No. 1774 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. STOCKHOLMS TWEEDE BLOEDBAD. (Een herinnering aan het jaar 1520). Ligne Bergman, de voorzitster der Ver. v. Vrouwenkiesrecht in Zweden hakt prof. Rentersbjold het hoofd af, omdat zyn officieel lapport niet juist en goed is geweeat. Minister Kjellen en minister Petersen, beiden groote tegenstanders, zijn reeds onthoofd. Lindhagen burgemeester van Stockholm; Bonde, Hl van den Rijksdag en de bisschop Scbeele van Visby juichen deze daad toe, door met hnnne hoeden te wniven, op den achtergrond. Anna Whitlock, een bekende vrouwenfignnr in de beweging voor Vrouwenkiesrecht. Me Mem, O&mres TOOF TrouwóBltóecE SlGNE BïBGMAN, Voorzitster der Z ireedsche Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht. Menschep, die gematigd onverschillig van aanleg zijn, noemen een congres nu j», iets wat per se vervelend is. Iets waar j o heengaat als het moet, maar waarvan men toch maar liever een beknopt verslag leest, dan zulke taaie zittingen bijwonen. Niet alzoo voor ons, mannen en vrouwen, die opgegaan zijn »m dit zesde lat. Congres voor Vrouwenkiesrecht büte wonen. Wü, die weten, dat wij voor een ideaal strijden, die weten dat slechts zij, die altruïstisch van aanleg zijn, kracht en opgewektheid behouden, om dit werk voort te zetten, het was voor ons een verheugenis hier weer samen te komen. En deze vreugde wordt vergroot door de wflze waarop wij hier ontvangen zijn. Niet alleen onze medeleden van den Int. Bond, maar allen beijveren zich om het den bezoeksters zoo aangenaam mogelijk te maken. Het is tenminste aan alles te bemerken, dat men in de vrouwen, die hier net communaal kiesrecht reeds bezitten, de mede-kiezers in een zeer nabije toekomst ziet. ' Niet alleen dat vele families gastvrijheid hebben aangeboden, ook verschillende hutels stelden n of meer plaatsen beschikbaar voor bezoekers uit den vreemde. Mannen en vrouwen stelden groote som men ter beschikking van het ontvangst comité, om de vreemde gasten per auto zooveel mogelijk van het schoone Zweden te laten zien, waarvan ik over eenige dagen meer kan vertellen. De stad Stockholm gaf ons elk een gids cadeau van Stockholm en omstreken, keurig wit en goud gekaft, in het fransch gesteld en verlucht door allerlei photo's, niet alleen met mooie kiek jes van de stad, maar allerlei bijzonder heden, ook op sociaal gebied toonende. En last not least, als persmuskiet" kreeg ik een vrijkaart van de spoorwegdirectie, waarvan ik in Malmödadelijk het voorrecht ondervond; want ik kreeg een heele slaap wagen voor mij alleen, terwijl andere reiirs, wegens gebrek aan ruimte, moesten achterblijven en wachten op den volgenden sneltrein. Toen in 1908 het 4e Intern. Congres in Amsterdam plaats vond, waren wij, be zoeksters, trotsch op hetgeen onze zusters daar gewrocht hadden. Er was toen maar n roep over de goede organisatie. Ditzelfde compliment kunnen wij onze Zweedsche zusters maken. Daar er sprake is, dat een volgend Con gres in Budapest zal plaats hebben, zeide een Hongaarsche afgevaardigde mij, dat hem de schrik om 't hart geslagen was, toen hu gezien had, hoe prachtig hier alles door de vrouwen georganiseerd was, en ge hoord had over hoeveel geld men hier de beschikking had. ? Daar wüal eenige dagen voor het Con gres in de stad kwamen, was de Presidente van de Hospitality Committee", de vrien delijke en behulpzame Fru Petterson zelf aan het station om ons af te halen en pikte ons al gauw uit de menigte op, getooid als wij waren met de Congreskleuren, wit en geel. Van Zaterdag 10 Juni af was een vaste commissie aan de verschillende stations aanwezig, om de bezoekers en de bezoek sters te ontvangen en naar hun logies te brengen. Als men bedenkt dat onze Int. Bond voor Vr.