DE AMSTERDAMMER A°. 1912. WEEKBLAD VOOK NEDERLAND Oia.c3.er redactie Van. IMJr. "BI. :F. L. Dit nummer bevat een by voegseL Uitgevers: VAX HOLKEMA & WARENDORF, Keizersgracht 333, Amsterdam. Het auteursrecht voor den inhoud van dit Blad wordt verzekerd overeenkomstig de wet van 28 Juni 1881 (Staatsblad No. 124). JfeoBnement per 3 maanden . . .? Indië per jaar, bij vooruitbetaling, . ? 1.50, fr. p. post / 1.65 ... mail 10. Jbooderijjke Nummere aan de Kiosken verkrijgbaar ....,, 0.12'/i Zondag 21 Januari, Advertentiën van 1?5 regels ? 1.25, elke regel meer. . Advertentiën op de finantieele- en kunstpagina per regel Reclames per regel ? 0.25 .0.30 ,0.40 PRIJSVRAAG uitgeschreven door DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Door de Redactie en de Uitgevers van DE AMSTERDAMMER", Weekblad voor Nederland, wordt een prijsvraag uitgeschreven voor ZES, als de beste alt te kiezen NOVELLEN OF SCHETSEN, geschikf om te kunnen dienen als feuilleton voor het genoemde Weekblad. VOORWAARnEr». De omvang moet niet beneden 3000 woorden blijven en 8000 woorden niet te boven gaan. De copy moet zér duidelijk, leesbaar wezen. Zümoet geschreven, zijn aan n zijde van het papier, door een andere hand dan die van den auteur. Machineschrift heeft de voorkeur. De copy moet vór .of op i Maart 1912 ingezonden zjjn aan hst adres van de uitgevers VAN HOLKEM& & WAREVDORF, Keizersgracht 333, te Amsterdam, voorzien zjjn van een opschrift, pseudoniem of spreuken vergezeld gaan van een gesloten enveloppe, hetzelfde opschrift dragende en bevattende den naam en het volledig adres van den auteur, o.a. voor eventueele terugzending. De inzendingen, waarbij aan deze voorwaarden niet voldaan wordt, worden terzijde gelegd. BEKRONINGEN. Uitgeloofd worden 6 prijzen, ter waarde van / 400.?, verdeeld als volgt: n ie prjjs a ? 125. n a« prijs 75. vier 30 prijzen , 50. JURY. De ingezonden bijdragen zullen beoordeeld worden door een jury be staande uit: INA BOUDIER?BAKKER, CYRIEL BUYSSE, FRANS COENEN. SLOTBEP ALTNftEN. De bekroonde bijdragen worden opgenomen als feuilleton in DE AMSTER DAMMER", Weekblad voor Nederland. Aan de Redactie blijft het recht de niet bekroonde te publiceeren, en dit wel tegen het hoogste honorarium, dat door het Weekblad voor novellistisca werk wordt toegekend. Terstond na de verschoning der bijdragen als feuilleton in DE AMSTERDAMMER", herkrijgt de schrijver, van bekroond zoowel als onbekroond feuilleton, het volle auteursrecht over zijne inzending. (Het antwoord op vragen, die naar aanleiding van het bovenstaande tot de Redactie worden gericht, kan men eventueel vinden onder de rubriek Correspondentie op blz. 3). IIIHIIIIIIIIIIII iiniiniii iiniiiuii Miimiiiiiiiim umi INHOUD: VAN VERRE EN VAN NABIJ: De Vlootpnstle, door X. Het collectief ontslag aan de Kweekschool van Onderwijzeressen te Ai uitent. Eene Lser en een Karakter, door H. «n TrMong. FEUILLETON: Een gesprek met Napoleon I, door P. M. Westra. KTJÜ8T K* LETTEREN: Spreuken uit de leeriaal van'. Zuivere Bede, door prof. G. J. P. J. Holland, VIL Meerkerk over Cd. Busken Huet, door dr. G. Busken Huet. Mniiek in de Hoofdstad, door Mittbijs Ver meulen. - INGEZONDE Sf BERICHTEN. VROÜWENRtJBRIEK: Het feminisme in China, door N. Mattfeldt-de Huberts ALLERLEI, door Allegra. UIT DE NA TUUR, door E. Heimans. <?Frederik II, met af b., door dr. T. P, Beyensma. Prof. dr. Hector Trenb, met af b., door prof. dr. B. J. Konwer. Vaderlatdsche Historie, X, Kettergeschiedenis, door prof. dr. L. Knap pert. In Memoriam. Prof. dr. J. J. P. Valetoa J r., door prof. dr. Is. van Dijk. t CHARIVARI. FINAKCIEELE EN OECO' NOMHCHE KRONIEK, door v. d. M. en T. 4. 8. Kuist en Onzedelijke uitstalling door Jozef Potiphar. Briefen van Oom Jodrons. 