a DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1764 . C. E. Baron Sweerts ae Lindas Wyhorch, Oud Burgemeester van Den Haag, thans Commissaris d«r KOT ingin in de provincie Zuid-Holland. uiiimiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiifiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Innst en Wttenscliap in net Vatic an, De v-rzamelingen van het Vaticaan zonden, om, o ver Bekende, staatkundige redenen sedert vele jaren het pnnt van hare grootste uitbrei ding bereikt moe en hebben. Die jaren zyn echter gebrn kt aan een inwendige ontwik keling, die als een geheel onverwachte uit breiding beschouwd mag worden. Ingepakt in grenzen, door de karigheid der eiuen mid delen en de wetgeving buiten het txterriroriaal gabied gesteld, kan het Vaticaan slechts by uitzondering aan groote vermeerdering van Ejjne schatten denken. Toch is inderty i by voor beeld de bibliotheek der Birberini'a voor de Vaticaansche bibliotheek aangekocht. Er zijn toen op de merkwaardige, neutrale linie, die de twee werelden ii R <me scheidt, onderhan delingen geroerd. De I atiaansehe regeerinir, Dam in over weging, da' deaan tekoopen biblio theek voorname ijk werken vror de geschiede nis en de leer van de R. K. Kerk be 'atteen willigie in, dat zij in haar «weel aan het Vaticaan kwam dat behalve al de handschrif ten, familie papieren en boeken, de gebeele uit rusting van de bo kery en juweel van X Vilde eeuwBc^e kunst verwierf, voor een prijs, aanzienlijk minder dan de verzameling zon hebben opgebracht in het buitenland. De verhuizing n H ar het Vaticaan werd niet als ni^ner" beschouwd. Da geschiedenis van de aanwinst van deze vborname Romeinsche bibliotheek wyst op een welwillende verhouding, die kan bestaan binnen en buiten de muren van de Apos tolische palet'.en. Die ver nou ling kan dan overigens alle schake»riniien doorloopen van de koelheid van onderhandelingen met een minis'erie tot de volle bewondering, ook door Italiaansche geleerden met betrekkingen in dienst <ier reieer ng. aan oet tegenwoordig beneer der Va icaansche ver&melingtn ge geven. Organisch behoorde de bibliote» k der Barberini'd in het Vati 'aan Iedereen was er bly mee, dat zij daar baar plaats had gekregen en wie er t< en van sprak, dat de Italiaangche re<eering zien. iets mooi's voor den nem bad laten wegnemen, gaf bewys dat hy niet Wist het fyne van de zaak. Binnen het, V.ticaan va t het rangschikken mateloos von-t. In verzamelingen van dergelykeongeloi fl jken rijkdom brengt het systeem telke< 8 de onidekkin.-. Meo kijkt niet op een paar j*ar. Me' de gedrukte uitvoerige catalogi der handichriften, eenige deelen zyo reeds Verschenen verwacht men over zeventig jaar Bereed te zy'n. D-t bandschrifen, een 60.0i'0 -yn de hoofdzaak D-s hinliotbecaris beeft dat zoo dikwijls herhaald *an da be zoekers, die ver aasd staan dat zy in de se bibliotheek geen enkel boek zien. En ondertnsscben zyn er gansche hoekeryen van gedrukte boeken, van prachtig gebonden boeken, een kunsthistorische bibliotheek vol zeldiaambeden, een prentverzameling, van alles, in een reeks van zalt-n. Er wordt voortdurend gewerkt aan het ordenen en het catalogiseeren met eenvou dige volgnummers, die van l tot in de du zenden loopen, in elke afleeling, voortdurend.Jaat men stuk voor stuk. de hai d?sbriften en de boeken een nauwkeurig otdarzoek oadergaan. De boekbanden worden hersteld, alle nieuw ingekomen boeken ge bonden soms zyn bet scheepsladingen boeken ten geschenke en wat net meeste werk ge>-ft: rie hand-cbrüten blad voorblad gerestaureerd, waar oogenschjjnlyk gevaar dreigt of de toesomst van het manuscipt niet zeker i». Op dezelfde wijze wordt gewerkt door de