No. -1772 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Donna Carolina Beatriz Angele. Portntal's iesrdehtfFODW, Donna Carolina Beatriz Angelo is aaB het woord: Ja, het ia een groote triomf voor om, dat den vrouwen het stemrecht is toe gekend. Het was niet de bedoeling van minister d'Almeida het ons te geren en hg ie dan ook niet best over me te spreken, heb ik gehoord. Maar dat is minder; daar kan ik me niet aan storen." Heeft n nw overwinning eigenlijk niet aan een toeval te danken en dat u n juist tot rechter de Gastro wendde, was toch zeker wel met opzet of denkt n, dat een andere rechter n ook in het gelijk ion gesteld hebben?" Een vrooljjk licht tintelde in de donkere, intelligente oogen der gelukkige stemvronw. Daar heb ik rekenschap mee gebonden," ?ei se lachend, het was rechter de Gastro, die me vergezelde, toen ik de ministers over vrouwenkiesrecht ging spreken, hg had me gezegd er vóór te zijn, dus kon hg me na niet afvallen. Maar_in elk geval: de wet ?pieekt van cidadaös Portngnesei en daaronder zijn zoowel vrouwen als mannen begrepen." Wat verwacht H nn van de toekomst? Zal de Volksvertegenwoordiging vóó*. of tegen vrouwenkiesrecht zyn en wie zal daar voor de vronwem spreken?" Affonao Costa heeft mij op een keer, het iiiiiiiniiiiniiiiiiii UIT CDXXX. In de Staatsbosschen en Staatsduinen. 't II wel waar, dat de moderne verkeers middelen de mooiste, stilste en intiemste hoekjes van onze vaderlandsche natuur tot een kermiskamp voor Zpndagagasten kunnen maken; maar evenzeer is het waar, dat een tram of een lokaaltreintje heel wat bezwaren komt wegnemen, die veraf wenenden gere geld beletten dit of dat van ouds bekende plekje weer eens op te zoeken. Mn de treinen van Alkmaar naar Egmond en Bergen den ongelnkkigen omnibnsdienst heb ben vervangen, en het niet meer noodig is minstens een uur te verliezen met bet bewan delen van den atoffigen en boomloozen straatweg, nn kom je er veel eerder toe de mooie duinen eeni weer in te trekken, die zich uitstrekken van Cattricnm tot Camp en die, wat afwisseling in natunrschoon betreft, niet achter staan bij die van Wassenaar, Bloemendaal en Walcheren. Daar komt neg iets bq dat mg althans vaak naar Bergen en Schoori trekt, en dat mg er toe gebracht heeft in deze Pinksterdagen jniat daarheen een excursie van vreem delingen te leiden. De Berger duinen zijn vrij ! Ge loopt er als in nw eigen tuin. Verlof hebt ge niet te vragen. Opzichters mogen er wonen, ge ziet ze niet, al zien zg u meestal wel. En die vrijheid is tegenwoordig zeldzaam, zeer zeldzaam in onze dninstrekep. Dei te hooger waardeer ik, en ik waarlijk niet alleen, dit opvoedend vertrouwen in het wandel- publiek, ook het Zondagsche, omdat daar in de duinen tuaachen Bergen en Schoorl joiit zoo veel bedorven kan worden. Ia de meeste goed vastliggende duinen valt in den regel niet veel meer te bederven dan een nest met patrijzen of fesanten; jonge aanplantingen zijn er toch al met prikkel draad omgeven. Ge krijgt daar in het mooie seizoen, tnaschen Paschen en Pinksteren dan ook maar zelden verlof. In deze Berger duinen kan een Tandaal duizendmaal meer schade doen dan in het rijkste jachtveld en toch moogt ge er vrg rondgaan. Hier zgn de aanplantingen niet eens afgesloten van de wandelpaden. En die aanplantingen zgn kostbaar. Er ligt geen tuin of park in ons heele land, waarvan de aanleg zoo veel geld en tqd en moeite heeft gekost, als die van dat prachtige was bg eene groote bijeenkomst in het vrqmetaelaars-gebouw, gesproken óver een artikel van mg, dat hg gelezen bad en gezegd: in de Cortes sta ik aan jullie zg'de en behave Costa zgn er nog meer die voor ons stemrecht zullen pleiten. Magalhaei Lima bijvoorbeeld is een der grootste voorstanders ran het feminisme. Maar we vragen het niet voor alle vrouwen, omdat de meeste te on ontwikkeld zgn en bovendien te veel onder den invloed der geestelijkheid staan. Welke voorwaarden er gemaakt zullen worden, dat zal 'in de Cortes blijken. Ik ben wezen etemmen gisteren; 's morgens was ik er al vroeg, een stuk of