10 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.; No. 1780; ?ader alle staatelesningen der wereld de «ante plaats toe te kennen als barometer van de internationale politiek. Gast men het koersverloop van de laatste 20 jaren na, dan vindt men als laagste koers in de BS volgende jaren: 1897 1105/s pO. 1898 106% 1809 97% 1900 96% 1901 91 1902 921/8 1903 86'/s ,, 1904 85 1905 8 7 y2 1906 869/i6 1907 80% 1908 835/,6 11-09 825/io 1910 787/c In den laatsten tyd is de koers nog verder teruggegaan en wel tot beneden 78 pCt., d.i. het laagste niveau sedert 183 L. Tijdens den Franaeh-Daitaehen oorlog (1870) was de koers der consols ongeveer 90 en tijdens den Boeren-oorlog (1901) onge veer 91 pCt. In 1866, tijdens den eorlog tusschen Prniseen en -Oostenrijk, toen tege lijkertijd de financieele wereld te Londen een ernstige crisis had te doorstaan, ten gevolge waarvan de Bank of England het disconto tot 10 pCt. moest vernoegen, was de laagste koers der console 84;'a en in de dagen van den Krim-oorlog 85 pCt. Gedu rende het revolutionaire tijdperk op het Etuopeeseh continent van 1848 noteerden consols 80 pCt. en het jaar te voren, toen de bank-Mte buiten werking moest woiden gesteld 78% pCt. Het voorgeslacht had een nog lager niveau gekesd, n), in 1793, toen de koers 47 V* was en in 1812, tijdens den Amerikaanschen vrij heidsoorlog, toen de noteering tot 55 pOt. was terug gegaan. Van minder ouden datum is de 3 pCt. Franeche rente, waarvan de koers begin 1848 nog 75 pCt. was, om in datzelfde jaar tot 321A pCt. te dalen. In October 1870 was de noteering 50.80 en in Maart 1871 50.30. .In 1892 bereikte het fonds voor het eerst dat pari-koers en in 1897 werd met 105Ji pCt. den hoogsten koersstand bereikt. Maar ledert 1906 kwam het niet m»er op pari; ia 1909 was de hoogste en laagste koers 99 V* lesd. 86 K en in 1910 98.20 resp 96.45. De tegenwoordige koersstand ia ongeveer 94M; de teruggang sedert het vorig jaar is dus niet onbeteekenend, als men in aan merking neemt, dat in normale tijden de flnctuatie's slechts factioneel zijn en dat by een circnleerend bedrag van meer dan 20 milliard francs, verdeeld over ongeveer IX millipen houders, een teruggang vaa l pCt. reeds een groote vermindering van het ver mogen beteekent. De 3 pCt. Duitsehe Ryksleening heeft in 1895 voor het eerst den pari-koers orerichreden en noteerde toen 100.30, maar daarna werd een zoo hoog niveau en ook den parikoera niet meer bereikt. De hoogste en laagste koetsen van 1909 waren 87.70, reup. 83.30, die ten vorige j ar 3 op nieuw tot 85&, resp. 82% pCt. reageerden, terwijl de tegenwoordige koers ongeveer 83>i put. i?. Ook büdit fonds ia de waarde-verminde ring van beteekenis, in aanmerking genomen, dat de schulden der afzonderlijke Staten, tot het Duiteche Rijk behoorend, en die van het Rijk zelf te zamen een nominaal bedrag van bijna 20 millioen Mark vormen. Dat Frankiyk tegenwoordig wel deugdelijk overtuigd is van Duitschland's financieele kracht, bewijst de tegenspraak, die het weik van Loeien Hnbert L'effort allemand" in de FrMKcha pers onlangs uitlokte. In het bijzonder taonde Paria-Journal in een artikel La richesse germanique" goed op de hoogte te zijn van de tegenwoordige toestanden in Duitschland. In dit artikel werd o. a. gewezen op de mededinging der Duitschers in het fonrneeren van kapitaal aan het buitenland en op de waarschijnlijkheid, dat Frankrijk in zijn kwa liteit van bankier der wereld zeer spoedig een geduchte concurrentie van zijn Duitsehe naburen ka a verwachter. Dank zij de vele milliarden, door de Duit schers in de laatste 15 jaren overspaard, kon de eigen indnstiie zich in de laatste 10 a 15 jaren op enorme wijze ontwikkelen, waardoor aan da gestadig toenemende be volking arbeid kon worden verschaft. Erkend wo_rdt, dat in oczsn tijd Duitschlands nijver heid zulk een