No. 1777 DE AMSTERDAM M EU WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Gszicht op Agadir, het zuidwestelgkste versterkte pant van Marokko, waar Duitschland een oorlogschip heenzond. IIII1IHIIII11IIMMI Terwijl zeer fijn van stemming ia het prentje met de twee vrouwtjes aan het strand van Harnnobn No. 52, Het bewegiagsrbythma is gevoelig weer gegeven in het dancfiinnrtje naast No. 38 No. 2 van links van onbekenden meester, terwijl No. 65 een bijzonder slechte afdruk is, die zonder beswaar verwyderd had kannen 'Worden. Terugblikkend op deze collectie is het te bejammeren dat door de toevallige wij se "waarop de verzameling tot stand is gekomen .?>y z->o zeer incompleet is, en bijvoorbeeld van het, zoo hoogst belangrijke oeuvre van Moronobn en Maianobn slechts deze weinige exemplaren aanwezig zijn. 5) Maar tocb, de tentoonstelling dezer col lectie, en der volgenden die ons beloofd zijn, zullen een gebeurtenis worden in het ?kunstleven van Nederland en wanneer dan ook eens de enkel* sublieme chineesche, en vele zeer schoone japansche rolechilderingen zullen worden vertoond, zal er een kreet van verbazing opgaan uit de rijen van «lle kunstenaars en knnstgevoeligen, want schaarsch is de gelegenheid tot het genieten "van groote en diepe kunst. T. B. ROOKDA. Aerdenhout Haarlem. 1)' Al wie in de prentenzaal van het Britech Museum de enkel verwonderlijk mooie chi neesche kakemonos uit de collecties Andefson, Frau Wegener en dr. Stein heeft aanschouwd waarbij zelf* de visionaire schilderingen va» een Giotto ons als relatief grof materieel beroeren zal dit oordeel onderschreven. 2) Wat de schrijver in dit werkje zegt naar aanleiding van de Indische kunst, is wat het principieele betreft, geldig voor de geheel -Aziatische kunst. 3) Vertaling van het engelsch citaat: Er is om ons heen een schatkamer van het tot nog.toe onbekende" oneindig en onuit putteiyk; en de toegang tot deze kennis Wordt niet bereikt langs den weg der intel"lliliiiiMiiiiiiiint IIIIIIIIIIII1IIHIIIIII1IIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIM ETLNSCHAPPEliJKE Cement ei beton. De menschheid is zelden op haar fraaist geweest wanneer zy de natuur nabootste door eigen product te zetten in de plaats van natuurproduct. Maar al was 't product niet' fraai, practisch is 't wel een enkele maal geweest, en als voorbeeld daarvan mag het cement gelden, welkt ontdekking" dit .jaar haar eeuwfeest viert. Dat wil zeggen: het bekendste aller cementen, nl. het zoo genaamde Portland cement, dat zijn naam gekregen heeft van zijn uitvinder, door de gelijkenis op een zeer bekende harde bouw steen soort, die gehaald word uit steengroeven in Portland. Dit cement werd verkregen door Engelsche kalk te vermengen met klei uit de Theems bedding. Terwijl dit cement eerst een echt Engelsen product was, en daarna nog een Europeeseh, werd het in Amerika, door gelukkige omstandigheden in zóó groote hoeveelheden geproduceerd, dat Amerika thans aan het hoofd der productie Btaat en, wat de toepassing van het cement ?op allerlei bouwwerken betreft, het beloofde land voor cement ii geworden. Wat de hoelllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIUIIIIIt lectneele activiteit. De intuïtie die tot haar voert, noemen wij phantaisie en genie. Zjj kwam tot sir Isaac Newton toen hq de appel zag vallen van den boom en door zijn brein flitste de wet der zwaartekracht. Zg kwam tot den Bnddha toen hij zat in den iwygenden nacht der meditatie, en uur na n ir werden de dingen k laarder... in het twintigste uur ontving hij den goddelyken blik waardoor hu alle dingen zag m het heelal als waren zij voor het grijpen met de hand; toen kwam nog dieper inzicht: en hy ontdekte de oorzaak der smart en het pad der kennis... en eindelijk bereikte hij de onuitputtelijke bron der Waarheid. De realiteit van zulke intuïtie wordt door ieder mensch ia zich zelven waargenomen, maar bij zeldzame gelegenheden en op oneindig kleiner schaal. Zij is de inspiratie van den dichter, zy is te gelijkertijd het visioen van den kunstenaar en de phantaisie van den wijsgeer. 