i f* DE AMSTERDAMMER WEEEBLAD VOOR NEDERLAND. No. 1813 x' Muram Ainctelkrinj", op den boek van den Ondeiflds-Voorburgwal en Heintjehoekiteet te Amsterdam. De Amfltelkring. & 'fcwjHÏBin" deze week te Am sterdam de werklieden op den Dam om te kakken en téhouwen nabrj de plaatse waar Amsterdam 'door Ijet leggen van een Dam in den Amstel en het "bouwen van sluixen een aanbfegliuaam, en bij nacht trok ken vrome katholieken uit de aelonde ?tad, ingezetenen.van Volendain, Haar lem, Haarleinmetmeer, Amstelveen en Sloten, stil TOOT rich uit biddend, op den Dan blijvend staan om -'s Hemels gunst ?Ter de Koningin af te smeeken, door de oudsie stad?wdeelten, dezelfde waar eens in hét middeleenwsche, het nog katholieke Amsterdam, de Processie in pracht Q praal, .mot zaligen «n gebeden, het zwaaien jan .net wierookvat, optrok ter viering Ten «hét Mirakel, niet ten het Bejiitof, Manu», rijke en pleohtigeprocessie, tot da jaren kwamen der Reformatie en het Roomsoh autaar met kracht dit alle kerken werd geschopt, de beelden vernield en schier su wat oud en heilig was beschouwd, verloren ging, den Roomsen-katholieken festoord werden in hun eeredienat en alle paepsohe stoutichheit'' geweerd, deenoods met geweld. In die voor de katholieken bedrukte tjjden kwamen «ij in het geheim zaam en. hielden in ge wone huizen, in schuilkerkjes, hun gods dienstoefening, vreeaend en bevend ieder oogenblik door den schout en zijne rakkers te zullen worden verrast. Vele Van die kerkjes zijn er te Amster dam' geweest, een der oudste was dat voorbij de Niezel, nabij de oudste kerk der stad, de oude of St. Nicolaaskerk, genoemd naar Amsterdam's bescherm heilige. Dit huis staande en gelegen op den O udezijds-voorburg wal en den hoek van de Heintjeahoeksteeg, naar den. geveleteen 't Haantje", later, .grillig genoag, 't Hert" genoemd, bestaat nog, en heeft van buiten en van bin nen alle kenmerken van zeer oud te zqn. In de eerste tijden der geloofs vervolging kwamen de Katholieken er saam in een afgeschut gedeelte Van den zolder, met een primitief altaartje dat bij. een inval onmiddellijk kon verdwij nen. In volksmond werd die schuilkerk daarom genoemd: Onslieve Heer er". Met de jar«n Jegde zich de fsh^Ude begalinge»voor jd0Kathoi»werden milder, tot ten laatste ieder vrij wéird om op zijn manier zalig te worden. Al die wisselingen vertoonen .zich in de gechiedenis van Ons lieve Heer, op solder" tot -^ en de Protestantsche eigenaars van ouds l hebben daartoe medegewerkt de vergader plaats op zolder naar lager verlegd, tot een kerkje werd ingericht, tot heden in wezen gehouden. Het is een kerkje in miniatuur, waar het mooie spreek gestoelte wegens gebrek aan ruimte door een kunstig mechanisme gemakke lijk weg- en vooruitgeschoven kan wor den. Er hangen nog de oude olielampen Kijkje in het boveoKedeelte van het museum De Amstelkring". Ter weerszoden der bybelsche voorstelling een Katholieke aanspreker uit de vorige eenw. . irH0ns Lieve Heer op Solder", de geheime vergaderplaats der Katbolieken der Sint Nicolaasparochie, in het bnis op den hoek van den Ondeiijds-Voorbmrgwal en Heintjehoeksteeg. f w t v, h. Minderbroej^rdersklooster. . , Schraagbeeldje. er is nog het'mooie altaar en het fraaie orgel. De kerk is zoo klein, dat men er bijna op elkanders schoot zat en de oüvronwtjes, de we duwen van het hofje aan de overzijde der gracht, er op een plekje dicht bij elkaar zaten, tot zij korselig geworden omdat men haar plaats het Bohapenhok" noem de, van den pastoor een andere plaats kregen en dór den toegang in de steeg naar de kerk moch ten opgaan. Het kerkje: Qua lieve Heer op solde*" was langzamerhand voor de Sint Nicolaas-parocbianen al te klein geworden, zoodat een groote kerk gebiedend geeischt