-K. de grootste Vereeniging in de ge heele wereld is en dat er nu 24 landen aangesloten zijn, dan kan men zich wel eenigszins voorstellen, dat dit polyglottische gezelschap zulke diensten op prijs stelde. Toch is dit Congres vergelijkender wüs. niet zoo bezocht als Amsterdam en Londen, daar Stockholm niet zoo gemakkelijk be reikbaar is als bovengenoemde steden. Het Grand Hotel, waar de vergaderingen plaats hebben, en waar alle bureaux ge vestigd zijn, ia in het centrum gelegen en met allerlei trams te bereiken. In een der bureaux had ik slechts een formulier in te vullen, waarna ik alle bebenoodigde papieren, programma's van het congres, het congres-insigne, invitaties van allerlei feestelijkheden, bons voor maaltijden in het Grand-Hótel, zoo men te ver weg woont, om tueschen de congres-zittingen heen en weer te trammen, en een dikke block note ontving, die ik hier dadelijk heel braaf in gebruik heb genomen. Wij zijn hier gelogeerd in een hotel, een ideaal wat comfort en rust betreft, en dat zoo goed past bühet werk, waarvoor wühier zijn. Het hset nam. Regina, is gelegen in Drottninggatan, (Koningin»estraat); het wordt bestuurd door een vrouw, en de kellners zijn jonge meisjes, flicka hypare" in het Zweedsch. Er is op het oogenbHk hier ook een ge zelschap van 50 Engelsehe raadsleden ge logeerd, die een rondreis door Europa maken, om den aanleg van tuinsleden te bestudeeren. Ik maak daar melding van, omdat er verscheidene vrouwelijke raads leden b\j zij B en er nog altijd zooveel menschen zyn, die wel alle overdreven berichten van de Engelsche suffragettes lezen, maar niet eens weten, hoe veel meer de Engelsche vrouwen reeds bereikt hebben, in vergelij king van ons. De eerste samenkomst der geestverwanten was een kerkgang. Op Zondag 11 Juni be gaven wij ons naar de Guataaf-Wasa-kerk waar het zoo stamp vol was, dat ik, niet tegenstaande mijn gereserveerde plaats, op een kussen yoor het altaar heb gezeten, als een discipel aan de voeten van ds. Anna Shaw. Meisjesstudenten met witte petjes en sjerpen in de nationale kleuren, deden dienst als commissarissen van orde. Toen alle genoodigden gezeten waren, zong een vrouwenkoor uit Göteberg, £0 leden groot, eenige plechtige gezangen. De dirigent en organiste (ook vrouwen) en het geheele koor, allen in het wit gekleed. Or.er de superieure kwaliteiten van dit koor had ik Maandag nogmaals gelegenheid te_ kunnen oordeelen, toen zij 's middags by de feestelijke opening en 's avonds bij de groote receptie in het Grand Hotel wederom hara medewerking verleenden. Er waren prachtstemmen bij, vooral de alten, en het geheel klonk zoo prachtig en beschaafd, als ik ten onzent nog zelden een vrouwenkoor hoorde. Toen ik daar zoo zat, en domino Anna Shaw, met haar lief, trouwhartig gezicht op ons neerzag en ons vertelde van de gelijkenissen van Jezus, waarin de vrouw nooit achter werd gesteld büden man; toen zij ons vermaande dat, wanneer wij het doel bereikten, waarnaar dit groote congres streefde en wüdus politieke vrij heid verkregen, wüdie vrijheid niet waard zouden zijn, zoo wüinnerlyk niet vrij wa ren en zij eindigde met die mooie adelaar apology uit het laatste boek van Aline Schreiner (door dr. Jacobs in het hollandsch vertaald) toen dacht ik bij mij zelve, ik wilde dat ik kon tooveren! Hier in dit land van elven en trolls (kabouters met staarten en drie koppen) zou dat toch niet onmogeiyk zijn l Ik tooverde dan de geheele Dortsche Synode daar onder het gehoor van deze vrouwelijke dominé. Die synode, die onze Hollandsch e vrouwen nog maar altijd ongeschikt oordeelt voor dat ambt, niettegenstaande nu reeds verscheidene jonge vrouwen hunne theologische studiën voltooid hebben. Dezer dagen las ik weder van een ge slaagde candidate. De Hollandsche vrouw geeft dus den moed niet op, z\j voelt dat haar eerlang recht zal geschieden. Gewoon als wij zijn aan onze kale Protestantsche kerken, kon ik mij niet voor stellen, dat dit geen Katholieke kerk was, zoo rijk versierd als züwas met beeld houw- en schilderwerk. Onze Zondag werd verder besteed met een bezoek aan Hessleholm, een van die