De Groene Amsterdammer

Historisch Archief 1877-1940

Alle jaargangen 1911 10 december pagina 2

10 december 1911 – pagina 2

Dit is een ingescande tekst.

DE A M S T £ R B A MM E'E WEEKBLAD -V O O R S E D E R L A ST D. No. 1798 (aan.T3ochwaren zn nog wét huiverig en wilden voómefBt aleobts drie «holen vanket noodige kook- en eetgereedechap voorzien. Den «toet aan deze nuttige aak f af MMS Mabel Kjttredg»^ een nobele vrouw, die nds jaren «eer f vert voor betere voeding voor en tevens beter, huishoudelijk onder richt, aan de volksklasse. Zy heeft o.a. de Practical hpusekeeping eentres" ingericht en modelwoningen (model flats) laten bouwen. Twee danes hielpen haar b\j de «ohoolvoading Met haar drieën vormen «ühet New-York School Lunch Qommittee". Miss Eittredge ging by haar plan, om arme New-Yorfcer schoolkinderen «en goed warm vroegmaal ta geyen, fan het idee uit, dat vele kinderen zulk een maaltijd over H «Igemeea niet krijger?, oméat de onder* te arm zijn, of, omdat de moeder afwezig Is of niet den tijd er voor nemen kan om een dergelijk maal te bereiden; dat echter ook die kinderen wien de ouders Iotürers geven, «meldereeenvroegasMn,datgeM hoogstwaarschijnlijk ?wt gebruikten, dat zy er b.v. «f koffie of alcohol roor kochten of em«edeeUe van het geld voor snoeperijen U plaats v«« voer -werkelijke voedings?tröen gëinvikteD. Een -warm vroegmaal (taMheen) U echter voor <He kinderen bijna even wmtbeerlgk «Is voor volwassenen. Miasohien ligt het aan bet klimaat te NewY«rk, Jat men met n warmen maaltijd, het middageten, dat gewoonlijk om 6 uur 'B avonds genoten wordt, niet tevreden is, maar nog een warmen maaltijd, op het midden van den dag, gebruikt. fiet is b.v. wel teekenend, dat Italianen, die i* ian laderland aan «en bescheiden maaltyd. meest uit plantaardig voedsel bestaand, gewoon waren, zoodra zij den AmrilMBsehen bodem betreden hebben, kraoktige, voocai uit vleeseh en eieren taBtarad Toedeel, aoodig hebben. Tomrooor eenige jaren totde sohooloommiEsie te New- York meermalen het verzoek ge richt weed den kindereneen kosteloos warm tmede, oatbyt te geven, werd dit verzoek afge-wesaD, «it overweging, dat het volgens de bestaande wetten niet op den weg der Gemeente lag, voor de voeding van een gedeelte der bevolking te zorgen, als deze er niet om gevraagd .had. Ook voerde men, en met recht, tegen het verzoek aan, dat men er toe overgaande, de araenbevolking nog grooter zou maken, en de armen zedelijk HOK dieper zou doen zinken. Taan richtte Mi$s Kittredge tot de schoolautoriieiten het verzoek haar toe te staan in een- bepaald aangewezen schoolgebouw een proef te nemen. Het verzoek vond gehoor. Zy koos voor de uitvoering van haar plan de 51e school die in de westelijke 44e straat tnuchen de 10e en lle Avenue gelegen i». Hier had men reads een kleine keuken, waarin dagelijks een warm tweede ontbijt voor de onderwijzers en onderwijzeressen werd bereid. Ook had het gebouween hall, diégroot genoeg was om tweehonderd kin deren te doen plaats nemen. In deze school ontvingen tweeduizend kinderen van allerlei stand «?derwijg. Hun werd «u bekend ge maakt, dat zij 's middags een warm tweede uitbijt konden krygen, waarvoor zy'tusschen 73* n 12)4 cent zouden moeten betalen. Miss Kittredge hield rekening met het wantr«nw«B, <iat in zulke gevallen zoo dikwijls gekoesterd wordt, «n met de neiging der kinderen om over 't algemeen hun geld liever voor iets onnut9 als zij daarbij maar niet nagegaan worden, uit te geven dan voor 'een goed maal, als dit in een school gebouw aangeboden wordt. Toch vond de