werd. Door liefdevolle samen-. werking kwamen de Monnik af komstig benoodigde gelden bijeen, kenden hui zen in de Oude Te&rtuinen, bij de Slijpsteene»voorbij den Zeedijk, thans Prins Hendrikkade, genoemd, ? gekocht en afgebroken en op het vrijgekomen terrein ean nieuwe' groote kerk gebouwd worden, naar teekening en plan-van den onlangs overleden bouwmeester Bleys; een kerk, dié" zich wonderwel met de huizen er om heen'samen voegt en samenklemrt. Dat is nu 25 jaar geleden. In Februari hebben de geeste lijken en parochi anen de stichting en opening dier kerk plechtig her dacht. In de maand April zullen de Katholieken een anderen, hiermee samenhangende ge denkdag hsbben. Dan zal het 25 jaar geleden zijn, dat ,De Amstelkring" net oude schuilhoekje Ocs lieve Heer op solder", ook i' genoemd de KadUVt Haantje" ofHKtw&g 't Haanaankocht en id van het ter het itte tot een Daar is al bracht wat op '.het Katholiek Amsterdam en de gestifiedenis der katholieken in Am sterdam betrekking heeft. Daar leeft men eeuwen terug, daar zwijgt de'geest 8 teen en beeldje en steenen preekstoel van Pater Brngmafl. der eeuw, ei getuigt slechts de geest der _;' eeuwen. Daar wordt bewaard als kostelijk kleinood een klein fraai ablutie-kelkjfi in de middeleeuwen door de priesters in de Oudekerk gebruikt, een der weinige geredde voorwerpen; daar liggen bij de munten ook de noodmunten geslagen uit het zilveren Sint Nicolaasbeeld der oude kerk, toen het er in Amsterdam benauwd en benard uit zag; daar proöken twee zeer oude in hout gesneden beeldjes, vrij zeker ook gered uit de Oude kerk; daar heeft men een steen preekstoeltje met pater Brug man in steen er op, die zoo welsprekend ken kallen en heugenis houdt ook door zijn predicaties in het Minderbroederklooster, op den naburigen OudezjjdsAchterburgwal, ja men heeft er zelfs het beeldje van een Minderbroeder een Franciscaner monnik dat eens op het hoekhuis der gracht en der Monnikenstraat stond, aan welke het den laam gaf even als de verdwenen koestal van het Minderbroederklooster anleiding tot naamgeving gaf aan de straat op haar fondamenten verrezen; daar heeft men nog oude, kasuifelen en kappen", die zwaar staan van rood goud; daar heeft man grafzerken, gevonden in het klooster der Oude Nomen (Kloveniersburgwal tusachen Doelenstraat en O manhuispoort), het oudste gedenktee'ken; daar heeft men de zerk, opge graven bühet wegbreken der grondslagen van een huis naast de Bank van leening onder welke naar men beweert, ge heime gavgen van het Sint Barbaraklooster zijn; een steen, waarin staat gebijteld: Hier leyt begraven Meester Wouter Jonge Jacobszoen priester uit jaar ome»Heren M.CCC.LXXX (1480) opten seêten doch in Martio. Bid voor ziel,1' verder het merk van den pries ter en de attributen zijner waardigheid: de heilige hostie met den kelk; daar heeft men het portret van den laatsten pastoor der Oude Kerk, een schilderij vroeger hapgend beven zijn graf in de kerk te Emmerik en er door den heer Moes, Directeur van 'sBjjks Prentenkabinet ontdekt, met dit onderschrift: Hier leyt begraven die eencaerdighe tieere Mr. JACOBBUYCK van Amstelredam, in syn leven pastoor aldaar vande owde Kereke ende jaere 1578 pastoor van dese kerok ende kanonick in de Mwnsterkereke. Hy starff op den achtsten September 1599". En verder al be wonderend en met eerbied voor de ge schiedenis in het oude sehuilkerkje rond ziende, ontwaart het o«g: een Heilige Barbara-beeldje nit gebakken klei, ge vonden in de fundee ring van een huis in de Kal verstraat, afkomstig uit een der kloosters in vroegeran tijd aldaar, een 17e eeuwsch huisaltaar, uit een huis op de Oude Schans; een 17e eeuwsoh gesneden eikenhouten Madon nabeeldje met het kinieke Jezus, nit het