8 DE A M S T E R D A M M E U WEEKBLAD V O R NEDERLAND. M o. 1772 In een desa van het door peat besmette gebied Karang Asem by Malang. De dokter djawa Tjipnoe laat zich inenten tegen de^^ pelt om de inlanders te overtuigen dat zjj voor deze operatie neen vrees behoeven te koesterer. De inenting geschiedtgdoor dr. Johan. Op den achtergrond staat de controleur (bestemder) der afdeeliog G. Ren ar d el de Lavalettp. Nadat Tjipnoe was*?" ingeënt hebben de inlanders, die nog geen van allen waren aangetast, zich zonder protest aan de baudenjvan dr. Joban toevertrouwd. lllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMIIIIIIIIIIHMIIIinillllllHllllllltllllMIMMIII IIIIIIIIIMMMIMIIIimtlMMI IIMIMIIIIIIMIIIIIMMIIIIII «ui verklankingen in kleur toegeraakt, soms m«t fijne trillingen als in Ocbtendatemming", een anderen keer onder de onstuimigheid eet sensatie, ruig en bonkig van werking als Dreigende luchten, of ook weer van een vide tot het geweldige haast, een wonderba*riijkaeid van natuurverschijning, als in Avondschemering." Maar toch het meest toere en zuiverste tchilderwerk vaa alles hier geëxposeerd, in al zijn onbeholpenheid en zijn wrakke teekening, is wellicht het 'slapend kindje." Dit U vol van stille en diepe ontroering, dit is met al zijn tekortkomingen geen ?Meesterwerk, maar een zuivere kunstuiting. W. STBBNHOFF. Merlaniscbe dorpslerten, Gedurende de maand Juni houdt de Maataohappötot Bevordering der Bouwkunst een belangrijke tentoonstelling in het gebouw der Maatschappij, Marnixstraat 402. Zjj geeft er in afbeeldingen een uitstekend en men kan bijna seggen volledig overzicht van de schoon heid onzer Nederlandsche dorpskerken. Men liet er afbeeldingen van in tufsteen opgetrok ken twaalfde- en dertiende-eenwsche kerkjes, ?oomls er voeral in onze oostelijke provinciën nog enkele te vinden zqn, van de latere ker ken in gebakken en daarna in gebakken-engehonwen steen opgetrokken, van de kerken met rijker ornamenteering en rijker platte grond tot in de laatste eenwen. Een tentoon stelling als deze is nuttig voor den architect en yreugdegevend voor leeken, waaronder er sekér velen zjjn die nooit hebben vermoed, dat wjj in onze eenvoudige dorpskerken zulk een schat van schoonheid bezaten. Die schoon heid bloeit als het nederig viooltje: onge zien door de menigte. Maar men mag daarom wel gaan kijken. Adres: Marnixstraat 402. M. C. Derjliegende Wandertmann noch den Mondt oder JSine gaar kurtzweilige und telizame Betehreibung der Ntuen Welt detz Mondt / wie tolchc von einem gebornen Spanier mit Namen Dominica Qoniales be»chrieben: Und dtr Nachwelt bekant gemocht worden itt. Au» dm Fremttönschen in» Teutsche bergeietoet. In» gemein luttig zu leien / und vrird die «MniMiiiiiiMiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiMiiiiiiiiiiiiimiiiiiiHimiimiiiiiiiiii Brieven van Oom Jodocns. 7,71/11. Waarde Neef! Wat kun je toch nu en dan nog echt doorslaan! Tante en ik zien elkaar, wanneer wij zoo iets lezen, dan veelbeteekenend aan en Tante kan dan zoo hoofdschuddend zeggen: die jongen toch!" en ik aarzel niet je te bekennen, dat, al zeg ik dat niet, ik hetzelfde welsprekende linnetje denk. Maar nu is het nog wel erger: met je laatste hoofdartikel heb je Theo ten allerhevigsta geërgerd. Hij was zoo juist bij mij, zoo'n beetje om zich over jou te beklagen, alsof ik slechts door een bloedverwantschap aan je verbonden, die