nieuwe sohoolkeuken ingang. De heerlijke geur van heete soep moest op de magen van vele kinderen een bijzondere aantrek kingskracht uitoefenen! En hoewel het aantal kinderen dat aan den maaltijd deelnam, eerst slechts ongeveer honderd bedroeg, groeide dit spoedig tot tweehonderd aan- Later is gebleken dat het eigenlijk geen doel had, drie verschillende goede maaltijden voor 7^, 10, of 12% cent te gaven. Men richtte in het vervolg slechts an doch uitstekend bereid maal aan, dat dagelijks wisselde, «n liet er 10 cent voor betalen. Ook moest men met den smaak der kinderen van verschillende nationaliteit eèiügBcins rekening houden, daar de kinderen zeker weggebleven zouden zijn, als men hun iets voedzaams had voorgezet, dat hun smaak niet bevredigde. Zoo werd in deze sobeol, die. grootendeels door lersche kin deren bezocht wordt, dikwijls gerste-, rijst-, erwtei- en mosselensoep (clam chowder) meteenige broodjes opgedischt. Een anderen kear weer vleesch, brood, aardappels en een kop heete chocolade. Yoor de kinderen iiiMiii»iiiiHiiiiiiilniiiiiiiiliniiiuiiimHiiiiiiiiNiiiiiiiii IIIIIIMHIII EEN HUISVADER DOOR CHRISTISE HOEKSTRA. v. In de kombuis begonnen Mrs. van Boeeken en haar nicht borden te wasasn. Een tijd lang werd niets gehoord dan het rinkelen en neerzetten van breekgoed en 't spoelen van water. Eindelik zei Tante Grieta: Dolly, het jouw man vandaag veur jou KWSkrijfT" Nee, Anntie," klonk het, maar ik het'n brief van Uncle Paul gekrij; hij'sluur acht sblllinfB voor Bobbie's (aaar oudste zoon) veïjwrdag." Ja," zei Anntie beleefd. En nou het ik wat linte en kant en 'n mooi «tuk zij gekoop op 'n groot sale", voor net 'a paar shüngs,"- hernam Mrs. Emmerice op haar gemaakt-lieve, door-denens-pratende manier. Net nou sal ik Bobbie stnur om waterlemoene te koop." Wil ju daar komfijt van kook?" vroeg Mrs. van Boecken ernstig. Ja, Anntie. Dis toch al te zwaar om sonder iets lekkers te lewe. 'n Mens moet 'n Wetje snoep, partijkeer." Anntie antwoordde niet. Op dat ogenblik kwam Nita binnengetrippeld en riep opgewonden, Kijk bietjie, M», wat Dolly voor Bobbie gekoop hèt, Ma!" en zij liet een aardig trommeltje met lekkers . Ja, mijn kind," antwoordde haar moeder kalm. Bobbie het dit lekker. Oas het nie geld veor sukke dingen nie." van alle nationaliteiten is macaroni of tomatensoep «en lekkernij. Ook werden Jum som booMn, griesmeel- en rijatepuddïng met melk voorgezet. Voor de 21e school, in «en ander stads gedeelte gelegen, die later voor de schoolvoeding werd gebruikt en door vele Italiaansohe kinderen wordt bezocht, luidde het menu van den dag weer anders. Hier werd dikwijls aardapjselsoep met brood, linzenof spliterwtensoep gegeven, ook wel het geliefkoosd lUliaaasch gerookt mmettra (een dikke soep, samengesteld uit allerlei groenten, macaroni of rijst en kaas). Of ook wel: Ltmaboonen en macaroni, rijst; met kaas of tomatensauf, en erwten en boonen met pas'ei (uit visch en vleesch vervaardigd) die op het brood gesmeerd wordt. Kan een kind iets meer besteden, dan kan het voor een halven stuiver eenige koekjes en een paar pruimen, wat gember enz. verkrijgen. Al de gerechten- zijn voedzaam, maar zij bevredigen, den smaak der kin deren ook. Vóór dat de school aangaa+, worden op het schoolplein geelkoperen plaatjes voor 7X cent verkocht. Voor zulk een plaatje kan het kind op denzelfden dag een warm maal bekomen. Kinderen die het hoog noodig, maar geen geld hebben om het te betalen, ontvangen een plaatje van hun onderwijzer of onderwijzeres maar de andere kinderen bemerken hiervan niets. Het geld