Historisch Archief 1877-1940
DE A M S T £ R B A MM E'E WEEKBLAD -V O O R S E D E R L A ST D.
No. 1798
(aan.T3ochwaren zn nog wét huiverig en
wilden voómefBt aleobts drie «holen vanket
noodige kook- en eetgereedechap voorzien.
Den «toet aan deze nuttige aak f af MMS
Mabel Kjttredg»^ een nobele vrouw, die
nds jaren «eer f vert voor betere voeding
voor en tevens beter, huishoudelijk onder
richt, aan de volksklasse. Zy heeft o.a. de
Practical hpusekeeping eentres" ingericht
en modelwoningen (model flats) laten bouwen.
Twee danes hielpen haar b\j de
«ohoolvoading Met haar drieën vormen «ühet
New-York School Lunch Qommittee".
Miss Eittredge ging by haar plan, om
arme New-Yorfcer schoolkinderen «en goed
warm vroegmaal ta geyen, fan het idee
uit, dat vele kinderen zulk een maaltijd
over H «Igemeea niet krijger?, oméat de
onder* te arm zijn, of, omdat de moeder
afwezig Is of niet den tijd er voor nemen
kan om een dergelijk maal te bereiden;
dat echter ook die kinderen wien de ouders
Iotürers geven,
«meldereeenvroegasMn,datgeM hoogstwaarschijnlijk
?wt gebruikten, dat zy er b.v.
«f koffie of alcohol roor kochten of
em«edeeUe van het geld voor snoeperijen
U plaats v«« voer -werkelijke
voedings?tröen gëinvikteD. Een -warm vroegmaal
(taMheen) U echter voor <He kinderen bijna
even wmtbeerlgk «Is voor volwassenen.
Miasohien ligt het aan bet klimaat te
NewY«rk, Jat men met n warmen maaltijd,
het middageten, dat gewoonlijk om 6 uur
'B avonds genoten wordt, niet tevreden is,
maar nog een warmen maaltijd, op het
midden van den dag, gebruikt.
fiet is b.v. wel teekenend, dat Italianen,
die i* ian laderland aan «en bescheiden
maaltyd. meest uit plantaardig voedsel
bestaand, gewoon waren, zoodra zij den
AmrilMBsehen bodem betreden hebben,
kraoktige, voocai uit vleeseh en eieren
taBtarad Toedeel, aoodig hebben.
Tomrooor eenige jaren totde
sohooloommiEsie te New- York meermalen het verzoek ge
richt weed den kindereneen kosteloos warm
tmede, oatbyt te geven, werd dit verzoek
afge-wesaD, «it overweging, dat het volgens
de bestaande wetten niet op den weg der
Gemeente lag, voor de voeding van een
gedeelte der bevolking te zorgen, als deze
er niet om gevraagd .had. Ook voerde men,
en met recht, tegen het verzoek aan, dat
men er toe overgaande, de araenbevolking
nog grooter zou maken, en de armen zedelijk
HOK dieper zou doen zinken.
Taan richtte Mi$s Kittredge tot de
schoolautoriieiten het verzoek haar toe te staan
in een- bepaald aangewezen schoolgebouw
een proef te nemen. Het verzoek vond gehoor.
Zy koos voor de uitvoering van haar plan
de 51e school die in de westelijke 44e straat
tnuchen de 10e en lle Avenue gelegen i».
Hier had men reads een kleine keuken,
waarin dagelijks een warm tweede ontbijt
voor de onderwijzers en onderwijzeressen
werd bereid. Ook had het gebouween hall,
diégroot genoeg was om tweehonderd kin
deren te doen plaats nemen. In deze school
ontvingen tweeduizend kinderen van allerlei
stand «?derwijg. Hun werd «u bekend ge
maakt, dat zij 's middags een warm tweede
uitbijt konden krygen, waarvoor zy'tusschen
73* n 12)4 cent zouden moeten betalen.
