ir 4 DE A MS TE R D AM MEE WEEKBLAD VOOR NEDERLAND, No. 1779 treien 100 interessant proces, kan m«n volgen zjj het ook met eeaige moeite in het boek Tan den heer V»n R\jn. Men ?ag daar dankbaar voor «qn. Maar ook niet meer dan dat, want de heer T. R. wgat het ternauwernood aan en voor enkele trekken: zooals bijvoorbeeld deze schets van Potgieter» wj}ze ran optreden, door Beeta gegeven in een seer belangrijken brief aan flaseeroek (Jui. '87): (Pótgiete ) altjjd aanvallende en betredende, brengt n gedurig in het naaw, en vangt a voor aw eigen strikken, helpt a er zelf weer uit, brengt a tot malle consequenties van uw opinie, en eindigt dikwijls met haar ook te omhelzen en op beter grondslagen te vestigen", daarvoor moeten wq toch weer bg la Sanssaye JJD. Als voor zoo7eel anderei Dé&t is bgvoorbeeld ook de positie die Beets in de 8tudentenmaat»chipp\j innam toch tr« ff-)nder gekenschetst in enkele regels (n> blz. 39) niet het minst in de teganstellingtusschendegeestelpeantocraten die Beets en de zijnen zich voelden, als de heeren" tegenover het gros der Theologen" dan in de vele b'ad jjdan van Van Rjjrj. De vergelgking is onbillijk: de tegenge stelden z^n te ongeluk. Ik erken het: maar het boek van den heer van Rijn wil een levensbeschrijving" zjjn, en is het te veel gevraagd, wannear wjj iets zien willen van het levende beeld? Het bosch in plaats van de boomen? Is het onbillijk er aan te herinneren, dat wij daarvoor niet te vergeefs komen bjj een levensbeschrijving, die er al ?was en naast welke das voor die van den heer vai R jn geen plaats is? Waarvoor wel plaat* is, m. i. dat is voor da brievenpublicatie waarop ik zooeven doelde. De heer van R jn, die 66 thuis bljjkt te zyn in den tqd, die de litteratuur «lier dagen en de menschen die haar maakten, zoo nauwkeurig kent hu zon dat werk, dat voor»! deze zijne eigen schappen en veel minder aan vermogen vraagt dan een biogrephie, allicht voortreffelijk gedain hebben. Het doet mij daarom oprecht leed, dat ik, in plaat* van dankbaar dat gevenscht resultaat, hier een ander boek met zoo weinig instemming moet aankondigen. Vooral, ik herhaal het, omdat de piëteit waarvan het de uiting i», mq begrgpelQkerwjjze om meer dan a reden sympathiek is. Jnli 1911. H. E. VAN GKLDEB. (1) Het Leven van Nicolaas Biets. Haar lem 1904. (2) D/. Nicolaas Baets, door Dr. Jobs. Dyserincfc Haarlem 1903, en: Herinneringen aan Nicolaas Beets in Woord en Beeld, door Dr. Johs. Dyserinck, den Haag 1904. 3) De passage staat p. 30 van K's Fragments de Correapondance." Eei tWcnoot orer 't teiii m 't Cimtenloo. Als een document van beteekenis worden de fragmenten van een Hebreenwsch bericht nit de tweede hei f c van de eerste een w ca Christas beschouwd, die de New-torker professor Schechter in de Camb idge Un;veriity Prest publiceert. Tot nog toe bezaten wü, zegt hjj, afgezien van de plaatsen in Flavius Josepbns, wier echtheid in twijfel getrokken wordt, absilnut geen oorkonde nit de eerste eeuw, die over het ontstaan en 't begin van het Chris endom licht verschafte. Jammer, dat door de uit legging van den ontdekker en uitgever van het document de eigenaardige waarde ervan niet duidelijk in 't licht treedt; maar de grondige ana'yje en verklaring, die de Engeische godgeleerde G. Margolionth er in het laatste nummer van the Athenaeum aan wijdt, stelt de beteekenis van die vondst in 't licht. De fragmenten hebben b