Nd. 1812 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Loodrechte wiud van een gsberg, die de gelaagdheid en spleten van het gletsjerfls toont; de ronde gaten «fln doorsneden van smeltwaterkanalen. Drijvende Qsber?, ongeveer 40 K. hoog boren water, en van 6 tot 7 maal die hoogte ondar witer; de taf el vorm ia eigen aan de ijsbergen van het Ziidpoolgebied. De Zuldp«al bereikt. Op 6 April 1909 stond Robert Edwin Peary op de Koordpool, of vlak daarbij. De 15e Dëoottber 1911 is ook de Zuid poel veroverd, do»R«ald Amundsen. In die twee simpele zinnetjes is het grote feit vervat, dat de begin jaren der twintigste eauw voor hatnage?laoht ^belangwekkend zal maken. De uiteinden der aards zqn bereikt. Haar hoogste bargen zqn nog niet bastagen; baar grootste zandwoestjjnen nog niet doorkruist; haar diepste zeeën stellig oog niet balood. Nog is de mans lang nier* over de ganse aarde meester. Kaar détaak, die schijnbaar moeiliker was dan een der genoamie, is volbracht; volbracht in de tqd der luchtschepen en vliegmachines, maar zonder deze, juist j toen ZQ op het pont waren hun intocht in de Poollanden te doan. Verricht op de oude manier der Groenlandse Eski mo's, gezeten op hun sleden, door hun heiden getrokken, sooals Peary en Amnndsen beiden het hun hebben afge zien. Andera, wat een verschil tusschen de werkwijze yan beide mannen. Peary, 53 jaar oud, had al bijna 20 jaar lang zqn pooltochten ondernomen, mat de berei king der Noordpool als einddoel; altijd langs dezelfde route, de Westkust van Groenland; zonder Teel voor de weten schap te doen. Waarnemingen die er net mee door kunnen; kaarten] beneden ? . ... L ', ? ? ! HM ZTODTOOL OITOXXZOKK sranx 1900. (De doorgetrokken Iflnen sjjn de reiswegen der expeditie 1900?1909, de gestippelde die van 1911?12. Dit kaartje is ontleend aan ? ? Het Nieaws van den Dag".) kritiek; een .Stanley van het Noordpoolbekken. Een tikje humbug, en niet veel scrupules; maar een man van durf,van ijzeren volharding, van nuchtere kans berekening ook. ' Pas 39 jaar is kapitein R>ald Amund sen 1). Yan 1903 tot 1906 volbrengt hij, als eerste met een schip, de Noordwestelike Doorvaart, die te voren slechts eens, ten dele als sledetocht, verricht was; door MacClure, ruim1 een halve eeuw vroe ger. Amnndsen legde daarbij de tegen woordige plaats der Magnetische Noord pool vast, waartoa hy negentien maanden lang waarnemingen bleef doen. Fridtjof Nansen zei toen van hem: Ajnundaen heeft de ware methode gevolgd. Hij heeft eerst leeren waarnemen, toen voor instrumenten gezorgd, en daarna ge slacht aan het kopen van een schip. Gewoonlik wordt de omgekeerde weg gevolgd... Hij had de noordwestelijke doorvaart kunnen verrichten lang voordat hjj het deed, en menigeen zou het te verlokkend geweest zjjn wetende hoe zo iets gewaardeerd wordt door het publiek/-- d§ reis dadelik voort te zetten inf»li«ftivan\wet nsohappelike waarneminganJftwo'oeiiu Amnndsen vond de zee, naar het westen open, de weg vrij; toch bleef hjj twee jaren en deed wat hq zich voorgenomen had te doen... Hij was in staat sensationele dingen niet te doen toen iets anders nodig was, maar tevens is hij bq machte, iets opzienwekkends naar waarde te schatten." Dat laatste is ditmaal gebleken. De hele Zuidpoolreis van Amundsen was een verrassing voor de wereld. In de zomer van 1910 verliet hij Christiania, op het vermaarde poelsohip van Nansen en Sverdrup, de Fram, met het plan om Kaap Hoorn heen naar de Beringstraat te varen, benoorden deze zijn schip in het pakijs te laten invriezen en zien dan over de Noordpool te laten drijven. Een plan als Nansen zelf had op zqn tocht met hetzelfde schip 1893?95, toen hij zich echter te ver oostelik, bij de NieuwSiberiese eilanden, invriezen liet, en vier graden van de pool verwijderd bleef. Maar van Madeira kwam bericht in October 1910, dat Amundsen, als hij toch eenmaal in de zuidelike zeeën was, meteen even naar de Zuidpool dacht te gaan. Het volk bleef een ogenblik stil, men wist niet wat men hiervan zou zeggen. Dat was iets ongehoords; een man die zijn weg naar de Noordpool over de Zuidpool neemt. Sommigen von den het plan groots, maar anderen en de meesten vonden het twijfelachtig, en velen schreeuwden en vonden het onge oorloofd, niet loyaal -?ja er waren er die hem wilden tegenhouden. Maar al dit gerucht bereikte hem niet. Hij had zjjn koers genomen, zonder om te kjjkea. Zo vergat men