1785 D E A M STERDAMMER WEEKBLAD VOOR N E D E R LA N D. De Vrouw m Arbeid, van OLIVI Scn REINER, uit het Engelsen bewerkt door dr. ALETTA H. JACOBS. Hoewel het boren aangekondigde boek slechts een opnieuw bewerkt gedeelte uit maakt van een groot standaard werk, waaraan de geniale schrijfster een groot deel van haar leren haar beste krachten had gewijd, een werk dat helaas l in de -Boerenoorlog met haar hoexe en al haar kostbare bezittingen . door de vg'and aan de vlammen prjjs werd gegevep, Tornt deze nieuwe vrucht vanhaar grote scheppende geest toch zulk een schoon geheel; dat de lezer geen ogen blik de la dm k krjjgt met een brokstuk te doen te hebben. Het geeft etn volledig, helder beeld van de hedendaagse vrouwenbeweging, van de maatschappelikëoorsaken die daartoe leidden en van het verheven doel dat de vrouwen die vol energie aan de beweging deelnemen, al is het dikwels onbewust, daarbij najagen. Met logiese gang schildert zg de nieuwe levens verbondingen die door de snelle wis seling en groei van de maatschappij ach overal geleidelik openbaarden. Het boek is met zooveel gloed, niet zoveel overtniging en bovendien met zoveel kennis van zaken en toestanden geschreven, dat het niet kan nalaten pp ieder die. het leest, een diepe, blijvende indruk te maken. 'Wilt gij het ten volle geniete!», dan moet gij het lezen met ee-o pen in'de hand, telkens aantekenende de bladzijden en de gedachten dia u hkt meest aan gig pee, om ze ce kunnen leien en faerlezep, ten einde .se geheel te kunnen verwerken en de inhoud tot uw eigendom te maken, Bet eerste hoofdstuk getfc ona een blik op de aibaid d«r vrouw in vervlogen tijden es toont aan bo«. door de maatschappelike. veranderingen, en de totale omkeer in de a«n d«. vrouw in huis haar arbeid .en daarmee een groot deel van haar maa-Uchappelike waarde ontnomen -if. De schi-ijfetOT doet ons daarbij ;voelen, dat de vrouwenbeweging, die daarvan hetaerolg was, geen waan is, van de dag, maar dat die integendeel niet kon uitblyven, terwijl de 'oorspronkelike, heldere uiteenzetting *an de feiten bezieling geeft aan d» kreet die ons uit dit boek herhaaldelik tegenklinkt en die ook in alle knltuurlanden steeds luider door de yron w wordt aangeheven: Geef ons arbeid en een opleiding die ons voor arbeiden ge schikt maakt-. Wij eisen dit niet voor ons zelf alleen, maar voor het .rasT' Vooral de mannen en vrouwen van invloed, die geroepen zg'n over 's lands'wel en wee te waken en s\j, die in de Vergaderzalen van Ryk en Gemeente de wetten en verorde ningen maken, moeten dit werk lezer-. De wenken daarin vervat, zy'n een ernstige over weging waard. Het Hoofde uk, dat handelt over de positie der vrouw die dreigt te komen, zal hen overtuigen, hoe groot de verantwoordelikheid is die op ban schouders rost, telkens wanneer er onder werpen aan de orde komen, die voor de oplossing van het vrouwenarbeidsvraagstuk van het hoogste gewicht zjjn. Met ernst en met klem wordt hier taimers aangetoond, op gronden aan de natuur ? ija aan de geschiedenis der volkeren ontleend, hoe, noodtakelik het is nieuwe arbeidsbanen voor de vrouw te openen, omdat de voor uitgang van het ras daarmee ten nauwste samenhangt, Het derde hoofdstuk het wezen der vrouwen beweging" is met zoveel gloed en overtuiging geschreven, dat iedere vrouw 'die moedeloos dreigde te worden door de lauwheid en onver schilligheid om haar heen of door de 'geest van' reaktie die op het punt van- vroaweniMiimiiiiHiiimiiMiimiiiiiiiiiMiiiMmiMMiiii miiiiiiiiiiiiiiimimi UIT DB NATUUR. CDXLIIf. Frankenhausen. Als een vacantie-logies meteen een ge schikt ferrein voor natuurstudie zijn zal, is het noodig, dat men er om zoo te zeggen, uit en thuis is. En in dit