8CHA4.K8P-L. ' DAM*UBRIEK. ADVERTENTIES. IIIIIllllllllIIIIIHIllllllllilllllllllHllllllllllMIIIIIIIIIMIIIIUlillMIIMIIMItllll De Vloot-pnzzle Het moge een deskundige vreemd schijnen, maar «as, Nedwrlandschen bur gers, leekea op het gebied van 'stands verdediging ter zte, begint het marineyraagstuk op een puzzle te gelijken. De regeering benoemt eeae staats commissie, waarin deskundigen, o.a. twee zeeofficieren en een oud- hoofdofficier der Genie van het Oost-Indische leger, zitting hebbem. Na lang en rijp beraad komt deza commissie tot de conclusie, dat een torpedo-vloot ook voor onze koloirën het geschikte veer middel ter zee geacht moet worden. Deze oplossing schen ons sympathiek en logisch, ook op grond van al het geen noodig is om een pantserrloot tübcheppen 1) en te onderhouden: een bedrag, dat door ons tiet te betalen zou zijn. en meeniug, waarin wij o.a. weiden gesterkt dooreen deskundige beschouwing over de jongste vloot-schou w te Spithead, waarin de schrijver Baar aanleiding van dea indruk, die daar aanwezige schepen gemaakt hadden, zich afvroeg wat kleine lauden toch met het bouwen van schepen als de Heemskerk e. d. voor hebben! Vergelijken wij de enkele scheepjes, die wij, grandiozelijk, pantserschip ge doopt hebben en waarvoor wij het benoodigde geld met moeite bijeen hebben gescharreld, met hetgeen da maritieme mogendheden onder eeu pantserschip ver staan, dan kan het niet twijfelachtig zijn, wat het lot moet worden van die enkele, deels al weer verouierde noten doppen, al denken wij ze ons versterkt met dat beroemde ae pantserschip waar we altijd van hooren,?zoo zij zich ooit zullen modten meten met de verpletterende overmachten (wat betreft artillerie, snel heid, pantsering) van een vijandelijk smaldeel. Op grond van het gezond verstand kun nen wij ons voorstelL n, dat torpedobooten, onderzeeërs en jagers bet middel voor een land als het onze zij n om, met kans op succes, en ten minste zjn'ler alles op n kaart te zetten, de verdediging ter zee te voeren. Ons volkskarakter (dat zich SOMS zoo prachtig uit bij reddiugsondernemingen in groote stormen), de .goede eigenschappen van onze zeeofficieren en minderen komen ons als geknipt voor, om door hen bemande torpedobooten, onderzeeërs en jagers tot zoo iets als kleine maar gevaarlijke zeeduivels te maken. Hulde! dacht ons daarom, aan de commissie roor haar eerlijk aandurven van de zoo moeilijke handeling zich te gaan verkleinen.", na d« erkenning tot nu toe boven onze kracht te hebben geleefd en het wezen aan den schijn te hebben geofferd. Edoch, dezer dagen is op het rapport der commissie een commentaar ver scheten van den admiraal Hoekwater, oomma dant der zeemacht in Oost-Indië, alle illusies wegvaagten de inarinepuzzle in volle actualiteit op het tapijt brengt Tot overmaat yan ramp bereikt dat commentaar ons met een nota, bevattende een uittreksel van het advies ven den _ouverneur-generaal Idenbure (genie officier) o?er het rapport der hierboven genoemde staats-commissie. De gouverleur-geoeraal gaat, behoudens enkele op merkingen, en zij bet "an ook schoorvoe;ecd. mede met het oordeel van den admi raal Hoekwater : dat een torpedovloot ons vror de v« r lediging van onze koLniën 'liet kin helpen. Z ediar dua w^er het verbijsterend ge?al van twee deskundig*, rijpe" meeningen, die lijnrecht tegenover elkaar taan : Een torpedodoot" is de conclusie der offinieele c-mmissie. G-,en torpedo vloot" verklaar t admiraal Eoek water. Geea torp" do vloot" valt de gouver neur gener al in,maar voegt daaraan tne: Voirts moet niet uit het oo< worde« verloren, d*t ook een vloot, zooa's wij die thans bnzitten, en in de toekomst zullen hebben*), een zeer ongewone panij is voor de groote moderne schepen, en de leek vraagt zich d»n o k met b zor^dtieid af, welk lot aan onze e hepen in oorlogstijd zal beschoren zijn en welk nut er van te wachten is*). Maar wat dan we1, vragen wij dez?n heeren met de bescheidenheid van dan leek. Een torpedovloot, kan ook onze meutraliteit