ware vrienden der kenrcollecties binnen en buiten het Vaticaan. Een Ouitscharcheoloog volstrekt niet bebo >rend tot het Vaticaan, maakt een monnmentalen catalogus van de beelden-verzameling; een pro estantsch geestelijke een inventaris van handschriften met omzie* noten, een Dnttsc'ie specialiteit in topografie van Rome geeft voor het Vaticaan du teekeningen vaa San Gallo uit. De nituave van een reeks werken voor bet Vaticaan is in handen van een groote I'aliaansctie fi ma. Het Va'icaao verdient er niets oy, maar is in staat prachtwerken ? als onlangs o "er de zaal van de bekende No:ze Aldobrandine, da oud-Romeinsche fresco-kunst zonder bezwaar van de schat kist'uit te geven. De Vaticaansche bibliotheek, aan het hoof i de wereldberoemde biblio beetris, pater F. Ehrle 8.J. het-f t een personeel, nog met den ouden dooleen'ondigen titel van scriptores. Elk hunner is een man van naam op zij a gebied. Mat elkaar zijn zy tegen het moeielijke werfc van eene ordening der handBcariften naar de strengste wetenschappelijke eiscben opgewassen. IQ de musea van het Vaticaan moet men woekeren met de ruimte. Toch maakt men daar met veel schikKen en schuiven een betere plaatsing >an de beste stukken mogelyk. In bet KtruscifCh Museum komt, onder leiding van den zeer bekwamen direc teur Dr. Nogara, een heele cit-u ve zaai, waarin al de vonds'en uit een buitegewoon rijke graf om'ie bijeengebracht worden. De inbond van dat graf was aangekocnt toen de Camera Apostolica nog over ruime mid delen bescbikie en werd opgesteld naar den smaak van den ty'd. Voornamelijk werd beoogd een fraai tfl>ct mot. ectiilden, zwaaiden en lanspnuten panoplitëi aan den wand een strydfcar as bet grootste si uk goed in zicht, al bet fijae goudwerk in een d-ani^nrea s and*«Lr l lu bet midden van de saai. 0,> die manier rangschikt men geen mnseum's meer. Het verband van de oor. Bpronkelyke, loglecne plaatsing van al die voorwerp»a, den overledene van duizenden jaren her dierbaar, wordt niet meer voor de esthetische genoeyens van den wandelenden bezoeker uit elkaar gebaald. Bovendien waren de samenvoegingen van brokstukken van den strydwagen zeer willekeurig uitgevoerd. Da moderne begrippen die zooveel goeds hebben gedaan voor Etrnsciscbe en voorhistorische verzamelingen in Florence en Bologna, zullen ook in de Vaticaanscbe verzamelingen, toe gepast op verscheidene pronkstukken, tot hun recht komen. *?? Voor de nieuwe Vatic a a D s c h e pinakotheek heeft men den doortas tenden maatregel genomen eene verdieping langs bet binnenhof van Bramante voor museum in Ie richten. Het is langs den oprit, die van achter de Sint Pieterskerk komt en naar den ingang van de beeldenveizamelingen loopr. Aan den eenen kant de muur van de tuinen, aan den anderen de blinde muur van het nieuwe museum. Wie het Vatikaan bezocht heeft, herinnert zich nu zeker waar de nieuwe pinako theek geplaatst is en begrijpt ook dat deze plaats veel gunstiger ia dan vroeger, hoog aan bet Cortile di San Damaso. Da Stanze, Loggie, Cappeila Sistina, appartement! Borgia vormen als van onds een geheel van frescokunst; de verzamelingen van beelden, schil deryen en andere kunstvoorwerpen zy'n nu dicht bij elkaar gebracht en nieuwe communicaties, door de Galerijen van de Kandelabers en van de Geografische K a ir t er, geopend. De toegang tot het Vaticaan, voor de toeristen, is nu volstrekt naar den tuinkant verplaatst. De Portone di Bronzo is weer heelenal paleiedeur geworden en men bewandelt niet meer de Scala Regia en het at d er e smalle trapje, dat van het Vaticaan regelrecht in een zijkapel van Sint Pieter uitkomt. De nieuwe maatregel heeft zijn vóór en zijn tégen. De weg achter