tien leden van onze propagandaclnb waren bg me. De president vroeg aan de anderen, of iemand er tegen was mijn stem aan te nemen, waartoe hg absoluut geen recht had, want ik ben ingeschreven op de Iqat en artikel 64 van de kieswet zegt, dat alleen in geval van krankzinnigheid of dronkenschap het stemmen geweigerd kan worden. Ik heb hem dat ook gezegd en toen mijn naam opgelezen werd, gaf ik hem mijn stembriefje, dat hg in de bus wierp onder oorverdoovend handgeklap van alle omstan ders. Daarna hield bq een toespraak tot me, waarin hij zeide dat stemrecht, zqna inziens, toekwam aan vrouwen van ontwikkeling, die hoofd van een gezin zgn. De anderen gaven door toejuiching en gelukwenechen hun in stemming hiermee te kennen, wat me wel een weinig van me stuk bracht" U sprak zooeven van een bijeenkomst der vrijmetselaren, is n misschien lid van dat genootschap?" Ja, wij hebben n vrouwelijke loge in het zelfde gebouw als de mannen. Da'a'r hebben wij stemrecht en ook verder alle rechten en ambten als zij. Daar werken wq met hen voer eenzelfde doel." Hebben zich al veel leden aangemeld voor de vereeniging tot propaganda van het feminisme?" Wg zgn ongeveer met ons vijftigen, o.a. zgn de vrouw en dochters van Bernardino Machado toege treden. Voorloopig zijn de Portugeesche vrouwen nog te bang zich belachelijk te maken." Zij verbeelden zich, dat wq een soort macvronwen zgn met gladde haren en hemdblonses met staande boordjes. Ons streBechter Jcao 'Baptisto de Gastro. dninpark, dat daar nn ligt tnsachen ket Berger Bosch en de Schoorlsche Blinkerts. Het is werkelijk een heuvelachtig park geworden. Ik had het eenige jaren geleden gezien in eersten aanleg, ook voor een jaar of vijftien al, toen het nog bijna geheel zand woe stijn waa, en nn in deze schitterende Mei maand kwam ik er weer. Ik kon mqn oogen niet gelooven toen ik van den van ouds bekenden Zwarte-weg op het Berger paadje kwam, en van daar naar den Staringsweg liep. Wie deze duinen nu ziet, in alle tinten van groen, maar ze vroeger D iet gekend heef t, zal het niet licht meer leeren beseffen wat daar is bereikt door wetenschappelijke dninbeplanting. En dit alles is nog maar heel jong; in 1893 is de zaak eerst voor goed aange pakt, nadat door Staring al in 1865, 66 en 67 verscheiden boscbjes dennen in de pannen waren aangelegd. Door het Staataboschbeheer is de taak, onder Starings leiding begonnen maar niet voortgezet, na meer dan dertig jaar weer opgevat. Het zijn wel mee de lastigste duinen om te bedwingen, deze Blinkerts. Aan den postkant zgn ze steil en hoog, hooger dan eenig ander duin in ons land; daar is de af helling sedert eeuwen met eikenhakhont begroeid, wat den weg tusschen Bergen en Schoorl zoo mooi maakt. Die eikenf truiken zqn er nog; de enkele die het tot boomen hebben gebracht, steken hun kruinen, horizontaal geschoren door den wind, een meter ongeveer boven den duinrand uit. Maar verder naar het Westen was het een stuivende zandmassa, die de voordninen aan den straatweg steeds hooger maakte maar de planten-groei zeer belem merde. Dit losse droge zand moest bedwon gen worden. En het is voorgoed bedwongen, zooals het zich nn al Iaat aanzien. Dat ging niet gemak kelijk ; nergens was het zand zoo arm aan voedingsstoffen en zoo rul als hier. In de dninpancen was het veel vochtiger, daar leverde het overtollige water zelfs moeilijk heden op; maar den grootsten tegenstand boden de stuivende hellingen op het westen en ook de ster il e uitgestoven vlakken en kommen. Die moesten eerst worden vast gelegd. Gewoonlijk gebeurt dit vastleggen met levende helm; eerst als die niet meer te krqgen is, met stroo; ook wel me t bosjes strnikheide. Flinke levende helmplanten, niet onder dan twee jaar worden op ter reinen, waar ze in massa van nature voorven moet haar nog duidelijk gemaakt werden, daarom wilde ik zoo graag eenige con ferenties honden, waarin ik haar ons wer ken zon kunnen uitleggen, O, ik betreur het zoo, dat ik niet meer tijd en geld be schikbaar heb. Wat zon ik propaganda makenl Het zou me niets kunnen