Miss Kittredge hield rekening met het
wantr«nw«B, <iat in zulke gevallen zoo dikwijls
gekoesterd wordt, «n met de neiging der
kinderen om over 't algemeen hun geld
liever voor iets onnut9 als zij daarbij maar
niet nagegaan worden, uit te geven dan
voor 'een goed maal, als dit in een school
gebouw aangeboden wordt. Toch vond de
nieuwe sohoolkeuken ingang. De heerlijke
geur van heete soep moest op de magen
van vele kinderen een bijzondere aantrek
kingskracht uitoefenen! En hoewel het
aantal kinderen dat aan den maaltijd
deelnam, eerst slechts ongeveer honderd
bedroeg, groeide dit spoedig tot tweehonderd
aan- Later is gebleken dat het eigenlijk
geen doel had, drie verschillende goede
maaltijden voor 7^, 10, of 12% cent te
gaven. Men richtte in het vervolg slechts
an doch uitstekend bereid maal aan, dat
dagelijks wisselde, «n liet er 10 cent voor
betalen. Ook moest men met den smaak
der kinderen van verschillende nationaliteit
eèiügBcins rekening houden, daar de kinderen
zeker weggebleven zouden zijn, als men hun
iets voedzaams had voorgezet, dat hun
smaak niet bevredigde. Zoo werd in deze
sobeol, die. grootendeels door lersche kin
deren bezocht wordt, dikwijls gerste-, rijst-,
erwtei- en mosselensoep (clam chowder)
meteenige broodjes opgedischt. Een anderen
kear weer vleesch, brood, aardappels en
een kop heete chocolade. Yoor de kinderen
iiiMiii»iiiiHiiiiiiilniiiiiiiiliniiiuiiimHiiiiiiiiNiiiiiiiii IIIIIIMHIII
EEN HUISVADER
DOOR
CHRISTISE HOEKSTRA.
v.
In de kombuis begonnen Mrs. van Boeeken
en haar nicht borden te wasasn. Een tijd
lang werd niets gehoord dan het rinkelen
en neerzetten van breekgoed en 't spoelen
van water. Eindelik zei Tante Grieta:
Dolly, het jouw man vandaag veur jou
KWSkrijfT"
Nee, Anntie," klonk het, maar ik het'n
brief van Uncle Paul gekrij; hij'sluur acht
sblllinfB voor Bobbie's (aaar oudste zoon)
veïjwrdag."
Ja," zei Anntie beleefd.
En nou het ik wat linte en kant en 'n
mooi «tuk zij gekoop op 'n groot sale",
voor net 'a paar shüngs,"- hernam Mrs.
Emmerice op haar gemaakt-lieve,
door-denens-pratende manier. Net nou sal ik Bobbie
stnur om waterlemoene te koop."
Wil ju daar komfijt van kook?" vroeg
Mrs. van Boecken ernstig.
Ja, Anntie. Dis toch al te zwaar om sonder
iets lekkers te lewe. 'n Mens moet 'n Wetje
snoep, partijkeer."
Anntie antwoordde niet.
Op dat ogenblik kwam Nita
binnengetrippeld en riep opgewonden, Kijk bietjie,
M», wat Dolly voor Bobbie gekoop hèt, Ma!"
en zij liet een aardig trommeltje met lekkers
.
Ja, mijn kind," antwoordde haar moeder
kalm. Bobbie het dit lekker. Oas het nie
geld veor sukke dingen nie."
van alle nationaliteiten is macaroni of
tomatensoep «en lekkernij. Ook werden Jum
som booMn, griesmeel- en rijatepuddïng
met melk voorgezet.
Voor de 21e school, in «en ander stads
gedeelte gelegen, die later voor de
schoolvoeding werd gebruikt en door vele
Italiaansohe kinderen wordt bezocht, luidde het
menu van den dag weer anders. Hier werd
dikwijls aardapjselsoep met brood,
linzenof spliterwtensoep gegeven, ook wel het
geliefkoosd lUliaaasch gerookt mmettra
(een dikke soep, samengesteld uit allerlei
groenten, macaroni of rijst en kaas). Of ook
wel: Ltmaboonen en macaroni, rijst; met
kaas of tomatensauf, en erwten en boonen
met pas'ei (uit visch en vleesch vervaardigd)
die op het brood gesmeerd wordt.
Kan een kind iets meer besteden, dan kan
het voor een halven stuiver eenige koekjes
en een paar pruimen, wat gember enz.
verkrijgen. Al de gerechten- zijn voedzaam,
maar zij bevredigen, den smaak der kin
deren ook.
Vóór dat de school aangaa+, worden op
het schoolplein geelkoperen plaatjes voor
7X cent verkocht. Voor zulk een plaatje
kan het kind op denzelfden dag een
warm maal bekomen. Kinderen die het
hoog noodig, maar geen geld hebben om
het te betalen, ontvangen een plaatje
van hun onderwijzer of onderwijzeres
maar de andere kinderen bemerken hiervan
niets. Het geld voor die arme kinderen
kemt uit de armenkai. De kinderen zelf
weten niet wie van hen betaald heeft of
het maal gratis krijgt.
