No. 1799 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Het Koninkljjk Paleis te Teheran; de z.g. Poort der Diamanten. De wacht va a den Koninklijken Harem voor de hoofdpoort van de Haremgebouwen. Perzië. Peniëis weder ten prooi aam eene Volslagen anarchie. Niet sedert jaren, langer dan een eeuw worden rust en Trede er verstoord door Rusland. De Rus heeft in Perziëmeer te zeggen dan de Pers zelf; de Rus heeft er de macht in handen. Kunstmatig en volgens bepaald plan gaat Rusland op zijn doel af om eenmaal Perziëformeel in bezit te nemen, in welken vorm dan ook. Een onlangs uit Perziëteruggekeerd reiziger, die er meer malen en gedurende langen tijd geweest is, gaf ons hierover inlichtingen, die geheel aansluiten bij het historisch yerloop. Reeds Czar Peter de Groote heeft klaar en duidelijk in zijn programma geschreven: het verhaasten van den val van Perzië, door te dringen tot aan de golf van Perzië, den voormaligen handel op den Levant te herstellen, en dan op te rokken tegen Indië. Met de uitvoering van dit programma ving Rusland in 1723 aan door het bezetten der kusten van de Kaspische Zee tusschen den Kaukasus en de Persische grensrivier Atrek- Tachtig jaar later noopte het tot den strqd om Georgië. De Shah Feth-Ali zocht toen hulp in Engeland, dat in Teheran een blijvende vertegen woordiging vestigde. De Engeleche ver tegenwoordiging b iatte niet. De Rus deed z^ne aanspraken gelden, de Engelschman liet den Pers in den steek) en Perziëmoest bq het verdrag van 1813 het gebied van Mingzelië, Georgië, Sc kir van en Daghe«tan, alle landschappen in en bezuiden het Eankasusgebergte, aan Rusland af staan, en bovendien het rechtSprijs geven om in de Zwarte Zee een oorlogsvloot te hebben. Rusland rukte steeds verder op. In 1828 verzekert het zich bij het verdrag van Turkmann-tsohai van een ander gedeelte van Perzië, en den Shah wordt een blijvend Russisch gezantschap in Teheran afgedwongen. Yan nu af aan gaan in hun landhonger Rusland en Engeland saam, en geraken beiden er in strijd. Rusland stookt den Shah op tot den oorlog met het door Engeland ge steunde Herat. Het slot dezer krijgsoperatie is, dat Rusland er wel bij vaart, en in 't bezit komt van het eiland AschaAaida in de baai van Asterabad. Rusland wordt onbepaald heerscher over de Zuid-Oostelijke zone om de Easpische Zee. Het verdrag van Tiflis in 1846 be vestigt dit bezit. Da voordeelen der Engelsehe politiek tusschen 1864 en 1880 worden door nieuwe voordeelen en steeds verder doordringen in Perziëte niet ge daan. Tnrkestan wordt in de invloedsfeer gebracht, generaal Skobelew verovert het gebied van Akskabad. Sedert de geheime verdragen van 1890 en 1900 is de financieele invloed en macht van Rusland sterk toegenomen. De toegangswegen van strategisch belang, van Rusland naar Perzië, zijn in het bezit van Rusland. Rusland heeft Parzië, volgens de nauwkeurige uitwerking van het Pro gramma van Czar Peter de Groote, door diplomatische listen, volkomen in haar macht. Ia de laatste jaren heerscht Rusland in Perzië; er kan schier niets gebeuren, zonder Rusland, en wat er tegengehouden wordt, is een uitvleeisel van Rusland'» wil. , Telegrammen berichtten onlangs dat Perziëaan Rusland een ultimatum gezon den heeft en dat het bij niet-inwilliging der voorwaarden offensief zal optreden." Zulk een bericht heeft voor hem, die Parziëkent, geen zin. Bij zulk een eisch zou Rusland juist wat het wil in korten tij ds geheel Perziëbezetten en tot vazalstaat verklaren: de Russische troepen staan reeds aan den uitersten grens van Parzië, en de verkeersweg naar Teheran is in het