voor die arme kinderen kemt uit de armenkai. De kinderen zelf weten niet wie van hen betaald heeft of het maal gratis krijgt. Om 9 n«r wordt de kookster medegedeeld op hoeveel kinderen tij moet rekenen. Daar door wordt vermeden, dat voor te veel of te weinig kinderen gekookt wordt, wat met het oog op den billijken Wijs van den maaltijd van zeer veel gewicht is. Gebleken ie, dat een kookster best voor tweehonderd kinderen een maal kan bereiden, Precies om 12 unr wordt een groote soepketel als dien dag soep pp het menu staat in de hall gebracht en op een tafel gezet, waarop borden en lepels reeds klaar staan. Daarop begint de verdeelug der soep onder de tweehonderd kinderen. De oudste jongens, met wit schart en muts uitgedost, mogen hierbij helpen en zijn wat trotsch op de hun verleende onder scheiding. De eene schept de soep op de borden, en een andere, die witte katoenen handschoenen aangetrokken heeft, geeft ie ie r kind twee broodjes uit eene korf. De kinderen komen in lange rij ordelijk aangetreden, ontvangen hun portie en kiezen een plaats aan de lange tafels, welke uit planken met schragen bes t aar, en eten staande hun maal op. Is het bord leeg, dan geven zij het aan den jongen, die voor het ophalen van bordeu en lepels is aangewezen. Da geheele geschie denis duurt slechts 25 minuten. Dan is de hall weer door de kinderen ontruimd. Enkele meisje» houden zich echter nog bezig met het afwasschen van het gebrtrkte eetgerei en brengen de hall weer op orde. Zij ont vangen voor haar moeite een koperen plaatje voor den maaltijd vanden volgenden dag. Nauwkeurig wordt er op toegezien, dat zelfs als zeer kleine kinderen aan den maaltijd deelnemen, de zaal niet bemorst wordt. Misschien kan een enkele maal een ongeluk j a met de soep gebeuren, maar broodKrii-inreis vindt men, na afloop van den maaltijd, nergens. De onkosten dezer schoolvoeding waren voor de gemeentekas tot een minimum beperkt gebleven: slechts had züvoor het verschaffen van water en gas te zorgen. Het systeem van Miss Kittredge is proefhoudend gebleken, en werd door de gemeen telijke schoolautoriteiten aanvaard. Thans is voor de inrichting op die scholen te zamen 600 dollar uitgetrokken. Nu zullen ook tafels, kookgereedschap, schotels, borden, lepels enz. voor die scholen aangeschaft worden: het bereiden van het eten en het toezien bij het maal wordt gratis verricht. De kosten van den maaltyd moeten door de kinderen zelf gedragen worden. Tot nu toe is er wel een gering dtficit geweest, dat door de gemeentekas ook gedekt werd. Oorspronkelijk moest op het maal van ieder kind een halven stuiver bijgelegd worden in den laatsten tijd slechts nog n cent, daar de ondervinding een nog gosdkoopere en doelmatiger inrichting mo gelijk gemaakt heeft. In hei schooljaar 1909/1910 werden in de twee bovengenoemde scholen door de kin deren te zamen 1462 dollars voor het warme tweede ontbijt betaald, terwijl van de kin deren die nog een peer, wat gember e. d. In stilte werkten de beide vrouwen nu voort. Toen ze mat hun arbeid gereed waren, natv. Mrs. Enmerice flink de hele stapel border, en bracht ze E»;iu dragend, naar de provisiekamer en zal, terugkomend, zoet sappig tegen hsar tante, Nou is ons al weer klaar, 'n Mens werk toch gauw en lekker als jy 'n maat het, céh, Auntie?" Ik moet nog koffie'brand en karn", zei Mrs. van B3ecken zuchtend. Ik is toch so jammer, ven r Anntie, dat Aantie so sonder meid moet sukkel," was het politieke en ontwijkende antwoord, en Dolly giog naar Laar kamer. VI. Om vier uur werd er gescheld en kleine Nita met