Na 1768 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 11 HLTSJES ilrim b Ze leefden ei zoo Inatig op toe, die oude Hollanasche schilders uit de gonden eeuw. Rynscbe roemer en Franeche fluit deden vrooljjk hun kristal zingen bjj 't aanstooten ter Inatige taveerne, en dan keek er menig dichter van 't penseel, wiens naam om zijn voortreffelijk werk, thans met eerbied ge noemd wordt, diepei dan nuttig was in 't glaaoje, en laveerde 'g avonds na 't herdersnar in at te vroolyke stemming naar huis. Dit was (wie cal 't hun euvel duiden) den leiders der strengere gemeente van het Calvinistiech Holland, geenszins naar genoegen, en te verwonderen is het niet, dat zij aan het volk leerden de zonden der wat al te jolige kunstenaars door een vergrootglas te bekeken, en elke ongerechtigheid met tien te vermenigvuldigen. Aldus geschiedde het, dat het woord schilder, min of meer syno niem werd aan kroeglooper, en dat anecdoten in dezen geest gretig werden gehoord en klakkeloos geloofd. Meer nog dan de geboekstaafde feiten,hechtten zich de piquante brokjes legenda in het gemoed des volk?, en aldus kreeg de Nederlandscae sehildersbent den dobbelen roep van grootheid en losban digheid, twee eigenschappen, die, getuige het spreekwoord hoe grooter geest, hoe grooter beest", elkander in 't minst niet uitsluiten. Ik wilde dit even aanstippen, omdat ik geenszins geacht wil worden, den naam dier kunstenaars te bekladden door 't navertellen van oude praatjes, die nochtans grappig ge noeg zjjn, om zonder eenige geschiedkundige pretentie te worden herhaald. Men geloove mjj, dat ik oprecht en eerbied heb voor de geestige, prachtig-geschilderde genre-stukken van den genialen Adriaan Brouwer, maar dit heeft mjj niet verhinderd, een onverholen genot te scheppen in de koddige legenden, die over hem de ronde doen en die o. a. door den bekenden kunst historicus Immerzeel in zjjn biographiscb woordenboek omstandig worden herhaald. Adriaan had thuis weinig gelegenheid om zich begrippen van orde en degelijkheid in te prenten, want zjjn vader, die te Ouden aarde teekenaar was voor een der be roemde tapijtweverijen, was een stamgast in alle taveernen van het Vlaamsche stedeke, en verteerde bjj wijn en dobbelspel de duiten, die hu zich met zyn teekenstift verworven had. Hij had trouwens (ik vertel hier de legende) thuis al bitter weinig wat hem bond, want zijn tweede ik was een Xantippe van de ergste soort, die den geheelen dag schold en raasde zooveel ze kor. En ook zoonlief had van dit slecht humeur van zjjn moeder te lijden. Gelijk het Duiteche liedje zegt: 8ie had ihn gross gezogen Met ScbJagen, bant amd blau." IntHSEche».... lui was moeder Brouwer niet. Zij won haar kost met borduurwerken, die zjj langs de huizen ventte. Door een toeval had zjj ontdekt, dat haar kleine jongen, die een stil, eenzelvig manneke was, zoo aardig bloemen en vogeltjes teekende, en nu werd het kind dagelijks aan den ar beid gezet, om patronen te ontwerpen voor linten en banden, voor mutsen en dassen. Bn daar het bleek, dat de klanten deze fraaie dessins gaarne kochten, werd de kleine, bleeke jongen nu geducht geëxploiteerd, en soms per knup pel aan het teekenraam gezet. Toch vond het begaafde manneke nog w el gelegenheid het een en ander voor zichzelf te knutselen, en op zeke ren fraaien someravond zat hjj op den drempel der huisdeur van de kleine woning, en tee kende met breede trekken en rjjke kleuren een faisant, die