uitbreiding heeft verkregen, dat voor de productie gemakkelijk afzetge bied is te vinden en niet de industrie van andere landen voordeelig kan worden ge concurreerd. De groote bankinstellinget, die zich jarea lang hadden bopeikl tot het at ene e fi van de nationale ondernemingen, hebben daarna hare medewerking verleend tot krachtige uitbrei ding van den export-handel en beheerschen thans de groote markten van Zuid-iraerika, Brazilië, Chili en zelfs van Argentinië, waar de Franschen vroeger overwegende beiangen hadden. Ia China zijn o. a. 150 Duiteche handelshuizen gevestigd, waarvan alleen te Hongkong 28. Met nadruk- wordt er op ga wezen, hoe doelmatig de JDuitEche bank-icsteiiisgtn als handelsagenten wetan op te treden en overa', waar zy zich vestigen den invcer v?,n Daittche voortbrengselen bevorderen, zoodat de financieele belangen met die van handel en industrie steeds samengaan en du streken, waar Dnitsch kapitaal eea arbeidsveld vindt, meer en meer van de Duitschers afhankelijk worder. Op deze wijze wordt het doel bereikt: de bevordering der nationale belangen. 4 8-'ll. v. D. S. fitiiimiiiiMMHiiiiiiiii fint VoMotDttl te Oeliilieiffl, In het groot-hertogdom Baden, ttisechen Karlsruhe en Rastatt ligt het dorp Oetigheim, dat sinds enkele jaren de aandacht trekt en zeker langzamerhand nog meer trekken zal, ook buiten zyn vaderland, Daar woont in de pastorie der Catholieke kerk een S6-jarig man, Josef Saier, die zij a taak als geestelijk leider zijner gemeente opvat, op een wijze, zooals, zoover mij bekend is, geen geestelijke, van welke kerk ook, die heeft opgevat. Nauwelijks had hu zijn dienst aanvaard of hem trof de niet verheffende wijze, waarop de vrije tyd op de avonden der week en de Zon- en heilige dagen werd doorgebracht dcor oud en jong. Het zitten der mannen in de vele bierhuizen, het daaruit voortvloei end drankmisbruik, de verlatenheid der vrouw in eigen woning, het gebrek aan goede ontspanning voor de jeugd dit alles had hy apoedig opgemerkt. Daartegen kon hg preeken en waarschuwen tijdens de leeiing; kon hij een ernstig woord bij het huisbesoek spreken, en zoo deed hij, maar dat was hem niet genoeg. Hij begreep, dat het tevergeefs prceken en praten i», als niet iets beters woidt geboden ter ontspan ning in den vtjjen tijd dan het bierhuis, en hij ontwierp een plan, klein in den be ginne, groot in het vervolg. Hij stelde jongens en meisjes, die luat in zingen hadden, voor, onder ayn leiding, een zangkoor te vormen, dat wekelijks zich oefenen zou, en ae kwamen en zongen graag; hun Pfarrer, een muz kaal ontwikkeld man, had den tact, van die zang lessen gezellige uren te maker. En weldra weerklonken in de woningen de liederen, nu door de broers en zu-jes mi gezongen, als een nieuwe vreugde. Den mannen wilde onze pastoor lust in lezen van wat goeds geven; een leesclub werd door hem gevormd; de kring der lezers breidde zich uit; een goed tooneelstukje, waarvan de rollen onder de lezers waren verdeeld, werd gelezen en tot een uitvoering in den kleinen dorpekring beslo ten. Voor velen ging een nieuwe wereld open. Wel moest er ernstig worden geoefend; de uitspraak verbeterd; houding en gebaar amxeleerd, maar onder de leiding van dezen vriend stelden zicb gaarne allen en wat bij aangaf, dat namen ze gewillig aan. A'.dns groeide van lieverlede gaan niet alle goede dingen langzaam? uit dezen letterlievenden kring een gezelschap dat Schiller'e tooneel werk Wilhelm Teil in studie nam. Geen gelukkiger keuze dan deze voor een gezelschap als dit, dat zyn theater in de open lucht zou opslaan. - Het stuk in den winter van 1909/. 