opzicht liet ons verbluf daar in Frankenhausen wel iets, maar tiet veel te wenschen over. Dat iets was het jjebrek aan een schaduwrijk bosch in de on middellijke nabijheid van het hotel. Dat merkten wij al dadelijk, nog voor wij het betrokken. Groen hadt je er ganoeg, als je maar naar binnen in de srad op da plant soenen en villatuinen neerkeek; groen en geel was de lange, diepe vlakte n chts en links «n achter de stad; groen, heel donker groeg.?sta.l5, de krnin van de berghelling aan déoverzijde af tegen de lichte, zonnige lucht. Maar dat groen had geen Echaduw en koelte arbeid ons van alle kanten tegenwaait, bij het lezen een onweerstaanbare drang in zich zal voelen opkomen om da eenmaal begon nen strijd, in onbaatzuchtige geestdrift, met opgeheven hoofd', voort te zetten, overtuigd dat het doel der vrouwenbeweging eenmaal bereikt zal 'Worden en dat ieder naar zijn vermogen verplicht is daartoe mede te werken. Het gehele boek, dat een der moeilikste maatschappelike vraagstukken behandelt, waarbij de schrijfster blijk geeft niet alleen van zeldzaam talent en grote scherpzinnig heid, maar ook van diepe studie en veelom vattende kennis, terwijl zij daarbij telkens nienwe gezichtspunten opent, is ineendichterlik schone vorm geschreven, Z9dat het zich, zonder verveling of vermoeienis van het begin tot het einde lezen laat. . Het is een merkwaardig, waardevol boek. Iedere vrouw moet het niet alleen lezen, maar ook in baar bezit hebben. In geen enkele bibliotheek, in geen enkel leesgezel schap mag het ontbreken. M. W. H. KUTGEKS-HOITSEMA. Den Haag, Julie 1911. Vorming ran spreeksters. Men meldt ons: Mejuffrouw Cateau Ejser, directrice van de Echool tot Berordering van Vocale en Dramatische Kunst te Amsterdam, is van plan met October een cursus te openen voor haar, die spreekster willen <vorden, of zich willen doen voorlichten over de ethische zïjda van de nou eenbeweging en de daarover verschenen litteratuur. Mi Frntti. In de staat Wisconsin is een wef, die aan dévrouwen algemeen kiesrecht zal geven door de wetgevende lichamen met groote meerderheid aangenomen en door den Gouver neur bekrachtigd geworden. Daar grondwets herziening daar roer noodig is en deze door de meerderheid der manlijke kiezers moet goedgekeurd worden, zal er een Referendum worden uitgeschreven. De vrouwen van Wisconsin maken ijverig propaganda. Ook in Oolcrado, dat thans het brandpunt is van de vronwenkiesrechtbeweging, wordt ijverig gewerkt. Da ir er nog steeds me-nschen gevonden worden, die hun onkunde in onge loof omzetten en daarbij dan als dooddoener het prachtig gevleugelde woord denken te plaatsen, dat in Amerika, het- land van de onbegrensde onmogelijkheden, alles mogelijk is aan hen zij medegedeeld, dat alvorens zoo'n wet wordt aangenomen, wat nu reeds ia zes staten van Amerika bet geval is, deze eerst het Home of repretenlatiom" = Lager huis moet passeer en. Daarna most zg' in de Senate Hoogerhnis aangenomen worden, om ten slotte, zooals nu in Wiscotsirj, be krachtigd te worden door eeu Referendum der manlyke kiezer?. Het is ook reeds eenige malen voorgekomen, dat, waar het Referendum niet voldoende werd geacht, zoo'n wet nog een vierde stadium doorloopen moest en door het Supreme Court" be- of veroordeeld werd. O f er n nacht ijs gaat men in Amerika dus ook niet. In Stockholm werd mijn aandacht ge trokken door huilende ramtn. In comeetiblewinkels, daar waar vleesch, visch, boter, kaas of bloemen werden verkocht, was een vernuftig toestelletje achter de winkelruiten aangebracht, waardoor een gestadige tranenreeks langs die ruiten vloeide. De winkeliers voor ons; w$ zouden wonen tegen de zuid helling van den berg; aan onze zqde telde die helling