Historisch Archief 1877-1940
10
BE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR N E-D E R L A N D.
No. 1818
, x
S'
wachten «ün en ergo veel hoogere dividenden.
Met .welke verwachtingen echter bet koers
verloop der aandeeïen geen gelijken tred
houdt.
. Te betreuren is dit evenwel tiet; telkens
weer is kannen worden- geconstateerd, dat
na buitenmatige koersverheffingen een even
«matigen koersval, zij bet dan na langer of
korter tijd volgde,-terwijl bq een stadige
vaste tendenz, die zich niet in buitensporig
heden verliest, zulks allicht geëcarteerd wordt.
Overigen! zullen in den vervolge de be
tichten aangaande den nieuwen oogst veel
gewicht in de schaal leggen.
Van Kubber-waarden hadden
Oost-Javaaandeelen eene ferme houding; de spontane
zjjzing in Fanopticnm-aandeelen kwam tot
staan, Income-bonds Underground behaalden
een nienw record.
26 April. v. D. M.
P.8. Het bericht van de oprichting der
Neder!. Koloniale Petroleum Mij., eene ver
kapte Standard 011 onderneming, naar men
wfl weten, nad heden eene scherpe reactie
in Indische Petroleum-Waarden tengevolge.
Voorloopige winst- en verliesrekening
' /der jongste Kolen-strike.
> In afwachting van de samenstelling van d
nauwkeurige verliesrekening der jongste
steenkolen-itrike in Engeland, maakt John
Holt»Schoeling een vergelykiig troscEea
dece staking en andere groote stakingen van
den lateren tijd op den grondslag van bet
aantal verloren werkdagen en komt dan tot
de gevolgtrekking, dat de jongste strike de
kroon spant.
Hij bepaalt zich tot die stakingen in
Engeland gedurende de laatste 20 jaren,
waarbij een-verlies van meer dan 5 millioen
arbeidsdagen is voorgekomen, nl. van de
katoenspinners in 1892 met 6 millioen, van
de mijnwerkers in 1893 met 21 millioea,
van dezelfden in 1894 met 6 millioen, van
de machineconstructeurs in 1897 met 7
millioen, van de kolenmijnwerkers in 1898
tnet 12 millioen en van de jongste strike met
? bfl benadering 25 millioen arbeidsdagen.
.»Maar deze laatste raming ie vermoedelijk
te laag' en heeft alleen betrekking op de
iiHiiiiiiiiiniiMitfniiiiiiiimiiiiiHiiHiiiuii
cxx.
kolenmijn-arbeiders en niet op de werklieden
an een aantal andere takken Tan nijverheid,
die cremeer en gedurende geralmen tyd
werden getroffen.
Bet verlies aan werkloon, door
dekolenmynarbeiders geleden, bereikt reeds het cjjfer van
72 millioen galden, terwijl de uitgaven dar
weerstaxidgkaaseB, alsmede bet persoonlek
verlies aan spaargelden van de -verklieden,
laag geschat, op minstens 24 millioen gulden
wordt aangenomen.
In de laatste 17 jaren was, zonder de jongste
staking daarbij te rekenen, was het verlies
in de Briteche st eenkool indnst rie meer dan 60
miliioeu arbeidsdagen of, het jaar op 300
werkdagen berekend, meer dan
SOO.OOOarbedsjaren. In geld vertegenwoordigen dese stakin
gen alleen aan werkloonen een verlies van
ongeveer 180 miliioen galden, of ongeveer
12 millioen galden per jaar.
Maar de steenkool-ir dustrie staat in soo
nauw verband met bet kolenverbrnik in
andere takken van nijverheid, dat de ver
lieten b|j een strike als de jongste niet alleen
kannen worden afgemeten naar het geldelijk
nadeel door de rechtstreeks daarbij betrok
kenen, hl. van de arbeidere bij de steen
kolenmijnen,, geleden. Daarbij dient ook
rekening te worden gebonden met den aan
zienlijken uitvoer van Britsche steenkool.
In de laatste jaren bereikte Engeland's
steenkolen-productie de hoeveelheid van 5
millioen .ton per week, waarvan da waarde
voor de producenten op 1.300 000 000 gulden
per jaar wordt berekend. Maar van het
Standpunt der verbruikers is die waarde
natuurlijk belangrijk hooger.
