Np. 1818 DEAMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. Mevr. J. J. Aator , die met haar man nit _ Kapitein Smitb, de kommandant van de Titamc" die met 1600 opvarenden verdronken is. Vai ft ifzukei TMc, Wie denkt er, als hjj sich fotografeeren laat, aan den dood? De zacht-nitziende kapitein der Titanic dacht er niet aan, toen bfl zich. kieken liet. led», die toestaat dat «en zijn portret maakt, denkt gewoonlijk aan telt leven en zijn aangenaamheden en verkeert in ijdelheid". Een gevoel van verminking, een sensatie als van ?halend ?k, waakt ___ van n m ter, als g* de , l wen, de aangename realiteit, wordt opnieow in gedachten door ieder, die die prentjes tiet, mis vormd. Sensatielnst is Hay, President van den Grand Trank Rallway. Omgekomen ia de ramp. ? n retoekjken bfl bloedige stierengevechten vermaakt de Enropee'ohe Dtjakker er de Ifoordsjcbe Spanjaard sich mei zijn geïllus treerde sensailtpers: eren laf als de D*j»kker, want de Dajakker is laf, en even moedig als fe Spanjaard, want de Spanjaard is al even-' moedig. Ik ga b|) mezelf na, wat ik als ik hè* povjrct bekijk van denVnatfg enden kapitein, die tevreden schijnt ver de mooie ras-hoedanighfld.en van zijn llllllllllimiHIIIHIHIIIIHIIIIIIIHIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII ETLNSWAPPEÜJKE LVHI. Draailooze Als een straatjongen een steen in de gracht smijt en de zich uitbreidende watergolven bereiken aan den overkant een drijvende kurk die statig op en neer gaat hobbelen, den verbaast zich niemand over dit veraohynsel. Indien een draadlooze telegram eenige dnizende kilometers ver gezonden wordt, staat iedereen verbaasd, evena s eenige jaren Keieden de menschheid in vuur was over X-stralen, die door hout en vleeech heen gaan, terwijl niemand zich ooit ver baasd had over het feit dat gewone licht. stra'en door glas heengaan, wat toch eren merkwaardig is. Het ongewone en nieuwe trekt bet groote publiek aan dat gaarne van de, moderne" dingen op de hoogte i' , zon der de niet-moderne" dingen te kennen of te begrijpen. En gewoonlijk koppelt het dan nog de naam van een tweederangs-onder?aan een verschijnsel dat door een i-rangsonderioeker gevonden is, dien ^ de wetenschappelijke wereld kent. Zso Is het ook eenigermate met de draailooze telegrafie, waarbij iedereen den naam van Marconi kent en zelden iemand den naam Hert*, hoewel deze toch eigenlijk de grondlegger van dese telegrafie- soort is. , De watergolven, die ik hierboven memo reerde, zijn slechts n voorbeeld van een reeks zeer talrijke verschijnselen, die alle nit een soort golfbeweging bestaan, hetzij van water hetzij v*n *«n andere zoogenaamde middenstof zooals lucht, aether, e. d (mier ?ether wordt hier verstaan de wereldaether d. 5. de stof die volgens de hypothese, de geheele wereldruimte vult en overal aanwesig is, ook in alle lichamen, zoodat er geen ruimte ie denken ia waarin geen aeiher is). Gaan we goed na wat er met de kurk gebeurt dan zien we spoedig dat hij op en neer gaat maar zich niet voortbeweegt; hij beweegt zich dus na eens boven dan weer ondereen evenwichtsstand, d. i. de stand dien hij innam toen bet watervlak nog rustig wat. Een der gelijke beweging, been en weer om een evenwichtsstand, vinden we ook büeen slinger (zie b.v. de slinger van een klok) en heet daarom een tlingrrbeweging, De bewegende deeltjes kunnen blijkbaar hun buren ook aan het slingeren brengen want wij zien de watergolf zich. uitbreiden In de gracht ; deze voort planting der slingerbeweging heet een golf. De afjtand die de golf in een seconde aflegt heet de meiheid; de tgd waarin een water deeltje eens op en neergaat heet de slngertifd; de af Hand tusschen t wee dichtst bijzijn de deeltjes die op het telf de oogenblik dezelfde beweging maken heet de golflengte, b.v. b watergolven de afstand tnsschen twee na