DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1756 Scaablone. Japansche Schablonen. Kennen en Kannen daarmee is in kortste woorden te karakteriseeren de Chineesche en Japansche kunst. Wijders kan gezegd worden : uit deze kunst doet zich kennen een onbegrensde schoonheidszin, zoo gretig naar uiting, dat zij in meest onderscheiden vormen, gelij kelijk krachtig tot daad wordt. Een voor werp van gebruik is daar met de eigen schap van zijn doelmatigheid, als natuur lijk tot iets moois geworden uit de kun dige en lustige handenarbeid; en een kunstwerk weer, biedt door dezelfde voldongenheid in het technische kunnen, de Boliede waarborgen van zijn geestelijken inhoud, die is een rechtstreeksche betrach ting der schoonheid. Da Japansche kun stenaars en kunstnjj veraars zijn, als vak lieden, de meesters bij uitnemendheid; de geest, die hen drijft tot den arbeid, is vol van overtuiging, strak gericht van zin; hij maakt zich kenbaar in een nadrukkelijke en vloeiend uitgesproken vormentaal. Yoor deze menschen lijkt het leven in zijn oneindige verscheiden heid (ook door de gestadige wisselwer king der schijnselen van waarneembaarheden), gansch en al bekoorlijkheid. E a uit de zintuigelijke ervaring eener opge togen aanschouwing en van een scherp en doordringend observatievermogen, ont staat als reflexie werking het heldere doorzicht van den kern der schoone werkelijkheid, die voert tot de wijze samenvatting de synthese. Maar óók de verbeeldingskracht ontwikkelt zich; de groote vatbaarheid voor indrukken büobjectieve waarneming, voert soms tot de sensitieve aanschouwing, die een fantastische voorstelling der dingen geeft. Uitbeelden en verbeelden de natuur verschijnselen in hun wezen en samen gesteldheid kennen zóó gro'dig, dat uit alle yormengedaanten het eigenaardig organisme en zijn bewegingsmogelijkheid begrepen wordt, en daarmee de schoon heid van het natuurlijke gekarakteri seerd?beduid in het eenvoudigste lijnenstel. De waarneming spiedt de werkelijk heid na in haar vluchtigste schijnselen, in het verspiegelenvanhaaroogenscbijnlijkheden, weet van den toover in het geheimvolle aspect der planten en ge wassen, die door watervlakten befioersd zijp, kent de wetten van de teugelloosheid in het verloop en het vervloeien der wateren, van de wo«ling der gril lige wolken, waagt zich tot stelüge vormbepaling van de rapste bewegingen, markeerend in enkele lijnen, zoowel de vlucht van een vogel als de zwenking van een visch, of de storting fan een waterval. De neiging tot styleeren ontstaat uit dit Kennen en Kunnen natuurlijkerwijze. De geest ordent, in speuring naar het grondwezen der schoone evenredigheid, der zuivere verhoudingen, die voorwaar den van bestendiging zijn der gansche natuur, de ervaren hand, geleid door overtuiging en kennis, voert uit met een schier koelbloedige vastheid. En zoo wordt een versiering in haar ingewik kelde samenstelling, product van menschelijk vernuft, een organisme, volledig in zich zelf, als een groeisel der feillooze natuur. Hoewel we in de laatste tientallen jaren met onze bevatting niet meer zoo vreemd staan tegenover deze Oostersche kunst, is toch de ingenomenheid van het IIIIllMIIIHIillllllll Schablone. publiek no? verre van hartgrondig te noemen en bij de kunstenaars, in 't bij zonder de Hollanders, de belangstelling nog niet in die mate, dat er wat meer begeestering en soliditeit in hunne zieltogende en wrakke kunst valt waar te nemen. Een meerdere aandacht zou naar mijn vaste overtuiging voor velen toch heilzaa n moeten werken. (Eenige uitzondering maken zij, die in hun neigingen naar versierende kunst van de gewone schilderij makers afwijken). Want wie nu eens werkelijk kunstlievend is en zich grondig wil afvragen wat een kunstwerk dat is verwerke lijkte schoonheidservaring heeft in te houden, die beseft welke geestesspanning het zal vertegenwoordigen en volle activiteit der intellectueele ver mogens, moet