lieflijke eilandjes in de buurt van Stock holm, waar Fru Berg en hare dochters een dertigtal vreemdelingen bij zich ge noodigd had. Per tram begaven wij ons daar heen, d. w. z. onderweg werd onze tram even op een pont gezet en behoefden we dus niet over te stappen. De weg daar heen was prachtig; de begroeide oevers overal gestoffeerd met landhuizen, die ui1'zicht hadden op de grillige bochten en inhammen van het meertje. Het land huis van Fru Berg was zoo iets moois en aparts, dat wüdeze gastvrouw dank baar moeten zijn, dat züons op deze wijze eens een kijkje in het Zweedsche familie leven vergunde. Het polyglottisch gezelschap, waarbij o. a. 4 Hollanders en de voorzitter van den Hongaarsohen Mannenbond, werd eerst aan den disch genood; daarna werden wij ver gast op het zingen van Zweedsehe nationale liederen, waarbij ik op eens van mijn stoel sprong; want daar hoorde ik nu dat wee moedige lied, dat door Ambroise Thomas febracht is in zijn opera Hamlet, en dat por Ophelia gezongen wordt, als zü, waan zinnig geworden, zich verdrinkt. En tot slot lieten de dochters des huizes, twee elegante figuurtjes in het nationaal costuum van twee verschillende provincies ons eenige oude volksdansen bewonderen, die hier weer algemeen worden ingevoerd en geleerd. De laatste, een suffragist- dance" zooals men ons lachend zeide. Bij dien contra-dans knielt het meisje telken» en wordt dan door haar partner (de man) nog steeds meer omlaag geduwd. Na' eenige smeekende ge baren vraagt de danser aan de omstanders of zij maar zullen toestaan, dat zij mee danst. Na bekomen toestemming, dansen züsamen een wilde Hambo-Polska" en wanneer zij vermoeid worden en naar huis gaan, draagt de zwakke? vrouw denman op haar rug!!! Maandagmorgen 10 uur viel de hamer van de Presidente en begonnen de Con greszittingen. En toen ik daar die geheele vergadering overzag, die door Mrs. Chapman Catt zoo bedaard en zakelijk geleid wordt, waar zulke belangrijke rapporten door Afgevaar digden uit 24 landen zullen worden uitge bracht en daarby dacht aan de verslagen van de Kamerzittingen, die ik zoo juist in onze Hollandsche couranten lap, kon ik niet nalaten, hier in het land van den Tröllhatten, te denken aan de woorden van Vondel: "" j* '~* Hy schut verfeefs|^elE|pelven moe Wie schutten wil d|n sterken vliet Die van een s t ei'e fotza schiet Naar baren ruimenjboezem toe." De eerste morgen Was gewijd aan het controleeren der geloofsbrieven en werden de namen der afgevaardigden afgeroepen. Het was aardig alle bekende gezichten weer terug te zien. Bühet afroepen der namen van hen, die tot onze vóórvrouwen behooren en ook in Holland zoo bekend zijn, ging er telkens een spontaan applaus op; ook de voorzitters en vertegenwoordigers van vrouwenbonden genoten die eer. Doch toen ds. Anna Shaw, als afgevaardigde van de Ver. Staten werd afgeroepen, stond de geheele zaal op en kwam er aan het geju bel haast geen einde. Het is aardig om te zien, hoe goed of Mrs. Chapman Catt er de wind onder heeft". Zy doet het echter op zóó'n manier dat iedereen zich gaarne voegt. Zij verbood byv. om onderling te praten of te fluisteren. Had men een ander iets te zeggen, dan was er papier en potlood in overvloed en de studentjes, met hun witte petjes en bonte sjerpen, liepen steeds on hoorbaar als pages rond om de verschillende briefjes uit te wisselen. Was er eecs een delegatie stout (omdat zij de taal, waarin op dat oogenblik gesproken werd, niet verston den) oogenblikkelijk viel de hamer en volgde een kleine vermaning. De afgevaardigde van Washington kwam namens de vrouwen uit dat land, die het laatst hun politieke rechten verkregen, een hamer aan de Presidente aanbieden en sprak de hoop uit, dat zij die nog lang zal mo gen gebruiken. Chapman Catt aanvaardde die met dank en bracht in herinnering, hoe zij negen jaar geleien, toen het eerste Int. Congres plaats vond, zulk een hamer van de vrouwen van Wyoming