burige golf toppen. Al naarmate de trillingen plaats grijpen in J. J. Astor, exploitant der Astoria-Lóels, een vermogen bezittend van ongeveeer 460 millioen gulden. Omgekomen. Russiachen hazenwind, beiden, bet edele dier en zijn meester, vorige week langzaam verdronken in ijskoud water onder het afachnwelijk gehuil van hun mededrenkelingen; is bet wel nkel medelijden, en is het niet voornameljje een on-moedige behoefte aan gruwelijkheid, die de menschen naar zoo'n portret doet staren? Men buit na bet lied uit Nader mijn God tot U". Het Leger des Heils ging er een openbaar boete- feest van maken op een der Amsterdamse ae pleinen met vol orkest en koor. Daar heeft het geklonken Kader mijn God tot U". De natuurlijke drift zit in ons om sg. pcëz'e en heldendaden te zoeken bij een zoo afachuwelijk-grootscb gebeuren ale deze zeeramp. Me ooa een tegenstelling te hebben by al het leelijks, dat erin ligt, zoekt men ijverig naar iets schoon s en maakt zich terstond ze», ze yen helden. Maar een der geredde officieren vertelt, hoe bJjj met een half ledige boot op korten afrtand van het gehuil der veidrinkenden een vol uur lang gedreven heeft «onder dat de inzittenden hem vroegen of toestemden op redding te gaan. En de honderden van het personeel, uit angst aan bet dek geklommen en als een kudde schapen door de officieren verj aagd,zün ordelijk verdronken. Wie niet voelt, dat tulk een ramp in de eerste plaats een diepe vernede ring is voor ons mensoh-zijo, kan zijn neele leven gerust met molen tjes loopen, be plakt met veel veelkleurig hel denmoed papier. Moed? Bij zal getoond zijn, men kan er op aan. Waar gevaar is en honderden menschen bij elkan der, daar zijn er, die moed toonen. Moed mogen wij wel eeren. Welnu: bij is meer malen in uw buurt geweest. Nu eens hier, dan dtar, by eenvondigen op eenvoudige oogenblikken. Maar dan trekt" hij niet. Men let niet op Moed in 't buUjasje. Moed heeft alleen bewondering, Moed is gezocht, als bQ voetlicht heeft. Moed wordt geëerd gelijk een acteur, als hij in een galavoor stelling optreedt. Wij moeten hevig bewogen verschillende middenstoffan en naarmate het aantal trillingen per seconde verschilt, maken de trillingen een andere indruk op Ons men(cbelijk lichaam, maar het fijn, natuurkundig beschouwd, allen trillingen, dus n ver schijnsel. Vinden de trillingen in water plaats, dan zien we golven. Treden de trillingen in de lucht op, veroorzaakt door de trillingen van een of ander voorwerp en is het aantal tril lingen per seconde tusschen de 16 en!60UO, dan is ons gehoororgaan er gevoelig voor en wij noemen het geluid Treden de trillingen in de aether op, dan kunnen zij andere organen prikkelen. Ligt dan het trillingsaantal tus schen de niet-voor-te-stellen getallen van 4(;0 tot SCO billioen per seconde, dan wordt ons oog geprikkeld en wij noemen het licht, Wordt bet trillinggetal B d j grooter dan heb ben we er geen zintuig voor, maar wel een gevoelige photographische plaat en w« zeggen dat scheikundige stralen, X stralen e. a. opgetreden zijn. Is het aantal echter kleiner dan 400 billioen per seconde, dan prikkelen de trillingen onte huid en irfj noemen ze dan warmte, dus blijkbaar is warmte en licht natuur kundig gesproken, hetzelfde. Is het aantal trillingen echter minder dan 30 billioen per seconde dan voelt onze huid geen warmte meer, maar de trillingen zelf zijn er nog wel degelijk..Zij heeten dan Hertziche golven en al hebben wij er geen zintuig voor om hen waar te nemen, er ia to «h een zeer vernnfig kunst matig zintuig bedacht dat voor deze trillingen gevoelig is en dat is de COHBKER, waar ik het zoo meteen over hebben zal. EigealQk spreken wij van Hertzsche golven alleen als het tril lingsgetal ligt tusschen eenige millioenen per seconde en eanige honderddaizende per se conde. Wat lussehen de Hertzsche