ik niet schroom som wijlen noodlottig te noemen, ook maar in de verste verte verantwoordelijk ben voor wat mjjn neef gelieft te schrqven. Het eenige dan ook dat Theo bereikte Sach an tich telbtlen den Gelahrttn zu fernern Nachdenken heimgestellet. Wolffenbüttel / Oedruckt bey den Sternen / lm Jahr 1659. Aldus luidt de zeer uitvoerige titel van een zonder schrijversnaam verschenen boekje. Achter de anonymiteit verschuilt zich hier evenwel een groot Dnitsch schrijver, r J. Hans Jacob Christoffel von Grimmelshaueen, de auteur van den Atentenerlichen Simplicigsiamg". liet merkwaardige titelblad van dit zeld zame werkje, dat wij hier reprodnceeren, stelt da vliegmachine voor, waarmee, volgens net phantastieche reisverhaal, de kleine Spanjaard Dominico Gonsales, van den berg El Pico op het eiland Tenerifie naar de maan gevlogen zou zgr. iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiinii was een allergewilligst oor, en een reeds j door jezelf de artikel niet weinig geërgerde ziel. Dat deed hem trouwens reeds goed, want hij was echt-verdrietig, haast luste loos van neerslachtigheid, zooals alleen iemand zijn kan, die in het beste en hei ligste, dat hij heeft, is gegriefd, als een door miskenning versomberde. Hij vertelde mij het verhaal: hoe hij zich Zaterdag middag mat moeite losgerukt had uit den arbeid aan zijn departement, om ia een weldoorwrochte week een rustig paar Pinksterdage n te kunnen smaken in 't lieflijke Nieuwersluis: hoe bij, als ge woonlijk om mijnentwil een Groene koopende, bij ongeluk je hoofdartikel over den Adellijken Zondvloed" gelezen had, dat hem van dat oogenblik af de Pinkster vreugde had bedorven; zelfs vriend Kappeyne was niet in staat geweest hem die terug te geven! En inderdaad ik moest hem gelijk geven! "W elk een bekrompenheid, welk een onnoozelheid ook, om door die paar adellijke burgemeesters geërgerd te zijn, alsof het eigenlijk nog niet veel te weinig ware. Dat zei Theo ook! Kijk eens," waarde heer, weet ge wat mij nu zoo tot in het diepst van mijn ziel grieft, dat is dat uw neef spreekt van dingen, waarvan hij niets afweet. Wat weet hij, burgerjongen, van den adel ? Wat weet hij van die opeenhooping door geslacht op geslacht van een extract als het ware van het beste en edelste der maatschappij tot het ten slotte wordt wat wij adeldom heeten ? Immers niets. Eo toch is dat een heerlijk verschijnsel ia Gods natuur. Ia ieder mensch ziehier mijn filosofie, physiologie en psychologie van den adel is een edele kern. Vermeerdert hij die in zijn leven, dan draagt hij die grooter aan zijn nageslacht over zóó tot eindelijk de kern een dier nazaten geheel vervult. Dan komt de door God In het boekje wordt een uitvoerige be schrijving gegeven van dit werktuig, waaruit blijkt dat de auteur ook toen reeds over een ongemeen rijke phantaisie beechikte. De vogels werden eerst gewend door middel van lokaas om kleinere lasten door de lucht te voeren, eindelijk droegen zij een geheel lam, en ten slotte Goosales zelf, die als zeer klein van gestalte wordt beschreven, om de zaak waarschijnlijker te maken. Ze brengen hem vervolgens van een gestrand ichip af aan het land, redden hem uit de handen van een troep wilden1, en vliegen ten slotte met hem van den berg El Pico af regelrecht naar de maan. Als een merkwaardigheid moet nog ver meld worden dat het Gedrnckt bey den Sternen" niet, gelijk men