910 in gestudeerd, werd in den zomer van 1910, aller eerst voor het publiek van Oetigheim ea omliggende dorpen gegeven en wordt dezen zomer van Mei tot Ootober op eiken Zondag middag herhaald, steeds voor eea talrijk publiek, dat nu van alle kanten toestroomt. Extra-treinen rijden van Baden en Karlsruhe. De weg van het dorpsstation naar de speel plaats is bij het komen en gaan zwart van de menschen. Wie zich niet vooruit van een plaats heeft voorzien, moet vaak teleurge steld teruggaan; zoo Zondag 9 Juli enkele ho ader der. Maar voordat we den lezer van die voorstelling een en ander verteller, ee: «i iets over den pastoor ze)f. Door wisseling van een briefkaart niet ge heel vreemd, konden we Zaterdag, den dag vóór de opvoering, hem in zijn pastorie een half uur spreken. De wandeling door het zeer eenvoudige dorp, waar een varken*ja genoegeiyk in de goot langs den straatweg l»f[ en de verspreide woningen van brjzonderen eenvoud getuigder, gaven ons het ver moeden, dat hier voor een volksvriend werk te vinden ie; een gesprek met den pastoor versterkte ons daarin. Wij, Protestanten, zijn niet dikwijls in de gelegenheid den Cathclieken geestelijke te ontmoeten en, in zyn huiskamer gastvrij ontvangen, gezellig met hem te praten. Des te meer trof ons de gemoedelijkheid, bijna zei ik; jovialiteit van dezen geestelijke, die ons gaarne, op ons verzoek, wilde vertellen van zijn arbeid, maar in groote bescheidenheid en die een vraag naar zijn portret met zachte bas!isthe:'d af wees. Wel wilde hy ons een kijkje geven op en achter het tooneel, waarvoor bij een half uur bestemmen kon, wat we gaarne aan namen. Na een poos vertoefd te hebben in een café, waar een jonge vrouwenstem ons 't meest had bekoord zy was van eene der koorzangsters , en na kennis te hebben gemaakt met den Hirschwirt, d. i. den waard uit het caféZum Hirsch, die als Gessier optreedt en die ons zijn fraaie pak liet zien, vonden wy den pastoor bereid, ons te ge leiden naar het buiten het dorp gelegen terrein, deels gehuurd, deels door de ge meente kosteloos afgeeteao, waar elke ^tap ons bracht tot bewondeih-g van nat hier verkregen is met beperkte krachter. Een poort van stucwerk, loketten voor plaatsenverkoop, bergplaats voor 150 fietsen, kiosken waar bier, limonade, brood, koek te koop zy'n, uitstallingen van foto's der uitvoering dit alles staat in de ruimte vóór da zaal dit woord zegt niet genoeg vóór de uitge strektheid, hoog overkapt, in halfrond ge bouwd en hoog opgaande, zoodat elk der 3300 zittende toeschouwers op het lager liggend tooneel kan zien. De 700 staanplaatsen moeten ook het vrije uitzicht gever. Dat daze soliede Inrichting veel gekost heef r, is duidelijk. Alleen do klapsloelen werden met 10.000 Mark betaald. Maar de pastoor, gesteund door een comitévan bij stand, had geloof ia dit werk en de leveran ciers evenzeer. Da hooge regeering moest, nadat bijna alle Ministers een voorstelling hadden bijgewoond, hare goedkeuring aan dit voikstooaael tchenfeer:. Mea zou tuunea vragen, of cie kerkelijke overheid in een geestelijke dit werk ban goedkeuren, dat uiot op ziju gewoon terrein ligt, ji volgens sommigen, mijien ver daarvan verwijdnrd is. Stel u voor een pasfoor of een predikant in Nederland, dia zijn gemeenteleden oen teonet-1-Vuk belpt instu ieeren, de repetities en de koorzanger! leidt, met organiaearend talent alle toeberoiiïselen verzorgt en bij d»i uit voering als eenisre regisseur optreedt, in de pauze nu hier dac daar Komf, om zich te over tuigen dat Oforal de orde gehandhaafd wordt en alius eiken Zondag van half 3 tot half 7 uur aan 't werk is ??zou onze kerkelijke over heid dat goedkeuren ? Zou de rechtzinsige meerderhtid der Synode rarj de Nederland seba Herrormda Kerk zoodanig Zondagswarfr van een haror dienaren kunnen aanaieri zonder protest of verbod ? Het tooneel immers geniet niet den steun van die meerder heid en ia door haar vrijwel in den ban gedaan. In Baden nu oordeelt men anders en wanneer wij hisr aan Gatholiekcn vroegen of het werk van Pfarrer Saier niat door sommigen wordt veroordeeld, was het