om de Sint Pieterskerk, de Weg der Fundamenten", is nu voorgeschreven voor de besoekers van welk deel van het Vaticaan ook. Die weg ia zeer leerzaam, langs waar de reuzenbloUken door de eeuwen opgestapeld ttaan tot een kathedraal. De bouwmeesters en sierkunstenaars, die van een ry' verwaarloosde vertrekken de tegenwoordige pioakotheek maakten, hebben hua werk in dan besten stijl uitgevoerd. De modellen lagen voor de hand.... Maar dat is all ij d zoo in I a ie en wat zwaie vergrypen tegen den goeden smaak en rationeelen stijl woid-^n niet bij de nieuwe oouwery' in de onmiddelyke nabijheid" begaan? De uitkomsten zijn bier verrassend, als de proef op een som. We staan ervoor, dat het uitkomt, en bedenken eerst daarna, dat het gewone wiskunde is. In de bouwgeschiedanis van het Vaticaan heeft men na de Renaissance aan een stel regels vastgehouden. De b >u^ meesters 'an de pinakoiheek hebben daarvan de beste toe gepast. De uitkomst is, dat de versiering van het bouwwerk, afgebeeld op een fresco van Melozto da Forli de bibliothecaris Piatina en Six us IV in de wanden van de zaal doo'icopt en in beide zo'deringen dezelfde is. Met sluit zoo natuurlijk aan, omdat, tusschen de schilderij en do kersvarscTe werke lijkheid, de wiskunde van een sterke culi uur de formule van vereierin^skunst hetft over gedragen. Eene bijkomstigheid: het fresco is meteen ongeveer weer op da plaats, waar het ge maakt was in de oule ruimten van de bibliotheek, toen Sixius IV paos, P atina zya bibliothecaris en Melozzo da For i ie schil ier was. Een d fl'arentiaal, die de these echt Iialiaansch maakt. * * * Da tijd van den verzamelaar, museum directeur of bibliothecaris, die de schallen in zyn bezit of aan zijne zorgen toevertrouwd, verborgen hield voor weetlustige blikken, schijnt voorby te zyn. Men treedt tegen woordig op met een verlangen naar openbaar heid, daar zelfs de meest geheimboudenden zich moeielyk tegen kunnen in zetten, willen zy niet het gevaar loopen voor meer d in ouderwetsch gebrandmerkt te worden. DJ figuur van den kunstkenner, in de eenzaamneid met een prent, t-1-kt heel wat minder de belangstelling, dan de moderne man, die de wetenschap toelaat en de reproduclie veroorlooft zijn bedt in kleiner munt uit te deelen. tiet is nu al zoo ver gekomen, dat in Dnitschland en Engeland vereenigingen voor reiiioductie van graphiscbe kunstwerken stukken uit allerhande particuliere verzame lingen kunnen uitgeven; dat de groote musea ieder hun eigen publicatie van teekeningen gemaakt heb oen, of daar mee bez g zyn, en dat men, byvooroeeld in de prentenkabinetten van Londen en Brussel, zonder eenigen om slag of bezwarende bepaling kan laten foto graf eerec. De kunsthistoricus mag tegenwoordig op vele plaatiea zelf zijn camera meebrengen en in plaats van een stel tydroovende, en toch alty'l voor het doel onvolledige opteekeningen, een flinke hoeveelheid stof voor studie meenemen. Het nieuwste op dit gebied is het toepassen van de fotografie wit opzwart, d.w.?, dadelyk op het gevoe ig papier, desnoods zonder prisma, hetgeen de kosten tot een minimum herleidt. Tot nog toe diende dit procédé, voor zoover ik weet, alleen voor handschriften en ver ring deels, wanneer deze dmdeiijk en zonder afkortingen geschreven waren, de coptïsten. Een goed ingericht toestel kan heel wat werk in een konen tijd ver zetten. Er gaat een rol ortbocnromati-ch g«voelig papier van 25 meter lengte, voor 90 poses, in. Meestal kan elEe pose twee blad zijden van het opengeslagen boek tegelyk nemen, dus op een rol komen 18» bladiyden. Het instellen gesc biedt met eea soort verrekijkertje aan eene zijde van het toestel; het afdraaien is zoo gerege d, dat