Historisch Archief 1877-1940
Na': 1765
DE. AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Het nieuwe Tehuis der Franoaise".
Toen de Fronde, het groote, dagelijks ver
schijnende vrouwenblad, dat gedurende de
Dreyfui-saak *oo dapper, en dikwijls zoo
geestig en talentvol voor de goede zaak mee
hielp strijden, door gebrek aan geld had op
gehouden te bestaan, bleef het feminisme in
Frankrijk een langen tyd zonder stem. De
Fronde, geheel geredigeerd, geadministreerd
en gezet door^ vrouwen, had een oogenblik
beloofd een groote vlucht te zullen nemen,
en zon een machtige burcht voor de vrou
wenbeweging hebben kunnen zijn. Maar de
enorme kosten, die een dagblad eischen,
bleken spoedig boven haar draagkracht, en
weldra behoorde zij tot bet vele, dat is
voorbij gegaan. Toen hadden de Fransche
vrouwen geen orgaan meer, tenzij men zon
willen mederekenen verse billende kleine
maand- en weekbladen, van zeer speciale
groepjes.
En het bleek toen dat de erfenis der Fronde
niet makkelijk te aanvaarden was, want in
de meeste landen hebben we de eerste voor
vechtsters van het feminisme zien zondigen
door bet verwaarloozen harer kleeding, door
het verachten der van onds vrouwelijk ge
noemde eigenschappen, en door een wantrou
wen tegen den man, dat wel iets op haat
geleek. Hier, in Frankrijk, hadden de
pioniersters althans die van de I ronde in
tegenovergestelde richting gezondigd. Zij
hadden te groot toilet, te groote behaagzucht,
te groote teederheid voor den man aan den
dag gelegd. Haar bad men niet kunnen ver
wijten, dat, wat onder de Noordelijke hemelen
in het begin altijd het refrein was geweest
tegen de vrouwenemancipatie; vijandigheid
tegenover het andere geslacht. De
Frondenses" hadden met zooveel zorg en geestdrift
dit verwijt weten te ontgaan, dat zij er in
de ernstige kringen hare reputatie vrij wel
bij hadden ingeboet. En er zyn hier
meer van zulke kringen, dan men uit de
romannetjes van Mijnheer Bourget en anderen
zou opmaken.
Degenen, die het werk der J?ronde wilden
hervatten, hadden dus, behalve al de bekende,
overal voorkomende vooroordeelen, nog een
zeer speciaal vooroordeel te bestrijden. Zij
moesten Pafte blanche toonen. De stichters
van La Fraucaise" hebben dit met angst
vallige zorg gedaan. Alleen vlekkelooze mede
werksters werden voor het nieuwe weekblad
gekozen, en om er eenige woorden in te
mogen neder schrijven moest men niet alleen
deugdzaam z|jn, maar ook, en vooral, er den
naam en den schijn van nebben.
Da maatregel zelf was verstandig. Ik kan
dit niet ontkennen. Maar de eerste uitwerking
was jammerlijk. Want, helaas,inde vrouwen
wereld, precies als in de mannenwereld, zijn
het volstrekt niet altijd de dengdzaamsten,
die het meeste talent hebben. E a de brave
schrijfsters der Ffanyaise toonden zich in die
eerste periode buitengewooi onbeduidend.
Het blad was onleesbaar... Langzamerhand
echter lijn betere krachten toe gevloeid,
belangrijker elementen schaarden zich zachtjes
aan om den kleinen kern, een enquête, be
treffende het vooroordeel tegen den arbeid
der vrouw, bracht antwoorden, door invloed
rijke namen onderteekend, zoowel van
mannen als van vrouwen, en zoo werd ten
alotte La Franchise" toch leesbaar.
En rondom dezen haard bezon zich toen
een weldadige warmte te verspreiden. Een
zame vrouwen, uit verre streken, vonden er
iets van gezelligheid, ontmoetten er land
genoot en, maakten er kennis met personen,
die haar van dienst konden zijn bij het zoeken
van werk, by het bestndeeren van toestanden.