4) De grofgeteekende en felgekleurde exemplaren van Chineesche en Japansche schilder- en teekenkunst, die tot voor betrek kelijk korten tijd het eenige materiaal vorm den waaruit een oordeel over de Aziatische kunst werd gevormd, zijn voor het meerendeel opzettelijk voor den export veivaardigde artikelen of, wat nog glimmer is, voor binnenlandsch gebruik vervaardigde voor werpen van psendo-kunst, waarmede de Aziaat, geïmponeerd door onze wereld heerschappij, berustend op commercieele, wetenschappelijke en technische veroveringen, wil bewijzen dat ook hij in staat is onze hoogere (?) beschaving te aanvaarden een jammerlijke vergissing die de toch reeds zoo geringe hoeveelheid aan waarachtige geestes cultuur in de wereld in angstwekkend snel tempo zal doen afnemen. 5) Voor mededeelingen omtrent de tech niek en den inhoud der tentoongestelde prenten verwijs ik naar den zeer brnikbaren catalogus van den conservator dr. M. W. de Visser, die ter plaatse voor 10 ets verkrijg baar is. veelheid betreft, is voldoende om aan te geven dat de totale cementproductie van Amerika in 1910 opgeborgen kan worden in een reuzenvat dat zoo hoog H als de Eifeltoren, maar verder normaal van pro portie is. Hiermede is samengegaan een zeer sterke prijsverlaging, van ? 7.50 tot ? 2.?per vat, waardoor juist de uitge breide toepassing mogelijk is geworden. Portland cement is een scheikundige ver binding van kiezelzuur,'kalk en aluminium. Overal waar dezestoffjn gevonden worden, kan dus Portland cement gemaakt worden. In het belangrijkste productie-centrum, waar nog steeds de helft van de Amerikaansche cement worit geleverd, nl. in de Lehigh Valid (Pennsylvania), vindt men uitge strekte beddingen van cement-rots", dat, na toevoeging van een gering percentage kalk, alle ingrediënten bevat die voor cement noodig zijn. Deze materialen worden fijngestampt tot poeder, dat vervolgeus sterk verhit moet worden (gebrand). Dit branden gebeurde vroeger alleen in rechtopstaande ovens, waarin de fijngestampte itoffen,afwisselend met lagen brandstof gebracht en gebrand werden. Dit proces levert echter weinig op, hoogstens een honderdtal vaten per dag. Liever gebruikt men nu draaiende liggende ovens,die 500 tot 3000 vaten per dagopleveren. Een dergelijke oven is een stalen cylinder met een middellijn van 2?4 meter, en een lengte van 20 tot 30 meter. Deze cylinder wordt voortdurend in draaiende beweging Fig. 1. DEEL VAN EEN CYLIXDEB, MET DEUFWERK. De rylinder is iets schuin geplaatst, en wordt voortdurend rondgedraaid. Inge blazen en verbrandend kolenstof verhit de grondstoffen, die in het eene cylinder einde binnengebracht worden, door cylinder-stand en beweging voortglijden, om ??gebrand" aan de andere zijde te voorschijn te komen als grove cement, dat nog gepulveriseerd moet worden. Sensatie? Aan den heer W. Steenhoff. Geachte heer SUenhoff. De feiten hebben bewezen, hoe terecht ik waarschuwde, dat een strijd als deze kon verworden tot een den strijders onwaardige. Kom, kom, heer Steenhoff, het portret door u van mij geteekend, gelijkt al even weinig op mij, als de zonderlinge toon in uw stukje kenschetsend is voDr u 7 wtr n aard l Dit zult a zelf hei beste zien, als n be komen zij t van een ontstemming, verwekt door veel tegenspraak. Een enkel woord, waarmee, wat in uw boos stukje op beschuldigingen lijkt, gemak kelijk is weerlegd. Van reclame-maken betichtte ik de be wuste schilders niet, wel van snobisme, wat, zooals u weet, iets andars is. Door een toeval kwam ik aan van Eeden's stuk. Van het mij veel sympathieker antwoord door van Diedenhovea, vernam ik jammer genoeg eerst door n. Dit laatste, Jan Slayteis' arlikel in?DeKunst" en dat van Plasschaert in zijn Kritieken" gaarne had' ik ze alle ter kennis van de lezers van De Telegraaf gebracht, als ik er tijdig van gehoord had. Maar de organen in kwestie ontvang ik niet geregeld. Het citeeren ook van stukken, door «ten overzichtschrij rer zelf in tijdschriften bijge dragen, is usance. Toch heb ik mij er de eerste anderhalfjaar van onthouden, ik moest er echter (11. Mei) toe overgaan, op uitdrukkelijk verlangen mijner hoofdredactie. Laat mij eindigen met den wensch, dat gij n nooit meer