Om 9 n«r wordt de kookster medegedeeld
op hoeveel kinderen tij moet rekenen. Daar
door wordt vermeden, dat voor te veel of
te weinig kinderen gekookt wordt, wat met
het oog op den billijken Wijs van den
maaltijd van zeer veel gewicht is. Gebleken
ie, dat een kookster best voor tweehonderd
kinderen een maal kan bereiden,
Precies om 12 unr wordt een groote
soepketel als dien dag soep pp het menu
staat in de hall gebracht en op een
tafel gezet, waarop borden en lepels reeds
klaar staan. Daarop begint de verdeelug
der soep onder de tweehonderd kinderen.
De oudste jongens, met wit schart en muts
uitgedost, mogen hierbij helpen en zijn
wat trotsch op de hun verleende onder
scheiding.
De eene schept de soep op de borden, en
een andere, die witte katoenen handschoenen
aangetrokken heeft, geeft ie ie r kind twee
broodjes uit eene korf. De kinderen komen
in lange rij ordelijk aangetreden, ontvangen
hun portie en kiezen een plaats aan de
lange tafels, welke uit planken met schragen
bes t aar, en eten staande hun maal op.
Is het bord leeg, dan geven zij het aan
den jongen, die voor het ophalen van bordeu
en lepels is aangewezen. Da geheele geschie
denis duurt slechts 25 minuten. Dan is de
hall weer door de kinderen ontruimd. Enkele
meisje» houden zich echter nog bezig met
het afwasschen van het gebrtrkte eetgerei
en brengen de hall weer op orde. Zij ont
vangen voor haar moeite een koperen
plaatje voor den maaltijd vanden volgenden
dag. Nauwkeurig wordt er op toegezien,
dat zelfs als zeer kleine kinderen aan den
maaltijd deelnemen, de zaal niet bemorst
wordt. Misschien kan een enkele maal een
ongeluk j a met de soep gebeuren, maar
broodKrii-inreis vindt men, na afloop van den
maaltijd, nergens.
De onkosten dezer schoolvoeding waren
voor de gemeentekas tot een minimum
beperkt gebleven: slechts had züvoor het
verschaffen van water en gas te zorgen.
Het systeem van Miss Kittredge is
proefhoudend gebleken, en werd door de gemeen
telijke schoolautoriteiten aanvaard. Thans
is voor de inrichting op die scholen te
zamen 600 dollar uitgetrokken. Nu zullen
ook tafels, kookgereedschap, schotels, borden,
lepels enz. voor die scholen aangeschaft
worden: het bereiden van het eten en het
toezien bij het maal wordt gratis verricht.
De kosten van den maaltyd moeten door
de kinderen zelf gedragen worden. Tot
nu toe is er wel een gering dtficit geweest,
dat door de gemeentekas ook gedekt werd.
Oorspronkelijk moest op het maal van
ieder kind een halven stuiver bijgelegd
worden in den laatsten tijd slechts nog
n cent, daar de ondervinding een nog
gosdkoopere en doelmatiger inrichting mo
gelijk gemaakt heeft.
In hei schooljaar 1909/1910 werden in de
twee bovengenoemde scholen door de kin
deren te zamen 1462 dollars voor het warme
tweede ontbijt betaald, terwijl van de kin
deren die nog een peer, wat gember e. d.
In stilte werkten de beide vrouwen nu
voort.
Toen ze mat hun arbeid gereed waren,
natv. Mrs. Enmerice flink de hele stapel
border, en bracht ze E»;iu dragend, naar
de provisiekamer en zal, terugkomend, zoet
sappig tegen hsar tante, Nou is ons al weer
klaar, 'n Mens werk toch gauw en lekker als
jy 'n maat het, céh, Auntie?"
Ik moet nog koffie'brand en karn", zei
Mrs. van B3ecken zuchtend.
Ik is toch so jammer, ven r Anntie, dat
Aantie so sonder meid moet sukkel," was
het politieke en ontwijkende antwoord, en
Dolly giog naar Laar kamer.
VI.