haar grote biuine kykers haar moeder aanziende en «p lieve kindermanier baar woordjes lang uitrekkend en haar stemmetje aan 't eind van een zin in de hoogte latende gaan, kwam zeggen, Ma, hier is mense, ma l" M\j hartlam, jij sien jouw Ma karn; maar loop eévoor Lucie, By moet solacck met die mense geaelskap voer. Het jy hullie in die sitkamer gebreng, Nita?" Ja, ma." lij is toch Ma b'n hart!" zei Mrs. van Boeckec, trok het lieve, kleine ding naar zich toe en kuste haar. Het kind wilde wegvliegen; maar haar moeder riep. Nita, Xita!!' en zachter, ,,"éveur my watter mense is dit?" Ma, dis Mrs. du Toit en Annie, ma." O! Nee maar dan sal ik fluks karn. Se maar gauw-gauw venr L-icie, mij skapie," en Nita gin?. Lucie zuchtte toen ze haar zusje's bood schap ontving en mompelde. Al weer kuiermense ! Wanneer sal ik nog er bij kochten, 366 dollars ontvangen werd. Te zamen een bedrag van 1828 dollar voor de twee scholen, terwijl de uitgaven 2253 dollars bedroegen. De schoolautoriteiten namen des te liever het besluit om de school voeding een officieel stempel te geven, omdat op grond van het besproken systeem de lichamelijke gesteld heid der kinderen, die aan de schoolvoeding hadden deelgenomen, veel beter werd. De gemeentelijke gezondheids-commiss:e liet alle kinderen der beide scholen vóór den aanvang der jaarlijksche schoolvoeding op onvoldoende voeding onderzoeken. De kinderen die thuis te weinig voedsel kregen, werden in twee afdeelingen verdeeld. In de eene afdeeling kwamen de kinderen die een warm maal gedurende een tijdruimte yan langer dan n maand hadden genoten, in de tweede: de kinderen die in 't geheel geen tweede ontbijt ia de school gekregen hadden. Nu werden de kinderen van de twee afdeelingen bij tusscheopoozen gewogen. De uitkomst was, dat de gemiddelde ge wichtstoename gedurende een tijd van drie maanden voor de kinderen, die een warm maal in de school bekwamen iets meer dan tien pond bedroeg, terwijl die der overige kinderen iets meet dan drie pond was. De proef der school voeling is te New-York ongetwijfeld geslaagd, en het systeem zal hoogstwaarschijnlijk reeds spoedig op vele scholen worden doorgevoerd. ' R'd a m. Mr. M. C. NIJLAND. HiiiiiiiiiiiiiliijiiiiiiiiiiiMiiiliiiniiiiiiifliiilifiuili Naar het weekblad De Kunst heeft meegedeel^ zijn binnen een vrij kort tijds bestek vier schilders van de jonge richting, Leo Gestel, Van der Hem, J-an Sluyters en Van "Wijngaerdt door Arti et Amigitiaesil» stemhebbend lid niet toegelaten,.w'a^t door, overmacht der .zwarte booneii'*,!^9djraiillotferd. '?T! Waren dit nu schilders, die aile vier zonder uitzondering behalve modern ook onbekwaam moesten heeter, wij zouden waarlijk geen aanleiding vinden deze stem ming" der Arti-leden aan eritiek te onder werpen. Het is echter voor geen tegenspraak vatbaar, dat in den boezem van het roem ruchte Amsterdamsche genootschap allerlei schilderende parsonen worden welkom geheeten en er sedert jaren tronen, die veel minder dan deze vier beteekenen", óók in de oogen van tijd- en zelfs soci teitgen ooten. Waar dit nu zoo is, bekend is, om zoo te zeggen in confesso is, vraagt men zich af: hebben de heeren Arti-leden 1°recht uit hun kunstinstelling kunstenaars, omdat zij jonge-kunstenaars zijn, te weren, 2 gelii k aldus te doen? Laat ons deze zaak wat uitvoeriger be handelen, want (zooals straks blijken zal) handelen wij eigenlijk niet over Arti alleen. Hun recht das: Arti et Amicitiae is wat de wet noemt een zedelijk lichaam". Deze naar ouden stijl z.g. Maatschappij" is er geenszins een met winst tot (... oorspronkelijk!) hoofddoel. Z\j is eene instelling", heeft in de eerste plaats een ideëele strekking. Zij is daarom volstrekt niet het eigendom van een aantal persoden; en haar bestuur noch zelfs hare voltallige vergadering kan zeggen wezenlijk de instelling te bezitten of haar uit te maken. De instelling bestaat n.l. uit een op zichzelf levend niet-materieel doel: dergelijk doel" vindt men daarom steeds omschreven in de statuten van ieder dusdanig lichaam. Wij hebben de statuten van Arti ge raadpleegd. Wij wilden nl. nagaan, of in deze Statuten door de stichters soms de bevordering van een bijzondere kunstop vatting of school beoogd was (men kan nooit weten !), waardoor dan misschien een uitsluiting van alle modernen" kon worden gerechtvaardigd. Wij lazen: A.rt. 1. De Maatschappij A.rti et Amicitiae", gevestigd te Amsterdam, stelt zich ten doel : '. Den Bloei der Beeldende Kunsten te bevorderen en den zin daarvoor in 't alge meen te ontwikkelen. 2. Da zooveel mogelijke vergrooting van het kapitaal der Stichting Het Fonds voor met mij huiswerk klaar kom," en begaf zich daarop naar de ontvangkamer, onderweg trachtend haar gezicht weer in 'n vriendelike plooi te krijgen. Mre. du oit, een grove, vette Boerevrouw, stijf en onbsvallig gekleed, was in een aimstoel gebakt en overzag van daar uit de kamer met kritiese blik. Haar dochter was een luchtig, los schep seltje, gehuld in 'n rose japonnetje, dat haar alleraardigst stond. Haar mondje was altijd klaar voor babbelen, lachen, kussen en c'aokolaarêjea knabbelen. De oudste dochter das huizes val nu binnen gekomen, en kuste haar beide bezoeksters, vroeg naar hun gezondheid en hoorde Mrg. du Toit aan, die de deugden van haar makke schoonzoon niet genoeg kon bezingen ; hij deed alles wat sijn vrouw hem vroeg, ging nooit zonder haar ergens naar top, had zijn vroegere vrienden vaarwel gezegd, rookte niet, stoni 'a Zondagsmorgens 't eerste op en kooste 't middageten. Toen haar moeder haar onderwerp droog en zich zelf dorstig gepraat had, begon Annie vertronwelik te vertellen van haar kleine flirtations. Na enige tijd trad Tante Grieta binner», met haar voorschoot nog haar gezicht en handen afvegend ea kuste haar bezoekster». Er werd gescheld en 'n kapitein van 't leger des Heils, de Koek genaamd, kwam even de vrouw das huizes spreker. Mre. van Boeckeu," zo begon hij al spoedig, ik kom vra of u een koek wil bak voor een bazaar.1' Wel, Mr. de Koek," antwoordde Tante Grieta glimlachend, ik is maar banje besig, die heel dag. U weet, ik het nie meid nie, so tukkel ik rechtig banje. En ons is maar arm. ..." Ach," antwoordde de heilsoldaa^, voor 'n goeie saaV, «oor 'n werk van die Heere is daar toch wel alt ij l 'n bietjie geld en 'n bietjie tijd." Weduwen en Weeeen van Kunstenaars, leden der Maatschappij Arti et Amieitiae". 3. De verbroedering der Kunstenaars" (Dit laatste klinkt op 't oogenblik heel aardig). Men ziet dus hoe in het 1°" is aangeduid het ideëel doel der Instelling. Dit is: de bloei der Beeldende Kunsten" (dus zoo algemeen mogelijk en voor alle perioden gezegd) te bevorderen. Er staat nog bij': en den zin daarvoor in 't algemeen te ontwikkelen". Het kon werkelijk niet algemeener! Het doel van Arti blijkt te zijn: niet de school", de richting", want die zijn niet algemeen en zij zijn bijzonder sterfelijk, maar de niet-stervende, de levende, d.w.z. de telkens herboren wor dende Kunst. Dat haar doel niet een of andere school" is getuigt trouwens reeds het feit (dit mag hier wel gereleveerd), dat Arti op 't oogenblik beheerd wordt door de