schelen, of ik uit gelachen of verkeerd beoordeeld werd. Ik weet, dat zgn dingen, die iedereen te wach ten staan, die nieuwe ideeën durft te uiten. En voor ons land zijn die nog nieuw, wij staan veel ten achter bq andere landen. Holland is wel erg liberaal, nietwaar? uit nw land heb ik de meeste gelnkwenschen gekregen: van vereenigingen, van dames, maar ook van heeren. Ik zal ze n eens laten zien en dan wilt n me ook wel vertalen, wat in een Hollandschen brief staat, dien ik kreeg. En vlug stond zij op en ging het salonnetje uit, waarin zq mg ontvangen had. Toen zg terugkwam, vond zg mij in bewondering voor een smaakvol gewerkt kanten kleedje, dat op een der fauteuils lag. Glimlachend vertelde zq mij, dat zelf gemaakt te hebben en hoe zq daarmee eens, zonder bet te weten, een anti-feminist bekeerd had. Ik zie niet in, waarom wij onvrouwelijk zonden worden, als we ons economisch onafhankelijk van den man maken. Maar ziet u eens, hier is dat bewmste briefje." Ik vertaalde den inhoud, die een geluk wensen en dank voor haar bemoeiingen be vatte van twee dames in den Haag, en ook wierp ik een blik in andere ingekomen felicitaties uit Holland, Denemarken, Dnitech?land, Frankrijk enz.; eok was er een telegram bg van Anita Angspmrg. Omtrent haar leven en het onderwijs, dat zq gevolgd heeft, gaf Carolina mij de volgende inlicht in gen: In 1878 in het plaatsje Gaarda in het Noorden van Portugal geboren, volgde srj don cursus van het lyceum aldaar, welke vier jaren duurde. Daarna nam zg gedurende twee jaar deel aan het onderwijs op de Polytechnische school in Liesabonen vqf jaar op de Medische school, welk verloop in Portugal ge eigent wordt bij de studie voor geneesheer. Het werk, waarop zij tot geneesheer bevorderd werd, behandelde verschillende operaties, door haar in een der hospitalen hier gedaan onder toezicht van professor Sabino Coelho. Heel gemakkelijk werd het studeeren haar niet gemaakt, doordat haar veder er zeer tegen was zgn dochter een dergelqken loop baan te laten volgen. Evenwel, zg heeft bet IIHIIII1II l Illllll komen, uitgestoken; en wel met een zeer scherpe spade, een hand diep onder de knokkels. Deze tot bosjes gebonden plantenstengels worden overgepoot en uit de knok kels of knoop stoelt dan de helm, in gunstige gevallen althans, weer nit. Op 3 & 5 d.M. afstand van elkaar staan dan helmstruiken in tamelijk regelmatige rijen, uit de verte gezien en bq schuine be lichting lijkt het wel een leger van dwergen dat uit alle richting tegen den berg opkruipt. Zoo'n beplanting kost veel geld, want het is alles handwerk; bovendien is het onder hond zeer duur; wordt er niet voortdurend de hand aan gehouden, dan is het in een jaar of wat net of ;ier niets was gedaan. Alleen dan, als op de vastlegging binnen korten tgd de beplanting volgt, is er een blqvend BUCCOS te verwachten. Er is vreeselqk gesukkeld met het plant goed b.ïde proefnemingen; maar nn is het wel zoo goed als zeker; dat men preciea weet wat onze duinen vragen. Niet de Deensche, ook niet in de eerste plaats de inlandiche dennensoorteu gedijen er het beet, het zqn vooral een paar ondersoorten van de ZWARTE DEN, Pinus laricio, die in Midden- en ZnidEuropa inheemsch voorkomen; de Oostenrqksche en de Corsikaansehe zqn het best aangeslagen. En dan vooral een lage, vaak kruipende BERGDEN, Pinus montana, die hier en daar plat op den grond ligt en sommige hellingen geheel met een net van groene takken overdekt; wat, als het mulle zand het niet belette, u aan de houtgrens in een bergstreek zou doen denken. Sommige mulle paden in deze mooie en nieuwe Staatsbosschen zqn met een laagje gemaaide heidekruiden belegd, wat het loopen soms bemoeilijkt, vooral bq het stijgen of dalen, maar dat, waar de weg vlak is een ver lichting geeft. Wie er verstand van heeft ziet dadelijk,dat daar onze drie heidesoorten bijeenliggen, de strnikheide, de dopheide en de zeld zame bes- of kraaiheide,die nu al talrijke groene besjes tusschen de heidergroene raadselachtige blaadjes draagt. Later worden deze bessen zwart. De plant