maar weinig hoornen, en dan nog ijle berken en jonge coniferen. Het groote boscb, dat het Kyffhausergebergte tot aan zijn noordrand toe met een zwaar loofdak dichtdekt, laat juist aan den zuidrand een breeden zoom vrij. Die open zoom, aghter ons hcV.el een kwartier gaans, moesten wij dwars door, voor wij het groote bosch konden bereiken. En op dien witten zoom vielen de zonnestralen zoo goed a'.s loodrecht. Wel hadden de Frankenhaagers blijkbaar sedert jaar en dag g»tracht dien breeder, kalen rand wat schaduw te bezorgen ; talrijk zijn de pogingen tot beplanting met dennen en berken vooral; maar de uitkomst is niet evenredig geweest met de kosten en moeiten ; alleen enkele bösebjes van Ocstenryksche dennen houden bet uit. Het is er te warm en te droog. De boomen die de mensehen er gaarne verzekerden mg dat de kosten van aanleg en waterverbruik ten volle, op wogen tegen het voordeel dat het aanbracht. De atmospheer werd steeds koel gebonden «n de vliegen geweerd; want deze, als alt g'd hét licht zoekende, werden in dezen tranenval medegesleept. Winkeliers, doet met dit voorbeeld uw voerdeel, nu in deze honds dagen l De Zweden hebben wel meer lumineuze ideeën dan juist hun lucifers l Door het Koninkl. en Keizerlijk- Blindeninstitunt te Weenen werd op l Juli een huishoudschool voor blinde meisjes opge richt. Dit is de eerste inrichting van dien aard op dei gansene wereld. N. M.-D. W. H. ADDE^DEI. Taktiek. Weet ge wat da manier is, om veel te verkoopen?" zei n chef van een manufactuurzaak tegen een niéuwe winkeijuffrouw: ik zal 't n zeggen. Wanneer een dame, die binnen komt om iets' te vragen, niet ziel wat ze wenicht, dan moet ge 't haar zoo smakelijk maken, dat ze wenscht wat ze ziet. Dit is 't geheele geheim van een goeden en vlotten handel. Probeer 't maar eens l' Vuurprotf. De daad by 't woord te voegen is dikwijls lofwaardig en goed, want leeringen wekken, maar voorbeelden strekken. De En gels c h suffragettes hebben in den' laatsten tijd deze lear wel eens wat al te hardhandig toegepast; maar soa:s deden ze 't ook opeen wijze,die respect inboezemde. Zóó, kort gelfiden, de be kende voorkampster der kie-rechtbaweging Mrs. Cbarlotte M, Foole. Zij is de meening toegedaan, dat de vrouw in allen arbeid, zelfs in de ruwste en zwaarste, met den man concureeren kan,' en toen zij onlangs met het renzenstoosiEchi^ The Opeana" een reis maakte in de Indische zetëo, besloot zg de proef op de som te geven. Op een snikheeten dag leende zij 't werkpak van een der stokers, en begaf zich met toestemming van den gezag voerder naar de o/ens der reusachtige stoom machines, o m daar,déhelscbe hitte trotseerecd, met een zware schop de laaiende vuren te voeden. Onafgebroken trotseerde zij gedurende 25 minuten de verzengende hitte, zonder een oogenblik n^ar 'c dek te gaan om wat frissche lucht te happar. En zij werkte met zulk een energie door, datdechef-maehinist verklaarde, een werkkracht als deze gaarne te willen be houden. Toen zij na de eerste proef ongeveer drie minuten gepauzeerd bad, verklaarde zg' zich bereid dadelijk weder aan 'c werk te gaan; maar baar vrienden vonden 't heldenstuk nu al voldoende en bewogen haar van de herhaling af te zier. In haar zwart werk pak ({een flitteus pakje, dat verzeker ik u) werd zij opgenomen en op de schouders over het promenadedek gedragen, onder luid gejube'.... EQ toch ... er gaapt nog zulk een wijde kloof tnstchen zware' sport en zwaren arbeid. . . Zou het befcfe voor-haar stelling dus wel geheel" gele veralijn? Zij kan intusschen zonder eenige grootspraak verklaren, dat ze voor een heet vuur gestaan" heeft, en de vuurproef" heeft doorstaan. * * * VUugelhoed. , Zwarte, helmvof mige hoeden met aan