geroepen zult achten nw naam te laten afdrukken" onder een stukje als dat van 11. week. Met gr. CORNELIS VETH. De Mtscte TOOF Aiaiir. Frankrrjk's Minister van Binreilandache Zaken. itniiiMiiiiiiiiiiiiiiniii gehouden door een drjjfwerk, dat in een der bijgaande figuren (fig. 1) is afgebeeld, waarop een klein deel van zoo'n grooten cylinder zichtbaar is. In het eene cylindereinde wor den voortdurend nieuwe materialen inge bracht, waarna zij door den schee ven stand en de draaiende beweging van den cylinder voortschuiven om aan het andere einde als gereed product voor den dag te komen. Tijdens de reis door den cylinder worden de storten volmaakt gebrand door het inbla zen van fijngemalen steenkool door middel van luchtdruk, terwijl de steenkool aange stoken wordt op 't oogenblik dat het den cylinder binnenkomt. Het brandingsproduct moet nu fijngemalen worden tot het Port land cement zooals het ia den handel ver krijgbaar is. Dit fijamalen is een kostbare geschiedenis en toch niet te vermijden daar de bruikbaarheid en kwaliteit van het cement vooral er van afhangt of dit fija malen ver genoeg is doorgevoerd. Met krach tige molens wordt dit resultaat bereikt. Dit Portland cement wordt zelden onvermengd gebruikt. Gewoonlijk wordt het ver mengd met zand, stukgestooten steen of grint. Deze stoffen, met water eraan toegevoegd, vormen het beton (dus blijkbaar is cement een onderdeel van beton), dat in verschen toestand meer of minder plastisch is, zoodat het den vorm aanneemt van zijn om geving. Binnen vier en twintig uur wordt het echter al hard genoeg om toe te laten dat zonder vorm-verandering de steunende omgeving weggenomen kan worden, terwijl het binnen een week al even hard is als de meeste natuurlijke gesteenten. Hoa ouder hoe harder! Dat is de kostelijkste eigen schap waardoor beton zoo in trek is geko men. Het verweert slechts zér langzaam, is waterdicht, onbrandbaar, praktisch on verwoestbaar. In het eerst werl beton alleen gebruikt voor het maken van fundeeringen voor gebouwen en machines, ma»r op 't oogenblik is er haast geen werk waar geen beton bij gebruikt kan worden. Dit is ech.er alleen mogelijk geworden door een nieuwen vorm, die bekend is als gewapend beton. Beton op zichzelf is uitmuntend ge schikt om groote lasten te dragen, dus om weerstand te bieden aan krachten, die het beton probeeren kapot te drukken. Het is Onbegrijpelijk, dat Hij nog niet in zicht ie. Wie toch, Kommandant? We1, die handelaar, dien we beschermen moeten I imiimimiiMiMlu u imiiiiimiliim l iiiiiiiiiiiiillllllllliiiiilillllllliliiittii ui uiiiiiliiiiii l Politie en Politesse. Als de Koningin in stad is Rijdt hu met een hoogen hoed In een keurig open-rijtuig Altijd vooraan in den stoet. Of er wel of geen gevaar is, Hg zorgt voor de veiligheid. Ja, onze Hoofd-commissaria Waakt voor Hare Majesteit. Als er dan een kleine jongen Op een eccarina fluit, Wenkt hu dadelijk een diender: Snoer dien belhamel z'n snuit. Vorstenhoonend dat misbaar is, Zorg dat hij wordt weggeleid!" SA, onze Hoofd-commissaris Waakt voor Hare Majesteit! Als een fransche dagbladschrijver Den stoet van nabij wil zien, Zegt hij woedend: Betirez donc! Moi je suis ici Lépine!" 't Helpt niet of hij van Le Soir" is, Hij moet weg, wat hu ook zeit. Ja, onze Hoofd-commissaris Waakt voor Hare Majesteit. * * ? Ais een foto-journalist dan Op den stoet zijn toestel richt, Slaat hu hem hoogsteigenhandig 't Ap paraat in zijn gezicht Of de m au een moordenaar is, Iemand die met bommen smijt... . echter geheel ongeschikt om weerstand te bieden aan krachten die het beton uit elkaar willen trekken, zoodat men er geen balken, vloeren, bruggen, enz. van bouwen kan, die onderworpen zijn aan doorbuigende en trekkende krachten. Vandaar dat het b tongebruik beperkt bleef tot fundeeringen. Ongeveer 15 jaar geleden heeft men beproefd beton te combineeren met staal, zoodat deze combinatie de goede eigenschappen van beide componenten verkreeg n.l. de groote drukweerstand van beton en de groote buig- en trek-weerstand van staal. Na omvangrijke en langdurige proefnemingen heeft men deze ideaal-combinatie bereikt en dat is gewapend