strekking op de persoonlijke mededeelingen van den leider eener godsdienstige gemeente nit de tweede helft van de 1ste eeuw n. C. aan zqn volge lingen, waarin hjj in den vorm van een manife. t de principes van het geloof en der levensbeschouwing, waarnaar zij zich te richten hebben, aangeeft. Daarbij richt hjj zich tegelijkertijd scherp tegen zekere tegen standers der door hem voorgestane leer. Het persoonlijk element treedt duidelijk aan 't licht in de welbekende Hebreenwsche uitdrukking ,,Hoort naar mijl" die driemaal in de inleiding voorkomt. Welk e godsdienst i ge aanechon wingen zijn het echter, die hier aan bevolen worden? Er is in dit stuk in'c bijzonder sprake van drie personen. Vooreerst van twee groote leiders van 't Joodsche volk, die nitgazonden waren om te sterken en te verlichten. De eerste hunner is een Messias uit het geslacht van Aaron en van Isreët"; de tweede wordt genoemd: de leeraar der rechtschapenheid", en eveneens als een Messias aangeduid. Deze beide Messiassen behoorden niet meer tot de levenden ; maar van beiden wordt ver wacht, dat zij in later dagen zullen weder komen. De derde persoonlijkheid, die eez.maal 4e man van de spotternij", en eens Biliai" genoemd wordt, wordt als een vijand der ware leer beachon wd; als iemand die het volk van de voorschriften der Wet en van de grondslagen der zedelijkheid afkeerig wil maken. De verklaring van prof. Schechter is deze, dat hu nit de twee MesaiasgestaUen een enkel wezan maikt, en daarin een zekeren Zidok wil zien, die volgens de overlevering de stichter van de s M te der Zidokieten of Siddacceërs was. Onder Belial, de man der spotzucht", is naar hij meent, niet een be paald persoon te verstaan, maar het is een aanduiding van da hellenistische jodenver volgingen na d^en opstand der Mikkabtë:e. Mareoliouth toont echter aan, dat onder den Messias uit het geslacht van Aaron" niemand anders kan worden ventaan dan Jokannes den dooper. Wanneer deze identi ficatie juist is, dan moet de leeraar der rechtschapenheid", dia als zijn opvolger wordt voorgesteld. Jezus zelf sgn. Het document, dat zeker nit Saddnceesche kringen afkomstig is, bevat een bewijs voor deze stelling, in een plaats, wier belangrijkheid den ontdekker niet in 't oog gevallen is. Er staat namelijk, dat in de verklaring van zijn naam (d.w.'., van den naam Jezus) ook hunne namen zqn." De Engelsche geleerde verklaart deze plaats in «lier voege, dat hier sprake is van een bepaalde secte der Sadduceërs, de Bo chosiacen, die zoo genoemd werden naar een priester Baë.hos, d.i. helper. Deze naam, die onder de toenmalige Joden niet zeldzaam was, beteekent precies hetzelfde, als de He breenwsche naam, die Jezus" luidt. Het deel der Zidokieten of Sadduceërs, die zich aan sloten bij 'u geloof van den dooper en lan Jeiua, was dus niet) anders, dan de Baothos'anen, die den naam van hun voorganger in die van den nieuwen Messias terugvonden. De man der spotzucht" zon, volgens Margoliouth de apostel Panlns zijn, die van een streng joodsch-christelyk standpunt voor een der ergste vijanden van het geloof moest worden gehouden. Da aecte der Sadduceërs stond lijnrecht tegenover het Hellenisme, en bield met de uiterste strengheid vast aan het bijzonder karakter van haar eeredienst. Van hun standpunt is bet dn) zeer goed begrijpelijk, dat zij de leer van den HelenenC misten Paulns verwierpen. Paulns, die tijdens zijn