niet handhaven, meent admiraal Hoekwat-r en de gouverneur-generaal sluit zich daarbij aan met de leuke opmerking, dat de weidt:e slagschepen, die wij zouden kutnen bezittea, slechts op enkele plaatsen aanwezig zoud n kunnen zijn. Daarmee h ei ben we dus evenmin een afioende bescherming en, derhalve, evenmin kans op handhaving der neu traliteit ! Torpedobooten missen v«or handhaving der neutraliteit voldoende, kracht en protest zonder kracht is belachelijk, zegt ten sl>tte het blijkbaar deskundig ho ? Jartikel in de N. R. Courant over deze quaestie 2), waarbij het blad d ui ter toelichting eraan herinnert, hoe het prote-it werd opgevat van het kleine Portugeesche kruisertje, dat Rodzjestweatky opmerkzaam kwam maken dat hij de neutraliteit bezig was te schenden door in een der baaien aan de West-kust van Afrika, toebfhoorende aan Portugal, kolen te ladeu. Wij veroorloven ons naar aanleiding van dit voorbeeld de vraag of men meent, dat een protest van een. of m^er scbe^pj^s of kruieertjes van het bestaande type of zelfs dat ae be roemde pantsersehip in dit geval meer uitwerking zou h»bben gehad tegen een dergelijke hai daling van de Russische of Japansche vloot in onze territoriale wateren? Zou ook in dit geval het protest hij een moedwillige schending, door noodzakelijkheid gedrongen, zooals van Japan te verwacht m was, niet ge lijkstaan met zelfmoord, «en zelfmoord zonder eenig nuttig effect" ? Na op besliste wijze den staf te hebben gebroken over de door de Staats-Commissie aanbevolen topedovtoot, blijven n admiraal Hoekwater n de gouverneur-generaal in gebreke onze vra<jg: wat dan wét?" te beantwoorden. Zij spreken over een artillerie-vloot, dus een van pantgerschepen en torpedo booten, maar wij weten allen hoe rpkbaar het begrip pantsersehrp i». Wij i opmen Hr. Ms. BEvertsen"en Heems kerk" pant«ersch»pea, maar de dezer Hagen in dienst gestelde Orion" der Britsche Mar. n« is erookéo; 10 zware kanonnen van 34 c.m. snelheid 19Vz mijl! Tonnen 22.500! Wat werschen dus de tegenstanders der torpedovloot, die nu officieele p'eitbezorgers van hoog gezag aan hun zijde gekregen hebben, echter eveneens tot nu toe in gebreke zijn gebleven onze vraag: Wat dan wei?" categorisch te be»n t woorden? Er wordt in Nederland, niet het minst van deskundige, ja zelfs van officieele zijde, geklaagd over gemis aan belang stelling in de landsverdediging. Zou men echter meenen, dat dergelijke rap porten en de beschouwingen waartoe zij zelfs in de Eerste Kamer aanleiding geven, helpen om die belangsteling te vergrooten ? X. 1} Dezar dagen ward de bouw van twee imeritsansche flasjfc^ep-n aanbesteed, ieder "an 27030 ton voor 5.926 000 dollar per stuk Dit ter overdenking aan hen, die bier te lande rondwandelen met Dreadnoughtplarneo. 2) 4 Januari 19 2. Avondblad. *) Wy cnrsiveeren. KRONIEK. ONWETTKJ GEDRAG. Er bestaat in ons land, en is gevestigd te Amsterdam, een Federatieve Bond van Gemeente-Werklieden", die anarchistisch'1 wordt genoemd. De politiek in ons land is twintig jaar, te o «d om aan dit woord nog eenige gevaarlijke beteekenis te hechten. Behalve de pas in Holland gearriveerde Magistraat, die miliciens in 't geweer roept tegen Kattenburgsche anarchistische" )ootwerkers, en behalve dan sommige redaoeurs van gaarne romantisch-be wogen Bramntsche boerekrantjes, is er geen enkele ziel meer büons, die bibbert voor het anarchisme". Dat .zou men ten minste meenen. Maar het Dageiyksch Bestuur van Heem stede, van het lieflijke Heemstede (waar >edaarde burgers zich, onder Haarlems rook, toeleggen op vetweidiDg of op rente nieren), blijkt van de oude school. Te Heemstede bestoni eene Yereeniging van jiemtente Werklieden, en deze rustige Yereenigiog, droomende van bescheiden oonacties en natuurlijk van vereenigen", is zich gaan vereenigen met, of zooals men zegt, aansluiten bij. den Federatieven Bond