verwachten zon, een grappige toespeling is. Het boekje is werkelijk gedrukt by de Gebroeders Stern, die een drukkerij in Luneburg hadden, met filiaal te Wolfenbüttel. v. D. Ciamari. Ee burgemeester van Amsterdam heeft in zijn begroetingsrede H. M. gewezen op bet even toevallig als gelukkig aamentrtfien van de oudervreugde die aan Uwe Majesteit en Uwe Koninklijke floogbeid werd bereid," met de vermeerdering van den knbieken inhoud der scheper, die onze haven bezoe ken." Wij zyn geneigd in dit samen treffen meer dan een bloot toeval te zien, en spre ken de hoop uit dat, mocht de ooievaar andermaal ten paleize nederstryken, Botterdam eens een beurt zal krijgen. Daar is Wijnmalen, zijn vrouw zit naast hem l riep men ui', en ieder groette den tympathieken aviatenr, die zich in ons land zulk een groote populariteit heeft verworven bij oud en jong. Wijnmalen droeg over zijn vfiegcostnnm een groene aato jas en had zijn pet, op de wijze der aviatenrs achterste voren op het hoofd. Hij schoof zijn stofbril op en stapte uit de auto met zjjn kleine echtgenoot e. Zij droeg een langen, met bond omzetten mantel en om Haar hoofd sloot een klein kapvormig hoedje. Dade lijk begaven zy zich, vergezeld van den gezalfde Koning en maakt gebruik van zijn goddelijk prerogatief, door dien adelkernige in den adelstand te verheffen, om zoo te zeggen zijn koninklijk stempel erop drukkende, dat beteekent: bruikbaar voor veel, voor meer en voor alles, al naar den gradus die reeds is bereikt: van jonkheer, baron of graaf." En nu was het juist Theo's streven, vertelde hij mij verder, om zooveel mogelijk van dezen adeldom gebruik te mak en. Reeds in zijn jeugd had hij daar smaak in gehad. Mijn beste jeugdvriend," ver volgde hij, was Kees Beelaerts van Blokland de vereischte hoeveelheid adeldom was door zijn grootvader bereikt in 1817 en d;e bracht mij binnen in het het clubje van prins Alexander, waar Willem Gevers Deynoot adel van 1837 en graaf Schimmelpennink adel van Napoléon mij alle voordeelen van het adellijk leven daadwer kelijk voor oogen hielden. En zoo'n smaak kreeg ik daarin, dat de studie in het burgerlijke Delft mij heelemaal niet kon aanstaan en ik al gauw naar Leiden ging en zoo naar het adelsclubje terugkeerde. Die liefde verloochende ik niet. In mijn ministerie kon ik daaraan helaas weinig toe geven, want behalve Marees adeldom door den grootvader bereikt in 1817?ishet allemaal burgerlijk goedje, maar waar ik dat wel kan: met mij n commissarissen en burgemeesters, daar dien ik het staats belang door partij te trekken van deze als het ware belegen" deugd. En ik heb wat de burgemeesters betreft juist iets heel moois tot stand gebracht. U moet ze eens tellen voor de grap, het zijn er net 121: elf maal elf. Eigenlijk 12 maal 11 maar juist op den kop elf waren er zóó goed, dat zij wel over twee gemeenten konden regeeren. Ik vimd dat een prachtig getal om het voerloopig op te houden, totdat blijkt, keer Van der Hoek, een der comit leden der Amsterdamrche Vliegweek (?Rozenoord") en den Franschen mecanicien Brnn naar de machine. Ik ga vliegen, aldus zeide de aviateur. Zijn vrouw stapte in den motorwagen om den tocht naar Rozenoord" te aan vaarden. Bijna alle dorpsbewoners, die langs den weg geschaard stonden, groette mme Wijnmalen beleefd. Telkens uitte Zy Hare bewondering over het mooie tafereel dat onze Amstel op den zomer echen avond