antwoord: o neen! het dient immers tot liefdadige doeleinden. Een leeszaal en een ziekenhuis zullen uit de winst worden gebouwd". Die bouw evenwel ligt in de toekomst. Er is nog een verlies van 20.000 Mark, ai worden de voorstellingen goed bezocht en wie het tooneel en de ruimte voor het publiek ziet, vindt die som niet eens groot. Een ander antwoord op de door oss ge stelde vraag wees op de vrijheid van dea arbeid, die in Baden, een ieder, ook een geestelijke, bezit als aijfl recht. Maar nu treden we van de beneden zit plaatsen op het tooneel, door een hek of koord gescheiden. We zijn opgetogen. Zoo'n ruim tooneel waar ter wereld is dat te zien? Links op een heuvel het huis van Teil, geschilderd zoo als alle decors door den schilder Gebhard, te Bern wonende, achter dat huis bergtoppen, sommige besneeuwd, andere groen beplant, zoo verrassend nagebootst, dat men een goed oog moet hebber, om. aanstonds te weten, waar de natuur ophoudt en de kunst begint. In het midden van het tooneel Btaoffachers huis, waarvan de gevel, als scherm, kan worden opgerold, om Staaffachei's woning van binnen te doen zien. Rechts en links van dit huis breede paden, waarlangs het volk kan optreden en ruiters in galop aankoinen. Links de kloosterkapel, daarachter de straat van Altoif, die een verrawenden inkijk geeft en eindelijk de vesting Uri, die met zijn torenen schietgaten dreigt. Links nog het meer, omringd door groen en aan de voorzijde te zien, waar Teil den vervolgden Baumgarten kan weg voeren in de boot ondanks storm en onweer; een water, kunstmatig tot golfslag bewogen. En nu achter het tooneel. Een deel van het ruim terrein, hier en .daar met boomen en heesters beplan*\ voor de mannen: een ander voor de vrouwen. Een plaats voor de twee koeien en de geiten, die-hun rol hebben te spelen bij den volksatoer. Een lokaal waar de jongens en meifjes tijdens de voorstelling gratis koffie wordt geschonken (daarvoor worden 29 Liter melk genomen), ook om de jongens van bier af te honden. In dit lokaal wordt goede lectuur kosteloos uitgereikt aan elk, die gedurende de 4 uren der voorstelling niet alty'd wil babbelen, door een jonge vrouw, die gaarne aan elk een voor hem geschikt boek aanbiedt. Verder kiosken waar bier te verkregen is. De Pastoor had liever alle bier van dit terrein verwijderd, maar tegenover overoude ge woonten moet hij een voorzichtige houding aannemen. De 150 manmn die bier medespelan als acteurs en figuranten mag hij niet door te groote consequentiezncht tegen zich innemen, We weten, dat bier in dit land nog meer volksdrank is dan bij ons en be seffen, dat onze vriend niet eensklaps al zijn idealen tot werkelijkheid kan brengen. De souffleur die in een warm hokje in den grond vóór het tooneel zich opsluit uit liefde voor de goede zaak, zou daartoe moeilijk te bewegen zijn ah niet het gevuld glas bier hem mocht troosten. Lokalen waar de mannen, waar de vrouwen zich kunnen verkleeden; waar de figuranten hun kleeren, hun baarden en pruiken, hun wapens gereed vinden; een stal voor de 17 paarden waaronder pracht-exemplaren, behoorende aan de spelers, dit alles vindt men in de ruimte achter het tooneel, waar we, onder vriendelijke geleide van een der leden van het Comitévan Bijstand, een Carlsruher, die de reclame verzorgt, eenige oogenblikken der panze mochten doorbrenger. Terwijl de Pfarrer ons rondleidde, vertelde hij onder meer, dat kleinere en grootere bezwaren door hem moesten worden over wonnen. Zoo, toen het tooneelstuk geleien was en begrepen, hadden de mannen onder elkander de hoofdrollen stilletjes verdeeld, meer met persoonlijke sympathieën te rade gaand dan met een juist oordeel omtrent elks bevoegdheid. De Pfarrer, die elks stem, uit spraak, uiterlijk, houding, postuur bad na gegaan, kon die onderlinge verdeeling der rollen niet in alle deelen goedkeuren. ZDO