voornoemd.... Wacht, dacht de katholieke Nieuwe Haarlemsche Courant: die Katho lieke Heemsteedsche Gtemeentewerklieden moeten niet met Paganisten verkeeren: het kost hun de hemelache zaligheid en ons, Haarlem merhouters, de aardsche goederen, en die geestige redactie schreef (3 Kov.) een hoofdartikel, waarin zübewees", dat de Federatieve Bond is ararchistisch" en anti Katholiek" en eindigde met de kreet Caveant consules!" Wel, met die oud Romeinsche Consuls waren de vroede vaderen van Heemstede bedoeld. In de eerste vergadering de beste hebben zij zich geweerd! Een motie, waarin het werd betreurd", dat de Gemeente-werk lieden van Heemstede zich bij den Bond hadden aangesloten en waarin in 't bizonder gewezen werd op het orgaan van den Bond, dat ophitst tegen de overheid", ging met vlag en wimpel, zonder n stem tegen, er door. De heer Burgemeester, die de motie ter kennisse moest brengen, voegde er uit 't eigen volle hart nog aan toe: Wij meenen er U uitdrukkelijk op te moeten wijzen, dat, waar de Gemeente raad zoo duidelijk heeft uitgesproken, dat de aansluiting aan voornoemden Bond aan den Baad onaangenaam is, wenschen geuit door uw« vereeniging, zoolang deze daarbij blijft aangesloten, geen kans van inwilliging zullen hebben". Tot de Chineesehe Revolutie toe ging het in China precies zoo. Wühebben dit geval nu k wel aardig gevonden,?maar is hier eigenlijk niet weer, in hoe dorperlijk formaat dan ook, een ergerniswekkende en verregaand... onge geneerde inmenging in het particuliere leven van den ondergeschikte"? Wij vernamen dat een tweetal vertrou wensmannen van den Federatieven Bond de moeite hebben genomen uit Amsterdam op audiëntie te gaan bij het vaderlijke" Gemeentebestuur van Heemstede.Het artikel, voorkomende in het orgaan van den Bond van l Oet., op welks anarchistische" uit latingen de motie" zich bepaaldelijk be riep, werd daar besproken, en de Burge meester legde nog op enkele passage's in andere nummers van dit blad den straff inden vinger. Wij hebben die nummers gelezen: wij hebben büdie gelegenheid een jongMultatuliaansehe literatuur ottdekt, voort komend uit z.g. vrijsocialistische arbei ders, waarin in de taal van de Toespraak tot déHoofden van Lebak" de Nederlandsche Magistraten worden aangesproken ... De Burgemeester van Heemstede heeft een zeer literairen naam. Een van zijn voor zaten is een tijd lang Multatuli's beschermer geweest. Is er geen verval te constateeren, als nu de naneef jsnge, minder met de pen bedreven, en in vergelijking met Multatuli heel wat gemakkei ij ker... Multatulianen zoo in hun vrijheid belem mert, en dit wel zonder geest en breed heid, en zonder dat het wettelijk pa»geeft l Het collectief ontslag aan de Kweekschool van Onderwflzeressen te Arnhem. In het nummer van 14 Jan. 1912 van dit blad komen twee stukken voor, die de aandacht vragen. Het laatst geplaatste is een stuk van het Bestuur der Kweekschool, waarin het in de eerste plaats aan het publiek meedeelt, dat ter vervanging van de leeraresseu, die l Febr. e.k. uitwonend zullen worden, de door het Bestuur verder vermelde maat regelen zijn genomen, in da tweede )laats nog weer uitdrukkelijk verzekert, lat het zich ten volle verantwoordelijk )lijft gevoelen voor de maatregelen, die t nam; ook voor de directricekeuzen in 1908 en 1910, beide g»daan op grond van destijds verkregen uitstekende informaties, en in de derde plaats meedeelt, dat het met de genomen maatregelen de zaak als onherroepelijk afgedaan beschouwt en iedere verdere desbetreffende inmenging of be schouwing met stilzwijgen zal voorbijgaan." Het eerst opgenomen stuk is onderteekend door mej. J. W. Sr.fiMaar, oud directrice, die van 1908 tot-1910 de leiding van het nternaat voerde. Deze vroegere directrice neemt nu in haar ituk een houding aan, waardoor een arge loos lezer haar licht zou kunnen houden voor een hoofdpersoon in