de bladzyden afgescheiden worden gebouden op de rol, die men in a uur tyd kan vullen. Het record is: 3000 bladzyden in tien dagen, door een pertojn met een toestel opgenomen, die daar in-e aan de stu lemen vaa zijn college in O .sterscbe talen voor meer dan een jaar we k thuis bracht van eene bnitenland:che bibliotheek. IQ het vooruitstrevend Italiëzyn ie leiders van bibliotheken en archieven meer en meer er voor te vinden verlof te ge/en voorcopieeren op deze nieuwe wijze, ook in bet be lang van de verzameling,wantde, manuscripten gaan minder door de oanden, staan dus aan minder slyta^e bloot en zyn da Ie ij6 weer voor een ander beschikbaar, als de eerste met het foiografeeren-wit-op- zwart klaar is. Voor reproductie ia dit systeem weinig ge schikt en zoo houdt de bibliothecaris of archivaris nog een slag om den arm, eer het daartoe korjut. Verder worde de gewone foto grafie, met negatief, ook aangew-nd om het lezen van ver dauwde of geradeerde plekken mogelyk te maken, omdat de lens. geholpen door de gevoelige plaat, vaak meer ziet dan bet menschelyk ooi<. Merkwaardigerwijs wordt bet raadsel soms eerst door de reproductie opgelost, die de laatste toevlucht is voor moeielijke gevallen Een goede organisatie, een ruime beurs en een doel, dat groote toeschietelijkheid in de verzamelingen verzekert, maakt het voor wetenschappelijke instellingen mogelyk een volledigen voorraad van materiaal op een aangewesen punt samen te brengen, als bijvoor beeld het geval moet zyn voor de studie van den Gregoriaanechen zang; heele bibliotheken van wit-op-zwart reproducties van hand schriften met muzieknoten samengebracht in eene boekery, die den stof van de bewerkers en de vo ledige vak-literatuur vereeaigt. De bedeadaag-cbe oidaoroeder van den monnik van de middeleeuwen, die de landen om de Middellandsche Zee hereisdeotnbandschnfien te verzamelen voor liime, Urbino of Florence, gaat in een sneltrein mei zyn lenden en prisma's van goeden hui .e in een foudraal en een lijst van uummarg, by voorbaat uit de gedrukte catalogi van de plaatsen van bet reisplan getroksen. De kunsthistoricus, met een pakje kodakformaat wit op-zwart teekeningen in een schilderijen-museum, trekt uitmuntend pany' van zyne toepassing van de uitvinding. Hij spaart zich overbodig heksenwerk en deelt made in de voordenlea van de nieuwerwetsche opvatting, dat men van zijn geheugen niet bet onmogelijke moet vorderen, als toch opteekening en ordening het mecbaniscb kunnen doen. Ia de opluchtende herinnering aan de uren, dat hy zyn brein gekweld bad om dien groep, dat gebaar op het schilderij in verband te brengen met eene teekening, ergens eene gezien, grijpt by in zijn jassas of zoent in zyn valies, later, en kan zich vermijden met eene ontdekking (f ten minste gerust stellen dat Ie" er geen kan zyn voor i< mand anders, die na hem voor hetze fde geval komt. De reproductie van handschriften in een geregelde uitgave is vootal door de kennis, ondernemingsgeest en dooraetiii gskracht van een Nederlandsen, bibliothecaris en ui ge?er, 0r. de Vries en Sy'tbofl internationaal ge worden. Het boek voor iedereen vervangt daar de bladzyde, die iemand voor zich zelf kan thuis hebben na een verre reis. De boekery mag zich over de wereld nitbreilen, zoodat iemand in f. ustraliëtekstcridscbe stu dies kan maken over een handsc'irif, van een klassiek schiij'er, dat ineen biblio*heek in Italiëberust. Het lag dicht voor de hand, ook miniaturen in de reeks op te nemen, die eerst nu wél bestudeerd kunnen worden, terwijl zy vroeger tot de moeielük te be reiken on lerwerpen van de kunstgeschiedenis behoorden. Rome, Maart 1911. Dr. J. A. F. OEUAAN. Orthodoxie, door