Neemt men echter bat kostend bedrag als
maatstaf, dan bedraagt het verlies bjj een
staking, die slechts een mamnd duurt, toeh
reeds 110 a 120 millioen gulden, «onder het
productie-verlies te rekenen, dat andere indus
trieën als noodeakelijk gevolg van zulk een
Strike Uiden.
Want vele takken van nijverheid werden
daardoor genoodzaakt het bedrijf in te krim
pen of stop te letten en het door dese geleden
nadeel kan men minstens even hoog, zoo niet
hqoger, schatten.
Voor het steenkolen-export beteekent een
Vermindering van 5 millioen ton, sonder de
24,IV,'12.
Ik kon waarlijk wel boyen dit schrijven
net woord van den Meester zetten: Af
geperst!" Is dat nu behoorlijk om je
ond«n Oom zoo categoriseh te vragen:
Wat vindt gij ddar nu van F' Toen ik
je: indertijd zeide, dat ik je zoo nu en
ian mijn gedachten zou mededeelen
over de gebeurtenissen van den dag,
voornamelijk tot jouw leering, toen be
doelde ik daarmede geenszins hetgeen
gjj er blijkens die vraag uit leest. Dat
re r?om nogmaals in de woorden des
Meesters te spreken: het mooie
taaibeeld misduid", om niet te zeggen dat
het een afschuwelijk misverstand is. Kijk
gij moet het nu wel begrijpen:wanneer
wij mannen-van-recht s een paar jaar
geregeld de Standaard lezen en gelezen
hebben, dan begint onze taalschat zich
dermate te verrijken en krijgen wij een
zoo schier" onweerstaanbare zucht tot het
gebruiken van dien taalsohat in den
beeldenden zin" des Meesters, dat het
voor den oningewijde en wat ia een
paganist anders? vaak schier onmo
gelijk" wordt het goede taal- en stijlwettig
gevoel te hebben dat het in staat stelt
onze woorden in hun beeldenden zin te
vatten". Zoo worden wij maar al te vaak,
geschaduwd in het beeld" van den
onbegrijpelijke. Gij begrijpt hoop ik
echter-toch reeds bij dit eerste gelui"
wel waar ik heen wil: dat als ik zeg dat
ik mijn oordeel wil geven, dat niet be
duide, dat gümijn oordeel moogt vragen.
Dat is, zou ik haast mei den Meester
kunnen zepgen: een schier kluchtig quid
pro quo" ! Maar ik ben niet rancuneus",
en al kwam je vraag uit het verkeerde
loket" er is toch per slot geen r?den
om niet mijn heil te zoeken in F<tys
en Vree.'" Zal ik j 9 ook antwoorden ?
Zal ik je mijn gedachten zegeen over
de zoo juist van de hand des Meesters
verschenen brochure : Afgeperst ?
Behoeft het nog? Ge hebt reeds uit
het voorgaande kuinen bemerken hoe
tot in zijn taalbeelden dat schriftuur
mij in den geest geschaduwd is. Het is
de bekoring als die des Standaards. Als
men zoo iets te beluisteren krijgt'', d«n
voegt zich daar na schier onmiddelijk"
het eigen taa'gevoel, en spreekt men als
vanzelve ia de tale des Meesters.
Zoo vergaat het ook mij en velen: Wij
verstrikken ons in de vaak uit sentiments
fluweel gestrikte pleidooien''* en loopen
voor het transport benoodigde steenkool in
rekening te brengen, een verlies van 86
millioen gulden. Verder dient, ais niet
rechtstreeksoh gevelg, toch rekening te worden
gebonden met het verlies der belanghebbende
industrieën, doordien ij met 't oog op den
onzekeren toestand geen contracten voor
export-artikelen konden afsluiten.
Het feitelijk totaal verlies is nog niet vast
te stellen, maar voor zoover men reeds nu
kan nagaan, zQn de. jflaancleele nadeelen
aldus te becijferen:
arbeidsloonen 72
fonds der trade-unions 24
mindere kolen-productie 120 mill. gulden
arbeiders in andere indnstr. 96
prodnciievan 120
te samen 432 millioen galden.
Voegt men daarbij de verliezen, die zeer
moeieljjk onder cijfers zijn te brengen, doch
waarvan het totaal op minstens 150 millioen
galden wordt aangenomen, dan komt men
tot een bedrag van ongeveer 580 millioen
galden, dat naar men vreest, zal big ken nog
ver beneden het .werkelijk verlies te blijven.