volgelingen eener richting, welke aan de kunstinzichten der stichters (1839!) diametraal tegenovergesteld is. Door modernen" omdat zij modern zijn te weren treden de stemhebbende leden van Arti dus buiten hunne statuten. Hebben de tweede vraag de heeren met aldus te doen g e l ij k P Wie zal dit uitmaken ? Men kan het verkieselijk achten in eigen verstarring en achterlijkheid ten onder te gaan, en men kan zich door ontvankelijkheid voor wat jong is een langer en wijzer leven ver zekeren. De instellingen, die met hun tijd niet meegingen, hadden nog wel eens een langdurigen ouden dag. Maar als men b.v. be denkt hoe De Gids (op haar wijze natuur lijk ook iets meer dan een onderneming", op haar wijze natuurlijk een instelling") een reeds bijna verloren prestige bijna ge heel heeft weten op te halen door het.... niet-deballoteeren van jonge talenten, maar door integendeel (soms zelfs op den blinden tast!) binnen te halen wat jeugd en dus toekomst had, dan is men geneigd de ouderwetschigheid van de instelling op het Rokin een, oogenblikkelijk misschien wel winstgevend, maar op den duur tooh duur" avontuur te noemen. Binnenkort zullen de autoriteiten eindelijk kulturell aufgeklart Arti et Amicitiae niet meer als de vertegenwoor digster der Amsterdamsche Beeldende kunstetaars kunnen beschouwen, zooals zij het trouwens sedert lang niet meer behoorden te doen. Vanwaar onze uitvoerigheid in deze zaak van een deballotage, op zichzelve zeker niet van exorbitant gewicht. Wij konden hier weer den vinger leggen op een hebbe lijkheid van besturen en meerderheden waaraan de zorg van een instelling is toe vertrouwd, om, in plaats van het doel" der instelling, eigen doeletjes na te jagen. In dit geval zagen wij een meerderheid van z.g. kunstenaars, zich sterkend niet door de Kunst maar kunstjes, een veegen schijn reddend, als verwelkende schoonen, door kunst-middeltjes: de meerderheid van Arti, Maar evenzoo handelen talrijke meer derheden, talrijke besturen op ieder gebied in onze samenleving. Men zie maar om zich heen. Hoevele zijn niet de burgemeesters, die meenen dat de gemeente hun toebehoort.... nit ie leerzaal yan Znirere Eeie. i. 1. Het ontwaken der menschelijke natuur is een ontwaken tot nieuwsgierigheid, tot begeerte om iets vreemde gewaar te wordt n; de nieuwsgierigheii is natuurlijke begeerte .naar gewaarwording van het vresmde. 2. De nieuwsgierige is niet wrjp. En wat hij doorleef', beleeft hjj eigenlijk niet Zijn herdenken en nadenken is meer on willekeurige herinnering dan gewilde gedach tenis. 3. De nieuwsgierige iaën-ca is de kinder lijke menscb. 4. De maeate j >ngeren voelen betsr wat ze doorleven, dan de mee;te ouderen het begrijpen. Het gevoel is de onmiddellijkheid ven alle kennis, doch het volmaakte begrip is als volledige ontwikkeldheid zeer zeldzaam. 5. De oudere van dagen zal zich lic b t nog verwonderen, doch moeilijk bewonderen; hij is te verstandig, om nog het gevoel te hebben, dat eene bekende grootheid onge kende oneindigheid openbaart. 6. Da bewondering is nederige verwon dering. En zonder moeite leert met bewoniiitiiiiiiimililimiliMiiimiiiiiii Ja," zei Mrs. dn Toit zalvend, die Heere het in Zijn Dierbaar Woord mos geï, Ver gader u schatten in den Hemel?" Waarop even een vroois zwijgen ontstond. Esn oadachtigmei je, dieindeKaapkolonie was groot geworden en dus Eagela wasopgeroed, kwam de van Boecken's ook nog be> zoeken. Een militante verschijning, uit welks hele wezen de .onderwijzeres' sprak. Na enige tijd werd Lucie gevraagd om te zin gen, The Link Divine". Zg begon, en