"sf. Na 1781 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Tin. 8. Opleiding tot arbeidthracht m den handel. In 1888 trachtte de wet op het middelbaar onderwjja in de behoefte «u opleiding voor ambachten, nijverheid, kanid «a landbouw te Toonden door oprichting van Burgerscbolen, Hoogere Bnrgeiaeholen en L*ndbonwacbolen. Déontwikkeling van het vakondtrwjjs il echter voor een groot gedeelte langs ander* wegen gegaan, das de wet .be oogde. Het handeliondermij» heeft lich ge deeltelijk van de H. B 8. losgemaakt en ei««n opleidingB-inrichtingwn verkregen. U.t bet Onderwjjs in Nederland" loeien wy, .dat in de 10e eeuw het handeisonderwjjs nog slechts een wer onbeduidende plaats innam. Behalve de nandeiucbool te Araai erdam, die inM867 Tan gemeentewege werd opgericht en die na eenige Jaren van proef neming in een 3-jarige H. B. 3. met 2-jarigen handeUcnrsas veranderd werd, w'aa er hier en daar in on« land wel gelegenheid tot het ontvangen van eenig handelsonder w jje, nitgaande van enkele bandelsvereenigingen, maar dergeljjke cursussen waren aanvankeljjk niet andera dan her halingi-onderwee, en wer den in hoofdsaak gegeven aan jongens en m elfje?, die reeda in een of ander bedrijf werkzaam waron. Met de oprichting van de Vereeniging voor Handeliónderawjjs in 1898 begint de eerste ontwikkeling r. h. bandeUondeiwjj*. Sieeda meer tien w{j in de grootere steden inrich ting*-n voor handelsonperwijs verrijzen. Zoo in 1899 te Amsterdam, Arnhem, 'sGravenhage. Groningen, terwijl eveneens te Gronii gen en Windhchoten avondcursussen wer den opgelicht. Varder sy nog vermeld, dat de Vereeniging Mercnrms" iu 1899 in de 3 grootste gemeenten 32 cursussen nield met 155 deelnemers en de Nat. Bond v. Handele en Kantoorbedienden in 20 gemeenten 77 cnrgutaen met 509 deelnemers. Ia het begin der 20e eeuw neemt het aantal inricotingen op het gebied van handeiaonderwijs steels toe; zoo maakt het onderwjjavtrslag over 19 8/< 9 melding van: 24 handelsscholen (waaronder begrepen zoowel de handelsafdeuiingen aan H. B. 3., ala part. handelsscholen en handelsklassen ver >ond>n aan koit en dag-cboien.) 8 handttlecuisussen (uitgaande v. burgeravoEda.nolen). 9 gemeenitl. avondcursussen v. handelsonderwjjs. 18 particuliere cursussen nitg. v. vereenigingen. Verder aegt het onderwijsverslag: omtrent tal van cnrsntsen, die in den loop van Ib08 met rijkssubsidie werden geopend, kan eerst in een volgend verslag statistiek worden verstrekt. Bovendien verrezen in de laatste jaren boekhondcnrsnssen voor neringdoenden." Hetzelfde verslag meldt tevens, dat ten gevolge van de vele leerlingen, die kich meer in het btf «onder voor den handel wenBcben te bekwamen, in den loop der jaren de wenscheljjkheid gebleken ia, aan sommige H. B. 8. het onderwijs in de handelsvakken af te scheiden en nftonderljjke leeraren te benoemen. In 1808/09 waa het totaal aantal leerlingen aan dese oandelsinrichtingen 646, waaronder 84 meiejes (enkele scholen zjjn hierbij niet vermeld)." O u s Bureau verzond aan ± 50 opleidingsgelegenheden tot den faandel een.vragenlijstje, dat door 20 werd ingevuld t.w. door: 5 in richtingen voor middelaar handelsonderwijs, 13 cursussen voor lager handelsonderwjjs en 2 cursussen, die voor n of meer onderdeelen, bet handelsonderwijs betreffend, oplei Jen. Ofschoon de antwoorden niet alle in gelijken vorm gegeven werden, zullen wjj toch trachten, met het oog op de overzichte lijkheid, van deze 3 groepen S tabellen samen te «tellen. Tabel I geeft das een overzicht van de inrichtingen voor middelbaar handelsonderWJJB, tabel II van die voor lager-bandelsonderwas, t a oei III van de cursussen voor n of meer onderdeel en, het handelsonder wijs betreffend. Omtrent het lot der oud-leerlingen kunnen wjj het volgende meedeelen: 1. o) De meer derheid der oud leerlingen is Wtoiksaam op een kantoor ( ff act en-, assurantie- .uitgevers-), enkelen heb jen een ander beroep gekozen en anderen zetten hare studie voort en be haalden school of hnisacte voor H. O. boek houden. 