauseezogen Der dentsche Mann f r seinen Herd Der Lohn, der inm irauf zugewogen, lat er der Opfer Giösz^ wert? Wie schün gemalt mit goldnem Flimmer, Ward ihm die blut'ge Lorbeerbahn l Doch aus dem Schuit von FrankreichsTmuGrinst ihn ein Grab der Freiheit an. [mer O weh euch l den betrognen Sö'inen, Die ihr der deutschen Freiheit fröant! Wie enrer Hemcher J a bel töaen, Wo blatend euch die Seele tiant! Soll einst am Himmel siegreich scheinen Der jungen Freiheit Morgenrot, Dann miUsen selbst die Füreten weinen, Die kalt gesehn der Helden Tod. Daen wird das B inner rein und golden Hoch von den höchsten Söllern wehn, Uod wo sich einstens Vötker grollten Da werden Friedenspalmen Btehn Dan darf kein ach warz uad weisz mehr strahlen, Noch sonat der Farben bnnter Tand; Es wird der Himmel selber malen Das eine schone goldne Land. Hat zangvogeltje, het dienstmeisje OTTILLIE WALD, (25 jaar), vraagt gehoor. Het ontroerend fijne, eerste: déklacht van het voelende proletenkind. Het tweede de onrust schilderend die eerste, zich nog niet bewuste liefde, in haar gemoed verwekt? Het derde het vroomherdenkende deuntje: hoe pièteitvol, en vol overgave. Frühe Sorgen. Auch ich hab' einst in sonnigen Tagen Den Blütenkranz auf meinem Hanpt getragen. Auf meinen Lippen war ein selig Lacheln, Und 8Ü3ze Tranme meinen Schlaf umfacheln. Doch haben Sorgen fiüh, mit ranher Hand, Die zarten B'üten mir vom Hanpt entwandt. Die seligen Traume wichen vor der Not, Und fiüh versank der Jngend Morgenrot. Schatten. Und war mein Leben auchkein Frühlingsgang, An blnmigen Wiesen und am Bach entlang Es glich m eis t einem heiszen Erntetag; Doch ber ihm des Lebens Sanne lag. Und da kamst du; ein dunkler Schatten Schlich sich mir ins Gemüt hinein, Wie ein verheerend Ungewitter Brach's ber micht herein. Die Mutter hat's g e s a g t. Es gibt ein Wort aus meiner Kindheit, Dis noch in's Heut hinüber ragt, Es ist ein zauberkraftig Spiüchlein: Die Mutter hat's gesagt!" Wurd' ich als Kind vom Spiel gerufen Und hab' icht oft warum" gefragt, Genügten mir doch stets die Worte: Die Mutter hat's gesagt!" Sai pflichtgetreu in deiner Arbeit, Wirst du verkannt, nicht gleich verzagt. Lasz dich vo m Geldesschein nicht locken ; Die Mutter hat's gesagt!" Wij besluiten met de arbeiders TTOUW van 31 jaren, moeder van drie kinderen. SOPHIE ENNKNBACH. Er moge hier en daar een rethorisch vlekje (klasaendunkels) in zitten, mooi sterk van geluid, plastiek en taalbeheersing is het zeker, en hoe doorschroeid van echt gevoel. O stermorgen. Die Glocke von dem Kirchtnrm hatnmert Die dritte S'nnd'. Noch rnh' ich nicht; Und fern der Oatermorgen dammer t, Noch sitz' ich am Petroleumlicht. Dia Schere fa'lt mir klirrend nieder, Uud zitternt sinkt die müde Hand, Schwer senken sich die Augenlider, Es bat der Schlaf mich iermannt. Ein lichter Traum balt mich nmschluDgen, Und was das müie Hirn durchkreiat, Was mir das liefste Herz darchdrungen, Er führt es lüchelnd vor den G ais t. Ich seh' die Welt im Oaterstrahle, Sie halt ein wahrhaft Anfersteh'n; Seh' von dea Geldaacks Marterpfahle, Befreit die armen Opfer geh'n. Und jubelnd echwingen sie den Hammer, Den Maszstock und den Linienstab; Dann sie bestegen nun den Jammer Und ffnen ihrer Freiheit Grab. Da tret' ich jauchzend hin zu allen, Ich litt und kanpfte ja wie sie. Die Osterglocken bör ich schallen, Von Wahrheit, Recht und Harmonie. Ich heb' das Hanpt. Und meine Augen, Geöffaet von der Sonne Kusz, Sie eehn den Docht der Limpe rauchen; Die Schere liegt vor meinem Fusr. Doch dröhnend schallen noch die Glocken, Den Oatermorgen kunden sie. Hinaus! Wohin sie mich anch locken, Fort, in die osterliche Früi', Den Ruf der Glocken zu vernehmen. Ich denke nichts, ich folg' der Schar Der Menschen nach, wohin sie strooien. Und plötzlich ateh ich am Altar, Die Orgel töat, die Lieder schallen Von Auferstehn, von Glanz und Licht. Doch auf den bleichen Lippen allen, Den Zng der Freude seh ich nicht. Als ob sie alle weinen mochten Dasz sie das Licht der Welt erblickt; Es zeugt mir von dnrchwachten Nachten Manch Auge, das der Schlummer diückt, Der Ausdrnk auf der frommen Zü?en, Dar paszt nicht zu der Glocken Ton, Die scbönen Reden straft er Lu gen Dem Frühling drauszen spricht er Hobo. Ich beug' das Haupt nicht flahend nieder, Fort! aua dem düstren Kirchportal! Und drausz' empfangt mich lachend wieder Des Ostermorgens Sonnenstrahl. Dransz' in dem zarten Fruhlingsgrünen, Da singen hel die Vözlein all, Da seh' ich nicht auf Duldermienen Die Künstlich bertünchte Qaal. AUB allen Zweigen hor ich Klingen Von Wahrheit, Recht nnd Harmonie, Die Vözlein mit den freien Schwingen, Die B.urnen, wie beneid' ich sie. Doch ob wir jetz ach seufzend fiö^nen Im KlassendnnkelB Tyrannei, Einst wird der Osterglocke föncn, F ar alle Welt, um Ersten M»i l