trillingen en de warmte t rillingen inligt, uit zich ver moedelijk op eenlgiins andere wijze, evenals de trillingen beneden de Hertzsche trillingen. Alle genoemde trillingen in den aether komen ten slotte op hetcelfde neer wat o. a. al hieruit blijkt dat zij alle even snel zich voortplanten en wel met dezelfde snelheid, die het eerst by lichtstralen gemeten is en die de ook al niet voor te stellen waarde van 300000 K.M, per seconde bedraagt. Bj draadlooze telegrafie worden deze Hertz sche' trillingen gebruikt, zoodat ik het verder alleen over deze soort trillingen zal hebben. De lengte van een Hertz'sche golf is de weg waarover de trilling zich in een seconde voortplant, gedeeld door het aantal trillingen dat in een seconde gemaakt wordt. Voor Hertzsche golven met een trillingsgetal van een millioen is dus de golflengte 300.000 Fig 1. COHEBEB. Buitje v«n niet-geleidende ttof; aan weerttijden geleiddraden, die in de bui»van elkaar gerchtiden tijn door metaalpoeier (b.v. poeier van niktektaaï). Zoodra Hertz'tche trillingen dit bereiken, wordt het gelei dend v«or een electriiehe itroom, die anders niet puieeren kan. DE KBB8TK VBEGADBBIKO VAN DBM HAAG8CHBN GlUBCBTIBAAD IN ZIJN TIJDBLIJKI RAADZAAL IN DB JAVABTBAAT. Nadat bet tijdelijk gebrnik van alle.officieele germnwen aan de Haagsche vroedschap geweigerd was, heeft men in een particulier huis in da Javastraat de w Louis XVI Salon" voor haar ingericht. Op den achtergrond de perstribune. ummiiHUiitliiHijiiiiiimiiiiniimiHiliiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiimitiiiiiiiiiiHiHimiiiitiiiiiitiim zijn, dan zoeken we een toonbeeld van Moed, er moeten groote rampen zijo, dan juichen we den Moed toe, wy moeten behoefte hebben aan reactie op de onttetting die ons beeft aangegre pen, dan ontlast de Moei ons te volle hart. M«ar wie goe den smaak beeft vraagt aan den Moed niet om in de eerste plaats een functie" te vervullen voor ons William Stead, bekend «elf. Bjj rampen als journalist en pro- als deze van de Boer. Omgekomen in Titan'c" is beter de ramp. dan het biaseeren van Nader, mijn God, tot U", en alle ander gehuilebalk, het aanwakkeren van de verontwaardiging over wie zoo veel menscbonteerendt over ons brengen konden als in zoo'n ramp ligt. De vlngontroerden en de professioneele heldenver eerders zijn de vlugste vergeters. v. D. E.. iiillliiiiiiiiiiiiiuiiniiiiimilliiuiiiHli KM.: 1.000.000 = 800 M. Is het triUings«etal nonderddui*»n<1, dan ia de go fUngte 300.000 K.M.: 100.000 = 3 K.M. Wij moeten ons dus voorstellen dat in de wereldaether z ch golven uitbreiden kunnen, te vergelijken mat golven in het grachtwater, maar veel grooter van afmeting en veel sneller voort gaande. Nu is de vraag: hoe moet men deze Hertz* gche golven doen ontstaan? Heeft men bijv. twee metalen bollen, waarvan de eene sterker electrisch geladen is dan de andere, dan zal, als het ladingsverschil groot genoeg wordt en de bollen niet te ver van elkaar verwijderd zijn, op een gegeven oogenblik een vonk overspringen en men kan zich voorstellen dat daarbij de electriciteit die op de eene bol zit, plotseling door de lusht stroomt naar de andere bol, totdat de beide bollen gelijk geladen zijn. Maar er blijkt zich hierbij iets eigenaardigs voor te doen, n.l. de bo), die eerst de minste lading had, is na het overspringen der vonk niet evenveel geladen als de andere maar iets meer, zoodat dit over tollige weer een vonk k ui geven, voor te stellen door een stroom in de andere richting. Dat gaat zoo eenige malen heen en weer, en het is het beste te vergelijken met een slinger beweging'. Evenals een opgetilde en losgelaten slinger niet plotseling stilstaat als hij in zijn laagste stand is gekomen maar door zijn volhardingsvermogen doorslaat naar den anderen kant en dit telkens en telkens herhaalt, schiet ook de