heet kraaiheide, misschien omdat de kraaien wel eens de bessen eten, maar 't is heelemaal gaen heidegewas; al Igkt het er op een afstand veel op. ?tfem Vele botanie! noemen deze kraaiheide een relict uit den ijstijd, een overblijfsel van de flora der toendra-periode, toen ons land een deel uitmaakte van de uitgestrekte steppen van den Ural tot den Atlantischen Oceaan. doorgezet in een drang zich onafhankelijk te maken. Acht jaar geleden trouwde zij met een studie- genoot, ook medicus, die ver leden jaar stierf en haar met een dochtertje achtejrliet. Als specialiste voor vrouwen- ziekten werkzaam, vindt zg in haar bezig leven nog tgd en vooral veel toewijding voor de vrou wenkwestie. De propaganda- vereeniging, waar van zg voorzitster ie, heeft ten doel .de opvoeding der vrouw te verbeteren, haar moreel zoowel als economisch vrg te maken. Van de leden van het voorloopig bewind Brito Camacho (minister openbare werkei) de eenige, die een fel tegenstander van het feminisme is, wat bq bq alle voorkomende gelegenheden duidelqk laat blqken. Zoo heeft hg bijvoorbeeld bq de oprichting van land bouwscholen bepaald, dat mei»jes daartoe geen toegang zullen hebben, niettegenstaande Anna de Gastro Oaorio hem verzocht had dit middel tot eigen levensonderhoud voor de vrouwen bereikbaar te maken. Lissabon, 29 Mei '11. M. J. DB VEIES PABIS. fifiiiiHiimiiiimiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiniit We»pen-taüle. Geen verontrustend bericht uit een hygi nisch oogpunt! Ik las namelijk in een Engelsen mode-blad, dat de zoogenaamde wespen-taille, hoe langer hoe meer tot de soldzaamheden gaat bthooren. Een mode-karikatuur van een dertig jaar geleden, stelt een dame by haar morgentoilet voor, t negenen twee windassen staande, waaraan, twee reusachtige kameniers met kracht en geweld draaien om de Giadigste ein zu schnürren " Deze grappigheid ia niet meer ad rem, want de sterk gebogen Ijjn naar alle zq'den van 't lichaam, die in de jeugd onzer moeders het ideaal van schoon heid was, en die zoowel de tot een uiterste van nauw beid ingepende corsage, als de tour nure en andere appendices in de mode bracht, heeft sedert lang afgedaan. Het veel gesmade, geserreerde kleed mag men althans dezen lof niet onthouden, dat het op geen enkele wqzëde natuur des lichaams forceert. Het sluit zich strak en glad over de natuurlijke vormen, en voegt zich 'c best naar de lichaamslinie, waarvan de i echte slankheid zoo min mogelijk gestoord word*. Daardoor komt van zelf de wespentaille in den ban, want het rqgen versmalt het middel, maar doet de henpen uitsprinMllllllllllllllllllllllllllllllltllllllllllllllllMIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIHIIIIIIIIII Waar deze heidesoorten, die de mulle paden met een losse mat dekken, vandaan komen, bemerkt ge dadelijk, als ge voorzichtig de aanplanting mijdend, even in de donkere diepte tusechen de heuvels kqkt ; daarboven vormen aapgroene boscbjes van berken en enkele ratelpopnlieren een bladerdak, daar vindt ge op de lichtste plekken de drie heidesoorten groeien; in de pannen nog veel vaker, met nog meer moois er tusschen, waar van de plantenvrienden zouden watertanden als ik ze opnoemde. In de jonge staatsbosschen zelf is natuurlijk nog niet veel ondergroei. In de pannen, over den Hoekweg, den Lange weg en den Mosweg, vindt ge zonnedauw en kraaihei in menigte. Dat ze ook daar gemaaid worden en de pannen zelf worden beboscht, is misschien noodig, maar dat vind ik treurig ; want daar bloeit nu ook het Wintergroen en de witte welriekende Nachtorchis, en nog zooveel meer mooie duinpan-planter. Ook de dennen zqn nn op hun mooist. Prachtig is in deze week de bloei te sienen gemakkelijk ook, want laag bq den grond stuiven de meeldraden van den bergden en de jonge karmijnroode kegels zqn pas zoo groot als erwten. Ze s'aan op de toppen van de witte kaartjes waaruit nu weer de nieuwe jonge naalden komen. Dat alles is zoo bekoorlijk, op enkele plaatsen schilderachtig, als lucht en licht en achtergrond meedoen, dat de ernstige wandelaar weer