J8.09 DE AMSTERDAMMEll WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. HET AÏFICHE voos DB VIEEJAABLIJKSCHE TENTOONSTELLING TE AMSTERDAM. Op het eigenlyk affiche zijn de letters, in verhouding met Rembrandts teekening, nog iets grooter dan op deze reprodactie en daardoor nog hindelyker. Overigens deze afbeelding, die 80 of 100 maal minder oppervlakte in teemt dan het kolossale affiche, hiermede volkomen identiek. ia Het affiche voor de vierjaarljjksche. Zoo hangt het thans te kijk in de vestibule van het Stedelijk Museum! Noch de protesten in de pers, zoonin als die van de Yereeniging voor Ambachts- en Nijverheidskunst, en van de Schildersvereeniging Sint Lucas, hebben de commissie ten halve kunnen doen keeren. Zoo zijn zij dan ook ten heele gedwaald, en aan het schamel product mogen wij der heeren onwijs beleid ironisch erkennen. Dat 't affiche slechter nog uitgevallen is, dan zelfa bij den averechtsehen opzet te verwachten viel, is niet te loochenen. Een weinigje respect slechts voor Rembrandt's kunst had het comitéalthans moeten weerhouden, den tekst liefst dwars door en vlak naast dévergroote repro ductie te strooien. Een strak kader om den tekst, een tweede strak kader om Rembrandt's reproductie, drukletter en vrije teeke ning aldus gescheiden zooals 't behoort, dit ware toch wel een allersimpelste en allereerste eisoh geweest, maar zelfs dit luttel besef bleken de heeren der com missie niet te bezitten. Wanneer dit affiche aldus iets affi cheert" dan is 't de verwarde zin en de troebele smaak van hen die dit billet aldus lieten samen flansen. Rekent men daarbij nog, dat het programma der vierjaarlijksche uitdruk kelijk copieën uitsluit, en deze expositie thans wordt aangekondigd door een mechanische copie, dan overziet men heel het schutterig beleid in deze. Gewichtiger nochtans dan de misluk king van welk affiche ook, is het feit,dat een commissie, benoemd door de overheid ETtNSCHAPPEUJKE LUI. E«n transatlantische tocht ia E enigen tijd geleien heb ik in de ie rubriek den bestuurbaren ballon beschreven, waarmee Wellman beproefd heeft den Atlantischen Oceaan over te steken. Hoe fraai de theorie ook was, de praktijk bleek minder aanlokke lijk te zijn, wamt ten deel e door het buiten werking treden van een der motoren, en ten deele door de hiermee samenhangende eigen schappen der lange staart van benzinebnssen die onder aan den ballon hing, mislukte de tocht grandioos. Daarna heb ik nog eens een plan beschre ven, van Brnckner, die ook in een bestuur baren ballon den Oceaan over wilde steken, maar veel zuidelijker dan Wellmaa, waardoor het noodig zon worden de ballon tegen de groote daghitte en hare gevolgen te be schermen door e m ingenieus water-sf roeigyateem, boven op den ballon. Tot nu toe is deze tocht echter nog niet ondernomen al is de ballon reeds lang gereed en plechtig gedoopt. Het eerste plan is ten minste nog uitge voerd, al mislukte het; het tweede plan is tenminste voor een deel verwezenlijkt, al is de uitvoering nog niet beproefd; nu bespreek ik een derde plan, dat nog maar een plan is, zonder verder ieti erbij. Maar het heeft toch recht op onze aandacht, al was 't alleen maar om te laten zien hoe een ongeloof waardige mogelijkheid in enkele jaren tot een geloofwaardige mogelijkheid is geworden. Aangemoedigd door het succes dat Glenn H. Curtiss heeft met zijn water-vliegmachine, heeft; de Amerikaansche vlieger J. V. Martin het plan gesmeed om dit model vliegmachice te gebruiken voor een reis van Amerika naar Europa. Zjoals men weet heeft