elke zijde een spierwitte duiven-vleugel, zijn hoofddeksels, die thans met voorliefde ge dragen worden. En terecht, want zekleeden y -A-K wilden hebben, die konden er maar niet aarden; maar andere, die züer niet bracbter, sch:e:en vrijwillig op en gedijen voortreffelijk. Twee gewone heestersoorten en nog een paar klimplanten, die wij bij ons alleen in plant soenen en tuinen ontmoeten, groeien er vrg en tierig; de heesters zijn de gewone sering en de blüasboom; verspreid langs de paden en vooral in kuilen en verlaten steengroeven, groeien deze beide eieratiniken; de eeringen stonden rijk in vrucht en oog voller de blaasboomen; enkele van deze bloeiden nog met groate gele eti lak-roode vlindeibloemen, maar de meeate droegen duizenden witte of donkerrcocle peulen, kort en dik, gezwollen als b'azen; als je ze drukt knappen de blazen met een luiden knal. Een derde bekende heESter, een klimmende, slingert tu-sch. n de seringen en blaasboomen en o?er en door de vele steenstapala, die aan den rand van de akkers liggen. Dat is de kamperfoelie; niet de wilde uit onze bosschen en boscbjep, maar de tamme kampeifoelie, jaist de eoorr, die by' ots alleen gekweekt voorkomt; 't is die waar de bloemen op twee saamgegtoeide topbladeren als in een schotelde zitten. Dat verwilderde dat verlaten-tuinac'itige van de onderste terrassen van den gips-zoom trof ons al dadelijk bij de eerste verken ningswandeling rondom het hotel. Daarbij komt nog een akkerplant, die er evenzeer vrij en wild opschiet, niet in aaneengesloten zooden, maar bier en daar in do'jes, pinifejes; dat is de paarsbloeiends lucerne-klaver en daze is oveial vergezeld van de gele sik kelklaver, en van hnn merkwaardige bastaard, die paarse, gele, groene en bonte bloemen aan n plant vertoont. Deze begroeiing, niet rol en aaneengesloten, zooals wij dat gewoon zijn, maar bij echeutjes en beetjes op gunstige plekken, hier vol, daar ijl, tusachen de kale plekken en de kuilen op de steenhellingen half verscholen, maakte een armoedigen slordigen indruk. Nog iets kennaerkends biachten twee andere planten daarbij ian, een grooteen een kleine. De groote een heester, is minder bij ons bekend dan seringen, blaasboomen en kamfeifoelie, maar ge hebt hem wellicht in ons land wel eens gezien; ook al gekweekt. Die heester, vormt als hg flink opschiet, heel lange twijgen, en die buigen hun toppen om; zoodat ge uit de verte meent een ttruikachtige treurwilg te z!en. De b'aadjss lijken er ook wel wat op, maar de bloemen heipan u da lelijk uit de dwaling. Het zijn mooie fletspaarse trechterljes met iets wits van binnen; wat de kleur betreft, doen ze denken aan net bekende brtéerzoet, dat langs onze zand- en veen| slooten groeit. Het is ook van dezelfde nacht schaden-familie : maar van Chineefche afkomst. j Aan de twijgen zitten enkele doorns; i vandaar de Holland sche naam Boksdoorn. De wetenschappelijke: Lycium barbaram wijst op de uitheemsche afkomst. Xu zouden de ?«?.? Hoe oud bent u ?" iiliiiMimiMiltiiimiimilutiiflMMni gracieus en fraai deze gevleugelde cafqueftes. Men noemt ze C hap eau x Valkyrie, naar de strijdbare maagden, de Walk uren, die volgens de Germaanschen mythologie de zielen der gesneuvelde krijgers naar Wodans hemel voerden. De traditie beeldt deze amazonen af met een gevleugelden helm, op de lange golvende lokken. Veidger ticbdaneen vliegmacbine, deze vleugels, die niet vliegen. Mujeeteitsschennis. Een zonderling geral van me j esteit «schennis kwam dezar dagen te Weenen voor het gerecht. Een bekend echjijfster had namelijk in een historisch tijdstrift minder prettige dingen gezegd over Keizerin Maria Taeieeia, en de Oostenrgkeche wet houdt zich met stiptheid aan de meening o ter