Daartegenover staat ecnter een betrekkelijk
voordeel. Men heeft nl, tijdens deze VTÜlang
durige staking uitgezien naar een middel om
de steenkool te vervangen em met goed ge rol g
in verschillende vakken van industrie olie als
verhittings- of kracht-product ia toepassing
gebracht.
Met betrekkelijk geringe onkosten zijn
tijdens deze strike door een aantal firma's
in de metaal-industrie, zoutziederijen, glas
blazerijen enz. de idtttbtingen, voor
kolenverbruik bestemd, veranderd voor olie-ver
bruik. En bet resultaat van deze verandering
was zóbevredigend, dat zrj thans, na het
beëindigen der staking, de wijziging blijven
toepassen, daar de ondervinding heeft geleerd,
dat zij daarmede even snel en beter en
goedkooper kannen werken.
Daardoor heeft de Engelache kolenmarkt
vele afnemers voor goed verleren en zullen
anderen voortaan steenkool in mindere mate
verbruiken.
Hoe meer olie en hoe minder steenkool
de industrie zal behoeven, hoe meer de vraag
naar steenkool zal afnemen, de prijs daar ran
zal dalen en de mededinging met de olie
aan dat fluweelen lint gewillig mede. Dat
is de wet des Heeren, die ons gehoor
zaamheid oplegt aan de Leiders, die ons
gezonden worden, daar hij uit oorzaak
der verdorvenheid des mensohengeslaehts,
koningen, prinsen en overheden verordend
heeft, willende, dat de wereld geregeerd
worde door wetten en policiën, opdat de
ongebondenheid der menschen bedwongen
worde, en alles naar goede ordinantiên
onder de menschen toega," zooals de
oude calvinisten belijdeniese het leert.
En ook voor de nieuwe
mannen-vanrechts geldt dat, hoe eigenaardig overigens
onze beschouwing is. der c iristelijke poli
tiek. Ddarover wil ik het wél met je
hebben. En uit eigen beweging. Dat
was immers juist het onderwerp van
gesprek dat ik voor eenige dagen met
Tnéo toevallig had ia den trein. Niet in
dan verkiezingstrein voor 1913, die nog
pas is aan het e«rstë gelui", maar in een
gewone fashionable eerste klas-coupe
wanneer zullen die, tusechen haakjes,
eens niet meer rood zijn, doch zwart of
hél donker blauwt-*- Hij zat er al in
en las Af<eperst", toen ik binnen stapte
met hetzelfde boeksken reeds in de hand.
Treffende samen val, die ons schier on
middellijk" natuurlijk in een druk dis
cours bracht. Theo was dadelijk in vuur:
en in dat vuur gebruikte hij, tot mijn
schrik, een aitdrukkicg uit het verkeerde
loket", uit dat van een van zijn
liberaalvoelende hooge ambtenaren: verd.md"
zei hij zoo waarlijk, je komt toch altijd
weer onder de bekoring van de schrijverij
van den Baas en je zoudt werkelijk
denken, dat alles pr ciea zoo gebeurd
was als hij het vertelt." Ach mijnheer
Jodocus", vervolgde hij na een o ogen
blik zwijgen», en er kwam weer in zijn
oogen dat mengsel vaa weemoed en
onverslechts tot lageren prijs sal kannen worden
volgehonden.
Maar bij lagere kolen-prijzen zullen ook
de winsten der kolenmijn-bezitters geringer
worden, hetgeen ten slotte tot een loons
verlaging der arbeiders zoa kannen leiden.
't Is niet onwaarschijnlijk, dat de pas bf ein
digde strijd om het minimam-loon in Enge
land na korteren of langeren'tjjd opnieuw
zal ontbranden.
Een kenmerkend verschijnsel van den toe
stand is bijv. dat in de maand Maart 11. te
Londen niet minder dan 110 pataaten voor
olie-machines en dergelijke werden aange
meld, d. i. eens zooveel als in Februari 11.
De vraag naar rnwolle, die op de
Enrcpeesche markten .in den laatst en tijd be
langrijk is toegenomen, heeft natuurlijk een
evenredige stijging van den prijs veroorzaakt,
waartoe vooral heeft bijgedragen het ont
breken van voldoende transportmiddelen voor
olie.
Dientengevolge zijn thans op verschillende
werven in Engeland en op het vasteland een
aantal tank-stoombooten van groote afme
ting in aanbouw waardoor men in'staat zal
zijn uit de luiden van productie grootere
hoeveelheden stook-olie naar de centra der
nijverheid te vervoeren.