ontstond er ontstemming onder de spelers, die een wirtschafi," houdw, toen zij hoorden, dat zoo spoedig mogelijk na de voorstelling, de treinen zonden vertrekken naar Baden, Karlsruhe, Rastatt, enz. De Pfarrer had gemeend en terecht dat da vreemdelingen zoo spoedig mogelijk zouden willen vertrekken uit dit dorp, na de voorstelling, en daarom de tijden van vertrek in dien zin aangegeven. Maar de caféhouders hi delen dat vertrek graag later gesteld, o TI esn deel van het publiek ia eigen kkaal te mos-ea ontvangen. Een ander bezwaar, waarop dr. J. H. F. Kohlbrugge in ean scer lezenswaard artikel wijst (Nieuwe Rotterdamsche Ct. van 20 Juni '11, Avondblad A) is het wekken van het hoogmoed-duiveltje bij den speler, die als een der hoofdpersonen door het publiek wordt bewonderd, bedorven en genoemd met den naam van den persoon, dien hy voorstelt. Da schrijver geeft daarom den raad, telkens nieuwe spelers te vormen, aan wie de hoofd rollen kunnen worden toevertrouwd. Anders wat do pastoor daii eensrzijds zal gewonnen hebbeu door de lui uit de kroeg te hcuden, cal hij anderzijds veriieaen". Wij erkennen het recht vaa dit benwaa11. Ijdelheid kan gewekt, vs order. Da genoemde waüru uit hst Hert", die met zijn zwure stem Gesster zser goed weergaf ea op zijn paard da strenge figuur n-as, zonder over drijving, vroeg ocs met zekere zelfvoldoening of ons de voorstelling niet goed baviel ea sprak met een gemeenzaamheid, die hij bij het brengen van consumtie in zijn bierhuis nooit zou geccK'S'd aejbec. WaartcHjalijk zuilen ook anderen, in hun mooie costuums, tengevolge van hun geschonken applaus, zich voelen meer dan gewenscht is. Maar, laat on a niet vergeten, wat daartegenover staaf. Die mannen, een landwirt J. i. een boer, die cp rijn land geteelde aardappelen verkoopt, een smid, een spoorwegarbeider, een bierbronwersknecht, een schoenmaker, een steen houwer, een metselaar, eau sp6ks:agor, een timraermaD, een post beambte, een koopman in gevogelte, een zndelmaker die tot den arbeidanJen stand*) behooren en ia den reg^l buiten letteren en kunst leefden, hebben, na ernstige voorbereiding geleerd, kunst te beoefenen en mede te werken tot do vertocning van een werk, dat in :cöaig opzicht een kunstwerk mag lieeten. Dat zij da veroverde ontwikkeling, de verhoogine; van den geestelijken mensen in zich gevoelen, dat is begrijpelijk. Dat sommigen tot pedan terie, ijdelheid, hoogmoed vervallen, dito. Maar zal niot de pastoor, die zijn iuitjes keet, het mogelijke doen, om ze te ontdekken aan ?.ichze:f? Zal onder deze eenvoudigs be volking de hoogmoedige niet ten felotte aïs zoodanig worden gokeiid en uitgelachen ? En, al geschiedde dit niet of niet dadelijk, zijn de voortieelen door dit sociaal werk ve;kregea niet duizendmaal meer dan het na leel, dat van dit goede werk de schaduwzijde kan zijn ? We moesten afscheid nemen van cltn Pfarrer. Zijn vrij uur was om. Hij moest naar ziju kerk, om de biecht af te nemer. Morgen, op den dag der voorateliiü?, scnien we hem terugzien. Langs alle wegen stroomden op Zondag middag 9 Juli menschen te voet, per auto, in treinen, op de fiets, in echte of gt inproviseerde rijtuigen naar de toonealplaats, om *) Een ontvanger der belastingen, een boekhandelaar, een student, een gymnasiast, ook acteurs, staan maatschappelijk hooger. de verschillende rangen (30, 60 cents, f 1.20, ?1.80, ?3.?) te vuiler. Bij den aanvang (half 3) z(jn alle stoelen bezet. Ter eere van den verjaardag vanden Groot Hertog begon de voorstelling met een hulde 'aan den Vors*. Meer dan honderd m eitjes en vrouwen die weldra jouden optreden in haar roller, schaarden zich tot een bloemendans en maakten met hooggeheven kransen onder het zingen van het volkslied sierlijk* figuren, waarna een dorpsbewoner ter eere van den Jubilaris, een eenvoudig woord Sprak, tda eindigde met een