de dooden niets dan goed". De onvoorzichtige oneerbiedigheden uit haar artikel bezorgden dus de schrijf jter een vero3rdeelingtot; een hooge boete en eenige jaren gevangenisstraf. Zij bad niet geweten, da' ze nog vorstelijken eerbied schuldig was aan een vorstin die reeds 130 jaren geleden was gestorven. Da zonderlinge wet beschermt de regeerende Oostenrijksche vorsten en vorstinnen nog volle twee honderd jaar na hun dood tegen kritiek op hun daden. De geschiedvorsching is In dit lacd een hachelijk bedrijf. ? * ** Keuee. Een niet zeer ver hètienden blik op het mannelijk karakter geeft .een Zwitsersche schrijfster, die beweert, dat op de honderd echtgenooten er maar n ie, die zg'n vrouw gekozen iet ft om haar intellect. .Verder negen, die baar huwden omdat ze mooi en lief wa?, twaalf omdat ze mild metaardeche goederen was gezegend, en de overige acht en zeventig, omdat ae de kunst v.erstond hnn ijdelheid te streel en en hen naar den mond te pra'en. Statistiek is me altijd een beetje suspect... maar dit was toch zeker wel een statistiek, waarvoor de gegevens heel lastig te verkrijgen warer. De schrijfster vertelt er niet bij, of ze haar materiaal van de mannen of van de vrouwen ontving. Vrouwenwei. Onder de duizenden ouie EngelEche wetten' paarse bloemen de plant niet zoo in het oog doen vallen, dat het landschap er door gekenmerkt wordt; dat doen meer de gryzige, slapoverhangende takken, die als spinrag over alle steendammen, muurtjes en puinhoopen heen buigen, zoo dicht, dat er van de muur of den wal vaak niets meer te zien kom"-. Vooral ook doen er aan mee de groote en glanzende vuurroode vruch ten, die ik nog nooit zoo talrijk en zoo groot had gezien en die merkwaardig veel op spaansche peper of paprica lijken. Ook al geen wonder, want het zg'n alweer naaste ver wanten. Als ge u al die heesters nu voorstelt, in onregelmatig verspreide groepen, de akkerwallen, muren, hellingen, kuilen en vlakten beplakken i, maar zoo dat overal de brokkelige grijs witte steeabodem te zien komt, en als ge ook nog die open plekken met wgduiteengroeiende blauwgroece poot-dennetjes aan gevuld denkt, dan ziet ge levendig voor u: het landschap in de naaste omgeving van ons toekomstig verblijf op de gipshelling boven Frankenhausen. By nader toezien evenwel blijken de duizenden jonge den netjes heelemaal geen denneljes te zijn maar een soort wolfsmelk, de cypresachtiga euphorbi»; die komt bij OES heel zeilen voor; hier is hij zeer algemeen en vervangt om zoo te zeggen ons gras. Juist die manier van groeien, als ware bet een gewas door menschenhand geplant, karakteriseert hier de heele flora en daarmee het landschap. Buitengewoon sterk treft n het armelijke van den plantengroei, als ge bet oog van deze steenhellingen afwendt en den blik laat glijden naar het dal in de diepte. Daar is geen plekje onbegroeid, alles weelde en rijkdom ; misschien de vruchtbaarste vlakte van Europp. De tarwe wordt al gemaaid, stoommachines kiuipen over bet veld, slaan langzaam lange vlerien uit en zwaaien ze rond met regelmatigen slag; scherpe zeisen flikkeren bij den zwaai, en achter maaiende locomotieven ligt het koren al aan bossen in regelmatige rijer; op alle wegen naderen wagens, boog opgestapeld: ze voeren het koren naar schuren groot als goederenloodsen ; f oor en achter zijn ze open; zoodat wij er hier van boven doorheen kunt en kijken. Alles is bouwland beneden, maar op n plekje is een weiland te onderscheiden. Dat moet een groote merkwaardigheid zg'n, waarmee wy van nabij kennis hopen te maken; want het is een zoute slikke of schorre, met een plantengroei als aan het Qroningscb of Zeeuwsche strand. Dicht en zwaar loof bosch op de bergen, een armelijke maar