2. o) Van de pui-leerlingen hebben verscheidenen een positie als correspondente of boekhoudster in een handels- of indnstrieele onderneming, enkelen gingen tot een ander beroep over. 3. a) Oe meirjes, die de school m>-t diploma verlieten, zijn voor het meerendeel op handelskantoren geplaatst. 4. o) Omtrent deze inrichting geen nadere gegevens. 5. o) De volledige studiejaren zijn nog niet ten einde, 4 meisjes kozen tnsschentjjds een ander beroep. Aangaande de oud leerlingen van enkele der hierboven genoemde opleidingsinrichtin gen kunnen wij iets nadersmeedeelen: 2.a). Van de oud-leerlingen zjjn er enkelen ais winkelbediende, klerk, in eigen zaak of die der ouders werkzaam. Eenigen kozen een o) Deze cijfers correspondeeren met de opieidingsmrichtingen aangeduid door dat zelfde cijfer. Tabel II. (L^ger Tabel L (Middelbaar Handelt o-de-wijs.) Naaien der scholen. 1. Handelsschool te Utrt-ctu veroonden a/d 3 j. H. B. 8. . . 2. Handelsschool te Amsterdam ver non den a/d 3o H. B. 8. 3.--4e B» B,? S. te Amsterdam (oplei ding V/d handei). . . '. 4. Ned, school v. N ij verheid enHandel. Afd. Handel. ..... 5. Openbare Han delsschool te Haar lem. Ie jaar, waarin meisjes de school Dezocoten. 1901 1901 1902 1903 1909 To-aa aantal vrl. leerl. sedert de toelating der meisjes. 23 35 683 (77)* 14 53 Gadipl. 14 34 117 14 nog geen. Het Cfcler tnsschen de haakjes geeft het aantal aan, dat nog de school bezoekt. UIT DB NATUUR. «. In het Museum voor Nat. Historie te Brussel. CDXXXIX. Iguanodons. In m^n jeugd ging er een volksdeun: Ala je een reis naar Brussel wil doen" . . en daarin kwam van alles voor, wat men alzoo in die mooie stad te zoeken en te myden had. Voor het laatste kwamen vooral in aan merking een soort monsters, een beetje vaag aangeduid als draken en serpenten en zeer venijnig; destjjds begreep ik er de prophylactiBCh-bygiëoische bedoeling nog niet van. Wie tegenwoordig een reuje naar Brussel gaat doen, zoo ik willen aanraden juist eens een stel draken te gaan opsoefceo, zooals er geen tweede in Europa te zien ia. Venijnig zijn ze heelemaal niet, en even min gevaarlijk; se zjjn er een beetje te oud voor. Het zijn trouwens niet anders dan ge raamten, bruin gevernist en in elkaar gezet, zooals indertijd de levende dieren hun korpns gehouden moeten heoben. Ge vindt ze in het nieuwe Museum voor Natuurlijke Historie te Biuaael in de buurt van het station Quai Léopold gelegen. Wanneer ge binnenkomt en tneschen de vitrines met vogels en derden goed opgezette leeuwen, tijgers, olifanten en neushoorns zjjt doorgewandeld, staat ge op eens voor iets, dat in staat ia, een gewoon mensen voor een oogenbiik aan het schrikken te makei. Onder een giacen gewelf gedeeltelijk met linnen bekleed, groot en hoog als een stationskap, zijn een ontzaglijk aantal overblijfselen van fossiele dieren tentoongesteld. De vloer van de glazen zaal ligt een paar meter lager dan het voorste deel' van het museum en heeft <MB.