Cnrtiss' watervliegmachine een normalen vliegmachinebonw met motor, zweefvlakken, staurinrichtingen e. a., maar in plaats van het landingsgestel, zooals de technici dit nuttig apparaat uit schelden, met wielen te voorzien, zijn deze wielen vervangen door waterdichte, lichte maar stevig* schuitjes, waarop de geheele vliegmaehine gedragen wordt, op het water rustend. Voor een reis, waarbij de bodem vooral uit water bestaat, is dus een watervliegmachine een aangewezen toestel. Gemak kelijk opvliegend en gemakkelijk neerdalend op het watervlak behoeft het niet te vreezen... dan woelige, zee. Op rustig water is het toestel met groot succes gebruikt. en samengesteld voor een goed d«el uit menschep van het vak, dat een dergelijke commissie bij haar eerste daad reeds begint met te miskennen het groote en zuivere werkbeginiel waar alle plastische kunst op steunen moet. Ik bedoel het groote werkbeginsel dat de nheid van ontwerper en uitvoerder voorop stelt. Het is de kracht van de schilderij kunst en mede de oorzaak van haar bloei, dat, waar bij zoovele kunstambachten die achoone eenheid verbroken werd, zij in de schilderijkunst althans besten digd bleef, en het ware daarom zeker allereerst de taak der schilders geweest zorg te dragen dat dit alles omvattend werkbeginsel gehandhaafd bleef, oreral waar zij dit ii hun macht hadden, zooals thans hier in zake het affiche het geval was. Zoovele schoone ambachten vervielen tot nietig gepruts door die noodlottige scheiding van ontwerper en uitvoerder, en heel de levensvolle schoonheid die weleer alle dingen van het dagelijkech gebruik tot kunstvoorwerpen maakte, wij kennen haar helaas slechts uit het verleden, het heden toont ons haar niet meer. Dit schoonste samengaan van gevoel, rede en beheersen t werkmanschap, wij erkennen het tot in de nietigste voor werpen van dagelijksch gebruik uit alle vorige bloeitijdperken van [kunst, het kleinste potje, het eenvoudigste weefsel was niet alleen de vrucht van dit werk beginsel, maar was daardoor een voorbeeld tevens hoe tot in de geringste voorwerpen, die ons leven omgeven, de droom en de toover der schoonheid aanwezig kan zijn, dit ontroerend spel va»geest en stof. De tegenwoordige maatschappelijke ontwikkeling gaat dwars tegen dit zuiver werkbeginsel in, zij juist scheidt intellect en arbeid al wijder van elkaar en door die scheiding gaan de levens van dui zenden menschen voorbij, zonder dat zij, al ware 't slechts nmaal, de zoetheid geproefd hadden van den arbeid die op dit edel werkbeginsel steunt. Hoevele voortreffelijke kunstenaars hebben in de laatste halve eeuw niet gestreden voor het behoud er van, al hun gaven en kracht ten offer brengend om iets van die schoonheid en het geluk, dat er de vruchten van zijn, vast te houden en te beveiligen tegen der tijden zwaren drang. En hebben wij dan niet tot roeping den arbeid van die groote kunstenaars voort te zetten naar onze beste krachten, en geen werk nietig te achten waar slechts iets van die schoone nheid in herwonnen kan worden P Wanneer dan thans de overheid bij uitzondering zich eens met kunst inlaat, dan mogen wij toch verwachten dat zij zich zal laten voorlichten dór personen die niet lomp en dom dit klaar en edel werkbeginsel zullen ontkennen en ver treden, een werkbeginsel dat niet maar is een hersenschim van enkelen, maar dat den grondslag uitmaakt voor iederen kunstbloei. Dit zij dit echter naliet, is een erger lijke miskenning van de zuivere en sterke bedoelingen die bewust en levend zijn in de harten en daden van zoovelen der besten van