door allen driewerf her haald : Br lebe hoch". Toen begon de vertooning, die in elk op zicht merkwaardig was. Dat het geen beroeps auteurs waren, wisten we. Dat sommigen bleven beneden de eisenen hun gesteld, wat is begrijpelijker? En toch hoe duidelijk was veler uitspraak; hoe kalm hun die ie; hoe goed hun geheugen! Maar vooral de volkstafreelen, die pakten l Als Geesler te paard aan komt met zijn ruiters, in vollen draf de lengte van het tooneel afrijdend: ala het volk nadert, voorafgegaan door jongens, die springend en buitelend voort joelen en door zingende meisjes; ala in den stoet de koeiep, met klingelend klokje, de geiten en schapen, met hun geleiders voortgaan, bier en daar een hap gras wegetend; als Teil den appel op het hoofd van zijn zoon door steekt met zijn pijl en allen, die in broeden kring staan, met angst, met afgrij sen vervuld, eindely'k hun vreugd ui jubelen als de jongen gespaard is gebleven: als ten slot te Teil voor zijn woning gehuldigd wordt als de redder van het Vaderland door vrouwen mannen, kinderen een «roep van driehon derd menseden, die een slotkoor zingen als een hymne aan de Viyheid en den Bavrgder, dan wordt hooge volkskunst gegeven en grijpt u som wij :en een siddering van ontroering aan, Hier worden goede indrukken op en vóór het tooneel gegeven : hier telkens uren van yerheffande ontspanning doorgebracht. Hier liefde voor vryheid en vaderland bezongen : hier de beste aandoeningen van het menschenhart gewekt. Dit volkstooneel trekt vooral het zooge naamd volk. Telkens komt uit Karlsrnhe een groot aantal van fabrieksarbeiders, om van zijn spaardniten dit genot te smaken. Een 70tal schoolkinderen, dcor hun onderwijzers begeleid, kwam op 9 Jdii per trein uit het dorp Haagefa't; elk had l Mark 30 gespaard om Schiller's werk te hooren en te zier. Interessant is 't, een oogeablik niet naar het tooneel te zien, maar naar de lange rijen van luisterende, in gespannen aandacht verkeerende hoorders, die geen woord willen missen. Hier was alles in diepe stilte gehuld en wie een enkel woord wilde spreken werd van verschillende zijden het zwijgt n opgelegd. Die stilte en die aandacht zijn de welspre kendste bewijzen van het goade dat hier telkens wordt gegever. De groote vraag is : welk stak zal dat van Teil vervangen ? Na een vertooning gadurende twee zomers wordt iets rieuws, allereerst door de spelers gewenecht. Maar welk tooneelwerk leent zich zoo uitbtekend als dit van Schiller voor een vertooning door mannen en vrouwen uit den arbeidenden ttand en in de open lucht ? De pastoor denkt en overweegt, maar vond nog E iet wat bij wenschte. Dit is zeker : hy geeft dit werk niet op. Integendeel hij gevoelt zich door dit werk aan zijn gemeente sterker dan ooit gebonden. Het ia een levensdoel gewordfca naast zijn arbeid a-s geestelijke. Wij varlaten k et terrein en drukken hem daakbjar de hücd. Ds voorstelling, die we bijwoonden en die, zooals aile, door een heerlijke :o;i bniTij&id werJ.iaa' een blij vennen icdiuk r?. Zij ia niet ailetn kunstwerk, maar ook suïiaal w«*rk. Zij ie eon monument op dien weg, waarvan heüeind naonafcieiibaien tijd aal worden Gereikt, wanaser waarheid voor alian züi zijn s-'-ssrorden hot woord, door de eedgauolon op da Rat'i gesproken : Wir ?mollen te.in tin ?>iii.ig Volk von Biüdein. Gernsbaeb, 11 Juli 1911. J. A.TOURS. DG Sap «aa Roiifri Is Dia'ole. E;>n der rueo;t interessante gestalten, die het riaizpadjariji; gecknkfóest »nu Normandië, dat Gii-ai>Külui Ui.ri'ijk i^c7ioid i.1-, ia iieriauer'.n;* brengt, J:j ;e van Ko'jeri dsa PrachtHeïrdoj-i, cia 01. k o-;dtr clan naam Robert da Duivel btke^d i?. Robart, zoo vertelt P. Contaaiine de Latour in de i$<-illustreerde bijiaga TS.H do Gaulois was de zoon vaa Richard II van, Normandiëen dieas geoialiu, een dochter van d «m Hertog v^a Bourgcndië. Volge:.:) d.;- i v. '?