gaat twijfelen of het wel goed is gezien van het Staats-boschbeheer gen, en dat ia precies, wat het tegenwoordige toilet niet noodig heeft. Een Dnitsche dichter heeft beweerd (de Dnitschera maken van alles statistieken) dat de middel-maat der vrouwen zich in de laatste jaren steeds ver wijd heeft. Hg schrijft dit vooral toe aan de sportbeoefening der jonge vrouwen. Daarmee ia echter slechts een van de oorzaken ge noemd, en het il niet mooi van den Germaanachen professor, dat hij niet eare geeft, wie eore toekomt, want meer nog dan de sport ia het ten alotte de mode, die dit hygiënische wonder bewerkte l Maar zoo zqn de mannen l Zon er n leven, die van de mode iet a goeds kan hooren, laat staan teggen f *** JJdeltuiten. Sommige mannen, vooral in de groote wereld,. zqn ioma geduchte qdeltniten. Een Franache kleermaker deelde mij onlang* mede, dat hq onder zqn klanten een zeer kokette diplomaat had, consul van een of ander obscuur rq'kje in Centraal-Amerika, die alleen maar pakken wilden hebben van een geheel nieuw stuk goed, waarvan nog geen zijner kennissen kon hebben geprofiteerd. : Hij was nogthana niet zoo heel rijk, en om te beletten, dat een ander een pak aan zou hebben gelijk aan het zijne, kocht bq weliswaar het geheele stuk, maar verzond het dan meteen naar zjjn klein Centraal Amerikaanach repnbliekje, waar hq het liet verkoopen. Het kon hem natunrlq'k niet schelen of daarginder in de negorjj die en gene met zijn pak liep, en hq kreeg er bovendien flink geld voor. Muur om deze methode toe te paaaen moet men conanl van Hondnras lijn of van een dergelijke buitetplaata, anders loopt htt to veel in de papieren. *,* Derby-mildheid Een van de grootste Eogelache gebeur tenissen op aportgebied, men weet het, ia de zoogenaamde Derby-wedren" te Epsom. De gelukavogel, wiens paard dezen wedstrijd wint, ia gedurende ettelijke weken de be roemdste man van het Vereenigde Koninkrijk, en zqn vreugde kent doorgaans geen grenzer. Een gelukkig mensch ia meestal mild, en deelt gaarne aan anderen ieta mee van iqn overvloed, en de Derby-winner heelt traditiën van mildheid op te houden. Hq kan aller eerst beginnen met een vorstelijke beloonin g te schenken aan den jockey, die zqn prachtig paard ter overwinning leidde. Deze beloonirjg bedraagt minstens 2000 pond sterling, iiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiitiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiHiimiiiiiiiiiiiiiiiiiti om deze duinen, met het jonge park van berken en coniferen, zoo onbeperkt open te stellen voor letterlijk jat-en-allemar». Ik twqfelde er zelf aan en vroeg den inspecteur, den heer Van Dissel, verlof. Maar ik kreeg dadelqk ten antwoord : U heeft geen verlo/ noodig, de ataatabosachen z$n vrij f' Of dan de wandelaars niet van de paden zullen loopen en het jonge plantsel vertrappeL? Ik geloof het niet. Wijselijk zgn er zeer vele paden, ook alingerpaden, met mooie uitzichten aangelegd; hier en daar is zelfs een rust ban k neergezet. Daarin ligt niet het gevaar, het schuilt elders. Je houdt je hart vast, als je bedenkt, dat n onbedachtzaam rooker ia deze warme dagen met het uitkloppen van tijn pqp of met een weg«eworpen lucifer pp eens heel het gtootsche werk van tientallen jaren aan de vernieling door het vuur kan prijsgeven. Want het kan er 'a middaga droog zijn; de dennekegela knappen en de harageur is op enkele punten zoo sterk, dat je al aan brand denkt, zonder dat er iets van aan is. Laat daarom ieder, die in de nieuwe staat sbosschen wandelt en de vrijheid waardeert, het verbod van rooken eerbiedigen. Er hangt inderdaad te veel vanaf l 't Is meer gebeurd, dat n vonk een dordroge heide-pol aan stak, dat de vlam oversloeg op de doode hars achtige takjes en dat het eindelijk een laaie werd, die duizenden hectaren bosch tot een akelige zwartgrauwe hoop boomstompen en aschboopen maakte. * E. HBIMASS. Vastgelegde stnifduinen. Illustraties nit Vaetlegging en Ontginning der Duinen, door F, Met dennen beplante duinen. D. van Dissel, Inspecteur [der Staatsboeschen en Ontginningen.