op aller gezicht was i u wel willende aandacht te leze». De rozen in de tuin en langs de verandahlatten zonden hun zoate geur daor het geopende venster in de zitkamer, die zich vermengde met de reuk der rozen en viooltjes, die gratie 70! gerangschikt waren in slanke vazen en elegante ,bowels', herinneringen aan vroegere weelde. Lucie's lieve stem en Eynpathiek spelen hadden even een vluchtig waas van lichte ontroering gespreid over haar toehoorders.. Lucie, hoe kom speel jij nie 'n biet j e 'n vrolik stmkkie?" vroeg haar moeder. Ons wil nou 'n bie'je jolly voe!." Speei'n walt?, jong," z«i Annie. Haar vriendin sloeg de piano weer aan. A unie tikte met haar voe'j e behagelik de maat op de vloer. De onderwy'zeree, in gedachten verzonken, deed, met haar benige arm gestrekt, haar wijs vinger in de hoogte, hetzelfde. Toen Lucie ophield met spelen, zei Annie ondeugend: A.ls ik so'n lekker waltz hoor, dan voel ik soniar lust om te dans; krij Mr. de Koek ook nie lust nie?" Nee,'' zei die vrome man, ,,'n kind van die Heere dans nie. Dans is 'n groot sond*. Jong mense van di« wereld denk dis maar net 'n plezier; als holle bekeer is, sal hulle dans als 'n striK van die duiwel beskouw." Ik kan nie sien rie dat dans sonde i?," j zei Lucie kalrrj. derinc alleen de jeugdige onontwikkeMheid. 7. Wie vat heeft beleefd, weet wat. En weetgkrighfil heet de tot v«wtandigheid ontwikkelde nieuwsgierigheid, die sfch het vreemde wil eigen maken. 8. De nieuwsgierigheid is de zieligheid van de weetgierigheid, en de weetgierigheid eene verhelderde nieuwsgierigheid; de nieuws gierige aap openbaart het lagere van den weetgierigen menech. 9. Da weetnietkunde, die buiten de waar heid memt te verkeeren en daarmede vrede heeft, is als verkeerdheid van het buiten zichzelf geraakte verstand de verstandige uitzinnigheii zelve. 10. De volmaakt verhelderde en gezui verde nieuwsgierigheid heet wijsgeerigheid. Zy gaat weetgierigheid te buiten, want zij is inkeer tot zichzelf. 11. Niet meer dan nieuwsgierig is de schoonheidszir. Want hu is kijklustig en naar vreemde gehoorstreelingen begeerig zonder weetgierigheid of wijsgeerigheid. 12. De wijsgeerigheid zelve laat zich als nieuwsgierigheid denken, en blykt alsdan wat men noemt theosophisch ; wie sleutels van verborgenheden of geheime leeringen zoekt, openbaart eene kinderlijkheid van wijsbegeerte. 13. De ware verborgenheid is de verborgen of onbegrepen geblevene waarheid, die aan geen ingewijde nog is medegedeeld. 14. Tot bet bedenken en begrijpen der waarheid komt men niet door inwijding; men kan er zich in oefenen. 15. De zoogenoemde theosoof heeft eigenIjjk van Gid zich afgewend. En igne god delijke wijsheid bluft zielige inbeelding.. Zjj wortelt in waanvoorstellingen omtrent zijne ziel. 16. De zoogenoemde theosephie is niet wit zij heet. Zy is onwetenschappelijke psychosophie, ingebeelde zielkunde van lie den, wier verlangen naar «elf kennis in be langstelling voor eigene zieligheid bevangen 17. De wgze is naar nieuws omtrent zqne ziel niet meer begeerig; hjj heelt als eenheid van alles d« waarheid zelve leeren .bedenken. 18. Van waar komen en waarheen gaan wg ? Dat laat zied vertellen, niet vaststellen, en elk vertelsel is e«n sprookje. 19. Zal niet de wijze velen afstooten, wanneer hu de waarheid onomwonden tegt ? Tot het beleven van wij sheidzy n de meesten niet geboren, en lessen in waarheid kunnen niet enkel voorzichtig zyr>. 