dit later, ea iedereen ging weer aan zjjn eigen werk." Aldus schreef Nansen thans in de Daily Chronicle. Amundsen nam zijn koers naar de jjsbarrière van Rosa, in 1842 bereikt door die grote zeevaarder Orer dat reusachtig drijvend jjsveld, bewesten Victoria-land, dat al door Scott en Shackleton langs de kust van dat land was bereisd, ging Amundsen meer oöstelik naar 't Zuiden, Op 86 gr. breedte bereikte hjj de zuidelike grens, waar het vlakke, 50 Meter hoge qsveld ligt tegen het hooggebergte dat de kust van het Zuidpoolkontinent hier begeleidt en zich van hier ver binnenwaarts naar 't Zuiden strekt. Over dit gebergte kwam Amund sen op het gemiddelde 3000 M. hoog plateau, dat oek Shackleton bereisd heeft, toen hij in 1909 tot 88 gr. 23 min. doordrong. Op die hoogvlakte ligt de Zuid pool en Amnndsen heeft er naar zjjn koning de naam Haakon-plateau aan gegeven. Shackleton's protest, dat hij dit plateau reeds naar koning Eduard VII genoemd had, kan bezwaarlik gelden. Immers de naam van deze vorst was kort te voren al door Scott gebruikt voor het door hem ten oosten van de Ross-zee aangepeilde land dat Amundsen's reisge noot Prestrud tans bereikt en onderzocht heeft. Zelfs een koning, dunkt ons, heeft maar recht op n peetschap aan de Zuidpool. Da 1400 kilomater van de jjsmuur van Ross tot de Pool waren afgelegd in 55 dagen; veel sneller nog geschiedde de terugtocht, in 33 dagen. De wetenschappelike uitkomsten der reis laten zich natuurlik nog niet in hun geheel overzien. Maar enkale kunnen tans reeds worden aangewezen. Aller eerst dat hoogstwaarschqnlik de Rosszee een in 't zuiden afgesloten baai is, geen verbinding heeft met d Weddellzee, door een straat dwars door het Zuidpool-kontinent, naar men wel heeft aan genomen, ter verklaring van het afdrijven van het grote jjsveld naar 't Noorden. Nansen schijnt verder uit Amundsen's madedalingen op ta maken dat dit qsveld wel degelik grotendeels door gletsjers gevoad wordt, terwijl velen meenden dat het voornamelik ontstaan was door sneeuwval op een dunne laag zeeijs. . Merkwaardig is k de bevestiging van het feit, dat het grote landqs, dat het Antarkties vasteland bedekt, niat naar 't binnenland stqgt, zoals in Groenland. Terwijl de landtochten plaats hadden, hield de Fram zich bezig met het oceanographies onderzoek van de ZuiderAÜantiese Oceaan tussehen Zuid-Amerika en Afrika, waarvan grote gedeelten nog geheel onbekend zqn. Zo schijnt de expeditie van Amnnd sen zich, wat haar wetenschappelike arbeid betreft, waardig te zullen aanslui ten bij de andere Zuidpoolexoedities der laatste jaren, als die van Drygalski, Bruce, Ottp Nordenskjöld em in 't bizonder die van Scott en Shackleton, waarop zo uit nemend en veelzjjdig werk is verricht. Alleen uit onvoldoende bekendheid met deze Zuidpooltoehten heeft men hier te lande minachtend yan sport en van wed ijver kunnen spreken, waarbij de be langen der wetenschap uit het oog ver loren zouden zij a. Niets is minder waar dan dat. Men heeft tegelijk betreurd dat Neder land aan het Poolonderzoek der laatste jaren, en in 't bizonder aan het Zuidpoolondarzoek, geen deel heeft genomen, en voorgesteld dat een oceanographiesbiologiese onderzoekingsreis door Neder landers zou worden ondernomen. 2) Dat zou zeker een schone onderneming wezen, en als daarvoor het onderzoek der zeeën van de Oost-Indiese Archipel, waar ook nog zoveel te verrichten valt, niet wordt verwaarloosd, kan niemand er iets tegen hebban. *** Pingnin. (Vet gans, Dodeera) uit het Znidpoolgebied. Inmiddels gaat Amundsen zqn grote plan vervolgen. Hij zal werkelik met zijn kameraden, in 1913, naar de Baringstraat gaan om zich daar voor een vijftal jaren, naar Nansen en hjjzelven schatten, te laten invriezen en drijren in het ija, een arbeid waarvoor de Fram inder tijd door Oolin Archer gebouwd is, met haar vlakke kiel, die haar de jjsperaingen kan doen verduren. Zo zal Amundsen wellicht de eerste man zijn, die op beide polen zal hebben gestaan; maar bij deze lange tocht is het onderzoek der zee de grote hoofdzaak. UTRECHT. J. F. NlBRMEYER. 1) Is Atnnndsen voor 1903 reeds met een der Zoidpoolexpeditiea mee geweest? HQ staat al in dat jaar in de Geographen-kalender te boek ala Koord- en Zaidpoolonderioeker". Ik heb er niets nadere van gevonden. 2) Dr. J. J. Peach, Antaralisch ondersoek. (De Gid», September 1910 en Maart 1911). Onder de sneeuw van de Poolstreken.