inzien dat menie; nederig product van Chineesche en Japansche kunst of kunstnijverheid, verre meerderwaardig is aan zooveel pretentieuze schilderijen, beteekenisvoller om het volumen arbeids, dat er aan vast zit. Ik heb reeds vroeger de aandacht trachten te vestigen op wat er in het magazijn van Komter op het Rokin aan Japaansche kunstvoorwerpen te genieten en te leeren valt. Ik kom hier nu weer terug naar aanleiding van een heele collectie andere producten: Schablonen. In de uitstalkast zijn er eenige opge hangen als transparanten. Men moet echter deze dingen op de hand bezien, om ze ten volle te waardeeren, want buiten hun decoratieve schoonheid zijn deze Schablonen of afdrukplaten, ver bazingwekkend om hun kunstige bewer king. Het zijn werktuigen, die dienen om versieringen op wanden, schermen, ook wel op stoften, aan te brengen; ze f PIETKR DUPONT. Trekpaarden aan een Saine-kade. Tentoonstelling in Arti. Bij het drukke vertier in het tentoonstellingsleven tegenwoordig doorgaans zijn er, in Amsterdam althans, eenige tegelijk is er voor een regelmatig verslag geven geen bijhouden aan. Wie dan toch geen enkele gelegenheid wil verzuimen om zich, uit plichtsbetrachting, van zijn publicisten-taak te kwyten, kan zich daarmee oefenen in de schoone kunst om op honderd verschillende manieren hetzelfde te zeggen. Maar büdien wassenden vloed van producten der onver stoorbaar werkzame schildersbende, zou het toch beter zijn enkele rubrieken van soortelijkheden aan te leggen, om een systeem te vinden voor de besprekingen, 't Zou wel wat het karakter krijgen van registratiewerk van marktmeesters! Daar is ecKter nu een tentoonstelling in M Art i", die zeker niet onaangeduid mag verloopen en bij gebreke van een uitvoe riger beschouwing, die door onverhoedsche omstandigheden in de pen is gebleven (maar die ik elders nog hoop te geven) acht ik het ter elfder ure mog wenschelijk, zelfs een verplichting, er de aandacht op te vestigen. De exposanten zijn Dijsselhof, Karsen en Verster. De zwaartekracht ligt echter in de expositie van den laatste. Het werk van Pusselhof heeft zijn aantrekkelijkheden, het ie altijd belangwekkend en zeer achtbaar om zijn virtuose eigenschappen; als schil der, en als teekenaar vooral, betoont deze zich de meester tegenover Earsen, wiens kunst is als een harmonica-spel, dat wel soms meesleepend kan zijn om eigenaardige aandoenlüke tonen, maar ook wel eens zeurend klinken kan door het herhalen en altijd weer herhalen van hetzelfde larmoyante geluid. Een tentoonstelling van Karsen,wil zij boeien, moet weinig-tallig zijn. Verster echter, als Dijsselhof toegerust met deugdelijke tech nische bekwaamheden, hoewel van andere nuance, heeft vele registers op zijn instru ment waaruit hij golven laat de volste accoorden, of uitklinken de hoogste geluids trillingen. Maar de bijzondere belangwek kendheid van zijn werk, afgescheiden van zijn reeds jaren lang erkende colorietische hoedanigheden bestaat hierin dat we bij dezen schilder, die reeds tot de ouderen, althans tot de arrivés kan ge rekend worden, het in onzen tijd wer kelijk zeldzaam verschijnsel beleven van een energiek voortgezet streven, een ras schilder met réserve-krachten, die op een voortstuwende beweging wijzen van wat er reeds zegenrijk bereikt werd. (Is deze soms in afwachting van wat de ontwikkeling van zijn talent nog brengen kan nog niet ver tegenwoordigd buiten Rotterdam in de muse ums?!) Zijn laatste producten doen weer in een andere richting, maar in logische voort zetting der ontwikkeling, een vruchtbare inspanning van zijn geestkracht gewaar worden. De tentoonstelling blijft waarschijnlijk deze week nog open; wie zich kunstzinnig meent, moet niet nalaten daarvan kennis nemen. W. STEENHOFK. LaMer van CLAUDE DEBUSSY. Het is eigenaardig, dat men in het land van Jïameau, de allereerste die op schrift stelde, dat de melodie voortkomt uit de har monie, een dar meest onlogische