No. 1787 D K AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. FRAHSChBELGISCH CON60 AFRIKA BIJNA GEHEEL VERDEELD. Geheel Afrika is langzamerhand onder worpen geraakt aan de Enropessche mogend heden of onder hun protectoraat. Slechts Tripoli, Abyasiniëen Liberia zijn hier ran nog uitgezonderd. Liberia la de eenige door negers beat narde Afrikaanse hèstaat: ha» onafhankelijkheid liep voor een i ze jaren groot gevaar. Op Tripoli, dat onder Turksche eusereiniteit staat, heeft Italiëeen begeerigen blik gewórpe*. Na het rumoer over Marokko haar ei-n gnnstige gelegenheid schenkt, heeft. het koloaiën-arme ItaliëTurkije een som gelds voor dat land geboden... en het weigerend Turkije scheept groote voorraden amunitie naar Tripoli in. Abyssiniëmoest, zooals men weet, voor eenige j aren de binnen trekkende Italianen met geweld van wapenen keeren... Behalve Italiëis ook Dnitschland arm aan schijnlijk nog aangewakkerd door het se hou v apel van de spiegeling in het heldere matige water der vjj vers; alsof bjj het staren naar het spel van die chaotische kringeling, die in ornamentale karakters de weerspiegeling van de roerlooze werkelijkheid afteekent, de waarneming verbijsterde. Nu is het de font dat het onre'ëele, of deze ?vlottende schijnselen, vaneen zelfde wezenlijkheid werd gegeven als wat tastbaar is en relief heeft, soms meer nog. Intnsschen lijkt me dit on d ar werp wel naar den aard ?uiiiiliiiiiiiiiHiiiiliiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiumiiiiiMi ETLNSCHAPPEÜJKE Het lichten m de Mm". Kort voor het uitbreken van den SpaaaschAm«rikaanEchen oorlog werd de Amerikaansehe marine getroffen door het verlies van de Maine. Terwijl dit scnip, dat op 't o ogen blik geen belangrijke factor van de vloot zou uitmaken, in de haven van Havanna lag, zonk het snel tengevolge van eene hevige, onverklaarbare ontpu mag. In den eersten tgd twijfelde geen Amerikaan er aan of deze ontploffing was het gevolg van een verraderlij ? ken Spaanschen aanval. Dadelijk na het onheil werd het wrak door duiders onderzocht om na te gaan of de scheepswanden naar buiten of naar binnen gebogen waren, wat respec tievelijk wijzen zou op een ontploffing binnen of buiten het schip. Ia het eerste geval dacht niemand meer aan verraad, in het laatste geval echter we'. De duikers constateerden dat over een afstand van ongeveer 25 Meter het dek en de zijwanden der Maine totaal vernietigd waren; alteen de dubbele bodem wa;, hoewel zeer beschadigd en verbogen, vrijwel op zijn plaats gebleven. Deze bodem liet nog zien dat de platen naar boven, en naar bin nen gebogen waren en dat een deel van de kiel ongeveer 11 Meter hooger geduwd was dan wanneer het schip onbeschadigd ge zonken waf. Hieruit maakte men op dat de Maine gezonken waa door de ontploffing van een onderzeesche mijn, die de gedeeltelijke koloniën. Terwijl Frankrijk, zijn Aziatische protectoraten niet meegerekend, een onme telijk Afrikaanech déboncbéheeft, en En ge and, dat van koloniën letterlij k o verkropt is, in dit Afrika een strook lands bezit, zich uitstrekkend bijna ononderoroken vanAlexandriëtot Kaapstad toe, moeten de Duitsehers zich vergenoegen met drie weinig opleverende gebieden, ver van elkaar... en met nog 't een en ander, zooals de stad Kiaotejau in China. Het is dus wel te begrijpen, dat de Duitschers met leedeoogen zagen hoe,onder't schild van de enfenle met Engeland, Frankrijk Marokko greep. Als de Duitschers rumoer maken mag billijkheid^halve niet vergeten: dat zij bjj de internationale rooverü.in verhou ding tot hun beteekenis, maar weinig kregen van dm buit. van een schilder met veifijnden geest als Bosch Reitz. Maar hij moge zich er nog op verdiepen l Want om een toets te vinden voor het gehalte van wat hij nn gaf, mag gewezen worden op zijn banale schildering van een fontein. En om een fontein te pchilderen, de schoonheid te geven van den fier opstij genden en weelderig uitsterrelenden waterstraal, dat zou wel zijn ideaal moeten zijn; W, STBBNIIOPF. ontploffing van een of meer der ammunitiemagazijnen tengevolge had. In de volgende jaren is het wrak steeds dieper geionken totdat ten slotte besloten werd het wrak te