in een klein tuintje tegenover het huis met statige passen op en neer dren telde. Een heer van middelbaren leeitjjd, die voerbij kwam, had reeds bjj het inkomen van de straat op den kleinen jongen gelet, liep nu dicht langs hem, van ter zjjde een blik werpend op zjjn arbeid, en bleef toen staan, terwjjl hjj hen vriendelijk op het hoofd tikte. Mag ik eens even zien, ventje?" vroeg hjj. Adriaan, eenigszins verlegen en geschrok ken, reikte hem zyn teekening toe en zag, dat een hooge blos het gelaat van den vreemdeling overtoog. Kind", zeide hö, , je bent een kunstenaar, je bent een geboren schilder! Ik wil dadelijk je ouders spreken." IntusBchen... papa Brouwer was ver te zoeken, die zat in een van de vele Oudenaardensche kroegjes te pimpelen, en de moeder was juist met haar waren ter markt. De vreemdeling vertelde toen aan het kind, dat hjj een zekere Frans Hals, een schilder uit Haarlem, was, dat hy in den teekenarbeid van Adriaan een groote toe komst zag, en dat hy hem gaarne op zyn atelier wilde hebben, om zijn gaven verder te ontwikkelen. De jongen hoorde hem eerst met groote, vra gende oogen aan; langzamerhand echter ver dween de bleekheid van zijn gelaat, en toen de schilder uitgesproken had, greep hy', terwijl zyn oogt n van geestdrift schitterden, de baad des meesters en riep met een stem, die hoog-gildévan, verrukking: Ik ga met n mee... ik wil... ik moet!... vraag het hun niet... ik keb me ziek gewerkt voor hen, en ze hebben me geslagen en me laten verhongeren. O, meester, red mjj.... ik wil alles doen wat ik kan om 't u te ver gelden !" Hartstochtelijk en krampachtig had hijj den arm des schillers omvat en deze had een barbaar moeten zjjn, om het kind, om welke reden dan ook, van zich af te stooteo. De kleine Adriaan volgde hem en werd zrjn leerling, maar wat hjj nimmer had kunnen vermoeden, bleek waarheid. In de vrouw van Hals vond hy het type t er u? van zyn moeder, wat- fatsoenlijker en wat geniepiger, maar even boosaardig. Zoowel de schilder als zyn liefelijke Xantippe bemerkten weldra, dat de geestige losse teekeningen en schil derstukjes van het geniale kirid groote han delswaarde hadden, en daarom kwam Xan tippe Hals op de dnivelsche gedachte, den jongen van de andere leerlingen van het atelier af te zonderen, omdat deze hem wel licht tot spelen konden verleiden. Hij werd toen gestopt ep een ouden graanzolder, ruim schoots van alle schilder-ingrediënten voor zien, maar zeer schraal bedeeld van voedsel en kleederen. Meester Half, zelf zoo kwaad niet, was een geduchte pantoffelheid, en durfde zich tegen den oppermachtigen wil van zjjn wederhelft niet verzetten. Deze vrouwelijke kwelgeeit kwam nu en dan bij Adriaan, om te zien,of hy genoeg werkte,haalde de schilderstukjes die gereed waren weg, en dreigde hem met ransel en honger, indien hij niet genoeg werkte. Zijne kameraden van het atelier, Ostada en Van Delen, die groote bewondering hadden voor de knapheid van Brouwers werk, en die zich dol vermaakten, om de grappige wjjze, waarop hy', al schilde rende, de figuren zijner herberg- en straatscènes tegen elkander liet praten en opsny'den, misten hem ongaarne, zochten naar hun geestigen makker, en brachten hem voedsel op den graanzolder. Zy wisten, dat de vrouw van Hals Adriaan's schilderijtjes goed verkocht en raadden hem te ontvluchten. Maar ik heb geen geld, beste jongens l" zuchtte de kleine gevangene. Ik weet raad l" zei Ostade, werk nog wat