<bo*«M8lerij. Daar door komt ge p4atM&bxg t» etaan voor tal rijke hel verUabMgzMpea *aa voorwereld lijke wezen* di»4»stet een oogopslag o verziet. De vattinne greep aan n w rechterhand maakt een overwelrijt'mden indrak. Wie dat voor het eerst ziet, ataat gewoonweg versteld. Ik; althans waa er een oogenblik geheel door van streek. Toch wiat ik wel, dat ik heel groote, sedert lang ójlfsftorven reptielachtige dieren, afkomt|i*?9it d* middeleeuwen der aardgeMh>^TOit tt 'i*0 *°n kragen. Maar dat ze wo aeh/lkwekkend groot en in zalk een menigte open en bloot tonden staan, had ik ?iet verwacht. Het ralt plU niet moeilijk dien ««raten indrtfc (? hsjïnneren, want die fa onvergetei&k. Verbeid n, dat ge plotseling komt te staan voor a«n tiental atijgertade paarden, maar dan driemaal zoo- groot als een gewoon paard. Waar door het komt, weet ik niet zeker misschien doordat de kleur donker bruin is en de beenderen zoo geweldig dik en lang zjjn maar ik dacht in het eerst heelemaal niet aan geraamten. Het kan ook zjjn dat het de levendige" houding is, die ver oorzaakt dat ge niet dadelijk aan een skelet denkt. Het paardachtige in het uiterlijk dezer reusachtige wezens, ligt alleen in den kop, en als ge de groep een keer zyt omgeloopen, is het uit met de gelijkenis. Die breede bek ypl .met groote platte tanden is toch geen paardekop, ook de bijzonder lange krokodillenstaart, de lange gebogen hals, de z ware wervel kolom, die rnim vijf meter lang is, brengen n Namen der scholen. 1. Inr. v. M. O. v. 1 Meisjes, Amst. (o). . ? 2. Handelscnrene. 1 3. Avondschool v. handelaond. A-sen. . 4. Gem. handels 1 cursus. Gouda .... f 5. Gem. Handels ) cursus Leeuwarden . | 6. Handelsschool 1 MercnriUB", B'dam. ? 7. Gem. Handelscursus, Den Haag. . 8. Gem. Handelscursus, Dordrecht . . 9. Steger-schoo), 1 Amsterdam J 10. Ver. v. Handelsonderw. Kennis ia macht", Vlaardingen 11 Gam. Handels- ) school, Roermond. ) 12. 17 cursussen uitgaande v. d. Ver. .de Hanze" in het Bisdom den Bosch. . 13. Lezingen v. d. B damsche Vereen, v. voortgezet handelsonderwijs Ie jaar waarin meisjes de school betochten. 1902 *) 1902 *i 1903 *) 1904 *) 1905 '' * *) 1907 *) 1908 *\ 1910 *) 1910 *) 1911 1 1 t Totaal aantal ^ol. leerl. sedert de toelating. pl.m. 600 a 700 * 42 (6) ) 8 (2) ?) 20 (16) ) 20 (3) ) 22 114 30 71 4 Heeft ooi vrl. leerlingen. Aantal onbekend. Hebben ook vrl. leerlingen. Aantal onbekend. Worden ook door dames bezocht. Gedlpl. ? 20 S 2 7 Nog geen. Nog geen. Nog geen. 1 Nog geen. ? ? . . (b) Daar de Inr. v. M. O. v. Meisjes niet alleen voor den handel opleidt, is het cijfer van bet totaal aantal leerlingen te veel geflatteerd, volgens globale berekening wordt zeker slechts V4 gedeelte voor bande svakkén bekwaamd. Diploma's worden alleen voor boek houden uitgereikt; t egevens omtrent het aantal ontbreken evenwel geheel. ) Oe cijfers tnsachen haakjes geven het aantal leerlingen aan dat den volledigen cursus nog niet heeft doorloopen. Tab«l III enne onderdeel v. b. handelsonderwijs betreffend). Naam der inrichting. Inrichting SiolzeWe>y" den Haag . . . Cursus v. Stenographie en machine'chryven te Rotterdam . . . Jaar, waarin net 1ste meisje deze bezocht. Totaal aantal vrl. leerl. 1889 1907 *) Tevens het jaartal der oprichting. ander beroep. 3. a). De leerlingen, die de school verlieten, zijn by hare ouders workzaam voor administratie of in den winkel, Yan enkele dezer leerlingen is het echter de bedoeling om zoo mogelijk als correspon dente oi boekhoudster in grootere zaken een werkkring te vinden. 4; a). B|ide geslaagde leerlingen en ook n, die de school tusschentyds verliet, zyn op een kantoor werkzaam. 