Er vormden zich kleine groepen, met vaste
uren van bijeenkomst. Een Deenecbe club,
een Italiaansche, een Creoolsche, samenge
steld door vrouwen uit de koloniën, een
Qrieksche club werden tot stand gebracht,
iiitlltiilliHllliiillilllhiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiliiiii
UIT DB NATUUR.
Plankton.
Dit is een betrekkelijk nog nieuw woord
(hét dateert van 1887). Toch kent bijna
iedereen het, die in zij n courant ook geregeld
de wetenschappelijke mededeeliogen inkijkt,
als de overige berichten die meer bijzonder
belang inboezemen, gelezen zijn. Het woord
plankton wordt genoemd, als ar over visscherij
in zoet, zont of brak wa'er sprake is, als er
over waterleiding en de wat* rvoo'ziening voor
groote steden wordt geschreven, of een verslag
gegeven over diepzee- onderzoek of over een
zoöloguch botanit-ch station aan de kust, of
over vervuiling van rivieren, bronnen, pn'ten;
kortom altijd komt dat vreemde woordje te
pas, als er over leven en water tegehjfc ge
sproken wordt, en daarmee heeft ieder onzer
op zijn tijd wel eens te maken.
Zij, die aan plant- en dierkunde doen, komen
het dagelijks tegen. Geen vaktijdschrift op
hun gebied of het beeft van tjjd tot tij i een
artikel o*er Fiankton. Bij allerlei economische
en wetenschappelijke vraagstukken komt het
waar men elkaar onderling hulp geeft en de
echos van het vaderland klinken; jonge
kunstenaars, met onbekende namen en harten
vol eerzucht lieten er zich hooren,
schilderesjes hingen hare doeken langs de wanden,
waar tnsschen arbeidsters van verschillende
bedrijven over hare vakbelangen zaten t
praten... De Fraccaise" werd een middelpunt
van leven.
Maar hare lokalen, somber, ongezellig en
saai als hare eerste artikels konden niet lang
de omlijsting blijven van dit nieuwe leven.
En zoo werd een dezer dagen hare aange
name, nieuwe woning ingewijd, vlak bij de
Madeleine, de rue royale, de rne de la Paix,
dat wil zeggen no. 253 rne Saint-Honoré.
Voor vreemdelingen, die niet veel vrien
den in Parijs hebben, kan het nuttig zijn
dit adres te bewaren. In een prettig ver lic n t
zaaltje kan men thee gaan drinken; men
kan er hulp en voorlichting ontvangen voor
het inkoopen doen; in een rustige kamer
kan men zijn correspondentie voeren, of
gauw het petit bleu" krabbelen, zonder
hetwelk een Parijsche dag ondenkbaar is.
Men kan er goede muziek hooren, en lezin
gen over alle mogelijke onderwerpen, litte
raire, philosophische, artistieke, economische.
Men kan er jonge aktrices hooren verzen
zeggen, en kunstvoorwerpen bewonderen en
koopen! Op dit oogenblik is er onder andere
tentoongesteld het zeer bijzondere en voor
naam mooie kunst naald werk van onze
landgenoote, mevrouw Christine van der Meer
de Walcheren, wier arbeid zeker tot het
beste behoort wat in onzen tqd op dit ge
bied werd voortgebracht.
De inwijding van het nieuwe Tehuis ge
schiedde zonder groote plechtigheid. Het is
duidelijk, de schitterende feesten en de wilde
nachten van de Fronde zijn verre. Mevrouw
Jane Misme, de ernstige en sympathieke
hoofriredactrice van het blad en de ziel van
de Cercle de la F'Cinfmse, vertelde een harer
geestige verhaaltjes, en Madame Aurel,
een jonge schrijfster van veel talent en
evenveel aanstellerij, las een paar bladen uit
haar jonggten, nog niet verschenen roman,
wat een vrij ondankbaar werk was. Verder
gebeurde er niet veel bij deze inwijding.