overmaat van electriciteit telkens te ver door, om precies evenwicht te maken. E renais een lange slinger langzaam slingert en een kleine slinger vlug, zoo zal ook de schommeling der electriciteit langzaam gaan als de bollen een groote lading bezitten en snel als züeen kleine lading hebben, dus afhangen van de zoogenaamde capaciteit" der bollen, d i. de hoeveelheid electriciteit die zij in zich kannen bergen. Bovendien heeft de inductie invloed op de trillingssnelheid; deze inductie zou men zich zoo kunnen voorstellen dat er een zekere wrijving te o ver «innen is, zoodat de electriciteit niet dadelijk in beweging komt als bq bewegen mag, evenmin als een trein onmiddelük in Een Aieritaamcie wetutefeter, Er zullen weinig Amerikanen zijn, die n niet weten te seggen, wie Katharina, de groote hervomster van den Staat Oklahoma is. Miss Kate Barnard is de eeoige vrouw op de wereld, die lid is van een Senaat. En die buitengewone vrouw heeft sich onder bare collega's in het hoogste wetgevend lichaam van Oklahoma een eervolle plaats weten te veroveren. Het ambt, dat baar het meest aan 't hart ligt, is dat van commissaresse van het weldadigheids-departement, dat zq zelf eenige jaren geleden in het leven riep, om de armen te ondersteunen en aan weezen en zieken hulp te verschaffen. Voor ongeveer twaalf jaren, zoo leest men in een Amerikaansch blad begon miss Cate haar kruistocht tot bescherming der armen, der lijdenden, der verdrukten en der kinderen; bare wegsleepende welsprekendheid, de onweerstaanbare bekoring, die van bare persoonlijkheid uit gaat en bare opofferende werkzaamheid deden de openbare meening ontwaken. Drie bepa lingen der Staatsgrondwet van Oklaboma werden op haar aandringen gewijzigd en de Amazone der pbilantropie", getijj* ze genoemd wordt, heeft niet minder dan 32 zegenrijke nieuwe wetten weten door te drijven. De regeering heeft haar toegestaan, voor weezen en armen, die geen passende verdediger vin den kunnen, in rechtzaken op te treden. In volte vaart is. Daar men de capaeiteit en de inductie door eenvoudige hulpmiddelen zelf in zijn macht heeft, kan men daardoor de trillingssnelheid der electrieiteit regelen. De heem en weer atroomende eleetriti.eit brengt echter de omringende aether ook in trilling en deze trillingen «ijn de Hertzsche golven, wier trillingsgetal (of golflengte) men dus willekeurig regelen kan door de instru menten te wijzigen. De trillingen breiden zich naar alle zijden nit en zij gedragen zich op een even merkwaardige wijze als andere trillingen b.v. geluidstrillingen die, zooals men weet in staat zij o. niet-gelnidgevende voorwerpen ook aan 't trillen te brengen (ze te doen reioneeren, zooals men zegt.) R Dep t men in een piano dan hoort men de snaren antwoorden, doordat zij ook in trilling ko men ; maar niet alle snaren d- en dit. A leen zij, die dezeifde toon kunnen voortbrengen als de toon die hun treft, zullen met de se toon resoneeren. De andere zwijgen. Zoo kunnen ook Hertz'sche golven trillingen aan den gang helpen, maar alleen trillingen die overeenstemmen metlhun eigen trillingeaantal. Vervolgens: hoe bemerkt men de aan wezigheid van Hertz'ecbe ttillingen. Ik noemde reeds de coherer als het kunst matige zintuig. Deze berust op de eigen schap van loi tegen elkaar liggende metalen voorwerpen (schroefjes, of metaalpoeier of iets dergelijks) om een eleclrieche stroom niet door te laten onder normale omstan digheden, maar de stroom wél d»or te laten, al»deze mttaaldeeltjes gttroffen worden door (of bestraald worden met") Hertt'iche golven. Brengt men b.v. een coherer in verbinding met een element (een toestel dat een electrieche stroom kan geven) en een galvanometer (een toestel dat een wijzer doet draaien zoodra er een stroom doorheen gaat) dan ziet men de wijzer stilstaan als de coherer normaal