harder, verstop zoo nu en dan een schilderijtje achter gindse h an berg stroo, wjj zullen ze komen halen, ze voor je verpatsen, en als je spaarpot groot genoeg is, koopen wjj je eerst een pak kleeren, honden nog wat zakgeld voor je over, en dan trek je er tnsschen uit l... Wat die oude Trien, dat perkamenten vel op 'r neus aal kijken, als je weg bent l". Daar werd op eens aan het zolderluik gerammeld, en wip stoven de samenzweer ders uit elkander en zaten achter het stroo verborgen, waar zjj mejuffrouw Hals «floer den, die Adriaan drillen kwam. Toen zjj weg was, kwamen zjj uit hun schuilhoek, diep verontwaardigd om wat zjj gezien hadden en vast besloten om het booze wjjf haar trekken thuis te geven. De volgende dagen werkte Adriaan als een razende, vier, vijf schilderijtjes wist hjj te verbergen, zonder dat zijn dagel^jksch rant soen er onder leed; Ostade en van Delen kwamen ze weghalen, terwijl de vrouw des huizes uit was, om de andere stukjes te gelde te maken. Het tweetal ging regelrecht naar eenige kunstliefhebbers en bemerkte weldra, dat de som, die ze bijeen konden brengen, hun stoutste verwachtingen over trof en dat de huisvrouw van hun mee* ter met haar handel in Brouwerijen" een aardig snoepduifje oplegde. Den zelfden dag waren ze al de vijf vlotte, geestige schilderijtjes kwy't, en slopen met van geluk stralende gezichten den graanzolder op, om hun mak ker zijn nieuw pak kleeren .en zijn vrijheid te brengen. Uit dankbaarheid omhelsde de hartstochtelijke Vlaming zyn beide kornuiten zoo onstuimig, dat ze, toen hy weg was, zich de bont en blauw geknepen armen en schouders stonden te wrjjven. Adriaan de Oubollige waa in twee sprongen de hooge trap afgewipt, en stormde de etad uit, het volle, rijke leven en den roem tegemoet. In het rjjke Amsterdam sloeg hjj zijn tenten op, ging aan 't kwasten, en plaatste reeds binnen enkele dagen een schilderij van 300 guldens, een zeer hooge som voor dien t(jd. En nu brak opeens het wilde harts tochtelijke karakter uit, dat zóó lang door de omstandigheden in een dwangbuis gehou den werd. Airiaan ging aan den rol, liep alle kroegen van Amsterdam af, en rolde net zoo lang tot hy er de 300 guldens doorgerold had, en toen hij den laatsten stuiver had uitgegeven, zuchtte hy tegen een vrind: Gelmkkig, dat ik er doorheen ben l... Dat is me een rust!" Maar hij weid spoedig be roemd, verkocht weder, zette zjjn kroegleven voort, en al rollende en boemelende, schil derde en bestudeerde hjj de onvergankelijke types van ruwe, gespierde, oudiHollandsche boertigheid, die in later- dagen een schat werden, niet alleen voor de kunst, maar ook voor de cultuurgeschiedenis van 't oude Holland, stukjes leven van het volk der zeventiende eeuw, zoo bezield en dramatisch, dat we ons bij 't aanschouwen ervan verplaatst voelen in Bredero's Amsterdam en den ruwen, gullen lach der zwierende 8t. Lucasbroeders meelachen. De nakomelingschap verliest in hem een van de grootste schilders, die ooit geleefd hebben. WILLEM ELINK. millliiiiiminiiiiiiiiii i iini imiiiiiniiiiim MM i mi IIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMMIllllllltllllllllllllllllllllllMIIIHIMIIIIIMIIIIIlllllllltlllllMtMIIllllinilMllllllltllllltinillllllllllllllllllllllllttlll DE RING VAN DEN NEVELING van RICHARD WAGNER, metrisch vertaald door WILLEM KLOOS, geïllustreerd door ARTHUR RACKHAM. Heden verscheen Deel II: DE WALKURE. IDe eerste cLagr van. cLe Trilogie, door HJCIIAHO nAUXElt. In