Geen redevoeringen, geen Harseillaise, geen
cfficieele personen, noch wederzijdsche
bewierooking. Maar de aanblik der zaal was
recht feestelijk, niet door de versiering, doch
door de aanwezigheid van al die Fransche
feministjes, velen jong en bekoorlijk, allen
elegant en levendig, blij met haar gezellig
Tehuis. De meesten harer heao orden tot de
werkende vrouwen, advokaten, onderwijze
ressen, doktoreasen, artiesten, hoofden of
beambten van groote handelshuizen, schrijf
sters, tooneelepeelsters enz.
In de Lyceum club, de andere
vrouwenclnb hier, welke verwant is aan de groote
Lyceum-clubs in Barlijn en in Londen,
vereenigen zich vooral de voorname vreem
delingen en de mondaines. Met veel meer
luxe en rijkdom zijn daar de zalen in gericht,
alles is er zwieriger, schitterender,
wereldscher, minder intiem. En dit is geheel in
verhouding met de som van het lidmaatschap:
in de Lyceum-club betaalt men per jaar 50
franken, in de Cercle de la Franyvise slechts
25, en van de laatste kunnen vreemdelingen
lid worden voor slechts drie maanden en
zelfs maar voor n maand. In de
Lyceumel ub heerecht een geheel andere atmosfeer
dan in de Cercle. Beiden hebben zeker reden
van bestaan, en beantwoorden aan de ver
schillende behoeften van verschillende krin
gen. Aan allen, die Parijs willen komen be
st ndeeren en zich voor Frankrijk interes
seeren, zou ik echter het bezoeken van den
Cercle" aanbevelen. In de Lyceum-club zou
men het kunnen treffen, dat men niets ont
moette dan fladderende, flirtende, pronkende,
giebel-babbelende Amerikaanschen of
gedesoen vreerde, zennwlijdende Russinnen. Wie
een indruk van.de Franeche vrouw wil krijgen,
moet naar de rue Saint-Honorégaan, niet
tegenstaande ook daar een vrij levendig
op de proppen en het dringt ook al door
tot de populair wetenschappelijke lectuur.
Tocb. is tiet moeilijk met een paar woorden
te zeggen, wat het woord precies beduidt;
of beter gezegd: wel het woord, want het is
een vorm van een Grieksch werkwoord dat
zwerven of zweven beteekent. Letterlijk zon
plankton moeten zijn, al wat leeft en zweeft
m het water, en dat dus geen eigen beweging
heeft; maar dat, wat zijn plaats in de wereld be
treft af hankelij k is van eigen soortelij k ge wicht,
van dat van het water of van stroomingen,
spanningen en verdichtingen er 'm, en tevens
van de inrichtingen die het individu bezit
om zinken tegen te gaan.
Ofschoon nu inde rdaad als regel de
planktonwezen», pUnten zoowel als dieren, willoos of
althans automatisch en mechanisch op be
paalde hoogten of diepten in het water wor
den gebracat, bezitten vele om zich zwevende
te houden, weer middelen die zenuwen en
spieren of iets dat daarmede overeenkomt
doen onderstellen; vele plankton-dieren zyn
inderdaad wat men noemt vrij beweeglijk.
Maar nu zijn alle plankton-organismen zeer
klein; van microscopisch tot enkele milli
meters, en de kleinheid maakt die eigen
bevreemdelingen bezoek bestaat. Daar echter
worden de vreemde elementen overheerscht
en beïnvloed door de sterkere Fransche per
soonlijkheden.
En terwijl in de feestzaal het vroolijk
bedrijvige gegons, gaat en de thee geurend
pp kleine tafeltjes wordt voorgediend, kan
ik niet laten speurend rond te zien: zouden
er ook Jupes-culottet z|jn ?... Neen, in deze
omgeving zijn er geen. En dit is logisch.
Waarschijnlijk zijn geen van deze vrouwen,
die hard werken en zich vlug verplaatsen
moeten, zoo entraiée geweest, zoo ingebonden,
als de mode het voorschreef. En mode-grillen
worden altijd uit reakties geboren. Wie in
het afgeloopen seizoen onmogelijk een paa
van vijf en-twintig centimeter doen kon, wil
nu een culotte, dl* de arme, gevangen beenen
in hun volle lengte zich laat strekken. Slavernij
kweekt altijd toomeloozen vrijheidsdrang
De Francaiges van de Cercle echter schijnen
voorloopig geen behoefte aan buitensporige
been bewegingen te hebben. Onder de prak
tische trottenrs" gaan haar voetjes rap en
licht, en gracieus ziet men haar weldra w
ghollen, om na dit gezellige uurtje weer haar
taak te hervatten. Zij hebben andere dingen
te doen dan mode excentriciteiten te dienen,
en de vrijheid, waarvan zij droomen, eiacht
niet de afschaffing der bevallig en knisch
plooiende gewaden. .