thans. Philip Scheidemann, hoofdredacteur van een soc. dem. orgaan, eerste vice-president van den Rijksdag. Johannes Kaempf, vrijzinnige volksparty, president van den Rijksdag. En de heer Dake, de voorzitter van het comité, hij, en hjj alleen gaf antwoord op al de protesten, en gromde verstolen in De Telegraaf zooiets van allemaal wangunst dat ze er geen opdrachtje voor kregen" en allen die in die protesten niets meer en beters hebben gezien dan wat gekrenkt eigenbelang, zij mogen ver heugd zijn zich op n zelfde plat gedachte plan te weten met dezen groven streber, voor wien de kunst geen andere beteekenis heeft dan dat zij een middel slechts is waaruit even goed een positie" te kloppen is, als uit welk amder bedrijf ook. R. N. ROLAND HOLST. Hyaciiihe Loyson. De beteekenis van den veelgesmaden Fère Hyacinthe Loyson is ons nog eens voorden geest gebracht, toen aan zrjn sterfelijk over schot de laatste menschelyke eerbetuigingen zijn bewezen. Wat hy, eens Frankrijk'e grootste katholieke prediker, kanaelredenaar der Notre Dame, en opvolger van Licordaire, heeft opgeofferd, omdat hjj het vertrouwen niet wilde schenden, dat zyn getrouwen in hem stelden, de by zonder e aanbiedingen van twee pausen, om hem in de Moederkerk terug te voeren en alle eerbewijzen, waar onder de doffe laster en de ijverige haat ten laatste verscholen zouden gaan dat alles verdwijnt bij de opwekkende geestelijke kracht en de extatische geestdrift, die op memchen van de meest onderscheiden secten van zijn woord en voorbeeld zijn uitgegaan. Een vriend van den overledene schrijft ons; het was een profeet en een heilige, zij 't dan ook niet ean dier heiligen, welke de kerk canoniseert." Ia de chapelle ardente in het sterfhuis hebben behalve de vrienden en getrouwen ook tegenstanders geknield, Henri Brisson, voorzitter van de Fransche Kamer der Af gevaardigden, die Fère Hyacinthe uit naam der Morale indépendante had bestreden, heeft, in den vroegen morgen voor de opening der Kamer, zwijgend de knie gebogen voor den grooten 'katholieken' idealist. De lijkdienst was door de Anglikaansche en P/otestantsche Kerken georganiseerd in den Temple de l'Oratoire du Lonvre. Sprekers waren: de Anglikaansche bisschop Ormsby, de predikanten Roberty en Charles Wagner. Daarna kwam een aangrijpend oogenblik, dat de apostel zich niet schooner kon ge droomd hebben. Alle geestelijken en vrienden van den overledene hadden tich in het koor tegenover de preekstoel vereenigd: Bisschop Ormsby, Reverend Hiatt van de AtneriDr. Heinrich Dove, Geb. Jnstizrat, vrijzinnige volkspartij, tweede vicf-president van den Rijksdag. iimiiliiiiimiiiMiiiMiiiiMiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiMiiiiMi kaanach-Presbyteriaansche Kerk, Reverend Allen van de Wesleyaanache Kerk, Priester Vassilakia van de Grieksch-Orthodoxe Kerk, rabbijn L. G. Lévy, Habd el Hakim, ver tegenwoordiger der Mahomedanen, verder alle predikanten te Parijs en vier Katholieke priesters, de abbés Hontin, Claraz, Forcioli en Bousquet. Al de 20 geestelijken vereenigden zich om den predikant Boberi y, en temidden van het indrukwekkende zwijgen van het gehoor, klonk als met a stem plechtig het Onze Vader. Het was alsof in het aangezicht van den dood, voor de grootheid van dit sterke leven, en bij den eenvond van dit ideaal, alle twis ten verstomden, en de sinds eenwen geschei den religie'd, op eenmaal den ritus hervonden hadden, die de wel is der eenige troostrijke godagedachten, en de spontaanste geestelijke daad van den zuiveren en vredigen menscb. Maar hoe groot