-/Uu L-lörii di;-'u:*v.-;!ijk langen tij i idndcrloi>3 en wenr.ehtsii E ciarci en zijn g'maiin <uiig een zoon te hebbes. Daar hunne hoop s:ca echter ciet schoen te verwezerjbjhen, z-;i d« Hertog eens, in dolle d: ifr: ,, Ds arruj:e s'avin In imjn staten tchenkt harep man kin teren, de gade van dun Hertog alieea nie*. Ga bidt zeker aiet genot-g tot den Heer ; dnt £?? udt gij moeten doeu, et daarbij de g--lof i 8 i'drg^n, dat gij dea zoou. dieu hij u Keven w:', aan hem zoadt wijden!" De Hert- gin wi*8 o^sr do/e bitse toespraak zaer verstoord, ?n aj'.twoonlde tcurnit: sUod mij ;-'eei> aoon --,ï) su)iei>hes, zal ik den duivel oni wm bidder, es clsn jonden r.an hom bolover-, (laa hebt gij tenm>ns!öuw wensch !" Kort daarop biaehs ij onder g;oote smarten e?a land ie- v.eroid, on za^ tpc-edig ir, dat l God nnar fctrêlÏKï;. wilde. i Hot kind, eeu jongen, had nauwelijks de oog^n gsoperi't o f het begon als een bezetene te schreeuwen en de omstanders, die onder zija bereik kwemsn, te bijten. In de eerste jaren reedi tocnds do iJnaap zich buitergewuon v.:rttii!'. AndfeTüliadcrec waren bang voor bem, en als bij er aackwata liepen zij hard weg, sjndsïdon uitroep : Daar komt de cküve! aan!" Van diea tijd aan behield hij deu naam van de Duivel. Toen hij zeven jaar was, cuf cion heni eon goevorneur; Eobert reet echter met een mea ayn leer meester dea buik open. Een paar jaar later sloeg xyn va'Jsr hern tot ridder. In het tournoo', dat op deze plechtigheid volgde, stortte Robert :ieh a!a eea razende op ridders en barouueu, ?!oeg drie vaa hen ntér, eii vermiEkfe de «aderen gruwelijk, doordien hij ecm den rchedel spleet, e«n ander een arm stnic eloejr, een dorde den voet ver pletterde eaz. Toen geen strijder meer tegen hem wilde kamper, trok hij als een roover door het land. Hij plunderde, doodde, brandschatte en verklaarde aan kerken en kloosters den oorlog. Zijn vader Btunrde mannen uit om hem te arresteeren; hij stak hun de oogen ui*. Daarna trok bij zicht terug in een donker boecb, liet zich daar een versterkt kasteel bouwen en plunderde van bier uit den geheelen omtrek, zich zoo barbaars aanstellend, dat zelfs lijn met gezellen hem in den steek lieten. Toen eerst begon hu het misdadige van lijn gedrag in te zier, Zyn vader was in middels gestorven, en Robert ging op weg om ten minste van zijn moeder vergiffenis te ontvangen. Toen de Hertogin hem zag, viel rrj schreiend op de kaieën en riep: ,,O, mijn zoon, neem uw zwaard en sla mij 't hoofd af! Ik moet boeten voor het kwaed dat ik gedaan heb, toen ik je ter wereld bracht en waardoor pij zoo'n boosdoerer zijt geworden!" Kobert zakte van smart in elkaar, toen hij deze woorden boorde. Lieve moe der!" zei hy, c a lat hij tot bedaren gekomen was, God verhoede, dat ik mij aan zulk een daad schuldig maak. Ik wil als pelgrim weg gaan en om vergeving bidder, totdat de vloek, die op ons rast, van ons weggenomen wordt l" Daarop trok hij een pelgrim;gewaad aan,- nam een staf in de band, en trok op naar Rome. Als boetedoening had hu zich opgelegd, zich gedurende de reis krankzinnig te honde», en te leven van het overichot der maaltijden van hongerige hondec. Zoo bracht hij zeven jaren door. Toen echter de Saracenen in 't land kwamen, gaf een engel hem bavel, zich in een wapenrusting te steken, en tegen hen ten strijde te trekken. Hij behaalde veel roem en ve* sloeg de vijacden herhaaldelijk. De dochter van den Koning ontdekte zijn booge afkomst en werd zijn vrouw. Zoo zegt de legende. Volgens de geschied schrijvers werd Robert verliefd op de mooie Arlette, de dcchter van een leerlooier uit Falaise. P. SI. WA. Een Als men denkt aan den reusachtigen om vang van een krokodillenlichaam, dan valt het moeielijk zich voor te stellen, dat dese monsters ter wereld komen, besloten in een kleine eierschaal De krokodillen bouwen nesten, die