bezit van Rusland, en trouwens door Rusland met het oog op groot troepenvervoer en van oorlogstuig gebouwd. Reuter zal met zijn bericht bedoeld hebben, dat de Perzen de Russische be zetting van het gezantschap zullen be stoken. Het zal slaan op da 35 kozakken die het bewaken, en komt eigentlijk hierop neer, dat de Perzen de Russen waarschuwen, dat zij bij verder voort gaan van hun dwang, het verbitterde volk niet zal kunnen weren van een aanval op het gezantschap, en waarbij n kozakken en de attachéa met de hunnen het leven zullen late*. Het Russische gezantschap-gebouw te Teheran grenst onmiddellijk aan de wijk der winkels, der bazaars, de reusachtige gebouwen met vier poorten, die nu ge sloten zijn, zoodat alle handel stil staat. Daar is het midden punt der stad, daar loopt het volk te hoop en zal, bij niet eindigende uittarting, tot wraak over gaan, n gezantschap en bezetting in wilde woede aanvallen. Reuter's telegrammen geven ook te lezen, dat de Perzen de Russische waren boycotten. Eilaci! Hoe lang zal het duren. De Russische diplomatie heeft jaren en jaren stelselmatig ge zorgd, dat het voornaamste en het meeste wat de Pers voor zijn onderhoud behoeft, uit of door Rusland moet komen. De Pers straft met het boycotten zich zelf. Duurde het lang, de Pers zou noch rijst noch suiker hebben, en beiden kan hij niet ontberen. Hij verbruikt veel suiker, hij geeft zelfs door meerdere lepeltjes suiker in een kopje thee de waardigheid van den thee drinker aan. Perziëheeft integendeel jaren te voren begrepen, dat hij nooit buiten de uit Rusland aangevoerde suiker zou kunnen, en dat, in geval van oorlog, de nietinvoer een ramp zou zijn. Daarom heeft het met voldoening ge zien, dat Duitschers buiten Teheran een beet wortelsuikerfabriek oprichtten, een in alle opzichten prachtige fabriek, goed bestuurd, die nooit gebrek aanbeetwortels had, want Perziëkan die overvloe dig voortbrengen. Da Russen begrepen best het voordeel dier fabriek voor de Perzen, en het onafhankelijk worden van suikerinvoer uit Rusland. Wat deden zij! Be hebben dood-eenvoudig gezorgd, dat de fabriek stop werd gezet, en sedert is het uit met de Perzische Suikerfabrikaties. Zoo is Perziëop genale en ongenade overgeleverd aan Rusland, in welks voor deel het is, dat Perziëzich niet meer ontwikkelt dan het noodigacht. Het houdt de ontwikkeling naar believen tegen. Rusland heeft voor 90 jaren de eenige concessie tot aanleg voor spoorwegen in Perzië. E a hoe vele jaren van deze concessie ook verloopen zijn, hoe vele mijlen van dien ijzeren weg zij a aan gelegd! E a Perziëzou, door aanleg van sporen, door irrigatie-werken, door nieuw-re landbouwwe-ktuigen, een Paradijs kun nen worden, een tweede Eanaaa, over vloeiende van melk en honing, een voorraadschuur van graan, waaruit het ver zenden kon naar alle werelddeelen. Rus land wil dit niet, het zou de ten uitvoerlegging van het program van Czar Peter uit 1723 onmogelijk maken. En thans schijnt de Russische Diplomatie het zoo ver te willen uitwerken, dat Perziëalle zelfstandigheid ontnomen wordt en waar schijnlijk den door alle Perzen gehaten en voortvluchtigen Shah als vazal van Rusland op de troon van het onderworpen Perziëplaatsen. Dat zou voor Perzi het bitterste van het bittere einde zijn. C. B. v. H. Het Rnmscli-Perztt coifiilL gezonden matnm, hetwelk Door middel, zoo vertélt de Illustration, van een ultimatum, dat dezer dagen werd en dat volgde op een eerste ultiin de gepasseerde maand November werd bekrachtigd door een matsen van Russische troepen naar de 8tad Kaz vin.heeftdePetersburgsche Kegee"Dg van het