bood. Bjj Rozenoord" ont moette Zy Haren echtgenoot.Züomhelsde hem, waar (het dochtertje van Red. Char.) de(n) heer Van der Hoek mme Wijnmalen een bonquet rozen aanbood. Daarna ging het naar 't Kalfje, waar mme Wijnmalen genoot van het schoone echouwspel, dat de Amstel, en de verlichte booten boden. O'est ici pree que Venice", zeide Zq. Het beiicht is van het Eandcltblad, eenige hoofdletters zijn van ons, Venice" wellicht van mme Wijnmalen, en de gouden doek speld voor den heer Van der Hoek is er bij ingeschoten. * Als wij het niet toevallig in de N. K. Ct. gelezen hadden, zonden wij nooit geweten hebben welke mannen van beteekenia het eiland Ttxel herbergt. De burgemeester vertelde," zoo meldt het blad, dat er op Texel nog een man bestaat, die omstreeks '30 ook een Prins over het eiland heeft gereden." Groot Nederlafid, Juni 1911: Louis Conpernp, Benvenutc. Lncrezia, I. Edward B. Koster, Gedichten, enz. Eigen Haard: Kindervisite, door Nannie van Wehl. Dr. J. Kuiper, door dr. T. Tanja, met portret. Het 8t. Anthonis poorthuis te Amsterdam, door mr. W. R. Veder, IV, met af b. Vogela van diverse pluimage, Op de Plassen, door Ab. Wigman, I, met af b. Muziek in Amsterdam, door W. P. Broek in Waterland, door U. G. Dorhout, met af b. 't Wassen beeldje, doof Helene König, I. Feuilleton. Nog iets over de Oosterbeeksche Meubelfabriek Labor Omnia Vincit." Een belangrijke demonstratie. Kinderen van abonne's. De nieuwe Tele foon-Centrale. De nieuwe burgemeester van Den Haag, alles met af b. De Levende Natuur, »fl. 3: Prof. M. W. Beijerinck, De ontdekking van den stam vorm der knltnnrtarwe. H. C. Delsman Jr., Op roep tot het merkeu van Ooievaars, enz. Fiaocieele en omnUe bontt. Het capricieuze karakter der New-Yorksche markt, waarover wij aan het eind van ons vorig overzicht een zucht moesten slaken, bestond eigenlijk daarin dat de baisse allerlei ongunstige of als zoodanig vermeende factoren trachtte uit te buiten en dat daartegenover krachtdadige steun werd verleend, zoodat van deze twee strijdige machten nu eens de eene, dan weer de andere de overhand had. Doch ten slotte is na de feestdagen eene meer stabiele houding gaan overheerschen en kwam die vastere tendenz bij verschillende spoor weg- en indnstrieele waatden tot, uitdrukking. Nu zijn er ontegenzeggelijk allerlei gunstige omstandigheden, die stimuleerend op de markt werken; de oogst belooft buitengewoon te worden, de handelsbalans van de unie valt te haren faveure uit, de staal- en ijzerindustrie blijkt, volgens een bericht, van de Republic Iron & Steel CP. afkomstig, wel te varen b\j de verlaging der prijzen, daar deze reeds nu een beduidende toename der bestellingen hebben uitgelokt. Dan blgkt er tevens eene groote roerigheid op emissie-gebied te bestaan; tal van spoor weg-systemen gaan tot uitgifte van nieuwe bonds over, waarbij hun de voortdurend leven dige obligatie-mark t te stade komt. Die op hare benrt wyst op beschikbare middelen voor belegging, zy het dan ook, dat het buitenland, met name Frankrijk, voor een niet onbelangrijk deel participeert in deze beleggingen. Want voor en na komen allerlei spoorwegbonds aan de Pargecbe markt en zijn ook reeds de Atchison & Topeka's sbares aldaar geïntroduceerd, terwijl er sprake van was ook dat er weer heel wat mér lieden tot adeldom gerijpt zijn, dan kernen er weer een paar elftallen bij. Want ziet u zoo ging hij met