G. K. ^IIESTEETON. Door den schrijver geautoriseerde vertaling, M. Hols, Den Haag, 19li>. Er zijn weinig woorden, waarmee tegen woordig zulk een grillig en bedenkely'k spel gedreven wordt a's met, het woord ortho doxie". Ieder gebruist het op zyn wy'ze en naar gelang het in zijn kraam te pas komt. Zojdat ons gedu ig het Engelache spreek woord in de gedachten komt: ortborloxy is my doxy and hett-rodoxy is your doxy". Z 10 ook G. B. Caesterton, de scf ryver van bovengenoemd Doek. Ue ongenoemde vertaler deeit ODS mee flat Gilbert Kniln Chesterton behoort tot de meest bekenden fan de jon gere Engelsche schrijvers en dat van zijn hand in 1905 een bonk verscheen getiteld " eretics", dat in i903 reeds zyn vy'fde uitgave beleefde, waarin hij de theorieën beoandelt van zy'n land- en tüdgenooten Kipling, Shaw, Wells en verscbe dan anderen. Men daagde hem uit om, tegenover zyn verooideeling van al die ketters, zijn eigen wereldbeschouwing eens »ast te stellen en zoo ontstond Or hodoxie" waarin hij op zyn eigenaardige wyze beschrijft, hoe hy, van kicdsieen af met alle moderne theorieën vertron «d geraakt, lang zamerhand tot de ontdekking kwam, dat het Christendom den eenigen waren grondslag vormt voor gezond geloof en gezond leven, zoowel ten opzicbte van bet individu, als van de geheele maatschappij. Allerlei -ismen als materialisme, scep'icisme. rationalisme, deter minisme, hedonisme, socialisme, worden bier door hem bestreden. ZJD ontstond dit ohaotisch boekdeel" zootls de schryver zelf het noemt, 'i Ontbreekt Chesterton niet aan geest en vernuft; hy verrast ons dikwyls door piquante opmerkingen en humoristische zet ten, maar zyn groote fjut is, dunkt mij, dat zyn xeestigbtid gewild is, dat vele zy'ner paradi xen iets aanstellerige hebher, dat hij den leaer telkens by den neus hetft (Tij heeft bet druk over neuzen) en op kwojongensachtige wy'ze met hem solt. Zoo krijgen, wie niet met zica wil la en sollen er spoedig genoeg van my heeft het in ierdaad moeite gekost om, trouw aan my'n recensentenplicht, dit boek ten einde toe te lezen. Ciesterton's orthodoxie is eigenlyk niets anders dan geloof in bet christendom dat hy tegenover al da genoemde -ismen tracht te verdedigen. O, gelukkig verzuimt hy ons nauwkeurig mede te deelen wat voor hem de hoofdmhoud en kern van het cbris endom is en vergeet hy dat er allerlei ve'scbiüende cv>ris'endommen bestaan. I* het christendom au'oriteitsgeloof, dan zeker is hy een waaractnig christen. Toen hy eena meteen voor namen uitgever wandelde, zei deze, sprekend over een zeker persoon: die man zal 'ijn weg wel vinden; hy gelooft in zichzelf." Ik herinner me," zezt de sctirijver, dat ik, mijn hoofl opiufftmd om goed te hooren, juist een omnibus zag, voorbijrijden waarop ut on d Hanwell" (wn plaats in Middlesex, waar net krankzinnigengesticht van het graaf schap Londen geleden h). Toen sprafe ik: ».al ik u eens vertellen waar de menschen te vinden zijn, die 't rnee-it in zichzeif gelooven? Ik ken menschen die meer in zich zelf geloovtn dan Napoleon of C;u<ar ooit dtden. Da mengthen die 't meest inaichself gelooven zitten in gekkenhuizen." Dit nu is een kolossale onwaarheid. Er is niemand, die ernstig voor een of andere zaak opkomt, hij zij dan orthodox of mode'n, of bij gelooft in zicazell, zelfs de scepticus geloof c in het recht van zij a sc-pticume en de ongeloovige in het re :ht van zyn onueloof. Heel dit boek is een bewijs van geloof in de Troties. VW. is zichzelf, want indien de schrijver niet durfde afgaan op zijn innige overtuiging, zou hij zijn boek niet geschreven hebben. Van dergelijke paradoxale onwaarheden wemelt nu dit boek. De scbrijver versmaadt