Om vier uur werd er gescheld en
kleine Nita met haar grote biuine kykers
haar moeder aanziende en «p lieve
kindermanier baar woordjes lang uitrekkend
en haar stemmetje aan 't eind van een zin
in de hoogte latende gaan, kwam zeggen,
Ma, hier is mense, ma l"
M\j hartlam, jij sien jouw Ma karn; maar
loop eévoor Lucie, By moet solacck met die
mense geaelskap voer. Het jy hullie in die
sitkamer gebreng, Nita?"
Ja, ma."
lij is toch Ma b'n hart!" zei Mrs. van
Boeckec, trok het lieve, kleine ding naar
zich toe en kuste haar.
Het kind wilde wegvliegen; maar haar
moeder riep.
Nita, Xita!!' en zachter, ,,"éveur my
watter mense is dit?"
Ma, dis Mrs. du Toit en Annie, ma."
O! Nee maar dan sal ik fluks karn. Se
maar gauw-gauw venr L-icie, mij skapie,"
en Nita gin?.
Lucie zuchtte toen ze haar zusje's bood
schap ontving en mompelde.
Al weer kuiermense ! Wanneer sal ik nog
er bij kochten, 366 dollars ontvangen werd.
Te zamen een bedrag van 1828 dollar voor
de twee scholen, terwijl de uitgaven 2253
dollars bedroegen.
De schoolautoriteiten namen des te liever
het besluit om de school voeding een officieel
stempel te geven, omdat op grond van het
besproken systeem de lichamelijke gesteld
heid der kinderen, die aan de schoolvoeding
hadden deelgenomen, veel beter werd.
De gemeentelijke gezondheids-commiss:e
liet alle kinderen der beide scholen vóór
den aanvang der jaarlijksche schoolvoeding
op onvoldoende voeding onderzoeken. De
kinderen die thuis te weinig voedsel kregen,
werden in twee afdeelingen verdeeld. In
de eene afdeeling kwamen de kinderen die
een warm maal gedurende een tijdruimte
yan langer dan n maand hadden genoten,
in de tweede: de kinderen die in 't geheel
geen tweede ontbijt ia de school gekregen
hadden. Nu werden de kinderen van de twee
afdeelingen bij tusscheopoozen gewogen.
De uitkomst was, dat de gemiddelde ge
wichtstoename gedurende een tijd van drie
maanden voor de kinderen, die een warm
maal in de school bekwamen iets meer dan
tien pond bedroeg, terwijl die der overige
kinderen iets meet dan drie pond was.
De proef der school voeling is te New-York
ongetwijfeld geslaagd, en het systeem zal
hoogstwaarschijnlijk reeds spoedig op vele
scholen worden doorgevoerd.
' R'd a m. Mr. M. C. NIJLAND.
HiiiiiiiiiiiiiliijiiiiiiiiiiiMiiiliiiniiiiiiifliiilifiuili
Naar het weekblad De Kunst heeft
meegedeel^ zijn binnen een vrij kort tijds
bestek vier schilders van de jonge richting,
Leo Gestel, Van der Hem, J-an Sluyters en
Van "Wijngaerdt door Arti et Amigitiaesil»
stemhebbend lid niet toegelaten,.w'a^t door,
overmacht der .zwarte
booneii'*,!^9djraiillotferd. '?T!
Waren dit nu schilders, die aile vier
zonder uitzondering behalve modern ook
onbekwaam moesten heeter, wij zouden
waarlijk geen aanleiding vinden deze stem
ming" der Arti-leden aan eritiek te onder
werpen. Het is echter voor geen tegenspraak
vatbaar, dat in den boezem van het roem
ruchte Amsterdamsche genootschap allerlei
schilderende parsonen worden welkom
geheeten en er sedert jaren tronen, die veel
minder dan deze vier beteekenen",
óók in de oogen van tijd- en zelfs soci
teitgen ooten.
Waar dit nu zoo is, bekend is, om zoo
te zeggen in confesso is, vraagt men zich
af: hebben de heeren Arti-leden 1°recht
uit hun kunstinstelling kunstenaars, omdat
zij jonge-kunstenaars zijn, te weren, 2
gelii k aldus te doen?
Laat ons deze zaak wat uitvoeriger be
handelen, want (zooals straks blijken zal)
handelen wij eigenlijk niet over Arti alleen.
Hun recht das:
Arti et Amicitiae is wat de wet noemt
een zedelijk lichaam". Deze naar ouden
stijl z.g. Maatschappij" is er geenszins een
met winst tot (... oorspronkelijk!) hoofddoel.