25/4 1/2.
V. D. 8.
IIIIIIIIMIMIIIIMIIIIHIIIIIIIMIMIIIIIIMHinilllllllinflIMIIMMIIItlHIIinitMI
M. de B.
Zon het niet een bordeelhondster zijn, die
uit Parijs het volgende schrijft in de Nieuwe
Rotterdamtche Courant: *) Hoe ik in 30 dagen
mijne baste 16 c.M. heb doen toenemen,
nadat ik zonder het minste resultaat
zuigklokken had beproefd. Maar al te goed weet
ik, hoe vreeseljjk het is en hoe diep verne
derd men zich voelt plat van boezem te zijn.
Daarom besloot ik alle vrouwen, wier boezem
niet genoeg was ontwikkeld, van mijne
toe8cb.illigb.eid dat hem zoo goed staat:
ach mijnheer Jodocus, wij hebben het
moeiljjk tegenwoordig l"
Ik antwoordde slechts met een hoofd
knik, als o ai hem te kennen te geven,
dat hij zich tegenover mij gerust uit
spreken kon. En hij deed dat ook. Het
was trouwens het oude liedje, dat ons
al zoo menigen avond bij pijp en groc
heeft bezig gehouden : van den Oude die
den baas wil blijven spelen. Maar er
waren toch wel nieuwe coupletten in,
die 'aan Theo's verzuchting met recht
het aanzijn mochten geven. De Doctor
is als eenmaal Koning David, verjóngd
in ons midden teruggekeerd : de
Brusselsche kuur, en het Sanatorium bij
Dresden en de huldiging te Utrecht,
die hebben hem weer zoo frisch gemaakt
als een hoen. Eu het hoen wil «eer op
het nest zitten", glimlachte ik. Als^f
dat een grap was", viel Tneo half-boos
uit : alsof dat zoo maar gaat. Kijk eens,
waarde heer: regeeren is regeeren en
dat is een kunst, die de Baas niet ver
staat: die wil den Baas spelen met de
Vlag voorop, en de groote Trom, en dan
de Schrift en de Catechismus. Alles goed
en wel in de dagen van de oppositie,
om de kleine luyden uit hua bed te
jagen, en desnoods om ze mede op de
been te houden. Maar dat is allemaal
voorbij als je aan het laad j e gekomen
ben. Dan begint de oogst in de stilte :
dan krijg je de kunst en de diplomatie
om de oogst binnen te halen zonder
dat de luid j es, die niets krijgen, mer
ken, dat alles hun neus voorbij gaat.
Daar waren wy zoo netjes mee bezig.
Hij vond het eerst goed, maar nu heeft
hij er genoeg van : nu moeten de kleine
broederen weer opgejut worden. E a die
luiojes die er net zoowat aan gewend
vallige ontdekking te doen proflteeren, soodat
zij een baste konden verkrijgen ev«n mooi
als de mijne, «elve was ik zoo dikwijls doer
kwakzalvers en bedriegers om den tuin geleid,
die mij allerlei pillen en apparaten tot ont
wikkeling der buste verkochten, welke mij
totaal niets gaven, dat ik het besluit nam
te verhinderen dat mjjn ongelukkige mis
deelde medezusters nog langer door die be
driegers zonden worden bestolen. De schrijf
ster trekt niet hot minste voordeel uit deze
zaak, maar biedt edelmoedig hare hulp geheel
gratis aan." enz.
Een portret der vrouw, als een
kinematogcooi film, in vier boezemopnamen, toont de
ontwikkelende werking van het middel. Als
men de plaatjes vlag ronddraait ziet men de
baste zwellen. Wij moeten voor de eer van
de N. R. Ct. veronderstellen, dat het blad dit
artikel als ingezonden stok of als 'leading'
geweigerd zon hebben. Het is geplaatst als
advertentie. Na is de eer van het blad gered,
en de kas gesterkt: de omtrek van.de adver
tentie is nl. ongeveer gelijk aan dte van
buste No. 4 van de film, d. w. z. heel bizonder
bm»ang-rijk. '
Een nnrksachtlg wezen zal zeggen: het il
rg zoo plat te sjjn dergelijke advertenties
te dulden, maar Is het niet veel erger plat
van boezem te zijn?
; . V. L.