had ontvangen; maar dat zij integendeel hoopt deze hamer maar eens te gebruiken en zij op het volgend Congres, zulke hamers uit vele landen zou ontvangen. (Washington bedoelde natuurlijk dat deze Pres. nog lang de hamer zou hanteeren). Daarna kwamen de afgevaardigden aan het woord van nieuwe Ver. uit verschillende landen die wenschten aangesloten te worden; te weten: een - Ver. uit Yeland, Servië, Denemarken en twee uit Finland. Uit al die rapporten zal ik natuurlijk maar een eokel punt kunnen aanstippen. Belangstellenden kunnen later het geheele Congres-verslag bij Martine Kramers ver krijgen. Zoo werd Denemarken met applaus be loond, omdat die nieuwe Ver. die aansluiting vroeg, nu reeds 11,000 leden telde. Züried verder aan openlucht-meetings te houden, waarmede men in Denemarken veel succes heeft. Ysland deelde mede, dat bij hen bij het onderwijs gelijk loon voor gelijken arbeid geldt; dat spoedig politieke ontvoogding voor de vrouwen te verwachten was en eindigde met te zeggen dat de vrouwen in Ysland zeer trotsoh op de Yslandsche mannen waren. Er volgdeeen voorstel van Agnita Augspurg om een telegram te zenden aan dr. Carolina Angelo in Lissabon, die het kiesrecht ver kreeg n aan het Parlement die dat kies recht verleende; maar door eenige af gevaardigden werd wel wat getwijfeld aan dat succes in Portugal en werd het aan het wüs beleid van het H. B. overgelaten, die telegrammen zoodanig te redigeeren, Aft» ftpeoinlnummen RVINNOKONOREfBEN. SONDAGS-MSSE REDAKTÖR, HASSE ZETTERSTRÖM jöff am £ra~ufom c/e Gatten och rattan. Mistit Catt. Vit inte oroliga. «nij kattungar, vt «U nuj ta bukl pi ratlao Lindman urtsal Missla GATT. Wees maar gerust, kindertjes, de muis Lindman krijgen wy ook wel te pakken. (Di twee muizen op den voorgrond zijn weer de burgemeester Lindhagen en het Rijktdaglid Bonde. Di veile muis, Lindman, minister van binnenlardsche zaken, een anti!) dat het een aansporing yoor het Portugeesche Parlement zou zijn, op dien weg verder te gaan en niet dat recht weer terug te nemen. 's Middags feestelijke bijeenkomst im het Kon. Conservatorium voor Muziek, waarbij o. a. de nieuwe banier in gebruik werd genomen. Drie student j es deden daarbij dienst als vaandel wacht. Ik bewonderde hun uithoudingsvermogen, daar zoo twee uur lang stil te staan. Het mooie Vrouwenkoor uit Göteborg zong een nieuw strijdlied, dat zeker met vertaalden tekst onze feesten in het ver volg zal kunnen opluisteren, mits bepaald goede krachten zich daaraan wijden, want de muziek is niet gemaklijk. Dit gezang werd staande aangehoord. Het was een plechtig moment toen het applaus los brak en boven van de galerij de vlaggen van alle aangesloten landen in een plechtigen groet op en neer bewogen werden, gehanteerd al weer door die aardige studentjes. Daarna bracht dr. Christine Bonnevie nit Noorwegen, het land waar algemeen vrouwenkiesrecht is, een zusterlijke groet. Maar daar haar rede belangrijk ge noeg is om later apart te behandelen, ver meld ik dit nu slechts even. En ten slotte de clou van deze bijeen komst, de feestrede van Mrs. Chapman Catt. De geheele zaal stond op, weer be wogen de vlaggen zich plechtig op en neer en het gejubel nam geen einde, voor de zoo geëerde Presidente met een handge baar om stilte had verzocht. Ook haar rede. geestig als altijd, die telkens door applaus werd onderbroken, verdient een apart verslag, daar het thans te veel plaatsruimte zou kosten. 