PerEische Gouverne ment, tegeljjk met andere tegemoet komingen, terug zending geëischt van haar algemeeInspectaur-generaal der jen thesaurier den Financiën van Perzië. heer Morgan Shuster, een Ameri kaan, die door be sluit vam den Medjliss, den 13den Juni 1911, het beheer der Perzische financiën van een MORGAN SIIÜSTBE, __ ARARISCNE ZEE ?LAMDGREMZtM SPOORWEGEN ONTWORPEN SPOORWEGEN Perziëen omliggende Rijken. POKLKVSKI-KOZBLL, Russisch gezant te Tehe ran, die aan Per zie dezer dagen het tweede ultima tum heeft aangeboden. Franschman, den heer Bizot, tegenwoordig chef der C ompt abiliteit aan het FranscheMiniiterie van Baitenlandsche Zaken, overnam. Nu gebeurde het dat, nanweljjks in functie getreden, de heer Morgan 8 huister, die de zaken zeer Amerikaanse h opvatte, de Persieche belangen meende te behartigen door die zaken te drijven op de wijze van een Amerikaanschen trust, en de diplomatieke hinderpalen op dezelfde wijze te overschrijden als iedere andere commercieele concur rentie! Door dit te doen streelde hjj, ten koate van voorzichtigheid en zelfj van ge zond verstand, het Perzische nationalisme dat, het Jong-Turksehe nationalisme vervan gend, opkwam tegen de Engelsen-Russische samenwerking en t egen de sfeeren van invloed, welke toegestaan waren door de diplomatieke akten van 4 Juli 1904 en van 30 April 1907. Geen politieke voogdjjschap meer, geen finan cieele afhankeljjkheid, de Amerikaansche milliardairs zonden de leege brandkasten vullen op de eenvoudige voorwaarde, dat aan hen alleen de groote ondernemingen voor publieke werken in handen zouden wordan gegeven, o.a. den aanleg van spoo rwegen welke, nota bene, door de beschermende" mogendheden werd begeerd. Ea om te beginnen, plaatste de heer Morgan Shuster zjjn agenten overa' bjj de Perzisch* administratie zon der acht te slaai op de protestei van de Engelsehe en Russische lega ties te Teheran. Daarop barstten de incidenten los, en die worden nog steeds heviger; eind Juni, conflict tnsschen Morgan Shuster en den heer Mornard, hoofd der Bel gische administratie van de Perzische douanen, welke Mornard wordt ondersteund door de Russische legatie; in de maand Juli incidentStokes, ten gevolge van de keuze, tegen den zin van Engeland en onder Russisch protest, van een Rusland vijandig gezinden majoor uit het Indische leger om een politiedienst van de belastingafdeeling te organiseeren ; den Ssten November benoeming van een ngelschen ambtenaar, den heer Ls Coffre, als ont ranger der belastingen bjj de Russische zó ie; 10 No vember inbeslagneming der eigendommen van den broeder van Mohame l Ali, welke panden waren der Russische Bank, hetwelk met zich meesleepte het ontslag van den Perzischen Minister, en het v «breken der diplomatieke betrekkingen met Rusland. Be Russische troepen overschrijden dan de grenzen en marcheeren op Kas vin aai. Ean nieuw Per zisch kabinet wordt gevormd, maar de heer Morgan Shuster behoudt zjjn hoogen post, ondanks het tweede ultimatum dat de terug zending eischt van den Aoterikaanschen financier, en de verbintenis inhoudt vanwege de Perzische Regeering om geen buitenlandsche ambtenaren meer in haar dienst te nemen buiten de Engelsen-Russische toe stemming. De Medjliss weigert deie voorwaarden te on dei leekenen, en als men bedenkt dat de Perzische bevolkiog op 'c oogenblik niterst opgewonden is ten opzichte van alles wat Russisch is in Perzië, zjjn er nog veel ern stiger gebeurtenissen te wachten. M. MliHUI'HHIHmnilllimiHmHJlllHHIIIIillllllllMJimiMMIIillllMlimilMri naziet in ie Hoofdstad, Sommige reizigers observeerden dat wilden, die zich in