ernstige argumenten en waant dat zijn apo logie van zyn chris'endom door piquante zetten voldoende woidt gesteund. Zoo is hij b.v. een warm verdediger van de erfzonde, maar nerzens nly'kt wat by eigenlijk door eif'.onde verstaat, i,f zy volgens hem voort vloeit uit den val van Adam en Eva in het paradijs, dan wel of zy voor hem hetzelfde is ah de herediteit, de overerving der kiemen van bepaalde e'genscbappen en ondeugden, in welk laatste geval niemand baar loochenen zal. Op de thans gebruikelijke wijze speelt bij mut het woord wonder", zonder dat ons duidelijk wordt of hij daarmee bedoelt de verbreking van een natuurwet door een bovennatnurlyken God of het bestaan van verscbijnse:en op stcffaly'k en geestelijk geMed die ons wondeten toeschijnen, omdat wij ze niet weten te veiklaren. In den laatsten zin is natuurlijk de heele wereld een wonder, maar worden juist daardoor de tegennatuur lijke mirakelen opgeheven. Zoo zou ik op allerlei andere tegenstrijdig heden en dubbelzinnigheden kunnen wy'zen. Maar 't scbynt my een dankbaarder werk een kleine bloemlezing te geven van geestige zetten en humoristische invallen in dit merk waardig boek. Ik noem de volgende: Het gevoel van het wonder, mensch te zijn, behoort ons veel meer te trtffon dan welk ander wonder ook van macht, knust, vei stand of beschaming. Da loutere mensch op t vee beenen moet als zoodanig gevoeld worden als bartroerender dan eenige mu/.iek, als schrik wekkender dan eenig karika uur'. (pag. 57) Bet is zeer gemakkelyk in te zien, waarom een legen ie met grooteren eerbied behandeld wordt en behoort te worden dan een geechiedboek. De legende wordt geivjonlyk gemaakt door de meerderheid der menscuen in het dorp, die gezond verstand bezitten. Het boek wordt newoonlijk geschreven door den eenigen man van het durp, die gek i»", (pag. 59). Ik kon nooit een TJ.op'e den ten of zelfs maar verdragen, waarin my niet de vrij beid zou gelaten worden, waarnaar ik 't meest verlang, de vrijheid om mijzelf te binden. Volslagen anarchie zou 't niet alleen onmo gelijk maken eenige tucht of trouw te bezitten ; zij zou 't ook onmopnly'k maken eenig genot te hebben", (pag. 173). Onze straten daveren onder het geratel van taxameters en auto's, maar dat is niet te danken aan menecQelyke bedrijvigheid, doch aan menschelyke gemakzucht. Er zou heel wat minder drukte zyn, als er meer activiteit bestond, als de menschen zich eenvoudig te voet bewogen. On'.e wereld zou veel stiller zyn, als er wat meer inspan ning heersctite". (pag. 17n). Het leven heeft, volgeos het geloof, veel weg van een verbaal in de afleveringen van een tylscbrifc; het leven eindigt met d« belof.e of de bedraiging: .wordt vervolgd". Eveneens ge ykt het leven, met nobele vulgariteit, op zulk een verhaal door af te breken op etn spannend oogenblik. Want de dood is ir derdaad een spannend oogen blik". (oag. 194). Ik heb meoschen gekend die tegen gods dienstig onderricht protesteerden met argu menten, die tegen alle opvoeding gekant waren, dia zeiden dat de geest van het kind («eb) vrij moest ontwikkelen en cat de onderen de j meeren niet moesten onderwij'.en." (pag. 198). Vooral bet Qoofls'uk De paradoxen van het Christendom", is rijk aan fijae en geeatvolle opmerkingen. Ik noem b.v. de eo'gende: Het Cnristt-ndorn tracht op zy'n eigen aardige wijze hoogmoed en nederigheid te vereen'gen. IQ «n opzicht mocht de mensch trotscber zijn dan hy ooit «eweest wa*>, in een ander opzicht moest hy nederiger zijn dan ooit te voren. In zoover ik menseh hen, ben ik het voornaamste der schepselen; in zoover ik een mensch her, ben ik da groitste der zondaren. Alle nederigheid die pessimisme beteekende, die enkel