lichten, eensdeels om de haven te ruimen, anderdeels om de lijken te bergen, ma * r ook zeker en stellig om uit te manen of werkelijk de duikers gelijk hadden. Het veel geld kos tende plan is nn, nadat de Maine dertien jaar gerust heeft, uitgevoerd, maar het resul taat is voorloopig nihil, wat de opsporing der ramp-oorzaak betre/r. Da berging geschiedde als volgt: het wrak lag oorspronkelijk in 12 meter water, maar de modderbodem is in dien tijd door de getij-stroomen bijna twee meter gestegen, terwijl het wrak ongeveer 12 meter in den modder is ingezonken. Om bet wrak heen werd een caisson gebouwd bestaande uit twintig stalen cylinders, ieder ongeveer 16 meter in middelljjo, in een ellips gerang schikt. Daar de bodem der Maine een twintig tal meters onder het zee-oppervlak ligt, moest dese caisson de druk weerstaan van 10 meter water en 10 meter modder, voordat het wrak geheel bloot lag. Dat was het oorspronkelijke plan, maar zooals wij zien zullen, is dit opge geven door de onvoldoende stevigheid van de caisson. Elke cyünder werd als aparte eenheid gebouwd; er was zelfs een tusecherruimte van een paar decimeter gelaten tns schen de cylinders onderling. Deze tusscbenruimte werd later aangevuld, van buiten door een cylindersegment en van binien door houtwerk. Elke cylinder bestaat uit 150 rechte, in elkaar grijpende stalen staven, ieder een vijf en twintigtal meter lang. Deze staven zijn echter zonder voldoende stijgerwerk ge beid en zelfs werd er niet voor gerorgd dat de staven precies loodrecht stonden. Het gevolg van deze slordigheid was, dat de top Fig. 1. HET MAINE"-WRAK MBT EEN DEBL DEB CAISSON. De caisson bestaat uit een ellips van twintig cylinder t, ieder uit 150 stalen staven opgebouwd en gevuld met bagger. Door de onvoldoend» constructie beginnen, deze cylinders zeer sterk af te wijken onder invloed van den waterdruk. JJ.fl wrak zelf vertoont voor de mast de omgetlagen brug en dekken. De watervlakte ?oör het wrak verbergt den diep verzonken dubbelen bodem, die overgebleven is van het in de lucht getprongen gedeelte; deze bodem is vermoedelijk gefael onbereikbaar, en daardoor ook de oplossing der ontploffing s-vraag. HöUaitteiBrl2isclieliist,ii I. Bergen op Zoon is een plaats niet (onder reputatie in ons volkslied; de st»d hield ziek vroom. Maar voor de aitingen der kunst behoort ijj tot de binnenlanden van Hollandsch Afrika. EB daarom heeft deze tentoonstelling ten rente ietg van het openen der binnenlanden," nu niet voor den commerc elen kant van het leven maar voor dien der scnoonaeid. Of deze poging slagen zal? Het ia te hopen, hoewel niet te verwachten. Want dete kleinste en zelfs grootere steden van de Zeven en Ei f provincieën, zjjn slnimerenden, zoo ze niet gewekt worden en geïatellectualiseerd tevens door een Akaïemie. Het leven heeft er wellicht zeekre goedmoe dige behaagljjkheld, maar het heeft niets van den spitsrankenden of breedmakenden Hartstocht in de groote Steden;.het leven is aan den zijkant van hel landelijke, maar mist daarvan net wezen en net heeft niets van de scherpe kracht die ziek in de steden concentreert; het leven heeft noch de Zin van den Akker noch de Elektrische Maan van de Stad over de late Volks-volten. Het is in die steden misschien wel eens lauw van 't ontroerende, maar nooit helle-heet of ijs-kil, zoodanig dat er geschreeuwd wordt of dat iets zich kristalliseert, dat tot blijvend beeld voor allen is. Een ding leeft er mis schien en wordt wellicht er door-rijp: de Sloome Haat en 't echuwlyk kwaadspreken. Het is das de vraag of in deze trage atmospheer waar weinig zich rept in de richting der kunst, n stoot van enklen voldoende zal zijn om voldoende belangstelling te kweeken.... Ten tweede is deze tentoonstelling een ver werkelijking van iets wat ik al lang wencchte. Het is het tegenoverelkaar stellen van het werk van twee naties, zoo vol invloed op malkander, dat dit eens te zamen laten zien van zelve Ijjkt te spreken. Deze tentoonstelling vertoont Holland ich en Belgisch werk. Niet op de juiste wjjze, maar de fout ligt gedeeltelijk maar bij de organisatie. Het grootste deel der onmogelijkheid ligt in de plaats die Bergen op Zoom beeft