droefheid bevonden of in gevan genschap of in andere kwelling een gezang aanhieven van twee of drie tonen en deze herhaalden tot zij in slaap vielen. Het geeft altijd vreugde, bij een kunstenaar vele en verschillende bestanddeelen te vinden der natuurlijke Alziel, en hoe meer atavisme, hoe liever. Daarom laat ik den lezer een blik slaan in den onvervalschten tekst van het Requiem van Johannes Brahms, Zater dag j.l. uitgevoerd onder Willem Mengelberg. Der Tod ist verschlungen in den Sieg, der Tod ist verschlnngen in den Sieg, in den Sieg, ist verechlungen, verschlungen, ia den Sieg, Tod, wo ist dein Stachel, Tod, Tod, wo ist dein Stachel 1 Holle, wo ist dein Sieg, ist dein Sieg, Holle, wo ist dein Sieg? Höile, wo ist dein Sieg 1 Tod ! Wo ist dein Stachel ? Ho Ie, wo ist dein Sïeg ? Wo ? Wo ? Wooooo ? Wo ist dein Sieg? " Ik zei: tot hjj in slaap valt; dan begint er eene Fuga. Een musicus die immer zoo ernstig doet, verlangt natuurlijk dat men zjjn grappen op prijs stelt. Daarom noteer ik het volgende Scherzo: Selig sind, Selig sind, die da Leid tragen, denn sie sollen getiöjtet werden. Selig sind, selig sind, die da Leid, Leid tragen, denn sie sollen getröitet werden, getröatet werden. Die mit Toianen, die mit Toianen, die mit Tiuaaen, mit Thianen eaan, werden aait Freuden, werden mit Freuden ernten. Sie gehen hin, sie gehen hin and weinem, sie gehen hin and weinen and weinen. Sie gehen und weinen, sie gehen und weinen..." Etc... col canto n.b. de muziek staat geenszins ten achter. Zoo zou ik instrumentale atavismen kannen aanstippen, een erfelijkheid uit de dagen dat de componisten nog niet wisten hoe ze moesten schrjjven voor trom» petten, bazuinen en tuba. Maar ik wil Oom Jodocus het ongerepte genoegem laten van zulke ontzaglijke bjjbelschheid bjj een mo dern" auteur. De Italiaaruche Opera. Een korte aanteekening. Bjj het gezelschap dat de Direttore M. de Hondt uit Itali samenriep, zjjn twee kunstenaars, die sic i verhengen in de uitbundige sympathie van de hartochteljjke musicomanen der hoogere rangen: Maestro Ginseppe Rubino, de dirigent en Signor G. Nidal, de lyrische tenor. Het zjj me veroorloofd daarbij de mjjne te voegen; Rubino bezit routine en een vurig temperament, hij schijnt geen buitengewoon orchest noodig te hebben, hjj legt gloed en aantrekkelijkheid in alles. G. Kadal heeft den echten Italiaanschen klank en het zuidelijke sentiment, klarerésonance en passie. Als de bjjvalstukken zjjn afgespeeld en dédirecteur behoeft aan wakkering naar aanleiding eener interessante uitzondering of noviteit, dan zal het me genoegen doen ook de andere artisten te pijjzen van dit ensemble, dat door geen enkel Nederlandsen opera-gezelschap over troffen wordt. MATIHIJS YBBMETJLEN. Moüiie Kissen oïer Jnlins -LuDnH», ie MbraytUber, (Slot.) Langbehn bezat een stürmisches, individnalistisches Moralgefühl." Dat gevoel waa de drijfveer van al zjjn daden. 12) Daaruit ontstond zjjn onrerbiddelike konsekwentie. Kissen zegt, dat Langbehn dikwels ersch tternd recht" handelde. Hjj gebruikte nooit middelen, die bij voor ongeoorloofd hield, maar die hem veroorloofd schenen, dan ook tot de uiterste konsekwentie. Hjj schrok er niet voor terug, een krachtige morele druk op anderen uit te oefenen, als hij dat voor gijn zaak of persoon (wat voor hem hetzelfde. was) nodig oordeelde. Maar alles moest open en eerlik toegaan. Alleen als de situatie hem geheel zuiver toescheen, nam hu hulp aan. Als hem hulp geboden werd, die hem niet overeen scheen te komen met de volle ach ting voor zjjn persoon, dan weigerde hjj die hulp zonder meer, ook al moest hjj dan zelf nood en armoe lijden. 