beton, waarbij het staal het ge raamte vormt en het beton het vleesch. Hierdoor is het mogelijk geworden dat bij veel bouwwerken in Amerika, en ook reeds in Europa, staal vervangen wordt door staal met beton. De werken waarbij het gebruikt wordt (gewapend of ongewapend) omvatten vrijwel alles, vanaf eieren, die de kippen tot voorbeeld moeten dienen, tot de sluizen van het Panama-kanaal, die vrijwel het grootste béton-werk zijn, dat totnutoe ondernomen is. Enkele voorbeelden zal ik geven van ge vallen, waarin beton gebruikt wordt met goed resultaat. Hier in 't land heeft men reeds een voor beeld gekregen van een gegoten huis, waarbij beton gebruikt is, dat plastischer is dan normaal. Al is bij alle architekten de opinie niet even gunstig over de bruikbaarheid van deze methode wegens de geringe architektonische waarde, en de vrij hooge afwerkingskosten wanneer a vorm" slechts een enkele keer gebruikt wordt, tooh heeft deze bouw-wijze reden van be staan, indien een groot aantal arbeiders woningen gezet moeten worden tegelijker tijd, waarbij de vorm-kosten door het groot aantal malen gebruik verminderen, en de architectonische waarde bij andere bouwwijze toch ook ge woonlijk nihil is (natuurlijk niet nihil behoeft te zijn!) Mijngangen met ganggesteente, dat niet al te soliede is, poreus en water-doorlatend, kunnen van binnen besmeerd worden met Ja, onze Hoofd-commisiaris Waakt voor Hare Majesteit. *** Ja, het Hoofd onzer Politie Voert manhaftig het bewind, Doet zijn werk met veel ambitie En met ijver, doch ik vind Niet dat hij een exemplaar is Van tact en wellevendheid... Maar, onze Hoofd-commissaris Waakt voor Hare Majesteit! A. STOP. ClariTari. Die natuur heeft, de vruchtbaarheids- ' cijfers wijzen het uit, zooveel doorgrondelijke en ondoorgrondelijke kleppen, waardoor het aantal der kuddedieren aangepast wordt, dat het waarlijk niet noodig is bovendien de natuur ge weld aan te doen." (Bbl.) Het zal wel aan ons liggen, maar wij vin den deze geheele opmerking een beetj« een ondoorgrondelijke klep. * Jammer dat er een kinkel in den kabel is gekomen." (Zierikieesche Nieuwtbode). De kabel kan er wel tegen, maar voor den kinkel is het onaangenaam. * Door den officier van gazon iheid wer den op n dag in deze dessa 160 lijders aan malaria aangetroffen; spoedig toe gediende cbinine deed den toestand aanIIIIHIIMIII1IMIMIIIHIIIIIIIIIIIIII beton, in een dikke laag, dat spoedig ver hardend, een onsamendrukbare gang-steun oplevert in korten tijd (fig. 3). Watertorens worden van beton gebouwd, bruggen met vrij groote spanningen kunnen eruit samengesteld worden; alle soorten van bouwwerken zijn uit beton samen te stellen; steunbalken van gewapend beton worden op den grond gemaakt, om, spoedig reeds in de lucht geheschen, evenveel te prestoeren als balken van ijzer en staal. Trappen en porta len uit cement zijn gemakkelijk uitvoerbaar; groote buis-leidingen worden gemaakt van een staal-geraamte, dat dichtgesmeerd wordt met beton. Ons nieuwe Amsterdamsche ri oolstelsel bestaat uit béton-stukken, die men overal reeds heeft zien liggen en leggen. Boomen, die diepe wonden hebben gekregen, vult men met cement, waarin de schors z\jn best doet de wond vlakte te oyergroeien, even als onder normale omstandigheden. Booten, totnutoe uit staal geconstrueerd, kunnen uit beton gemaakt worden zonder eenig bezwaar, om nu maar niet te spreken over massa's ge bruiksvoorwerpen die van beton te maken zijn. De Gatun-sluizen van het Panama-kanaal bestaan uit n reusachtig blok beton, 1250 Meter lang en 125 Meter breed, in welks wanden, door middel van metalen vormen, een kanalenstelsel uitgespaard is voor het vullen en leegloopen der sluizen; 360,000 M3, steen, zand en cement worden daar ge mengd en verwerkt, onder zeer by zondere omstandigheden, die ik in een toekomstig W. V. behandelen zal. ' Maar behalve uit deze voorbeelden, blijkt uit het hierboven gegeven productiecijfer van 1910 voldoende, hoe omvangrijk het belang van cement en beton voor onze sa menleving geworden is. P. VAN OLST. l Fig. 2. Hui/EX VAN BETON. Fig. 3. MIJNGANG, WAARVAN DB WANDEN DOOK BETON GESTEUND WORDEN.