metrische vertaling van WILLEM KLOOS. Gtïllustreerd met platen naar aquarellen van ARTHUR RA.CKHAM, uitgegeven op groot 4o formaat en gedrukt op geschept papier. Van dit boek zal s/echts ne beperkte genummerde uitgaaf verschijnen. Prijs in fraai linnen band ?9; in geheel lederen luxe-band f 12,5O. . Prospectus wordt gaarne op eanvraag gezonden. Uitgave van VAH" HOLKEMA & WABEffDOBF, Amsterdam. GROOTHERTOGDOM LUXEMBURG. (Radioactive jod. broomhoudende heete keukenzoutbron).' Drink- en badknur. Modder-, Koolzuur- en Electrische Baden. Zanderkamer, Massage. Uitstekende genezing bjj chronische aan doeningen der spüsverterings-organen, aambeien, en voorna melijk brj levergezwel, suikerziekte, rheumatiek, jicht, anaemie, chlor ose, nerveusheid, vrouwenziekten, en voor herstellenden van zware ziekten. Uitmuntend orchest. Heerlyke knrtnin. Prachtige uitstapjes per automobile tegen billjjke prijzen. Spoorwegstation Luxemburg?Mondorf. Peniionprjjzen van 4?8 Mark. P/osp. gratis en franco Intern. Verkeersbureau, Amst., Raadhuisstr. 16. Tel. 7827. 1NTERL AKEN. GrandHotel des Alpes. Wereldberoemd Hotel Ie Rang, Gunstigst gelegen aan de Hauptpromenade. Restaurant. Terrassen. Groot Park. Zeer matige prjjzen. Prosp. fr. en gr. Int.Verkeersbur. Amst., Raadhuisstr. 16.?Tel. 7827. l »ïO lleter boven den Zeespiegel. ENG ADI N = SCHWEIZ= Seizoen van 15 Ittei tot half Septemb, Hotel Waldhaus Villa Engiadina Hotel Schweizerhof 4OO Bedden. 30 Bedden. 250 Bedden. Huizen van den Eersten Bang, volledige hydrotherapeutischeinrichting. Eigen Kurkapel. 4 Tennisvelden. Groote parken Uitgestrekte bosschen om te wandelen. Om de Kur geheel naar het voorschrift van doctoren te kun nen uitvoeren, is in beide Hotels een bijzondere Dieet tafel ingevoerd. Yan midden Juni tot in September belangrijk gereduceerde kamerprijzen. Privaat-Pension: Villa Silvana en Villa Maria. 1/iilnAva ia 10 minuten van de beroemde Tarasper Bronnen "gelegen, die in hare eigenschappen die van Karlsbad, Mari nVUI|JCl Cl bad, Kissingen en Vichy nabijkomen. Het heeft boven deze gelijke Kurplaatsen du groote voordeel, dat met de overige geneesfactoren der Bad en Drinkknren, de zoo uitwerkingsvolle, de practisch en wetenschappelijk bewezen invloed van het hoogelnchtklimaat medewerkt. Badkuur en verblijf in het gebergte kunnen hier o"p aangename wijze worden vereemgd. Voortreffelijk overgangsverblijf naar en van de zooveel hooger gelegen badplaatsen in Boven Engadm, St. Moritz, enz. wegens het hooge klimaat wordt een kur in Mei en Juni zeer aanbevolen. ftan07Ïnn uinHon ? Ziekten der Spijsverteringsorganen, zooals chronische Katarren van maag en darmen, verstopping, Urj||C£lliy VIIIUCII ? chronische Diarreh, zenuw-aandoeningen aan de maag, Aambeien, Leverziekten, chronische ontsteking aan de leverjen galsteenen, Stofverwisselingsziekten en Storingen in de voeding, zooals Vetlijvigheid, Suikerziekten, Jicht, chrpiische Eheumatiek, Chlorose, Bloedarmoede en Skrophulose. Verder .Neurastenie, gevolgen van tropische ziekten en Malaria, chronische Bronchitis en Bronchitische Astma. al steeds Van de spoorwegstations Davos-Dprf in 6, van Bevers (Boven-Engadin) in 5 en van Landeck (Arlbergspoor) in 9 "uur te bereiken. Dagelijks eenige postverbindingen naar Vulpera. Voor brochures en prospectussen, alsmede voor alle verdere inlichtingen wende men zich tot de Directies van de beide Hotels of aan het Verkehrs- and Verwaltnngsburean te Vulpera.