Begynhof; reproducties der Mi rakelschilderijen; Poorter af komstig brieven van Vondel steenen brood, waar van het verhaal gaat, dat dit brood, bij een hevigen hongersnood in 1315, in steen zou zijn veranderd om de hard vochtige vrouw te straffen, die geweigerd had er een stuk van aan hare gebrekkelqke zuster te geven. Alles op te noemen wat in den Amstelkring verzameld is, waarop de custos Janssen niet moede wordt te wijzen: de beelden, de gouden, zilveren en ivoren reliquiëo, de handschriften, de schilderijen, de beeldhouwwerken, al wat betrekking heeft op A. J. Alberdingk Thijm, de kloosters, de kerken, de godshuizen, het gaat niet. Slechts zij nog gewezen op de deur en het boompje van de pas verdwenen kerk: Het Boompje," en op de nis uit de Nieuwezijdskapel, en op de prachtige 17de eeuwsche kamer. Het museum van den Amstelkring bevat schatten voor de geschiedenis der katholieken in Amsterdam, het bewaart al de stomme getuigen, die, uit katholiek oogpunt gestrekt hebben tot Amstelredam's Eer ende Opkomen''. J. H. RÖSSING. AziatiKfae lust in bet etjlsetti iirapii** tam te Leiden. IV. Japansche kleurendrukken, 4e serie, gedurende de maanden Februari, Maart en April. Bnncho, Utamaro. Twee wandschermen nit de 18e eeuw der Kanoschool. Gelyk in tijden der Vedas by de offeranden de goden in heilige persoonlijkheid aanwe zig waren hoewel slechts zichtbaar voor de intuitive blik der ingewijden onzichtbaar voor het zintnigeiyk oog der grove menigte, zoo is de schoonheid altijd tegenwoeidig in de groote kunstwerken van alle tijden en landen maar voor het zintnigeljjk oog alleen ontsluiert zij rich niet. Ia onzen haastigeo, geldjagenden tyd ia zeer klein het aantal der met intuitiven blik begaafden en zelf t vele kunsten aars, ten mimte velen die zich zoo noemen en zoo genoemd worden, dalen af tot het standpunt der menigte en vleien haar oog door nabootsing van het oppervlakkige en geestlooze beeld dat zQ zich ? van de natuur vormt, of trachten haar aandacht te trekken door schreeuwende klenr-combinaties en wild dooreenwrieiaelende lijnen. Laten wjj hen niet te hard vallen, de kunst is- koop waar geworden en de aandacht der koop era most worden getrokken, van koopen die geen tyd en geen rmt hebben om lang zaam de ontroering, door de aangeraakte schoonheid gewekt, in zich te beleven. Het Rembrandt-plakaat met de sigarenzak jee-letters", namens het officleele knnstenaanlicbaam het bestuur der Vierjaariyksche", aan de Nederlandsche Natie geschonken, verklaart veel. Hopen we dus, dat de directie van het mnsemm te Leiden onversaagd op den inge slagen weg zal voortgaan, onbekommerd om de onverschilligheid niet alleen van het groote publiek, waarvan niets anders te ver? wachten is maar ook van vele kunstenaars, wier belangstelling slechts voor een klein deel is gericht op datgene wat alleen en geheel ban ziel zon moeten vervallen: de schoonheid. Ipjritnuai Btmehö, die met negen prenten vertegenwoordigd is, bltykt een zeer groot en voornaam meester te ZJJD, die ia hoogheid van opvatting naast de groote primitieven kan staan. De eerste prent hoewel wat bont gediukt toont reeds bewonderenwaardige gevoeligheid van Ijjnencompositie. De dame op no. 3 door een acteur voor gesteld met het voorname grasgroene kleed en de fij o genuanceerde beweging, is eender allermooiste prenten van de geheele collectie. Gevoelig sjjn ook de vier vrouwenkoppen op waaiers, waarbij te bewonderen is de smaakvolle wgse waarop ia klenrloose blinddrnk de karakters der auteursnamen naast de fijuor zijn geplaatst, zoodat het anders doode vlak wordt versierd, zonder dat da versiering de aandacht afleidt van hoofdfiguur. II. Teekeniitff van Pittér vcm dtr Hem. '?' Louis Bonwmsester in de rol van Lodewyk XL