Z\j is eene instelling", heeft in de eerste
plaats een ideëele strekking. Zij is daarom
volstrekt niet het eigendom van een aantal
persoden; en haar bestuur noch zelfs hare
voltallige vergadering kan zeggen wezenlijk
de instelling te bezitten of haar uit te
maken. De instelling bestaat n.l. uit een op
zichzelf levend niet-materieel doel: dergelijk
doel" vindt men daarom steeds omschreven
in de statuten van ieder dusdanig lichaam.
Wij hebben de statuten van Arti ge
raadpleegd. Wij wilden nl. nagaan, of in
deze Statuten door de stichters soms de
bevordering van een bijzondere kunstop
vatting of school beoogd was (men kan
nooit weten !), waardoor dan misschien een
uitsluiting van alle modernen" kon worden
gerechtvaardigd.
Wij lazen:
A.rt. 1.
De Maatschappij A.rti et Amicitiae",
gevestigd te Amsterdam, stelt zich ten doel :
'. Den Bloei der Beeldende Kunsten te
bevorderen en den zin daarvoor in 't alge
meen te ontwikkelen.
2. Da zooveel mogelijke vergrooting van
het kapitaal der Stichting Het Fonds voor
met mij huiswerk klaar kom," en begaf zich
daarop naar de ontvangkamer, onderweg
trachtend haar gezicht weer in 'n vriendelike
plooi te krijgen.
Mre. du oit, een grove, vette Boerevrouw,
stijf en onbsvallig gekleed, was in een
aimstoel gebakt en overzag van daar uit de
kamer met kritiese blik.
Haar dochter was een luchtig, los schep
seltje, gehuld in 'n rose japonnetje, dat haar
alleraardigst stond. Haar mondje was altijd
klaar voor babbelen, lachen, kussen en
c'aokolaarêjea knabbelen.
De oudste dochter das huizes val nu binnen
gekomen, en kuste haar beide bezoeksters,
vroeg naar hun gezondheid en hoorde Mrg.
du Toit aan, die de deugden van haar makke
schoonzoon niet genoeg kon bezingen ; hij
deed alles wat sijn vrouw hem vroeg, ging
nooit zonder haar ergens naar top, had zijn
vroegere vrienden vaarwel gezegd, rookte
niet, stoni 'a Zondagsmorgens 't eerste op en
kooste 't middageten.
Toen haar moeder haar onderwerp droog
en zich zelf dorstig gepraat had, begon Annie
vertronwelik te vertellen van haar kleine
flirtations.
Na enige tijd trad Tante Grieta binner»,
met haar voorschoot nog haar gezicht en
handen afvegend ea kuste haar bezoekster».
Er werd gescheld en 'n kapitein van 't
leger des Heils, de Koek genaamd, kwam
even de vrouw das huizes spreker.
Mre. van Boeckeu," zo begon hij al spoedig,
ik kom vra of u een koek wil bak voor
een bazaar.1'
Wel, Mr. de Koek," antwoordde Tante
Grieta glimlachend, ik is maar banje besig,
die heel dag. U weet, ik het nie meid nie,
so tukkel ik rechtig banje. En ons is maar
arm. ..."
Ach," antwoordde de heilsoldaa^, voor 'n
goeie saaV, «oor 'n werk van die Heere is daar
toch wel alt ij l 'n bietjie geld en 'n bietjie tijd."
Weduwen en Weeeen van Kunstenaars,
leden der Maatschappij Arti et Amieitiae".
3. De verbroedering der Kunstenaars"
(Dit laatste klinkt op 't oogenblik heel
aardig).
Men ziet dus hoe in het 1°" is aangeduid
het ideëel doel der Instelling.
Dit is: de bloei der Beeldende Kunsten"
(dus zoo algemeen mogelijk en voor alle
perioden gezegd) te bevorderen. Er staat
nog bij': en den zin daarvoor in 't algemeen
te ontwikkelen". Het kon werkelijk niet
algemeener! Het doel van Arti blijkt
te zijn: niet de school", de richting",
want die zijn niet algemeen en zij zijn
bijzonder sterfelijk, maar de niet-stervende,
de levende, d.w.z. de telkens herboren wor
dende Kunst. Dat haar doel niet een of
andere school" is getuigt trouwens reeds
het feit (dit mag hier wel gereleveerd), dat
Arti op 't oogenblik beheerd wordt door
de volgelingen eener richting, welke aan
de kunstinzichten der stichters (1839!)
diametraal tegenovergesteld is.