overtuigende zekerheid door ik hecht niets a*n ouden adel. Die heel oude, daar is de deugd zoo wat van beschimmeld, in al die eeuwen dat ze al voor echt verklaard is, de Jonge echter is nog frisch. Onze meeste groote mannen zijn dan ook van dat jonge soort. Daar hebt ge in de Ie Kamer, Jhr. Mr. F. X. A. Yerheyen, ge kun t het aan den naam hooren: adel van 1831, zqn stammoeder in 1566 had niet eens een achter naam : heette maar kortweg Lijeje. Godin de Beaufort adel van 1710; Bosch van Drakestein adel van 1817, mijn brave compagnon van Lennep adel van gisteren; van Doorn adel van 1880; van den Berfh van Heemstede adel van 1841; de Stuers adel van 1719; van Karneb'ek, adel van 1847. Er komt je als het ware een frissche wind tegen als je ai die versche adel ruikt, en dat kan mij zoo'n geed doen. Ik moedig daarom ook den zucht tot verkrijging van adels titels ten sterkste aan, dat is een ge zonde ontwikkeling, vooral in een bur gerlijk volk. Trouwens ook een histo rische! Weet gij niet, oude heer", zeo betoogde hg, blijkbaar opdat dat betoog ook jou bereiken zou, weet gij niet, dat onze moedige zeventiende-eeuwers, de kranige lieden die ons Holland heb ben opgestooten in den vaart der volken" niets liever hadden dan dat zij genoemd werden bij de adellijke namen der heer lijkheden die zij zich hadden gekocht: De heer van Zuilichem en de heer van Zuidpolsbroek, de heer van S wieten en de heer van Sommelsdijk waren hun liever namen dan Hu y een s en de Graaf en Bioker en Aersen. Waarom ook niet: zij gaven aan, dat zij den heerigen stand bereikt hadden, die waarop de wereld de Chesapeake & Ohio aandeelen aan de markt te brengen. Voorloopig ie hierin een pbstacle gekomen,. doch is het zeer waarschijnlijk, dat na wel meerdere soorten aandeelen langs dien weg van de New-Yorksche markt zullen worden afgevoerd. En het blijkt steeds weer, dat het voor een land met zoo snelle ontwikkeling als deVereenigde Staten, eene levenskwestie is omde middelen voor die ontwikkeling te be trekken van het oude Europa, dat de geldschietster van de geheele nieuwe wereld is,. zoo wat Zuid- als Midden-en Noord-Amerika. betreft. Loopt het plaatsen van bonds of shares glad van stapel, dan bemerkt 'men als regel tevens eene grootere werkzaamheid bij de «poorweg-magnaten, die plannen gaan koes teren om de lijnen, waarbij zjj tpeciaal zyn geïnteresseerd, tot grootere ontwikkeling te brengen. Zoo traden reeds gernimeren tijd de zoo genaamde Hill-waarden meer bizonderlijk op den voorgrond en werden dienaangaandeallerlei geruchten in omloop gebracht. De Great Northern n.l. zou trachten de cont 51e over de Erie te verkrijgen, en werd de overname door de National City Bank van $ 20 millioen obligaties der eerstgenoem de maatschappij beschouwd als hiermede verband te honden. Uit het koersverloop der Eries sou men werkelijk -willen conclndeeren, dat er met deze maatschappij iets gaande is of beter gezegd, dat de aandeelen om de eene of andeie reden worden opgekocht. Er doen intneschen nog meer geruchten over contióle-verkrijging de ronde; zoo heet het, dat de New-York Central bij de Western Maryland een overwegend belang tracht te bekomen en de Northern Pacific evenzoo bij de Chicago Great Westen?. De meerdere bedrijvigheid, ook op dit gebied, zon er op mogen wijzen, dat men daar ginds van meening is ongestoord, d.w.z. zonder inmenging van de Internationale Commerce