begrippen, welke ooit gangbaar werden, eene richting ziet opbloeien met een streven, dat in hoofdzaak doelt op de volkomen abnegatie van alle harmonie, d. w. z. voor zoo ver daarmee be titeld wordt, dur en moll, tonaliteit, tonale cadenzeu, etc. Waar men nu zal blijven met de melodie? Want men vindt in La, Mer wel noonaccoorden, overmatige drieklanken, heele-toon- reeksen, dingen welkeieder Duitseh theoreticus al jaren lang behanlelde, niets nieuws dus, maar zoek in hun opeenvolging bij Dabussy eens logica b. v., het too ver woord der conservatoria professoren, tonika, dominant, of snb-dominant, een ander stok paardje van h eer en leeraars. Het is te be grijpen, dat La Mer in de Germaansche landen, waartoe ook het onze behoort, zeer wantrouwig wordt ontvangen, wanneer men ziet, hoe in dit werk ree Duitache systeem van I V?I, etc. waarmee men Beger nog uitlegt en Strauss (door middel van variaties op I?V?I) dat t u al zooveel eeuwen op hechten grot d staat, door de lijnrechte tegenstelling van «en on loochenbaar meesterwerk een krak krijgt. Het lijdt voor mij niet den minaten twijfel, of deze richting vertegenwoordigt dealeenige progressie, welke de muziek-theorie maakte sinds Bach. Dat heel de moderne methodiek berust in hem, behoef ik niet aan te toonen. zijn, meen ik, het middel, aangeduid in een oude Japansche technische handlei ding, onder den titel: Methode voor snel schilderwerk". De patronen herhalen zich daarbij natuurlijk. De hierbij gevoegde reproducties, op zeer verkleinde schaal, kunnen eenigszins een denkbeeld geven van de ingewikkelde en subtiele bewer king, die het vervaardigen van deze Schablonen eischt. Ze bestaan ieder uit twee losse aan elkaar gevoegde papierbladen. De teekening van den ontwerper wordt zeer zorgvuldig overgebracht op het schablonepapier, om uitgesneden te wor den. De handvaardigheid vanden snijder is zoo groot, dat telkens ongeveer zes bladen op elkaar tegelijk bewerkt wor den. Van deze gelijkvormigheden worden er dan, voor de stevigheid, twee op elkaar geplakt, een werkje dat een wonder van techniek kan lijken, als men nagaat welke bezwaren hier te overkomen. zijn. Want de dikwijls zeer gecompliceerde teekaning uit de vrije hand, moet zuiver blijven, haar veer kracht en zwier behouden. IQ het ver loop van geen der talrijke lijnen mag door de aaneenvoeging van de twee overeenkomstige deelen, niet de minste storing komen. Het eene uitgesneden blad zal volkomen het alter-ego van het andere hebben te zijn. En dit vordert een verbazingwekkende nauwlettendheid. Een enkele lijn bijv. wordt in haar wendin gen wel honderdmaal onderbroken door de dwarsche snijding van lijnen, die als een gelijkmatige en dichte arcering vertoonen van den onder- naar den boven kant; (op het eerste figuur is dit hier het duidelijkst merkbaar) maar is het de teederste stengel van een plant, ze zal los Dat men bij de Fransche richt ing den eersten vooruitgang waarneemt, ligt in het feit zelf, dat zij zichechrof stelt tegenover de Duitsche. Wilhelm II weigerde Debnesy het Academielidmaatschap; dit ook teekent. En hier in Hol'and, we ks schilders en letterkundigen zich wél hebben laten beïnvloeden door de Fransche kunst, wacht dezen kunstenaar nog een gedachte kamp. Het is een cultuur historisch raadsel hoe het gros onzer musici in kern Sehumanniaantjee bleven tot den huldigen tijd; en het lot heeft gewild dat wij nöijtot o^er deooren zitten in de se onzalige traditie van ha1 f kunst, want Mendelssohn Schumann?Verhulst?Hol?Zweers en diens talrijke leerlingen, ziehier onzen evenaar, onzen regulator, onze rem, onzen stilstand (ondanks uiterlijken schijn van moderniteit bij vele jongeren). Docti er verdwenen wel mooiere overleveringen dan deze! Ik zou gaarne bewijzen, dat La Mer de uiting is van een zeer organischen geest en als architectonisch geheel, streng en arithmetisch-coaspquent geordend; hier echter, geeft niet de coupe binaire