Door modernen" omdat zij modern zijn
te weren treden de stemhebbende leden
van Arti dus buiten hunne statuten.
Hebben de tweede vraag de heeren
met aldus te doen g e l ij k P
Wie zal dit uitmaken ? Men kan het
verkieselijk achten in eigen verstarring en
achterlijkheid ten onder te gaan, en men
kan zich door ontvankelijkheid voor wat
jong is een langer en wijzer leven ver
zekeren.
De instellingen, die met hun tijd niet
meegingen, hadden nog wel eens een
langdurigen ouden dag. Maar als men b.v. be
denkt hoe De Gids (op haar wijze natuur
lijk ook iets meer dan een onderneming",
op haar wijze natuurlijk een instelling")
een reeds bijna verloren prestige bijna ge
heel heeft weten op te halen door het....
niet-deballoteeren van jonge talenten, maar
door integendeel (soms zelfs op den blinden
tast!) binnen te halen wat jeugd en dus
toekomst had, dan is men geneigd de
ouderwetschigheid van de instelling op het
Rokin een, oogenblikkelijk misschien wel
winstgevend, maar op den duur tooh duur"
avontuur te noemen.
Binnenkort zullen de autoriteiten
eindelijk kulturell aufgeklart Arti et
Amicitiae niet meer als de vertegenwoor
digster der Amsterdamsche Beeldende
kunstetaars kunnen beschouwen, zooals
zij het trouwens sedert lang niet meer
behoorden te doen.
Vanwaar onze uitvoerigheid in deze zaak
van een deballotage, op zichzelve zeker
niet van exorbitant gewicht. Wij konden
hier weer den vinger leggen op een hebbe
lijkheid van besturen en meerderheden
waaraan de zorg van een instelling is toe
vertrouwd, om, in plaats van het doel"
der instelling, eigen doeletjes na te jagen.
In dit geval zagen wij een meerderheid
van z.g. kunstenaars, zich sterkend niet
door de Kunst maar kunstjes, een veegen
schijn reddend, als verwelkende schoonen,
door kunst-middeltjes: de meerderheid van
Arti, Maar evenzoo handelen talrijke meer
derheden, talrijke besturen op ieder gebied
in onze samenleving. Men zie maar om zich
heen. Hoevele zijn niet de burgemeesters, die
meenen dat de gemeente hun toebehoort....
nit ie leerzaal yan Znirere Eeie.
i.
1. Het ontwaken der menschelijke natuur
is een ontwaken tot nieuwsgierigheid, tot
begeerte om iets vreemde gewaar te wordt n;
de nieuwsgierigheii is natuurlijke begeerte
.naar gewaarwording van het vresmde.
2. De nieuwsgierige is niet wrjp. En
wat hij doorleef', beleeft hjj eigenlijk niet
Zijn herdenken en nadenken is meer on
willekeurige herinnering dan gewilde gedach
tenis.
3. De nieuwsgierige iaën-ca is de kinder
lijke menscb.
4. De maeate j >ngeren voelen betsr wat
ze doorleven, dan de mee;te ouderen het
begrijpen. Het gevoel is de onmiddellijkheid
ven alle kennis, doch het volmaakte begrip
is als volledige ontwikkeldheid zeer zeldzaam.
5. De oudere van dagen zal zich lic b t
nog verwonderen, doch moeilijk bewonderen;
hij is te verstandig, om nog het gevoel te
hebben, dat eene bekende grootheid onge
kende oneindigheid openbaart.
6. Da bewondering is nederige verwon
dering. En zonder moeite leert met
bewoniiitiiiiiiimililimiliMiiimiiiiiii
Ja," zei Mrs. dn Toit zalvend, die Heere
het in Zijn Dierbaar Woord mos geï, Ver
gader u schatten in den Hemel?"
Waarop even een vroois zwijgen ontstond.
Esn oadachtigmei je, dieindeKaapkolonie
was groot geworden en dus Eagela
wasopgeroed, kwam de van Boecken's ook nog be>
zoeken. Een militante verschijning, uit welks
hele wezen de .onderwijzeres' sprak.
Na enige tijd werd Lucie gevraagd om te zin
gen, The Link Divine". Zg begon, en op aller
gezicht was i u wel willende aandacht te leze».