in ons geestelijk leven. Het trekt de goede schilders niet er ten toon te stellen, behalve wanneer ze daartoe aangezocht worden; het is geen stad waar ze verwachten met den jnisten blik geschouwd te worder. Bergen is voor hen geen plaat j waar ze gaarne te hoop loopen, en het is geen centrum van allerlei wegen. Vandaar dat het goede doel hier niet is her» ik t noch in het hart getroffen van zyn roos. Een onzer groote steden moest dit voorbeeld volgen en in het groot doen, wat hier beproefd werd in het klein. Ik meen met in het groot" niet in getal maar in hoedanigheid. Tjjdgenooten: Hollanders en Belgen moesten tegenover elzander gesteld worden ter aemulatie in de schoonheid. Van beide moesten de sterke werken te zien gegeven zyn en kritiek zou gras-duinen. Want haar werk ia vergelijken en haar belang is haar grootheid ten op dchte der andere meeningen, der andere kritieken. Ds kritiek zon zich schrap zetten, en guir landes van meeningen kannen hangen voor haar immer open deur. Hier, ten opzichte van deze tentoonstelling, is de richting te prijzen, niet het bereikte... II. Is deze tentoonstelling zwakker dan de van de cyliider eerder een complete cirkel was dan de bodem, die in sommige gevallen 60 c.M. spreidde. Vandaar dat de stevigheid zeer sterk verminderde. Zoodra de cylinders gereed waren, werden zij gevuld met opgedregden grond, om te beletten dat de water druk de cylinders in elkaar perste, en ook om lekken te voorkomen. Toch is de stevig heid juist daar waar de waterdruk het grootste is, n.l. bij de cylinderbasis hoogst bedenke lijk. Toen de caisson gereed was, werd het water weggepompt tot het 5 meter onder het zee-oppervlak stond. Toen ging men de cylin ders inepecteeren en het bleek dat zij in beweging waren gekomen en naar binnen gedrukt werden. Duiker-onderzoek bracht de fouten aan bet licht; dadelijk werd het water weer gedeeltelijk toegelaten om de druk te verminderen, terwijl de caisson ver sterkt werd door een 75000 ton rotsblokken binnen tegen den caisson-wand te storten. De ie massa zonk in den modder en deed deze natuurlijk ryzen, zoodat het wrak nu in ruim 13 meter modder ligt. En het ergste is, dat de cylinderbe weging niet volledig er door gestopt is; voor dies tgd verschoven zij bijna 4 cM. per etmaal, nu nog bijna 1.5 cM.; vele wijken reeds meer dan een meter van de loodlyn af, naar binnen toe. Bovendien is de gestorte rotsmaesa zoo groot dat zij tegen boeg- en achtersteven van het actrip aanligt; vermoedelijk moet 't storten voortgezet worden, en om nu te beletten dat het wrak gedeeltelijk onder deze masea bedekt raakt, moeten stalen platen de rotemassa van het wrak afhouden. Eigenlijk steunt de caisson dan tegen het wrak zelf! Terwijl het werk eerst ? 2,500.000 zon kosten, is de waarschijnlijkheid groot dat deze som ver dubbeld zal worden eer 't afgeloopen ie. Ean schitterend succes voor de ingenieurs is dit werk dus niet, vooral omdat erdoor het doel allicht onbereikbaar is, uit te maken wat de ontploffings-oorzaak is. Voor zoover het wrak reeds bereikbaar is, is reeds gebleken dat er een vrij groote verandering gekomen is sinds het eerste duiker-onderzoek. Afgaande op de photo's die van het werk in zijn tegenwoordigen toestand gemaakt zijn, is er een absoluut leege ruimte tnsschen de zwaar beschadigde, maar goed zichtbare boeg en het bijna intact gebleven verdere scheepegedeelte. Deze ruimte heeft oorspronkelijk de bovenbe schreven dubbele bodem bevat, die eigenlijk de oplossing van het raadsel moest brengen. tfaar vermoedelijk is deze dubbele bodem nog veel dieper weggezonken dan de rest van het wrak. Misschien heeft het groo'e gewicht van den bodem deze omlaaggebaald tot den vasten ha ven-ondergrond, dus een twintigtal meter onder het zee-niveau. Men heeft in de open plek gepeild maar nietofficieel is bekend dat er geen spoor van den scheepsbodem te voelen is! Het ophalen en onderzoeken ervan wordt dus een onover komelijke moeilijkheid. Opmerkelijk is dat, indien men alle moge lijke oorzaken nagaat, die de ontploffing ver oorzaakt kunnen hebben, geen ervan zonder zeer ernstige tegen-argumenten eraf komt. Het ongemerkt leggen van mijoen is bijna