Commission, aan de verwezenlij king van dergelijke ontwikkelingsplannen te, kunnen arbeiden. Hoe het zij, eene meerdere opgewektheid en levendigheid in alle richtingen valt niei te ontkennen. Een ongunstige factor was aanvankelijk nog wel het onderzoek naar allerlei faits et gesteb" van de Steel-Corporation, doch thans ducht men hiervan geen ernstige dingen meer. Te eer, wijl in 1907 de opname van de Tennessee Coal en Iron Co., ofschoon onwettig, door president Roosevelt in den benarden crisis-tyd is gesanctionneerd geworden. Volgens omciense berichten zal de Steel Corporation 17,000 acres steenkolen landen van de Pittsbnrg Coal Co., overnemen, naarmen wil weten voor $15 & 19 millioer. Laatstgenoemde maatschappij zon dan in staat zy'n om hare obligatie-leening van / 20 millioen nagenoeg af te lossen; de rente besparing hierop zon den aandeelhouders ten goede komea, doch daar staat tegen over, dat de opbrengst dier mijnen gederfd zal worden, tenzjj dat deze nog niet in exploitatie waren en dis ook niet tot de geregelde inkomsten der maatschappijen bij droegen. De vaste tendenz der gewone Pittsburg Coal aandeelen staat met deze berichten in verband. Op grond van het vorenstaande toonen de koersen der meeste spoorweg- en indnstrieele shares koersverbeteringen aan; ongunstig onderscheidden zich slechts de aandeelen United Cigar Co., die voortdurend reageerden. Amalgamated Copper 66% 681A Amer. Car. & Foudrij 58 56% Smelting & Ref 80 80% ,, Hide & Leather 24'/s 24'/s United Cigar 55V» 51 % States Steel 76 K 78% Atchison Topeka 115>i 116^ Denver Rio 31 ?i 32Ji Erie ge w. 33 l/i 36% 1ste pref. 52% 64 5K Kansas City Southern 35 36% Missouri Kansas 35 % 36 Ji Ne w-York Ontario 42 % 43% Kock-Ieland 32% 34 Southern Pacific 118% 120 i » Raus 28 5i 29 H Union Pacific 184 J4 188M Wabash gew. 17 17 K iiimmiiiiiiimi u miiiiimiiiimmiiiii iiiimiiiitnmii voor de mensch open staat en waar al het burgerlijk bekrompene is achterge bleven. Laat onze Nederlandsche industrieelen-vol-adeldom: een van den Berg, heer van Vitello, een Jurgens, heer van Solo, een Laan heer van Wessanen, een Lippman, baron van Rosenthal, een Peek graaf van Cloppenburg worden! En wat zoudt ge er van zeggen als wij konden spreken van Abraham baron van Ompteda gezegd Kuyper, als Talma als vicoirte en onze koloniale specialiteit als jhr. de Waal van Malefijt in ons midden ver keerden? Nu wij jonkheeren Snouck Hurgronje, Snouck van Loose en Snouck tout-court hebben, kan een jhr. Snouck Henkemans daar best bij, en ook vriend L'uymaer zou de adeldom niet misstaan. Waarlijk er moet nog veel in die richting gedaan worden,zoodatten slotte ons kleine, burgerlijke land niets meer toegeeft aan de bakermat der von Itzewitzen en von Zitseplitzen, zoodat deze niet meer met verachting op ons behoeven neer te zien en tot de overtuiging komen dat verove ring van onzen dierbaren vaderlandschen bodem heel niet noodig is, omdat wjj ons vanzelf reeds aanpassen aan het beste ' wat Germanje voor ons heeft." En zoo ging hij door alsof hij een Nederlandsche Almanach de Gotha op stellen moest, en Tante en ik zaten adem loos te luisteren, steeds meer overtuigd hoezeer j ij verleden week den bal hebt misgeslagen. En ik besloot terstond je dit alles over te brieven, in de hoop dat je misschien nu tot inkeer komt en in het vervolg dergelijke droevige erva ringen bespaart aan je Oom JODOCÜ.