men op net eerste gezicht alleen daaraan van een vogelnest kan onderkennen, dat er veel meer eieren in liggen. Een medewerker aan het tijdschrift Nature, zond eenigen tijd geleden van uit Karthoem in Boven-Egypte de fotografie van een krokodillennest met een nauwkeurige beschrijving er van. De opname ia gebeurd nabij de Asf yrifehe grens, aan een zij-arm van den Blauwen Nyl, welks bed van af het begin van den winter tot in den loop van Juni geheel droog ligt, uitgezonderd eenige poelen. Hier vinden dus de krokodillen in het voorjaar een geschikte plaats om hun eieren te deponeeren. Daar ze ze met zand bedtkkeu, zijn de nesten. ook niet gemakkelijk te vinden. In het onderhavige geval werd het ontdekt in een kuil! j e in het zand, ongeveer vier voet boven het stilstaande water van een nabyzijnden poe). Een aantal kronkelend» sporen, allen loopend van dit kuiltje naar den poel, wees er op, dat er krododillen in de beurt moesten zijn. Het nest lag ongeveer een voet diep en de eieren waren met een zaadlaag van 5 a 7 centimeters bedekt. Toen de reizigers er de hand in staken, haalden ze niet alleen eieren, maar ook jonge krokodillen te voorschijn, die wél reeds veel lust schenen te hebben om de rustvelstoorders van een paar vingers te ontlasten, maar blijkbaar de kracht tot een dergelijke operatie nog niet bezaten. Eerst den volgenden dag k-vam denatuurvor;cher met een camera terug, en vond toen op eea afstand van ongeveer een meter nog een tweede kuiltje, ook voi eieren en jonge krokodil lor. Wie nu maenen zou dat een kiododille-ei tenminste byzonder groot zou moeten zijn, zooals b.v. dat van een struisvogsl, dia vergist zich deerlijk. Integendeel, ze zijn niet langer dan 7 ef 8 centimeter, en hebben ongeveer den vorm van gewone vogeieieren. Een pas uit het ei gekropen krododil is dan ook niet langer dan 25 canlimeter. Overigens is hij, wat den vorm betreff, geheel gelijk aan een volwassen krokodil. Hat geluid dat hij maakt, heeft veel overeenkomst met kikkergekwatsk. Ze hebben aan het onderlijf, waar bij ds volwasBön dieren de navtl ;t. een bloedroode vlek. De eierschalen zija bijzonder bard en van eon lichte, fffen kleur, zotder vlekken. Soms verraadt het kwaken van de joagen de pisais waar een krokodillennest geborgen P. Het is duidelijk hoorbaar, cok al liggen de diertjes tamelijk diep onder 'c zant'. In elk van de bij de bovenvermelde gcjen'Mihsiu gevonden ne ;? n warden om-itre;ks 40 eisren gevonden. Het waa echter niet mat zekerheid te neggen cf deze allen van dazelfde onders afkomstig waren, hoewel men dit wel -vaarschijnlijs achtte. In elk geval is het zeker, dat eike raooJc-r-krükodil ongeveer 100 eieren tegelijk l--g\ Ziju vol wassen krokodillen langxaaoi en lui m hun bewegingen, de kleintjes tooueii :ich integen deel bijzonder levendig. Za doen vry uitge strekte strooptochten vaa uit hna veilig nest. CORRESPONDENTIE. Wij ontvangen wel eens mededëelir.geri, die zouden kunnan leiden tot nader onderzoek en vervolgens tot bebandelirg van eene misschien belangrijke zaak in ons 'Weekblad, maar welke men ons stuurt: anoniem. Brieven, die ons aldus worden toegeaünden, vernietigen wij. Zij zijn zonder eenig nut geschreven. Voor wat betreft abonnementen, adver tenties, bezorging van iiet Weekblad, uit betaling van het honorarium, e. d., wende men zich uitsluitend tot de ADMINISTRATIE van De Amsterdammer, Keizeregracht 333, Amsterdam. Voor wat betreft artikels en ingezonden slakken, uitsluitend tot de EEDACTIE en aan hetzelfde adres. Om teleurstellingen te voorkomen is het gesvenscht, dat de inzender?iederen keer, dat bij een bijdrage zendt zoowel op zijn brie/ als op zijn bijdrage zijn volledig adres duidelijk leesbaar vermeldt, dat de inzender een voldoend bedrag in postzegels toevoege (los in den brief) indien bij niet-plaatsing terugzending verlangd wordt