*) Wij voor ons zagen deze advertentie ook
alleen in de N. R. Ct., maar Indien men ons
bladen stuurt waarin ze mede voorkwam,
zullen wij deze ook gaarne de eer geven van
het signalement.
EED.
MiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiJiiiitiuiiiiiiniiuiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiinfiiiiiimiimiii
waren om tevreden te zijn met de
kruimkens, die van onze tafels vallen,
die bestormen mij nu weer op mijn
departement. Het eerste gelui" heeft ze
weer wakker gemaakt. Want dat is
verd.md -daar zeg ik het waarachtig
weer, verontschuldigde hij als hij zijn
taalschat laat spelen, dan zijn züallen
weer als was in zijn hand. Zelfs gij
waarde heer, die toch wel beter weet,
wat daar allemaal achter zit!" Ik dacht
aan Utrecht en mijn begeestering, en
kan niet beter doen dan beschaamd
zwijgen. En dit boekske," besloot hij,
zal er weer heel wat vermurwen als
een uit sehtiments fluweel gestrikt plei
dooi ! Het is echt, heelemaal echt uit
Meesters taalschat!" Ik durfde haast
niet eikennen hoezeer ik reeds onder
den indruk w a*. En wij staarden beiden
in «nze gedachten verdiept naar het
.voorbijvliegend Lndschap. Theo kon dat
niet lang; maar zijn gezicht stond ver
helderd. Met da hem eigen gemakkelijk
heid had hij alles weer van zich gezet.
Wil u een goede mop zien," viel hij
plotseling uit? Een voor Ragout!" En
hij baalde uit zijn portefeuille een
prentbriefkaart met den klassieken
diskuswerper in zwembroek met bretels.
Hy was goed, dat moest ik bekennen
en wij lachten gezamenlijk een genoeglijk
rondje over de voortschrijdende
verzedelijking van ons Nederlnndcche volk. De
trein minderde zijn vaart: de werkelijk
heid kwam tot ons bewustzijn terug; die
mop is uit het verkeerde loket Excellentie,
stamelde ik. Maar hij was door het dolle
heen: misduid dat mooie taalbeeld niet,
oude heer!"
Daarmede stapte hij uit, en liet weder
in pays en vrtc"
Je Oom JODOCUS.
BEBREIiLB.
Het Paradijs van
NOORD-SCHWARZWALD.
Kar- en Badplaats, prachtig gelegen tnaschen Wïldbad en Baden-Baden.
Beste bergklimaat. Heerlijkste vacantie»nrd.
Door «lontoren aanbevolen voor Zenuw-, Hart- en
Stofvervris?elingsziekten enz. Geillagtr. pro°Decm< xiatis vergrij «maar DU de
ST ADTS CHULTHEISSEN AMBT.
Te Koop geboden.
Boerenhuizen met
Tuinen Te Huur,
Bovenhuizen en
vrije Bovenhuizen.
Te bevragen bJJ C. BOEïfDKRMAKKR,
Overtoom 4BO, Amsterdam. Telephoon 4O4g.
Berner Oberland: Wengen.
Palace Hotel en Hotel National.
Ie Hotel ter plaatse. Prachtig bosch en mooie tuinen.
Centrale verwarming. Lift. Lawntennis.
Eigenaar F. BOETER.
Thermalbad len Rang 30°R.
elk bad met gestadigen rjjken toevoer uit den bron. Sedert
700 jaren in gebruik. Voor Jicht, Rheumatiek en Bewegings
belemmeringen, Zenuw-, Vrouwen- en Nierziekten.
Uitverkoren Vacantieverblijf
in eene wonderschopne omgeving, aan het begin van de
hoogalpen. Mild voor-alpen klimaat Morgenzon, koele avonden.
SEIZOEN VAN 15 MEI TOT l OCTOBER.
RAGAZ
?Pfafers met de wereldberoemde
Terminaschlucht.
Grand Hotel QUELLENHOF
voor lichte en zware touren in
het Hooggebergte. Sectie
der Schweizer Alpenklub. Sport. Sportclub. Eindpunt der
voor auto's opengestelde wegen.
Grand Hotel HOF RAGAZ,
Sneltreinenverkeer: Zürich-Engadin en Bodensee Engadin.
Centrum voor telegraaf en telefoon. S. v. p. geïllustreerde
prospecti verlangen, Badeverwaltung en te Amsterdam door
het Intern. Verkeersbureau Raadhuisstraat 16.