20. Waar zal hiernamaals ons wezen zich in waarheid bevinden? Waar de waarheid zelve van het wezen zich bevindt l 2L. I) de vrager naar de toskomst zy'ner ziel wvjsgeerig? Of ook slechts weetgierig? Hy vrage zichzelven, of hij meer dan nieuws gierig is. 22. Naar een oord buiten alle natuurlijke oorden vraagt niet de wijsheid. En zy ver langt voor bekrompenheid geen onbekrom pen voortbestaan. 23. Nergens en overal komen wy van daan, en nergens of overal gaan wij heen; reeds de plaats, waar wij ons bevinden, is denkbeeldig. 24. Wie wijs is verlangt van de ware oneindigheid des Geeetes geene eindeloosheid of slechte oneindigheid der siel. 25. De zoogenoemde theosop hie heef! eene gr oote toekomst. Want het verlaten der kerk maakt niet wetenschappelijk, en grenzenloos is het verlangen der velen naar vooruit zichten voor hnnije zieligheid. 26. Voor de matheid der theosophie vrywaart vooralsnog veel stevige onnadenkend heid en soms ook wetenschappelijke ernst, ja, zuiverheid van rede. G. J. P. J. BO OTTO EFPBRTZ, Riise um Afrika. EffartzArchiv, afl. III. G. J. Thieaie, Nymegen. Het reisverhgel van een in hooge mate belang Bekkenden man. Dr. Effertz, de zoon van ten procureur-generaal aan het D sseldorfer Hooggerechtshof, die de actie tegen Lasealle geopend heeft, heeft op zya 16e jaar een reis naar Afrika gemaakt. Dese reis op jeugdigen leeftijd, gezien door het temperament vaa een bijna t'Ojarige, is op amusante, hier en naar wat sterk gekruide, wij se verteld. Het temperament is cholerisch, maar de flitsen van edelmoedigheid en van ironie barsten telkens door dit nerveuze gestel heen en verzachten er de bitterheid of de felie kritiek ie. Dr. Efïsrtz is onder medici hier te lande bekend om enkele belangwekkende theorieën over rassenpathologie, die gepubliceerd zyn o. a. in 'Janna', en waarvoor hij het Materiaal HiiiniiiiiiitiimiiiiiiiHiiMiiMiiiiMiiijitMumLmummmiiiMiinHimmi Hoekom is dans sonde, Mr. de Koek ?" vroeg de onderwijzeres scherp en prikkelend. Haar groene ogen werden hel vanoppositie, de groeven om haar moed trokken zich uit dagend te samen: haar hele houding waa die van 'n strijdlustig haantje. Hoekom dans sonde is ?" vroeg de heilsoldaat. Dans is deur die duiwel uitgevind I Mense, wat dans, dien die duiwel! Hulle k&n nie kindere van de Heere wees nie l" Pura nonsense," zei de schooijuffrouw. Als 'n mens jóag is, moet jy jouiv plezier vat, dit se i's, Dans is & fine act; maar, of ccürse, nie airaal kan dit goed doen nie," eindigde ze beslist. Lneie en innie keken elkaar even aan bij dit laatste gezegde, de hanige onderwijzeres was niet zo'n baas in 't dansen als wel in 't redetwisten. Da oudste dochter des huizes zei ernstig, Ik ken banje rechtig goeie, ja vrome mense wat dans, Mr. de Koefe." Disonoacóatlik," riep haar moeder, vroom! Nee, 'n vroom mens doet dit nie." ,Ja, ik se ook eo,'' sprak Mrs. du Toit. Xou jullie so praat van danc, denk ik aan iets wat in die oorlog gebeure het, waar ik se! f bij was." Wat was datï" vroegen de heilssoldaat,Mrs. van Boecken en haar dochter belangstellend. Annie, die dit verhaal aeker al banje" had moeten horen, keek achteloos 'c raam uit. De onderwijseres klemde de dunne, bloedloze lippen nijdig op elkaar, keek Mrs. du Toit even minachtend aan en staarde toen, met opgetrokken wenkbrauwen en 'a onver schillige uitdrukking op haar gezicht, over het hoofd van de praatzieke vroaw heen, naar een schilderij. Wel, dit was in die ooriog," begon Mrs. du Toit, nu en dan 't effekt van haar verhaal verhogend door theatraal niet ha ir armen te zwaaien en met haar ogen te rollen, en die vrouw,- waar ik j-lie van wil verte!,

De Groene Amsterdammer Historisch Archief 1877–1940

Ga naar groene.nl