leven een der meest onbegrepene, een der tcherpst-bestredene onder de groote mannen der wereldgeschiedenis waf, wordt hier met verwijten overladen, die ook in 't Nieuwe Testament af en loe voorkomen. Hij wordt in bet SaiduceeEche document beschuldigd, de onredelijkheid te bevordem^ den rijkdom te vleien, en de reinheid van de» tempel te (chendcn. Dit alles kan \olkomen verklaard worden uit het Joodeeh-Christelijke milieu waainit dit document afkomstig i». Er is (prak* van een gemeente van Joden-Christenen, di« nit priesters en Levieten der BoëthosiaaBceh* secte der Sadduceërs bestond en waartoe een belangrijk Joodech leeken-eleme»t be hoorde. BÜbet Einde van de verwoeatug des lands", gelijk het in het document heet, dus na 70 n. Chr., was de gemeente mar Damascus verhuisd. Na de vernietiging vm den tempel wilden zij niet langer in het land blijven, maar stichtten een nieuwe gemeente, wier middelpunt Damascns waa, en die zich van daar uit over de naburige landstreken uitbreidde. Aan dese in het land verspreide gemeenten is bet door prof. Schfchter gevonden manif et t van den leider der beweging gericht. Deze Jodenchristenen erkenden Johannes den Dooper uit het geslacht van Aaron" als een Messias en geloofden in Jezus als een soort tweeden, hooger dan den eersten s'taanden Messia*, wiens bijzondere roeping bet waa geweest, een leeraar der rechtschapenheid", der le venswijsheid, te zijo. P*ulns en zijn leer ver afschuwden zjj; hun streven was, de strenge waarneming der Mozaïjsche wetten, naar hunne opvatting, met de principes van het in dit document herhaaldelijk genoemd», nieuwe verbond", ook naar hunne opvatting, in overeenstemming te brengen. Zoo krggea w\j door dit document, dat nog een aantal bijzonderheden bevat, een kjjkja in den Kisten den begintijd, de kindsheid vin het Chris tendom. P. M. WBBTKA. ARNHEM, schoonste gedeelte van Nederland. Restaurant 7-rfflnsis Sacmm. F. SlirlON, Directeur-Pachter. Kleedermakerij ..Huis ter Haar", Mtohin 49, Amsterdam. \ Uitsluitend prima Engelsche en Schotsche Stoffen. | Speciale aanbieding Zomerstoffen voor het reisseizoen. Telefoon 5869. Aanbevelend, C. M, TER HAAR. Be zaken en relatiënder Kleedermakerüfirma L. LA8ANCE & ZONEN, voorheen Dam 13?15?17. »iin m«t Hit hnia Tflreonisd. .= ~~ -l^ f^i-j- Aan Haarlemmerhout en ?lü?f-*-? b gpaarne, gunstige ligging voor watersport; gas en duinwater; b\j de trams, aansluitend naar Amsterdam, Zandvoort en Bloem endaal: geen plaat selijke belasting; - koopprijs billijk. Adr.rMaatsch. HaarlemnierlLontpark,Vg verlaan l,Haarlem. Begrafenis-Onderneming J". 13. SI Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. Laaiistraat, bij de Telefoon 176. Telegram-adres CAKSOT-BAAEN Grootste garage hier ter plaatse. Ateliers voor reparatiën 1ste klas. Steeds luxe-landaulettes voor verhuur gereed tegen billyk tarief. Bekwame chauffeurs. Aanbevelend, CARSJENS & GROUSSOT. .DE GLOBE ff Gevestigd te 's Gravenhage, PLAATS 11*. Maatschappelijk kapitaal: Eé» Hlllloen Galden. Directeuren: J. N. VAN DEN BERG en Mr. J. B. ZUURDEEG. Levensverzekering zonder en met geneeskundig onderzoek, lijfrenten, Htudiebeunen, ?ngelukkeuverzekeringen. glaciale. M. P. U; , Rotterdam. DAMES!!! Alvorens U een Tasten Bakker aan neemt, Traagt dan eerst bfl ons Proef broodjes. Specialiteit in alle Broodsoorten. AanbeTelend, NAAML. VENN. H. TOL'S Electr. Brood- en Beschnitbakkerg'. Von Kesenstraat 9O. Keunen's Turnartikelen en Schoolmeubelen HOLLANDSCH fabrikaat Amsterdam. Dir.: J. H. Keunen - W. G. Hasper. Berlijn. HOTEL ADLON. Unter den Linden l bij den Brandenburger Tor. 3 Minuten van het Tiergartea-Park. Heerlijkste ligging. Modernste comfort. Matige prijzen. Voord, arrang. Tel.