No. 1821 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. LIBERTY GEKLEURDE AFBEELDINGEN FRANCO GEHEEL ZYDE GEHEEL ZYDE BIZONDERE AANBIEDING RANI SILK JAPON ALS SCHETS n45r IN 60 PATROMEN & KLEUREN VAN RAMI SATIM r..55r STALÉN FRANCO METZ&6 EENIC»VERTEGENWOORDIGERS IN NEDERLAND LEIDSCHESTRAAT AMSTERDAM lllllltMIIIIHtlUIHlIIIIIIHlrtHIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIMMlHlIIIIHIIIIIirtlllinilll'IIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIJIIIIIIIIMIIIIIIH TiltiFmttL Br. AU zander Braga, die indertijd de rech ten der eerste kiezeres, dr. Carolina Angelo (helaas overleden) zoo schitterend bepleit heeft, ia ook de man die b|j de Portngeeacbe regeering bet ontwerp tot wetsherziening heeft ingeleid, waarin o. a. voorkomt: 1. Dat de vrouwen vrije beschikking s uilen hebben over bare eigendommen. 2. Dat zg bet recht zullen nebben, om getuige te sjjn bjj het maken van een testament, en om borg te ijjn. 3. De vr|je beschikking over bet door haar verdiende galat ie. 4. Bat de moeder gelijke rechten zal heb ben als de vader. 5. Recht op schadeloosstelling bij verbre king van huwelijksbeloften. Op 2 April Is aan het Parlement van Zuid-Afrika een adres voor vrouwenkiesrecht aangeboden door den afgevaardigde Dnncan ?it Fordsbnrg met 12.000 handteekeningen. Naar het Engelsche voorbeeld is te Kaap stad ook een comitévan Parlementsleden bijeen gekomen, om een ontwerp voor te bereiden,.dat alle partyen kan bevredigen. Naar wij hopen lijn de Parlementsleden daar standvastiger dan in Engeland. In den Gemeenteraad van Kopenhagen zijn 8 vrouwen gekosen, waar fan n typograaf, n dameskleedermaakster, rhonderwijzeree, n hoofd van een handelszaak, n doktoree, n journaliste en n die hoofdzakelijk ijvert voor drankbeatrijding. iiiiiii immiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiilii llllflIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHHI UEF PB NATUUR. CDLXXVII. Bruinkool. Wüzaten er feitelijk ingesneeawd in die bruinkool groef. Ons zit plaat?j e was daarbeneden niet ruim; ' met de voeten raakten wühet kommetje onder in de groef waar het grondwater zich verzamelde; dit kwam een paar pas lager op den heuvel als een bron te voorschijn. Toch was het wel een leuk avontuur; en mooi was htt ook wel, die golvende sneeuwvitrages over je te zien heen fladderen, op en neer in gestadige bochten, met opeens een heftige deining; en dan dat zacht gesnisel van de sneeuw boven je hoofd, als de wind even zweeg; dat was iets bijzonder fijns i oor het gehoor. Als met een ruk hield het sneeuwen telkens even op, dan echoot de zon flikkerlichten door een blauwe scheur in het donkere wolkengordijn en fel lagen dan de witte heuvels een oogenblik te blik keren; een oogenblik maar, dan verdofte bet al; want sneeuw met Paschen en zonneschijn verdragen elkaar niet lang. In den Provincialen Raad van Canton zgn vier vrouwen gekozen. ' De vrouwen in het Hemelsche Rijk hebben hare politieke rechten echter nog niet geheel gekregen, maar strijden er voor met geestdrift en overtuiging, Het Chineeeche vrouwencomitébeeft aan de Nationale Vergadering te Nanking het volgende adres gezonden: De maatschappij bestaat uit mannen en vrouwen. De vrouwen hebben evenveel plich ten als de mannen; moeten zij dan niet dezelfde rechten hebben T In de oudheid waren de seksen gelijk, maar sedert kcnservatieve schriftgeleerden hebben uitgemaakt, dat de mannen boven de vrouwen staan, is de gelijkheid voor de wet verdwenen. De vrouwen mogen niet leeren wat de mannen leeren en zy mogen geen ander werk doen dan koken en het huis schoon maken. Is dat geen onrecht? Gelukkig behoort China thans weer aan de Chineezen. Door de grondvesting der republiek hebben zy een staatkundige om wenteling tot stand gebracht, en nu is de tyd gekomen, dat züook [een maatschap pelijke omwenteling volvoeren. Om een revolutie te voorkomen moet men nu de seksen gelijkstellen, door den vrouwen mede zeggenschap in de staatszaken toe te kennen. Mogelijk zal men zeggen, dat de vrouwen verstandelijk nog niet hoog i genoeg staan. Maar staat het verstand der mannen dan zoo hoog? Vór de revolutie noemde iedereen de Chineesche mannsn achterlijk, maar nu heb ben zij toch in minder dan honderd dagen de tyrannie verjaagd en de republiek gesticht, tot verbazing der gansene wereld. Zoo zal het ook gaan met de ontwikkeling der vrouw, die