C. DE JONG VAN BEEK EN DONK.
Ik kan koken, van dr. ERICH UEBAN. Voor
Nederland bewerkt door H M. 8. J:
DB HOLL, Directrice der Industrie- en
Huishoudschool te Amersfoort. Uitgave
A. W. Sijthoff'sUitg.-Maatsch., Lndön.
Dit is een mooi boek, dat geheel afwijkt
van vroegere kookboeken, omdat het zoo
veel omvattend ia; het geeft niet alleen uit
stekende recepten, maar behandelt OOK
kinder- en ziekenvoeding, de kookkunst van af
den vroegsten, tot op den allernieuwsten tijd,
en geeft een bespreking der verschillende
grondstoffen. Ter wille van deze laatste is
een nieuwe indeeling der stof gevolgd: in
plaats van op de gebruikelijke wijze soep,
vleesci, groenten, pudding enz. achtereen
volgens te behandelen, heeft dr, Drban de
volgorde vleesch, wild, groenten, meel, suiker,
enz. gebruikt. Het nadeel van deze methode
is, dat, bij alle oogenechijnlijke regelmaat
allerlei zeer verschillende spijzen onder n
rubriek samen gebracht zijn. Zoo vindt men
bij meel" pikante saus en karnemeiksche
pap; en bij vleesch", bij groenten" en by
visch allerlei soort soepen. Deze methode
heeft natuurlijk ook het nadeel, dat de on
ervaren kookster b.v. niet opmerkzaam wordt
gemaakt op het verband, dat er tusschen
gebonden soepen en sauzen, en tus'chen
vladen en zoete sausen bestaat. Trouwens
voor onervaren personen is dit boek minder
geschikt, de stof is te veel omvattend en te
uitgebreid behandeld. De bewerkster erkent
dit zei je, maar laat het op alle kookboeken
slaan, waar zy zegt: wie geheel
onvooroereid hare taak als huisvrouw wil beginnen,
zal vergeefs haar steun en toevlucht in boeken
zoeken. Zij behoort althans eenige grond
kennis op daarvoor bestemde scholen op" te doen."
BÜalle ingenomenheid met kookscholen,
komt my deze uitspraak overdreven voor;
de autodidaktische weg ia altijd langer dan
dan die van school en onderricht, maar het
verstand wordt door selfhelp gescherpt,
volharding wordt er door gekweekt, en de sleur
tegengegaan. Met een eenvoudig kookboek
gewapend, en een goede dosis gezond ver
stand en geduld, zal, b|j gebrek aan een
kookschool, de tegenwoordige jonge vrouw
een even goede kookster kunnen worden als
vele onzer grootmoeders. Al moge dit boek
dan voor ongeschoolde krachten overstelpend
veel geven, toch meen ik dat het bij velen
de belangstelling voor voeding en kookkunst
zal opwekken, hiertoe werken ook mede de
iitiMiMmiimmiMiiimiimtmMiiiiiimimuiiiiiMHiiimiiiiiHMlMiiiimi
weging vrij wel tot een illusie, als er de
afstanden en diepten in het water mee
vergeleken worden.
Dus een definitie: zwevende, geen eigen
beweging bezittende dieren ea planten zijn
plankton, is te ruim en te eng; er moet nog
bij dat ze zeer klein moeten wezen en hun
zelfstandig verplaats!ngs vermogen zeer gering
is ten opzichte van de ruimten, waarin ze
leven.
De belangstelling in dat Plankton büde
wetenschappelijke onderzoekers en later bij
de leeken en belanghebbenden, is in hoofd
zaak ontstaan door de pogingen om de
vischvangst evenals de landbouw een
wetenschappelijken, en daarmee een vasten basis
te geven.