de zaak, die ons, zeven onderteekenaarsters en honderden met ons, zoo zeer ter harte gaat. En die meening van den lezer zou toch zeer on juist zyn. Wij zullen dan ook slechts enkele woorden aan haar stuk wijden. Wij kunnen trouwens verwijzen naar onze vorige artikelen, in 't bij zonder ook naar wat wij schreven over het voor een goede en prettige samenwerking, onontbeerlijke van een geschikte directrice. De algemeeue klachten van mej. Steffelaar over het personeel", de leeraressen" doen ons denken aan een onderwijzer, die, niet voor zijn klas berekend, altijd klaagt over de leerlingen, over alle leerlingen. Of ook aan een zoogenaamde slechte Mevrouw", die altijd ontevreden is over elke, ook de allerbeste dieist Jode, en zich daarmee dan ook tee^ent' Voor 't overige, de zaak, waarover wij schreven, heeft met bet directriceschap van mpj. Steff'elaar niet te maken. Wij hebben in het nummer van 8 Dee. 1911, naar aanleiding van het ontslag der interne leeraressen, een beschuldiging uitge sproken tegenover het Bestuur. K u in het nummer van 24 Dec., in ant woord pp een poging van de heeren, om zich vrij te pleiten, hebben w\j zó, dat ied r het kon bepordeelen, hen op ieder punt weerlegd. Hun ontkenning van den goeden wilder leeraaressen (zoo kort geleden in de hoogte gestoken door hen zelf!), - hun verklaring, dat zij in de zaak, waar het hier om gaal, een gemachtigde der leeraaressen zouden hebben gehoord (hetgeen nooit gebeurd is!!), hun beroep op (een parodie van) een enquête, hun gespiegel met sala rissen, wij hebben al deze schijnargumenten n voor n ontzenuwd. Ea wat antwoorden de heeren? Alleen op n punt: op wat wij schreven over het onontbeerlijke van een geschikte directrice voor het internaat, komen zij terug. En wel met het getuigenis', dat... zij des tijds" uitstekende informaties" omtrent de beide laatste directrices ontvingen! m. a. w. dat zekere andere personen destijds" de dames in andere posities goed vonden.... Meer zeegen de heeren er niet van.... Ei verder antwoordt het Bestuur: Overigens wenscht het Bestuur nog op te merken.... dat het met deze benoeming van secondantes de zaak als onherroepelijk afgedaan beschouwt en derhalve iedere verdere desbetreffende inmenging of be schouwing van welke zijde en op welke wijze ook met stilzwijgen zal voorbijgaan." Men doet onrecht, het wordt p ?ertuigend aangetoond, en men zwijgt en gaat voort met het onrecht,... men gaat met stilzwijgen voorbij Januari 1912. CH. J. FAKRET, Directrice der Middel bare School voor mesjes te Haarlem. S. H DE KEYSER, Oudleerares aan de Middelbare 8-hooi voor meisjes te Arnhem (Dochter van den stichter der Arnhemgche Kweekschool, wijlen Ds. J P. dn Key,er) I. KOOISTRA, Directrice der Rijkskweek school voor Ondnrw. te Apeldoorn. A. H. M LEYDS BEKENKAMP, School opziener in her arrond. Doetinchem. W. E LOJENGA, Ouddirectrice van een bijzondere meisjesschool te Arnhem. S. CH. PENSINK, Ouddirectrice der Kweekschool voor Onderwijzeressen te Arnhem. M. CH. ZWAARDEMAKER?VERHOEFF, Oudleerar s aan de Kweekschool van Onderw. te Arnhem, te Utrecht. Eeue Leer en een Karakter. (ÜR. OTTO EFFERTZ), DOOR H. VAN T R E S L O S G. II. E's persoonlijkheid te midden eener onevenredige omgeving. Indien het waar is, dat in iederen me«schengeest, de aanleg van een dichter ligt verscholen, dan is ook de onderstelling niet te gewaagd dat van uit dit gezichtspunt de menschelijke karakters in twee hoofd groepen te scheiden zijn: in epische en in lyrische temperamenten. De aandacht van den tot het epische geteigden geest wordt geboeid door het vluchtige, het wisselvallige in der ver schijnselen loop; het gebeuren, waarin hij zijn eigen daden ziet ingrijpen, pakt hem aan en hij vraagt naar h*t hoe en waarom van dit geschieden. Zijn intellect, zijn wetenschappelijke waarheidsbegeerte nijgt naar de historisch/causale leerstellingen.