De rozen in de tuin en langs de
verandahlatten zonden hun zoate geur daor het
geopende venster in de zitkamer, die zich
vermengde met de reuk der rozen en viooltjes,
die gratie 70! gerangschikt waren in slanke
vazen en elegante ,bowels', herinneringen
aan vroegere weelde.
Lucie's lieve stem en Eynpathiek spelen
hadden even een vluchtig waas van lichte
ontroering gespreid over haar toehoorders..
Lucie, hoe kom speel jij nie 'n biet j e 'n
vrolik stmkkie?" vroeg haar moeder. Ons
wil nou 'n bie'je jolly voe!."
Speei'n walt?, jong," z«i Annie.
Haar vriendin sloeg de piano weer aan.
A unie tikte met haar voe'j e behagelik de
maat op de vloer.
De onderwy'zeree, in gedachten verzonken,
deed, met haar benige arm gestrekt, haar
wijs vinger in de hoogte, hetzelfde.
Toen Lucie ophield met spelen, zei Annie
ondeugend:
A.ls ik so'n lekker waltz hoor, dan voel
ik soniar lust om te dans; krij Mr. de Koek
ook nie lust nie?"
Nee,'' zei die vrome man, ,,'n kind van
die Heere dans nie. Dans is 'n groot sond*.
Jong mense van di« wereld denk dis maar
net 'n plezier; als holle bekeer is, sal hulle
dans als 'n striK van die duiwel beskouw."
Ik kan nie sien rie dat dans sonde i?,"
j zei Lucie kalrrj.
derinc alleen de jeugdige onontwikkeMheid.
7. Wie vat heeft beleefd, weet wat. En
weetgkrighfil heet de tot v«wtandigheid
ontwikkelde nieuwsgierigheid, die sfch het
vreemde wil eigen maken.
8. De nieuwsgierigheid is de zieligheid
van de weetgierigheid, en de weetgierigheid
eene verhelderde nieuwsgierigheid; de nieuws
gierige aap openbaart het lagere van den
weetgierigen menech.
9. Da weetnietkunde, die buiten de waar
heid memt te verkeeren en daarmede vrede
heeft, is als verkeerdheid van het buiten
zichzelf geraakte verstand de verstandige
uitzinnigheii zelve.
10. De volmaakt verhelderde en gezui
verde nieuwsgierigheid heet wijsgeerigheid.
Zy gaat weetgierigheid te buiten, want zij
is inkeer tot zichzelf.
11. Niet meer dan nieuwsgierig is de
schoonheidszir. Want hu is kijklustig en
naar vreemde gehoorstreelingen begeerig
zonder weetgierigheid of wijsgeerigheid.
12. De wijsgeerigheid zelve laat zich als
nieuwsgierigheid denken, en blykt alsdan
wat men noemt theosophisch ; wie sleutels
van verborgenheden of geheime leeringen
zoekt, openbaart eene kinderlijkheid van
wijsbegeerte.
13. De ware verborgenheid is de verborgen
of onbegrepen geblevene waarheid, die aan
geen ingewijde nog is medegedeeld.
14. Tot bet bedenken en begrijpen der
waarheid komt men niet door inwijding;
men kan er zich in oefenen.
15. De zoogenoemde theosoof heeft
eigenIjjk van Gid zich afgewend. En igne god
delijke wijsheid bluft zielige inbeelding.. Zjj
wortelt in waanvoorstellingen omtrent zijne
ziel.
16. De zoogenoemde theosephie is niet
wit zij heet. Zy is onwetenschappelijke
psychosophie, ingebeelde zielkunde van lie
den, wier verlangen naar «elf kennis in be
langstelling voor eigene zieligheid bevangen
17. De wgze is naar nieuws omtrent zqne
ziel niet meer begeerig; hjj heelt als eenheid
van alles d« waarheid zelve leeren .bedenken.
18. Van waar komen en waarheen gaan
wg ? Dat laat zied vertellen, niet vaststellen,
en elk vertelsel is e«n sprookje.
19. Zal niet de wijze velen afstooten,
wanneer hu de waarheid onomwonden tegt ?
Tot het beleven van wij sheidzy n de meesten
niet geboren, en lessen in waarheid kunnen
niet enkel voorzichtig zyr>.
20. Waar zal hiernamaals ons wezen zich
in waarheid bevinden? Waar de waarheid
zelve van het wezen zich bevindt l
2L. I) de vrager naar de toskomst zy'ner
ziel wvjsgeerig? Of ook slechts weetgierig?