Van de aanwezigheid en den aard en de
hoeveelheid van het plankton in zeeën, meeren,
rivieren, immers hangt het af, of de visch
die economische waarde heeft, in een bepaald
water kan leven en gedijen, of wel er uit
zal verdwijnen.
Nu kunnen dieren die büde kusten leven,
nog teren op de planten, op wieren vooral,
welke er vastgegroeid leven; maar verder
op in zee, waar de pelagische" wezens
veraardige illustraties, die voor zoo ver zij de
keuken illustreeren een duidelijke afbeelding
van alle handgrepen büde bereiding geven.
Een prachtig boek voor meergevorderden l
A. VAN LESCWEN FEANCKBN.
iHimiiifiiiiiiiiitMMiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiHiiiiiiimmiiiiiiiiiiii
Per stoomspuit.
Een zeer zonderling trouwrytuig gebruikte
een tronwlustige brandweer-commandant te
Bildeston in fcuffolk. Hij reed ter kerke op
de stoomspuit, die voor deze gelegenheid
fraai versierd was met bloemen en
vlaggedoek. We zijn geneigd dit een slecht gekozen
eyrmool te vinden. D 3 liefde ontsteekt den
gloed, en is bet dan niet een malligheid, om
meteen het blusschingsmateriaal er bij te
ha'en ?
* *
Kroningsduiten.
Er wordt berekend, dat de officieel ge
maakte kosten voor de kroning van Koning
George zullen bedragen honderd vijf en tachtig
duizend pond sterling of twee millioen twee
honderd twintig duizend guiden. Dit budget
is bijna acht ton hooger dan de onkosten
voor de kroning van Koning Edward. Er
zal dus op onbekrompen vorstelijke wijze
gefuifd worden, en wellicht brengen de
vreemdelingen, die de praal volle feesten
komen büwonen wel tienmaal zooveel geld
het land in. Ten stotte toch geen slechte
speculatie zulk een weelderig kroningsfeest.
't Is een scbelviscbje uitgooien om een
kabe'jauwtje te vangen".
***
Voor den zomer.
Eenige zeer oude rymregels in een
middeleenwsch gedicht brengen o n.-t een verblijdende
boodschap voor den naderenden zomer. De
middeleeuwsche bard zegt, dat, wanneer
Kerstmis op Zondag valt, gelijk in 1910 ge
schied is, een fraaie en warme zomer kan
worden verwacht. Uit het middel-fransch
vertaald luiden de regels ongeveer als volgt:
De wintertijd zal zacat zijn,
De zomer vol van pracht zijn,
En vruchtbaar en vol kracht zijn
De daden, die volbracht zün.
Heb je dus iets gewichtige te doen, dan zal
ook daar «66 r de fraaie zomer, die volgens
dit oude orakel komen moet, de geknipte
gelegenheid worden. Carpe diem l
* *
*
Veel zon.
Om jaloersch van (e worden, wanneer je
't leest! Spanje is het land van Europa,
dat boven alten van den zonneschijn geniet.
Gemiddeld heeft men er jaarlijks 3600 uren
zonneschijn, of pi. m. tien uren per da*. Ia
Meran, het bekende Kurort in Zuid-T irol,
boogt men erop, dat net er 300 dagen in
't jaar zonneschijn en mooi weer is. Dat is
dus o.jk niet kwaad. Nederland mag maar
rekenen op ongeveer n derde van deze
hoeveelheid. O, land van mist en mest!"
Keizerlijke garage.
De keizer van Ouitschland is een hartstoch
telijk chauffeur. Hy heeft dezer dagen weer
zes nieuwe auto's gekocht, en zyu collectie
beloopt thans 24 stuks, allen van de beste
merken. Bovendien heefc hij nog vier wagens,
die uitsluitend bestemd zijn voor goederen
vervoer. Zijn personeel is eveneens vorste
lijk : hij houdt er 52 chaufieurs op na. Dit
geta! lijkt wél overdreven groot: misschien
is dus hiermee het geheele personeel der garage
bedoeld Het moat een oogenlust zijn deze
collectie benzine-wageos te aanschouwen.