typische steppen-flora op de randhellingen, zware tarwe en andere landbouwgewassen in de vlakte, daartuaechen een paar graslanden met stranc'flora. Dat alles is van een punt te overzien, zoodat bet niet moeilijk moet vallen de oorzaken na te gaan. die deze rijke afwisseling te weeg brengen, en verordeningen, die te gelegener ty'd door den een of anderen slnwen advocaat uit hoekjes en gaatjes worden opgedolven, is er ook n, die een straf stelt op sommige toilet artikelen van de vrouwen. Gevangenis straf stelt rfeze wet op het kleuren van 't ge.'aat fooi middel van rouge", het diagen van valfch haar, het verven van lokken en wenk brauwen en nog allerlei a t der e kunstmiddel tjes, die rempiaceeren wat de tijd sloopte. Van valsche tanden wordt niet gesproken Arme tandartsen als 'e oude wetje soms, aen weinig opgefrischt, weer eens van kracht mocht worden... (je \unt niet weten: Enge'and is een antiquarisch land 1), want dan zal er om de consi quentie ook wel iets in moeten over dentnres. ALLKGEA. Elegantes op de Fransche Mode-badplaats Tronville. Dat belooft een. prettige en dankbare itudie te worden. Voldaan over onze eerste inspectie van ons vacantie-terrein, dalen wij weer naar de staf af, en weer trof het ons evenals den dag te voren dat er langs de trappen die naar beneden voeren en tusschen de hobbelige straatkeien van de hellende steegjes, heel kleine stukjes schelpen en schilfers parelmoer lagen. Nu vonden wij ook groote, platte cirkelronde stukjes, veelhoekige brokken en scberpkantige schelpfragmenten en op een hoek een heele stapel paarlmoerenipper s, Daarbij lag een schelp met groote en kleine cirkelvormige openingen. Een hoek van een tuintje was met paarlmoer geplaveid. Wy had den dadelijk bij onze aankomst aan het station al een paar stukjes schelp opgeraapt en toen een orgenblik aan fossielen gedacht; de oude mossêlkalk immers komt dicht in de buurt aan de oppervlakte. Maar het was duidelijk aan de grootere stukken met hun frisschen parel moerglans te zien, dat ze niet uit een oude zeebodem afkomstig waren. Ook de uit geboorde gaatjes wezen duidelijk op een of andere bewerking; en dat laat een fossiele schelp toch niet to?. Een schijfje met twee gaatjes in het midden, een knoop dus, die we van den stoep voor een huisje opraapten, legde het verband tmschen de paarlmoer-vondsten en de vele mannen, vrouwen en kinderen, die voor bet open venster stonden en haastig werkten. Zg' hanteerden machines, die ons eerst hadden doen denken aan houtdraaiers werktuigen, daarna aan instrumenten voor het stikken en uitsteken van echoenwerk. Nu wij er op gingen letten, zagen wij in de meeste hnifjes van de achterstraten het gezin bezig met het uitsteken en bewerken van parel moeren knoopen. De vele bordjes op de deuren zeiden ons, dat deze huisvlijt bier zeer alge neen beoefend werd. Knopfstecher" en Pension voor -BadejiUte" wisselden elkaar geregeld af, ook wel eens Logies en Unterkunft; maar meest Pension, al zag: het huif j e er heelemaal niet Ipgeable uit. Van nog een andere industrie woei c 113 een bewijs te g'emoet, in den vorm van looierygeuren. Op sommige platte daken van de huizen langs het riviertje Waren stellages aangebracht; op die traliewerkjes hing,- wat wij uit de verte voor de schoone wagch hielden, maar dat lamsvelletjes bleken te zijn voor de fabricatie van zeemleer en glacé. Schapen, parelmoerschelpen en zont, dat waren dna drie natuurproducten, waaruit da gveiige Frankenhausers zeemleer, knoopen en badgasten wisten te maker. De schapen en het zout, nu die konden bij de hand zij o, dat hadden wij al gezien, maar waar Lij al dat parelmoer vandaan haalden, dat moesten wy nog zien uit te vorschen. t;. HEIMAKS.