Hy vrage zichzelven, of hij meer dan nieuws
gierig is.
22. Naar een oord buiten alle natuurlijke
oorden vraagt niet de wijsheid. En zy ver
langt voor bekrompenheid geen onbekrom
pen voortbestaan.
23. Nergens en overal komen wy van
daan, en nergens of overal gaan wij heen;
reeds de plaats, waar wij ons bevinden, is
denkbeeldig.
24. Wie wijs is verlangt van de ware
oneindigheid des Geeetes geene eindeloosheid
of slechte oneindigheid der siel.
25. De zoogenoemde theosop hie heef! eene
gr oote toekomst. Want het verlaten der kerk
maakt niet wetenschappelijk, en grenzenloos
is het verlangen der velen naar vooruit
zichten voor hnnije zieligheid.
26. Voor de matheid der theosophie
vrywaart vooralsnog veel stevige onnadenkend
heid en soms ook wetenschappelijke ernst,
ja, zuiverheid van rede.
G. J. P. J. BO
OTTO EFPBRTZ, Riise um Afrika.
EffartzArchiv, afl. III. G. J. Thieaie, Nymegen.
Het reisverhgel van een in hooge mate
belang Bekkenden man. Dr. Effertz, de zoon
van ten procureur-generaal aan het D
sseldorfer Hooggerechtshof, die de actie tegen
Lasealle geopend heeft, heeft op zya 16e jaar
een reis naar Afrika gemaakt.
Dese reis op jeugdigen leeftijd, gezien door
het temperament vaa een bijna t'Ojarige, is
op amusante, hier en naar wat sterk gekruide,
wij se verteld. Het temperament is cholerisch,
maar de flitsen van edelmoedigheid en van
ironie barsten telkens door dit nerveuze
gestel heen en verzachten er de bitterheid
of de felie kritiek ie.
Dr. Efïsrtz is onder medici hier te lande
bekend om enkele belangwekkende theorieën
over rassenpathologie, die gepubliceerd zyn
o. a. in 'Janna', en waarvoor hij het Materiaal
HiiiniiiiiiitiimiiiiiiiHiiMiiMiiiiMiiijitMumLmummmiiiMiinHimmi
Hoekom is dans sonde, Mr. de Koek ?"
vroeg de onderwijzeres scherp en prikkelend.
Haar groene ogen werden hel vanoppositie,
de groeven om haar moed trokken zich uit
dagend te samen: haar hele houding waa
die van 'n strijdlustig haantje.
Hoekom dans sonde is ?" vroeg de
heilsoldaat. Dans is deur die duiwel uitgevind I
Mense, wat dans, dien die duiwel! Hulle
k&n nie kindere van de Heere wees nie l"
Pura nonsense," zei de schooijuffrouw.
Als 'n mens jóag is, moet jy jouiv plezier
vat, dit se i's, Dans is & fine act; maar, of
ccürse, nie airaal kan dit goed doen nie,"
eindigde ze beslist.
Lneie en innie keken elkaar even aan bij
dit laatste gezegde, de hanige onderwijzeres
was niet zo'n baas in 't dansen als wel in 't
redetwisten.
Da oudste dochter des huizes zei ernstig,
Ik ken banje rechtig goeie, ja vrome mense
wat dans, Mr. de Koefe."
Disonoacóatlik," riep haar moeder, vroom!
Nee, 'n vroom mens doet dit nie."
,Ja, ik se ook eo,'' sprak Mrs. du Toit.
Xou jullie so praat van danc, denk ik aan
iets wat in die oorlog gebeure het, waar ik
se! f bij was."
Wat was datï" vroegen de heilssoldaat,Mrs.
van Boecken en haar dochter belangstellend.
Annie, die dit verhaal aeker al banje"
had moeten horen, keek achteloos 'c raam uit.
De onderwijseres klemde de dunne,
bloedloze lippen nijdig op elkaar, keek Mrs. du
Toit even minachtend aan en staarde toen,
met opgetrokken wenkbrauwen en 'a onver
schillige uitdrukking op haar gezicht, over
het hoofd van de praatzieke vroaw heen,
naar een schilderij.
Wel, dit was in die ooriog," begon Mrs.
du Toit, nu en dan 't effekt van haar verhaal
verhogend door theatraal niet ha ir armen
te zwaaien en met haar ogen te rollen, en
die vrouw,- waar ik j-lie van wil verte!,