moet de nagedachtenis zijn geweest van de:en man, dat zij allen, ge scheiden door de dingen van het verstand, elkander terugronden in den laatsten zoeten geur, opgestegen van deze gedoofde vlam? L. H. GBONDIJS. Fig. 1. MAETIN'S VLIEGMACHINE VOOR EEN TRANSA1LANTJSCHEN TOCHT. Fig. 2. LENGTEDOORSNEDE (bovtn) EN PLATTE-GBOND (onder) VAN DEN VLIEGMACHINE KOMP. Onder den bestuurder is de hut met bed. Van deze hut naar de machinekamer, voor in den romp, loopt een gang. Aan weerszijden hiervan liggen de benzine en olie-reeeivoirs. Alle vijf motoren zijn uit de machinekamer gemakkelijk te bereiken. Breedte 33 Meier, diepte 3.5 M.; gewicht 3600 K.6., wiarvan 2200 K.O brandstof'en bestuurders. Fijf motoren ieder van 50 P.K. drijven twee schroeven. Onder de zweefulakkin liggen de twee drijvers, die desnoods als reddingboot kunnen gebruikt worden. Da speciale moeilijkheid bij den transatlantischen tocht ligt in het dragen van het groote gewicht aan olie en benzine, voldoende voor het werken der machines gedurende den tyd dat de vliegmachine de reis maakt, die, al gaat zij van de dichtst bij elkaar geleden punten, n.l. van New Foundland (St. Jobn) naar de lersche kust, nog een 3000 K.M. bedraagt. Men kan twee uitersten an machine-typen bedenken die bruikbaar zonden zy'n, n.), een zeer snelle machine, die door het bekorten der reis, ook de beuzin e-voorraad kleiner kan doen zy'n, of esn langzame machine met een groot draagoppervlak, dieper paardekracht meer draagvermogen heeft dan een snelle, lichter gebouwde machine. Martin gelooft aan den gulden middenweg en wil een machine hebbes, waarvan de motoren een snelheid kunnen geven van 85 K.M. per uur. Deze snelheid, die te combineeren is met een draag rlakte, die zeer zware last gemakkelijk dragen kan. zou de reis doen aflaopen BINNEN TWEE DAGE». Onze tig. geeft net toestel te zier, zooals Martin het ontworpea heeft, en zooals het, hopen we, eens boven de Atlantische golven zal zweven. Fig. 2 geeft een teekening van het voorste gedeelte van den romp, in lengte-doorsnede en in plattegrond. De breedte der zweef vlakken ia 33 Meter; de diepte van het geheele toestel 3.6 M. Vijf gewone motoren, van 50 paardekracht ieder, drijzen de vliegmachine voort, gekop peld aan twee schroeven. Deze motoren zouden de 85 K.M. vaart kannen geven, 8600 K.g. dragend, waarvan 2200 K.g. zon kannen bestaan uit nuttige ballast, r.l. twee vliegenier?, een machinist en de noodige benzine voor anderhalve dag vliegen by kalm weer. Terwyl bij het begin der reis alle vyf de motoren werken, aullen, naar mate de benzine verbruikt en dus de last lichter wordt, n, later twee, zelfa ten slotte drie motoren stop gezet kunnen worden. Op deze wijze zon brandstof bespaard kunnen worden, totdat het begon te span nen. Zelfs met twee motoren hoopt Martin de vliegmachine dus zwevende te kunnen honden. De romp van den tweedekker is geheel bekleed en bevat, zooals n>. 2 aangeeft de benzine en olie-reservoirs, 166 geplaatst dat er tusschen een doorloop van twee derde Meter breedte overbly'ft, die de hut met slaapgelegenheid, dadelijk onder den bestuur der gelegen, verbindt met de machinekamer voor in den romp. De motoren liggen aan weerszijden der doorgang, zoodat de machinist alle motoren even gemakkelijk bereiken kan. Elke motor kan uitgeschakeld worden, zoodat het schoonmaken van onderdeeien gedurende de reis even gemakkelijk zal gaan, als wan neer het heele toestel rustig staat. Desnoods kan de vliegenier die geen dienst heeft, bij ernstige gebreken, een behulpzame hand bieden. Kenners