5. a). De meeste der oud-leerlingen zijn in kantoren werkzaam; l is er deelgenoot in een winkelzaak en enkele houden in de zaken harer ouders de boeken bjj. 6. a). Om als leerling tot deze school te worden toege laten, moet men kantoorbediende zijn, 9. a) De meesten Kregen betrekkingen als steuotypiste en correspondente. (Wordt vervolgd). ANNA J. JUNOMANN, Secr. van het Nat. Bureau voor Vrouwenarbeid. in gedachten even naar renzenhagedissen, maar de ontzagwekkende voetklauwen, de korte voorste ledematen en de opger c h te houding dwingen weer naar de kangoeroes toe. Toch zijn de elf g-oote dieren, daar voor n, noch het een, noch het ander. Zelfs de naam Iguanodon, die Leguanen-tand beteekent is misleidend. De tanden afgezien van de grootte, hebben wel iets van die van leguanen. Maar daarmee houdt de gelijkenis ook bijna geheel op. Alie thans levende reptielen hebben gewone teenen met naeelg, het xyn vier voe tera op en top. Da dieren echter waarvan ge nu de resten staat te bewonderen, moe t en klaarblijkelyk rechtoplo ipende wezens zijn geweest; tweebeenig. Hun voorste ledematen waren tot loopen ongeschikt; zoowel de in1045 81 MiiiHMiMMiimMiiMimiiiiimiiiiiiimiiiiimiiMiiiiiimiiii Gedipl. Napoleon en Amor. Dezer dagen werd op een boekenveiling in Berlijn een allermerkwaardigst stukje hand schrift verkocht van Napoleon I. Het was geen belangrijk staatsatuk; maareen minne brief van den wereld n eerscher aan zijn eerste vrouw, Josephine de Beauharnais. Da Fransche keizer zal zeker wel niet ver moed hebbtn, dat dit kleine intieme stukje schrift in later tijd den naijver van Dnitsche verzamelaars met zooveel warmte gaande zou maken: het werd verkocht voor de kapitale som van veertienhonderd vijftig gulden. Napoleon scareef dezen brief, die getui genis geeft van zijn innige verhouding tot La petite Josepbine", uit Verona tijdens zijn veldtocht in Italiëen nog vóór dat hjj zich de keizerskroon veroverd had. iiliiliimiiiiniim planting, als de vorm van de nagels er aan bewijzen, dat het dier op twee poolen ging en de voorpooten als handen gebruikte. Wat by geen enkel thans lerend dier het geval ie, doet zich hier voor. De pink de grootste der vier vingers, kon evenals onze duim bewogen worden en, tegen de andere vingers geplaatst, als gry por gaan of vasthonder dienen. Daarmee pinkte het dier mis schien de bladeren of vruchten van debopmen, zooals nu nog de giraffe met zijn roltong doet. De duim zelf was niet of weinig beweeglijk en droeg een zwaren puntigen nagel, dat sal het voornaamste wapen van het dier geweest zijn. Want hoe angst wekkend de groote tanden van de dieren er ook uitzien, daarmee kon De Igoanodons in groep het Brusselsen Museum voor Nat. Hkt. Links, achter de pilaren, de met de andere Igaanodona zooals ze gevonden werden. GINETTE LANTKLMB f de mooie en overbekende Parjjsche tooneelspeelster, die in den Byn is verdronken. iiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiitMiiiiiiiiiiiiiiiii iiimiiiiiiiMiiiiimniiiiiiniiii Duur papier. Het verzamelen van brieven van beroemde personen is tegenwoordig trouwens bizonder in den smaak, vooral in Engeland, waar de prezen, die voor dergelijke autographen be steed worden, soms buitensporig zyD. Enkele weken geleden was op een anctie te Londen bizondere belangstelling voor een brief, die Caiharua van Aragon, een der vrouwen van den Engehchen Blauwbaard Hendrik VIII, geschreven had, gedurende den tijd van baar echtscheiding, waarop ook de in hond betrek king heefr. De brief werd voor de somma van 800 pond sterling (f 9600) eigendom van een Londensch verzamelaar. *** Slimme hond. Mijn kleine zwarte kardoes Polly", vertelde een jong, bewegelijk dametje aan een oudere, ia de slimste hond, dien ik ooit gezien heb! Zouder eenige moeite heb ik