Voor vijfmaal onderd duizend gulden aan
motor-rijtuigen bij elkander te zien is voor
een gewoon sterveling geen da^elijksche kost.
toeven, is er geen andere bron van bestaan
voor de levende wereld dan het plankton,
de zwevende organismen.
Aan de oppervlakte alleen, en voor zoover
het licht doordringt, is planten Ie ven mogelijk;
imraers zonder licht geun koolznurontleding
en dus geen zetmeel vorming en dus geen
plantenle en, wat hetzelfde beteekent als in
het geheel geen leven.
Daar dieren, zelf geen organische stof kun
nen bereicen?van enkele uitzonderingen op
de :en regel, heb ik u onlangs verteld moeten
zij als ze geen kleinere dieren verslinden, dus
op dia meestal microscopisch kleine plantjes
a'.en; en zulke dieren komen dan ook dicht
bij de oppervlakte voor. De grootere, sterkere
of beter gewapende, eten deze kleinere op en
die kunnen iua wat lager ilyveu. Deze dienen
op hun beurt de grootere tot voedsel en zoo
gaat het door tot de grootere kreefter,visschen
en andere zeedieren met krachtige eigen be
weging, die ook tegen sterkere stroomingen
bestand zijn en zich willekeurig kunnen ver
plaatsen.
Daardoor is het verschijnsel ten deele ver
klaard dat op verschillende diepten en op
verschillende plaatsen van de aarde ook zeer
(PucK).
FEN HOMEOrATISCHE GENEESWIJZE.
Patent-hoed van de
Mannenbeschermincrsbond.
lllMIIIIMHIIMmillMIIIIMMMIIItimMIHIIIimilllHIIMMIMMIIIMIllimilim
Groot zegel.
Een oude anecdotel Als ze niet waar is,
is ze toch aardig bedacht. Het groot zegel"
van het Engelsehe koninkrijk is (geloof me
op mijn woord) een kolossale plak was. Er
wordt zulk een massa roode specie voor ge
bruikt, dat iedere jonge dame, die zich de
luxe veroorlooft van een eigen zegelring (dat
is de mode thans) er minstens gedurende de
helft van haar leven genoeg aan zon hebben.
Voor het gieten van dit groot zegel," want
stempelen" is hier eigenlijk niet het juiste
woord, wordt natuurlijk een kolossalen stem
pel vorm gebruikt. Hoe kolossaal ? Nu, hoor
maar eens l Van een ouden lord-kanselier,
Lord Brongham, wordt verteld, dat hij weleer
een aantal jonge dames op visite had, die
den hoogen staatsambtenaar eens geducht
plagen wilden. Ze gapten dus den
stempelvorm van het groot zegel," die hu als
bizonder gewichtig en kostbaar stuk in zijn
slaapsalet bewaarde. Spoedig bemerkte de
Lord den diefstal, en was er zoo van ontdaan,
dat de jonge juffers het lijden van hun vriend
niet langer konden aanzien, en besloten hem
zij u dierbare staatsreliqnie terug te geven.
Zij capituleerden ... echter onder voorwaarde,
dat hij baar permissie zou geven, dien zelfden
dag... in het groot zegel van Engeland
pannekoeken te bakken. De voorwaarde werd
aangenomen en ze smulden dien middag van
boekende-koeken," waarop duidelijk het rand
schrift zichtbaar was: Hony soit, qni mal
y pense."
** *
Schrijvereloon.
Een Amerikaansche schrijfster, Mrs Bice,
had een geweldig succes met een humoristisch
boekje.: Mrs Wiggs of the Cabbage Patch."
Haar honorarium is wellicht in verhouding
een van de hoogste, die ooit werden uitbetaald:
zij kreeg een pond sterling per woord. Dit
verzinkt echter in 't niet bij 't schrijversloon,
dat een zekere Lady Pitcairn oogstte. Een
schatrijke oom dicteerde haar zijn testament,
dat geheel te haren gunste was, en haar tot de
universeele erfgename maakte van een ver
mogen van zes en dertig millioen gulden. Het
testament was kort en bondig: het bestond uit
honderd twintig woorden, en ze ontving dus
voor elk woord een schrijversloon van drie
maal honderd duizend gulden... en zonder
kans op literaire kritiek.