's Avonds feestelijke receptie in het GrandHotel! Ik moet mijn pen bedwingen om niet al te veel van het geduld mijner lezers te vergen. Maar ik zou een sprookje willen vertellen van daar was eens een koning en een koningin, die in den wintertuin van hun paleis de vrouwen aller landen bijeen genoodigd hadden, om een wedstrijd te houden, welke taal het mooiste klonk, welke natie de beste spreekster rijk was, welk land de mooiste en welk land de eigenaardigste kleederdracht kon vertoonen, enz. enz. Het was een prachtig feest! Die winter tuin, ingesloten door galerijen en torens en trappen in middeleeuwschen stijl, waar de bezoeksters in prachtige toiletten dooreen woelden en waar een allergezell'gste geest heerschte zou een a>U«-suffragist toch dunkt m;| een beetje aan het twijfelen hebben gebracht. Dat op zulke feesten zulk een heerlijk, zelden elders aangetroffen stemming heerscht, is waarschijnlijk daaraan toe te schrijven, dat allen overtuigd zijn, ondanks allerlei afwijkingen, twee hoofdeigenschap pen te kunnen vinden, die den band vereterken : liefde voor den evenmensch en een gelijk gevoel voor Recht t" Van de spreeksters was het de Finsche Afgevaardigde, die vooral indruk op mij maakte, door haar somberen ernst; Agnita Augspurg, die met haar sonore altstem in die groote ruimte allen tot luisteren dwong en haar Finsche zuster moed in sprak en Mrs. Snowdon uit Londen, de glorie van de Engelschen, aan wie het merkbaar was, dat zij gewoon is in de Albert Hall te Londen of in openlucht-meetings te spre ken ; want deze groote hal waar wij ver toefden, was eigenlijk nog te klein voor haar. ^Het vrouwenkoor uit teborg besloot den avond met het zingen van een cantate (text van Sigrid Leyonhufvud, muzitk van Elfrida Andrée en gedirigeerd door de componiste). Schoone doch hoogst eigen aardige muziek, prachtig uitgevoerd. "Weer troffen mij de alten, die in de kerk mijn aandacht reeds trokken. Hoewel velen nog toefden, om in ge zellige gedachtenwisselen den avond ver der door te brengen, riep mijn reporters plicht mij naar huis. Dp. ANNA SHAW, die in de kerk, waar het Congres samen kwam, een predikbeurt vervulde. Dinsdag 13 Juni. Voorlezing der notulen van den vorigen dag door de 1ste secretaris, Martina Kramers. Als ik dat H. B. op het podium bekyk, ben ik er maar wat trotsch op, dat ons klein landje met zoo'n secretaris en tolk kan voor voor den dag komen. Martina Kramers en Anna Lindeman uit Stuttgart, de tweede secretaris, vertalen voor de vuist weg, elke speech in het fransch, duitsch of engelsch, de drie officieele congrestalen. Verslag over JusSuffragii,het Maand blad van den Wereldbond. Daar dit Maandblad nog maar 940 abonnenten telt, waarvan 140 in Nederland, (wat natuurlijk aan de Redactrice Martina Kramers te danken is) werd aangemaand, zich toch vooral op dit blad te abonneeren, als de beste trait-d'union tusschen de aan gesloten landen. Om tui te sparen en vooral om duidelijk te zijn, werd de naam van elke spreekster op een groot bord geschreven. Niet alleen dat een Zweedsche dame een som schonk om de nieuwe banier en de vlag die fier boven op het hotel wappert, te betalen, ook een Amerikaan schonk een som daarvoor, zoodat de Congrescpmmissie een fondsje bezit, om andere noodige zaken aan te schaffen. Toen kwam het gewichtige punt ter sprake, wat kan gedaan worden, om de pers gunstig te stemmen en onware berichten te voor komen. De voorstellen door verschillende spreek sters gedaan zal ik in het kort resumeeren : 1. Door een Internationaal pers-bureau (;\ la Reuter) op te richten, dat aan alle bladen de juiste berichten verschaft, omtrent alles wat er op het gebied van de vrouw geschiedt. Een engelsche spreekster toonde zelfs in diagram aan, dat in Ingeland reeds in dien zin gewerkt werd en spoorde aan dit voorbeeld in alle landen te volgen. 2. Aan de redacties der bladen te vragen, waarom zij nooit of verkeerde berichten plaatsen; helpt dit niet, dan een zoo groot mogelijk aantal lezers aansporen hun abon nement op te zeggen. 3. Nooit door n, maar altijd door t wee personen te gelijk een Redactie bezoek te laten maken. 4. Verzoeken niet meer in een apart vrouwenrubriek j e te worden behandeld. (Ik doe daar persoonlijk niet aan mede, want ik ben de Redactie van ons Weekblad dankbaar, dat het zulk een groote plaats aan de vrouwenrubriek inruimt). 5. In elk blad dat door Vereeiigingen of Bonden voor Vrouwenkiesrecht wordt