aanduidde dat <)e mensch eea hoog of een gering denk beeld koesterde aangaande zijn bestemming moest geheel en a' verdwijnen. Wy soudm niet lang>-r het weeklagen van Eecles a-tes hooien, dat de munschheid geen voorrang et ' IIIHtllMIIIMIIItMIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllMlIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIItlllllllllllllllllllllll bezat hoven het dier, of de schrikwekkende kltcht van Homerus, dat de mensch het tteurigste is van alle dieren des velds. De mensch was bet beeld van God wandelend in den lusthof. De mensch bezat den voor rang boven al Ie dieren, hij was alleen droerig, niet omdat bij 'n dier, maar omdat hij een gevallen God was. De Griek had gesproken van de menschen kruipend over de aarde, als klemden --ij zich aan baar vast. Nu zou de mensch d-i aarde betreden, als om haar 'en onder te brengen. Het Christendom koesterde dus een gedachte van 's menschen waardig heid, die alleen kon worden uitgedrukt door kronen stralend als de zoo, en door waaiers van pan wei veeren. Toch kon het tegelijkertijd een gedachte voeden van 's menschen niets waardige geringheid, die alleen kon worden uitgedrukt door vasten en strenge onder werping, door boetekletd en discipline." Zoo is ten slotte dit boek, hoe chaotisch ook, de kennisneming waard. Wie niet bang is voor brutale paradoxen, wie zich in een hui van slaperige loomheid door elkaar wil laten schulden, nema het ter hand. Hij laadt daardoor niet op zich de vermoeiende ver plichting van het ten einde toe te lezen. Haarlem. P. H. HUGENÖOLTZ Jr. 's Nachts, Nu is het stil. De mane scby'nt, 't Ij pays en vrtêin my'n gemoed, Wat smaakt de; nacht de kalmte zoet. Als de onrust uit het hart verdwijnt. Niets dat u hindert, om te gaan, Met diepan ernst een oogenblik, In 't eindig nietig eigen-ik" Een grondig diapen biik te slaan. En nedrig op uw borst, met kracht, Ha'f weenend, vol ootmoed, te slaan, Met d' uitroep: Vader, bo>r my aan: U«v geest waarde om my' dezen nacht!" M e er l o (L.) PBERKE DEN BELG. CnariTari, Het zon onaardig zyn de N. S. Ct., die over 't algemeen uitmunt door baar onberispeljjkea stijl, om. het volgende zinne je hard te vallen: En dan geeft hem de sigaar een ge not, dat veel meer is dan een kleine verhooging van den prijs van zijn sigaar." * Maar niemand kan ODS kwalijk nemen dat wij het volgende uit het blad overnemen: Maar toen da nering, liggende op haar sterven, ten bedde uitsprong en ontlook, met dat '.ij den t eer? l a-a rook, ter eere van den weer gesloten vrede, toen werd de wonderbonw volbiaeht." * 21 December deed de kantonrechter uitspraak. By meen ie dat da inhoud der boekjes buiten beschouwing kon blijden, omdat alleen de titels en niet de inbond was tentoongesteld. Osrerignns oordeelde hy de titels der ge ch'iften geschikt om de zinne<ykheid der jeugd te prikkelen. Op dien grond werd beklaagd" door den kantonrechter vry'gesprokcn." (Hul.). Als men dit nog eens overleest, zal men zien dat er n ets compromitteerends voor den kantonrechter in siaat. * In zyn redevoering in den Senaat zeide de minister van buitenlandsche zaten Cruppi, gewag makend van de aanstaande reis van president F^liières: '~~ Te 'sGravenhage zullen w# gelegenheid hebien hulde te bren<en aan de Koningin der Nederlanden, aan een vo'k, dat met het volste recht trotsch is op zyne onafbankely'khe d, op zy'n kunstenaars, zy'n belryvigheid, en de grootheid en de voorspoed van zyn koloniaal rijk." (Toeju chingen.) Een vol gende keer zal Cruppi ook eens ieis vriende lijk» o'er de grootheid en voorspoed van Nederland zeggen. * De Konin? van Engeland ia, zoo beweert men, tamelyk slank, tn licht geboawd. Het