* *
£
Koitbaar vuilnis.
De schoonmaak brengt roet; maar we zien
daar gewoonlijk niet veel van, want de
schoorsteenveger duwt het in een grooten
zak, en marcheert er het huis mee uit. Niet
zoo in de goud-fabrieken en muntgebouwen.
Daar zijn de schoorsteenen kleine goud- en
zil vermijnen. Het roet wordt opgegaard, ge
zuiverd en... weet ge wat er in een jaar
wordt uitgestooten ? Een enkel voorbeeld zal
't u toelichten. Dit den schoorsteen van de
munt te Berlijn komt jaarlijks ? 2400 aan
stofgoud. Vele kleintjes maken een groote.
ALLEGRA.
De larve van een aar n aal met
zweeftoBstelien.
(Uit: Zacharias Plankton.)
De larve van een worm ("Vlitraria) bovenaan met inge
trokken, onderaan met uitgespreide parachute.
(Uit: Arldt, Meereskunde.)
De larve van een kreeftje met zweefaanbangsels aan
de ledematen en de staart.
(Uit: Doflein Meerestoeren,}
verschillende plankton-wezens voorkomen, en
daarvan hangt weer af de aanwezigheid van
verschillende hoogere dieren, die voor den
mensch van groot belang zijn, zooals visachen,
kreeften, oesters en mossels.
Voor de kleine wezentjes die voor een
bepaalde diepte geboren zijn, is het een
levenskwestie niet te zinken, want daar in de diepte
wacht de dood door diukking of door honger;
toch dalen en zinken ze over kleine afstanden,
en dikwijls periodiek, met den dag en den
nacht, met zomer en winter; maar dat be
hoort bij hun Ie'en.
En, nu deze zwevende wereld zelf mach
teloos is zich te verzetten, moet de natuur
wel gezorgd hebben, dat ze zich toch konden
zwerende houden, anders immers bestonden
ze niet meer.
De studie van de inrichtingen die daarvoor
dienen, behoort tot de belangwekkendste
uit de zoölogie, ook voor hen, die alieen voor
hun genoegen, als afwisseling van het
dagelij ksch- brood werk, aan natuurstudie doen.
Sommige van die microscopische planten
en dieren bezitten regelrecote parachutes,
die het zinken voorkomen, andere weer dra
gen lange sleep iraden, nog andere
waaiervormige aan langsels, ipiraalpiooien, kortom
alle duor menachen bedenkbare en deels al
bedachte middelen, om de oppervlakte te
vergrooteu en daarmee de weerstand bij den val
in de diepte te verminderen.
Hier is de zaak een t er zeer ingewikkeld,
doordat h et een vallen in water is, en hèt teven»,
di&wyla althans, een verweer moet zijn tegen
stroomiag of spanning in het water.
Een bijzondere aantrekkelijkheid krijgt deze
studie, doordat de onderzoeker een ongekende
en haast ongelooflijke verscheidenheid van
vornen onder de^oogen krijgt, vormen, die
vaak op net eerste gezicht eer aau
georuiksvoorwerpen dan aan levende wezens doen
duiken, het aantal emmer'j es, vaatjes, kruikjes,
vazen, kiokk-n, bellen, mutsen, hoeden, zweef
molens, lampekappen en dergelijks meer, is
zoo groot, dat iemand die nieuwe
gebruiksdingen wil construeeren, hier bij het plankton
in de leer kan gaan; hij is zijn leven lang
niet meer verlegen om wat nieuws of om
een suggestie er voor.
En dan de biologie weer van die wezentjes!
Al ctag er van willen, zelfs van instinct
geen sprake zijn, en alles
mechaniach-automatigch door druk en spanning van water
gebeuren, het wekt niettemin onze bewonde
ring en verdient die volRomt-n. Hier is een
heel nieuwe belangwekkende wereld voor het
onderzoek open gesteld.
Een volgende kear meer over de methode
van deae studie.
E. HEIMANS.