is. Maar zoodra er Hertz'eche golven bijkomen, laav de coherer de stroom van het element door en de naald komt in beweging. Be coherer bestaat meestal nit een buitje (sie flj. 1) waarin aan weerszijden de geleiddraden zitten waarvan de uiteinden van elkaar gescheiden zijn door een ruimte gevuld met Flg. 2. SCHIP MBT ANTBNNEDBADEN voor het.a/zetiden van Hftz'tche trillingin. Aan een geïsoleerde draad, tuitchen de masttoppen, Kangen talrijke verticale koperdraden, die trillingen moeten afzenden of opvangen. minder dan twee jaren beeft miss Barnard een aantal voogden, die de belangen van bun pupillen weinig consciëntieus behan delden, gedwongen, sommen tot een gezaIIIIIIWIIIIIIIIIIIIIMIIIIHIIIM J. A. DB GELDER f De bouwmeester van de havenwerken van Tandjoog Priok; in 1880. («ie het artikel op pag. 1), MIIIIIMHimiHIIIIIIIIIMIIIHIII iiimiiiiimniiiiilii m& aüpoeder, b.v. nikkelvyisel. Men laat de stroom die telkens de coherer passeert als er Hertz'sche trillingen bij komen, een andere sterkere stroom sluiten, die het schrijftoestel van een Morse-telegraaf in beweging brengt. Telkens als een Hertz'eche trilling de coherer treft, gaat de stroom door en op de papierstrook van het telegraaf toestel wordt een stip gezet. Komen een antal trillingen snel achter elkaar dan ontstaat geen stip maar een streep. Met een Morse-alphabet kan men zoo dus zinnen schrijven. Daar de coherer geleidend bluft als hij eenmaal geleidend is, moet men automatisch telkens na een signaal de coherer met een kloppertje tikken waardoor het ge leidingsvermogen weer nul wordt. Van de lengte van de leiding (de zooge naamde antenne, de lange draden, die bij de stations der draadlooze. telegraphie hoog in de lucht gespannen zijn), en die met de coherer direct of indirect verbonden is, hangt af welke trillingen opgevangen worden daar een antenne van bepaalde lengte alleen reso neert, om 't zoo uit te drukken, met bepaalde Hertt'sche golven. Het station dat de berichten verzendt, moet voorzien zijn van een vibrator, d. i. het toestel waarmee de vonk-ontladingen ge maakt worden die de trillingen in de aether doen ontstaan, en ook van antenen om zooveel mogelijk trillingen nit te zenden (zie b.v. de antennedraden op het schip, in flg. 2, tusschen de masten hangend aan een ge soleerde draad). Men heeft veel gewicht gehecht aan het vermogen om zelf de Hertz' sche golven te kiezen, zoodat niet elk ont vangstation alle berichten kan opvangen die de lucht ruimte doorkruisen, maar alleen die trillingen, waarop het station vooraf ge stemd" is, d. w. z. die resonatie kunnen te voorschijn roepen. Maar het is gebleken dat dit niet goed mogelijk i?. Elke Hertz'sche trilling doet de coherer werken, al is 't dan ook onregelmatig en zinneloos. Maar door het veranderen der capaciteit en der induc tie (zie boven) is het ontvangstation dan dadelijk in staat net zoolang te probeeren tot dat het de goede golflengte te pakken heeft en dan wordt het bericht zui'er opgenomen en weergegeven. Geheimhouding is dus voorloopig niet goed mogelijk. Zoo is ook te verklaren welk enorme last de officieele draadlooze stations ondervinden van de vele amateurs, die vooral in Amerika overtalrijk zijn en door hun berichten, bet»ij de offici eele toestellen in de war brengen of zelf berichten opvangen, die zjj niet behoorden te weten. Even terugkomend op mijn eerste zin, kunnen wij dus met de straat j ongenssteea vergelijken de vibrator vonk; met de grachtwatergolven d* aethergolven; met de hobbe lende kurk de coherer met toebehooren. Het bestek laat mij niet toe, op verdere bijzonderheden in te gaan, die talrijk zijn «Is het zand der zee, en die in zeer korten tijd zoo -sterk aangegroeid zijn, dank sQ het t amenwerken van theorie en praktijk, wat juist bij draadlooze telegraphie steeds het geval is geweest. P. VAN OLST.