der Gnomc-motoren zonden zich echter verbazen als gedurende 36 uur de machines niet zonder fout zonden blijden loopen; wij, leeken, echter zeggen, er is alle reien te vermoeden dat, als 't er op aan komt, een machine weigeren zal, dia by een proef dagen achtereen zou doorloopen. De geheele vliegmachine is zoo gebouwd dat de weerstand zoo gering mogelyk is. Met Glenn Cnrtiss overlegde Martin den gewenschten vorm der drijvers, (waarop het toestel in het water kan drijven). Het beste leek niet een groote midden-dry ver, maar twee zijdelings geplaatste drijvers, sterk, licht en róge bouwd dat elke drijver als reddingboei kan gebruikt worden nadat de bovenbouw der vliegmachine gemakkelijk ervan los gemaakt is. Terwyl ik my voor kan stellen dat menAlois, grart YOÜAdirentM. f Alois, graaf Lexa von Aehrenthal, in leren voorzitter van den minister raad voor Oastenjyk en Hongarije, en minister van buiteulaxdeche zaken. schen zich in de vliegmachine wagen zullen, lijkt mi) die reddingboot-geschiedenis gelijk waardig met Mnnchhausen die zichzelf met paard en al uit het water tilde bij zijn eigen haar. Als het noodig is, kan het toestel midden in den oceaan neerdalen in betrekkelijk kalm water, zonder al te groote kans op onge lukken, es, als de go Mag niet al te kort is, kan het toestel ook weerde lucht in gaan. De bedoeling is om op groote hoogte te vliegen, nl. ongeveer 1600 M. hoog, omdat daar allicht geen hinder ondervonden wordt van onverwachte windstooten en mist; de richting is <Jai gemakkelijker te bepalen terwyl de horizon zóuitgestrekt is, dat gedurende den tocht, die g ootendeels langs den gewonen scheepvaartweg yemaakt wordt, er allicht geen oogenblik voorbijgaat, waarin niet een of ander schip in zicht is, welks koers een mooi conti lemiddel voor den vliegenier kan zijn. Door zijn grootte zal de vliegmachine voldoende opvallen om door de schepen waargenomen te worden zoodat drsadloos-telegrafisch de belangstellende landrotten op de hoogte gehouden kunnen worden. Gedurende Juli en Augusiu? geeft de weerkaart van den N. Atlantisch en Oceaan een bepaalde westelijke beweging der hoogere luchtlagen aan, zoodat ia dien tijd de wind de motoren zeer zon helpen. Da tocht zou ondernomen moeten worden bij volle maan, terwyl de reis by 8f. John bij het aanbreken van den dag begonnen moet worden. Ma-tin heeft de opinie gevraagd van prof. Willson der Har vard-Universiteit, een speciiliteit op zeevaartkundig gebied en tegelijk goed op de hoogte ran de luchtvaart. Deze heeft; de mogelijkheid van den tocht erkend mits de vliegmachine goed is, het weer gunstig, en de tocht wel bij New-Foundland begint, maar spoedig de scheepvaartweg opgezocht wordt om tulp te hebben bvj ongevallen. De grootste moeilijkheid zal het koers-kiezen en het bepalen der snelheid zya, wat op een schip pp rerschillende wijzen gebeuren kan, maar in een vliegmachine veel bezwaren oplevert. Weet men echter op welke hoogte men zich bevindt (te bepalen door een betrouwbare barometer) en houdt meo een of ander plek van let wateroppervlak in hft oog, b.v. een strook kalm water of zoo iet?, dan kan men uit de schijnbare verplaatsing van deze plek in een bepaald tijdsverloop de snelheid der vliegmachine berekenen. Onmogelijk is't ook niet dat met behulp van een lange logly'n de snelheid berekend wordt op dezelfde wijze als by een schip. Door verschillende een voudige toes ellen 'u rok het bepalen der richting geen onmogelijkheid. Wij zullen verder afwachten of Martin's plannen wer kelijk op zullen gaan". P. VAN OLST.