hem geleerd my'n brieven naar de pot t te brengen, en weet u, wat me kort geleden overkwam? Ik gaf Polly een brief voor een vriendin van mij. Eerst liep de hond de richting uit van de postbus, maar bijna onmiddellijk keerde hij om, legde den brief weder vóór my neer, en blafte luid. Kom Polly," zei.ik, wat moet dat, jongen, doe je boodschap l" Hij ging echter met de voorpooten op den brief staar, en blafte opnieuw. Toen nam ik den br ef op, bekeek hem aan alle zijden, en wierp hem toen als bij ingeving op den brievenweger, en ... Polly had müeen jrooten dienst bewezen l... De brief woog 27 gram, eischte dus dubbel port, en ik had 'm met slecats 5 centen gefrankeerd l" De andere dame zag de vertelster aan met een fijn lachje, en zei toen: Uitmuntendl Maar mijn kltihe Fox was nog slimmer. Ook hij leg ie nmaal een brief voor my, dien ik hem ter bezorging op de post toever trouwde: en waarom, denkt ge? Wel, ik bad op 't adres geschresen: Aan Mevrouw Die en Die, Kal verstraat te... 's- Gravenhage." Vergissen is menechelijk ... maar gelukkig dat we tegen woordig zulke verstand i tft honden hebben l" De jonge dame zei niets meer, groette en verdween. ALLKGEA. hy weinig meer doen, dan planten kauwen of beter gezegd: knauwen; want kiezen zijn het ook weer niet. Aan de dijbeenderen ia iets bijzonders op gemerkt ; de palaeontoloog Dollo, die de Brusselsche monsters heeft bestudeerd en in hun tegenwoordigen stand gezet, houdt het uit steeksel aan het dijbeen voor een aanhechtingsplaats van groote spieren, die den zwaren staart als stuur in beweging brachten, of uit gestrekt hielden by het loopen. Iets der gelijks bestaat nu nog bij vele vogels met langen staart. Alles aan dere dieren is ongewoon en won derlijk, maar het wonderlijkste van alles is, dat hun beenderen nog bestaan; zoo gaaf, en in zulke hoeveelheden. En niet als een hoop botten zy'n de Ignanodons gevonden; de 23 geraamten lagen byna alle in hun geheel en vele in zulk een houding, dat nog een gissing te wagen is omtrent de doodsoorzaak van het dier. Hoe ze lagen en in welke houding leert een tweede groep, die, wat dieper dan de op gerichte skeletten, er vlak bjj is geplaatst. Daar zien de belangstellenden aanschou welijk voorgesteld hoe een vijftal dezer voor wereldlijke monsters" zooals men vroeger zeide, in de steenlaag gelegen hebben, waaruit ze zjjn opgegraven. Dat gedeelte is BOO mogelijk nog meer belangwekkend dan de opgezette exemplaren. Hier toch is,?zjj het met tastbare gegevens en na veel stndie de phantasie aan het werk geweest. Het is mogelijk zelfs seer waarschijn lijk, dat de dieren zoo stonden en liepen, maar volkomen zeker is het toch niet. Maar wat trouw naar de foto's bjj het vinden gemaakt, op de tot steen verharde klei is gelegd, dat is de ontwijfelbare waarheid. En het is goed gezien van zoölogen en geologen, die ons hier een stukje van ban studiegebied laten bekijken, dat zjj die twee groepen vlak naast elkaar hebben geplaatst. Na kan ieder een zich althans van de mogelijkheid over tuigen dat in de geraamten iets uit het leven der uitgestorven dieren ia gelegd. Daaruit blijkt ook, dat het waarheid kan «ijn, dat de skeletten niet zqn samengeiapt uit beenderen van verschillende dieren; zooals dikwijls moest gebeuren als men restaureeren gaat; neen elk skelet bestaat nit de been deren van n dier; wat ontbrak is opengelaten. Zware ijzeren stangen honden alles bijeen en overbruggen enkele hiaten. De oorza.k, dat zoo iets groots tot na, toe in de aarde bewaard kon blijven; iets over den onierdom en de ontdekkers «elf, een vol gende keer. E. HKIMAXB.