-Adres: AJlonnm". Prospectus Internationaal Verkeersburean, Amsterdam, Raadhuisstraat 16. LORENZ ADLON, K. & K. Hofl. Th. FRANKEN H. VINBERHOED HOFLEVERANCIER Kalverstraat 216. Telephoon 2040. Fijne Vleeschwaren, Comestibles. Boter. Eieren. Binnen- en Buitenlandsche Kaassoorten. BRANDKASTEN DE HAAS ZIJN DE STERKSTE BRARDKASTEN-FABRIEK J? DE HAAS & ZOON WIJNHAVEN 63 0 SO EASY Piano- en Orgelhandel Ie van S win denstraat 10, AMSTERDAM. «wgewenseht gemakkelijke Betaliigseoiütiii. Piano's en Orgels vanaf ?4.?en ?5. per maand. Langdurige Garantie. Stemmen Verhuren Bullen Kepareeren. Waldpark Hotel Belvédère. Hotel Ie r. duect »/h boscogel., met heerlijk nitzicbt. E, Hchf L:ft Csntraie verwarming. Elef. conv. a'en. Prospectus H<>t«l Inf.-Bar. Riadhaiastra^t 16, AIIB*-. E'f. OTTO SÜDEKÜM. Harzburg. Mehlem. Lnchtkuuroord. Hrtfil en Pension Villa FriÉ. Voorn, modern Ho;el. Penp. vanö^i 7M. (Parel a. d. riijn.) Prosp. Hotel lEformatie-Bureau, Amst., Raadhuisstiaat 16 Grand Hotel Alonny et Beau-Séjour au Lac. E- K. met alle modern comfort. Wintertuin aau hst meer. Prospectus Int. Verkeersbureau, Amsterdam, Raadhuisstraat 16. Wiesbaden. Ie R. Proap. verkrijgK Hotel-Icf. Bur?Eiadh.str. 16, AmBt*r DE EEBSTE NEDERL. PATENT TAPKRANENFABRIEK van H. H, KÜRTEN, ARNHEM. Voor dat U van het buitenland betrekt verlangt prijscourant van bovenstaande firma. Levert de beste en goedkoopste tapkranen der wereld. Birecl JLeverbaar 20/30 P.K. Fiat Luxe Landaulette-Torpedo 1911 prijs/8600 12/15 P.K. Fiat Limousine-Landaulette 1911 prijs / 5600 12 P.K. Bayard-Clément Limousine-Landaulette prijs ?5100 Firma F ROHM, Baaru. MSTT. « ft AR DEM EtSCH OE S TUD S, BEVEE V.T TOOVSIEL 'VOOR *\\_E\NE IVVS GROOTE OROtRS. NATUURLIJK SPRUDE is datalleen'echte Karisbader, SALZ n*» Voor Namaak en vervalsching word f gewaafSc Ce ei w r E MEDISCHE KEEP IS VOLGENS DOCTOREN HET AFDOENDE MIDDEL TEOEN Koord- en Zuid-Nederlandsclie LeveiMerz. Dank. Gevestigd te 's-IIage, R^nstraat 11. fflnatschappelijk Kapitaal ? l.OOO.OOO.?. Traag inlichtingen omtrent on» FAMILIETARIE F"j ie [NIEUWSTE combiiatie ran Levens- en Pensioen-verzekering * billijke premie. NAAMLOOZE VENNOOTSCHAP * Begrafenis-Vereeniging - TE AMSTERDAM. Adminigtrateur: N. SAX Jr., adres P. C. Hooftatr. Telephoon No. Zuid 341.'. De Raad »°n Settmir: A W. VAK EEGHEN Jr, Ia. DA COSTA, Gedelegeerd». L.POOL&ZONEN Amsferdam ihel tube meHinl'vormi openmé.m carton N DE APOTHEKEN. DROGERIJEN En PARFUMERIE-ZAKEN. Weettperitlraal 3G, iniDp llllöi, Diners, Dejeuners, Soupers, groote sortee ring Chocoladebonbons, ete.?- Telephoon 3863. Hotel ROOZEN HAARLEMMERHOUT, HAARLEM. Gelegenheid tot het gebruiken van Luncheons en Diners op het overdekte terras, Hotel WITTEEW, Dei Haai-SclBveniip. Prijscourant tegen 20 cent franco. Artis - Restaurant. Groote en kltine galen voor Feesten. JOH. H. WILLBMSEN, Plantage Miiiilenlaan Si. Telefoon SG99. Soom-Wasschery en " - HOLLANDIA Dames! Zonder eenige siytage. Tel. 8764A. S. FREDIRIKS, Jan Hansenstraat 23-25. VAN RIJ N'S DE BESTEMOSTERD Vraagt bij uw Leverancier CHOCOLADE-BONBONS de Firma DE BONT & LETTEN.