vorm, doch het idee. Wanneer men het eerste deel naspeurt. (De l'aube a midi sur la m',r) merkt men in de eerste plaata een rythmische climax; hij ontstijgt het motiefje waarmee de violoncellen de derde maat invetten. Kan men elementairer inbeelden, het golfgeklots dan met deze syncope? ^ Zij groeit in elke maat; alle gnr^gjS^i^z::thema's zijn gebouwd P ^rrïEïs v~EEE; ^e!e figuur, van't eerste tot vpVi'f* het laatsie; in de begeleiding wordt zij overal doorgevoerd en bereikt een ontzagwekkend hoogte- punt bij 't slot. Hoe geniaal-berekenend Debusey het oer-idee vasthoudt zeggen alle details. De tam-tam-s'agen b.v. vallen hier op het zwakke maatdeel, het ensemble doorechokkend met zware gelnidsgolvingen. Vervolgens wijs ik op de melodische stijging, welke nergens aflaat en den hoorder mee sleept van den dageraad tot het glorieuse doorbreken der zon; de structuur is even primitief en even bewonderenswaardig als de rythmische bouw. De schemerende zee zelf wordt verklankt door den wijden tritons roep, viermaal herhaald, altijd van heel verre, zacht en vaag met een heerlijk alt-hobo timbre; in sluimering, in wind-stille deining, in mist-waas: Cor Anglais et Trompette (smrdine) en Fa. Schablone. en veerkrachtig van buiging blijven, als uit de hand getrokken. Door verdikking of verdunning van het knipsel in de ge noemde arceeringen, worden effecten van toonverscheidenheid bereikt. Het zoo brooze samenstel wordt dan meestal ver sterkt door het aanbrengen tusschen de twee uitgesneden papierbladen van een fijn gekruist net, vervaardigd uit dun haar of ruwe zijde. Het geheel werdt bestand gemaakt tegen de inwerking der verfstof, door een bestrijken mettaninezuur van de een of andere plant het wordt gelooid als 't ware. Bij het door trekken van het nu doorzichtige patroon op de te versieren vlakte of stof, zijn er weer verschillende toepassingen der me thode. Variatie in de kleur kan gebracht worden en ook, door hetzelfde middel, kan het omgekeerd worden, dat de schablone, het negatief is en de gekleurde stof het positief. M en maakt daartoe gebruik van een rijstwater bij het uitstrijken, verft vervolgens het geheele vlak met een bepaalde kleur en wascht daarna de kleurstof weg, waardoor ter plaatse de stof weer intact te voorschijn komt. Achtereenvolgende herhalingen van deze methode worden aangewend bij veel kleurige versieringen. In zooverre over de technische aan gelegenheden van deze nieuwe j apanache kunstproductie bij Komter; de bewerke lijkheid is hier nu wel te nemen als een curiosum, maar doet toch weer uitkomen welk een geestkracht en onvermoeibare inspanning bij de techniek de Japanners in hun kunstuiting betoonen. Want, wil men hier zelfs van knutselen spreken, het duidt toch op een bestreven der vol komenheid. W. STEENHOEF. evpressif et sov.tenu. (Straks wordt het in den Dialogue du Vent et de la Mer hoofdthema overgierd door de bries). Na dien fantastischen opzet van zee en wiegelend water komen de eerste zonne dansen, welke niet ijl en broos genoeg kunnen glimmeren in de uitvoering: Granacs Een simpel clair-obscur bedoelt de donkerder-geliate melodie, welke onmiddellijk volgt; het ie de schaduwing van 't licht: 4 Cors en fa (sourdincs) expressif el soulcnu. Coll' S kassa. deze beide n van stemming en n van vinding zijn hoofdthema; tot den inzet van het levende licht Urn veu plus mouvcmenté. . . - ,^=t- -|-E ? < f rr.p_t= 1 =?4 _jp, j. -j (met de onstuimige triolen, welke den mach tigen quint-sprong volgen, doortinteld van donkerenden schijn) spiegelen zij hun twee voudig coloriet in altijd eendere wisselwer king; dan, na de sublieme doorvoering van deze nieuwe, daverende melodie, allengs eamenklinkend met den zee-zang, heerscht het eerste, de klare straling, in den wapperenden middaggloed, waarmee no. l eindigt. Bij dezen bewusten ideëen-gang, een ge durige stijging, met geleidelijke op-en-af'sin vervloeiende overgangen sluit de instrumen