13) Ik heb er vroeger reeds op geweien, dat Langbehn, evenals Nietzache, niet meer zjjn leer, maar zjjn persoon tot wet verhief, waarop hij zyn hervormingen gronden wilde. Nissen bevestigt dit, maar verklaart, dat Langbehn later deze principiële dwaling ingezien heef t. Orer dit punt nog het volgende: Dat hu niet zelden van anderen onderwer ping onder zjjn geest verlangde, vleeide onmiddellik voort uit zjjn overtuiging, uit ijjn individuele moraal. Het geschiedde niet uit autokratiese aspiraties, maar wjjl hij in de waan verkeerde, dat op die manier sjjn plan nen spoedig verwezanlikt zouden worden. Als hjj een mens gevonden had, die hjj onder moreel en intellektneel opzicht boven zich gevoeld had, dan zou hjj zich bereidwillig onderworpen hebben. 14) B|j Langbehn was die zelfachatting «eer zeker groter dan bjj andere mensen. Maar ook zijn geesteswerk, zjjn persoonlike beschei denheid en zjjn verachting voor eerbewijzen waren sterker dan in andere menscken. Grootheidswaan kende hjj absoluut niet. Langbehn was een natuur van grote innerlike spankracht, sterk in liefde en haat, op offerend voor wat hem sympathiek, kond afwijzend voor wat hem antipathiek was. Hjj neigde zeer tot eenzaamheid, maar dat was niet uit melancholie en mensensctinwheid. Humor besat hjj in overvloed, en als hjj ge zelschap had, dat hem beviel, was hjj buiten gewoon levendig en vrolik in de omgang, fljj was een gelukkig mens. Wat Langbehn voelde en dacht, zag en greep, werd leren, klaarheid en harmonie. Hy was verzadigd van schooaheidsliefde en schoonheidsgevoel. Zy'n oog ging lichtend over reine kinderen, over al het zuivere en fijne der ziel, dat hjj in kunst en natuur ont moette. Een grote liefde had hjj voor arme en eenvoudige lieden; immer was hjj tot wel doen geneigd en wel tot moeitevolle daden en het was hem hetzelfde, of het een ziek genie als Nietzsche 15) of een verminkte idioot betrof. Al zjjn deugden hadden een gracie, die een Duitser zelden bezit. 16) Langbehn heeft vele fouten gemaakt. Vooral heeft hjj het goede in zich dikwels overen het goede in anderen onder-schat. In a ding staat hjj onvergeljjkelik hoog: in zjjn noeste werkkracht voor de wedergeboorte van het geweten". Al ware het dan ook een grote dwaling, de principiën der zedelikheid uit de goede eigenschappen van zjjn eigen wezen te willen afleiden en deae als rechters te stellen over vriend en vijand: de zuivere mening van Langbebn's handelingen, zjjn ijver voor geestelike hervorming moasten ont vlammend werken. De Rembrandtduitser was de laatste in de rjj der oorspronkelike duitse denkers en dichters, die de dnitse natie groot hebben gemaakt. Zjjne zending in het tot militair en industrie-staat geworden Duitsland waa zeer zwaar. Zjjn nniveisele, fijnbesnaarde gracile «eest kon niet vrjj ademen in die deels pruisies deels amerikaans beperkte gedachtenen gevoelsatmosfeer. Als Hebbel en Brahms trok hjf zich dikwels in Oostenrjjk terug. Toch bleef bjj tot zijn dobd toe in nauwe voeling met de dnitse geest. In zjjn laatste levensjaren woonde hjj vfel in Berlijn. De nieuwste literaire, artistiek* en zedelike phase Duitslands veroordeelde hjj met harde woor den. Hjj vond, dat Duitsland nog nooit zo arm aan grote mannen en grote karakters geweest was als tans. Langbehn's nooit verlammende, steeds zich vernieuwende energie was bewonderenswaard. Hjj voerde het schjjnbaar onaogelike door. Bedenke men toch eens, wat het zeggen wil, dat een arme onbekende student, zonder andere middelen als die van zjjn geest, 17) het onderneemt, om een hervorming der