onmogelijk geweest; met torpedo's bleken de Spanjaarden tijdens de oorlog heel slecht (L'niustratim). Oezicht op het Duitsche oorlogschip Berlin", van de tinnen uit der onde Marokkaansche vesting te Agadir. IIIMIlmMIIIMHIIIMimiMlIIIIIHtl IIIMIIIIIIIIIMIIUHIIIIIIIIIItlllllllllflIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIII» meeste tentoonstellingen van 't werk door le den der kunstgenootschappen gemaakt 7 Ze is dat niet; alleen is ze armer gehangen; alleen mistde zaal,waar uitgestald wordt, d-»sumptno siteit van Pnlchri en Arti. Er zijn ook hier een aantal werken zonder n verdienste.zoo als overal eldeis, in wien niets is, zelfs niet een eenigszins voldoend werkmanschap. 6e krijgt langzamerhand de gemakkelijke gewoonte deze niet te zien. Een andere vraag die te stellen is: wat beheer echte de keuze der werken ? De schilder dien ik bezig vond met het ophangen der weiken zei me, misschien verrast dat hu me daar vond, dat hu alleen er was juist als echikker der schilderijen langs den wand, en dat een ander Hollandsch schilder dien ik toen hoorde dat er was, even eens in die kwaliteit zich daar bevond. Deze t vee hadden dus er niets mee te maken, maar welke richtsnoer leidde welk comité? Het is me bij het bezoek niet duidelijk geworden... Er ia niet genoeg karakter in de keuze; er overweg te kunnen; zelfontbranding ran het kruit is onwaarschijnlijk door bet type bus kruit dat de Maine. aan boord had; heel misschien is een betrekkelijk kleine vocrraid roekeloos buskruit de schuldige geweest. Op een der afbeeldingenis de caisson gedeel telijk zichtbaar, met het wrak in het midden ervar. De gevulde cylinders zijn duidelijk te zien. Op de andere af beelding is de Maine af gebeeld, zooals zij ca derden jaar, met zee pokken bedekt, uit de zee herrijst. Men ziet hier de achtersteven, die vrijwel onbeschadigd ia. Rechts achter de mast ligt als een zwarte massa een deel van het voordek dat omhoog en achterover gebogen werd zoodat de onder zijde boven kwam. Achter deze massa, maar op de afbeelding onzichtbaar, ligt de leege ruimte" waar de ontploffing plaats vond; en er is niet voldoende kantigheii in de kriti seering geweest. 6e vindt in Berger op Zoom : Van Lxzzy Ansingh een schets van een mei-je in het grijs en geel gekleed. Het is niets meer dan een schets waarvan de klenrsamenstelling niet zonder bekoring ia. maar waar in het geheel de losheid en de humor nog niet aanwezig zjjn, die baar typeeren. Floris Arntzenins en Nicolaas Bastert zijn er met werken die 'k al besprak of die geen aanleiding zijn tot een nieuwe beoordeeling. Bastert is een schilder van frisecbe klenr; soms van een vrij foreche studie, soms van een groot leeg schilderij. Zijn font is dikwijls: te kort aan intensiteit, weinig geestelijke". Beahckj is een, die, naar wat een tijd lang het symbolisme heette, neigt; zijn land schappen zgn gedramatiseerd met de menschelijke gevoelens: de Herder en de Zons ondergang, en de Herder en de Sterren zijn daarvan voorbeelden, die niet tot de daarop volgt de reat van de boeg. Vanaf midecheeps tot den achtersteven is het schip zoo gaaf dat het als geheel gemakkelijk vlottend kan gemaakt worden, om het daarna in volzee te laten zinken. De voorsteven is zoo beschadigd, geheel binnenste buiten gekeerd, dat alleen het volgenta ermee aan te vangen is: met bsbulp van acetyleen-zuurstof-vlammen wordt het in stukken gesneden en bij brokken op geruimd Da gavonden overblijfselen der 09manning worden naar Amerika teruggevoerd. Het blijft echter jammer, dat door onvol doende zorg, de uitvoering van het werk niet mogelijk maakt de geheele qneatie op af doende wij se uit de wereld te helpen. P. VAN OLST. Fig. 2. HET WBAK VAN DE MAINE. Deze photo is opgenomen vanaf de caisson, en doet zien hoe de achtersteven en het midden van het eckip nog gaaf zijn, maar in de dertien jaren dat het bedolven lag, geheel bedekt wtrden met zeepokken, enz. De naam Maine" is onderaan de photo, op den achtersteven te onderscheiden. Rechts van de mast ziet men de, door de ontploffing teiuggtbogen brug en dekken. Daarachter ligt, hier niet zichtbaar, het totaal vernielde deel, onder het watervlak uit fig. 1.