natuurlijk is tegen gehouden, doordat de Ook het idee daar zoo dicht bij een merk waardigheid van een buitendien al merk waardig plekje van ons land te zitten, deed het er het zijne toe, dat ik de situatie wel aangenaam begon te vinden. Voor my was een ontsloten bruinkool-laag een nieuwtje; nog maar eens te voren had ik een groeve in de tertiaire bruinkool be zocht, verleden jaar bij Frankenhausen. Maar dat was feitelijk niet veel meer dan een zandkuil met hier en daar een zwarte kool ader; hier was de laag anderhalve meter dik en reikte tot op het grondwater, zooals n op het figuurtje he*jt kunnen zien. Maar daar ginds aan den Kyffhauser kwam er weer wat anders by, een dikker ader van de fijnste porcelein-aarde, van zuiver chemisch-znivere klei of kaolien, zooals de Chineesche naam is. Het was maar goed dat de bui niet zoo heel lang duurde, want de houding werd op den duur toch wel wat lastig; en je moest ook oppassen met die natte bruinkool; dat wil zeggen, oppassen er niet tegen te vallen; het is namelijk heel moeilijk de vlekken die er door in.de kleeren ontstaan er weer uit te krijgen; er zit een soort van natuurlijke opvoeding der mannen haar ontbrak. En nu China door de invoering der republiek de gelijkheid ten troon verheft, moet het nu niet tevens aan de beide seksen gelijke opleidintsgelegenheid schenken ? Nu zal men zeggen, dat in andere landen de vrouwen ook geen kiesrecht hebben. Dat is waar, maar waarom zou China niet aan andere volken het voorbeeld geven? Wy verzoeken u dus, heeren volksvertegen woordigers, om in de Chineeeche Grondwet een bepaling op te nemen, die den vrouwen het aktief en passief kiesrecht verzekert." Kiesrecht ir Dienstplicht. De Internationale Vrouwenraad zal in 1913 im de maand April te 'sOravenhage bijeen komen. ? Op een der openbare bijeenkomsten zullen de besprekingen gewijd zijn aan: Verplichte gemeenschapsdienst der vronw." Sinds 2 April 1908 regeerde over Luxem burg de grqothertogin Marie Anne als land voogdes, tijdens de ziekte van den groothertog, en thans is de 18 jarige Marie Adelaidemet de hoogste waardigheid bekleed. De vrouwelijke Regeering van Nederland heeft dus een pendant gekregen. En wij herinneren ons zoovele regeerende vorstinnen, van de groote Semiramis tot Maria Theresia en de keizerin van China toe. Waarom wel geschikt om te regeeren? Waarom niet gesehikt dm het kiesrecht uit te oefenen? Da leden der Vereeniging voor Vrouwen kiesrecht dragen thans als symbool een bonqnetje van drie margrietjes. De kleuren van den Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht z\jn wit en goud. Wit = Vrede. Goud = Licht. Deze kleuren vindt men ook in de margriet en het aantal duidt op de dritëanheid: Huif gezin, Maatichappij en Staat. N. MANSFBLDT?DB WITT HUBBBTS. Eei eiienaantize Te Dresden werd dezer dagen een Verein für nneheliche Viitei" gesticht l Volgens de statuten wengcht deze bond in zich te vereeoigen: alle beeren, die ontevreden zijn, over de van hen geëischte ecbadevergoeding" dus een eoort economische vereeniging tegen de ergerlijke verplichting om eigen kinderen te onderhoudtn." Dat dit merkwaardige verbond juist te Dreaden tot stand is gekomen, en niet een (misplaatste) grap is, doch gruwelijke ernst, mag zeker worden verklaard door het feit, dat het gemeentebestuur van deze stad de laatste vier jaar (sedett de voogdijraden zyn ingesteld) buitengewoon streng optreedt tegen die ongehuwde vadeis, die zich gaarne aan bun verplichtingen zonden willen onttrekken. Volgens de officieele statistieken zijn in 1907 al dadelijk 132 vaders veroordeeld tot het betalen van een gezamenlijke som van 22,600 Mark; in 1909 oet aalden 770 vaders met elkaar 102,000 Mark, terwijl deie getallen in 1910 aangroeiden tot 1209 (vadere), en 224,000 (mark). De dappere voogdijraad, die deze sommen heeft weten los te krijgen, vindt nu in den nieuw gestichten bondeen verbitterden vijand. IIIIHIIIIIIIIIIlDlllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIMIMIIIIIIHlHIll S. Hoedenpennen. Een belangstellend lezer schrijft mij : Zeer geachte Aliegral Naar aanleiding van uwe mededeelingen in de Groene omtrent het ongeval te Montreal, veroorzaakt door de uitstekende punt eener dameshoedenper, ben iHiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiin teer in, die roestklenrige vlekken geeft ; dat ondervond ik al dadelijk, en ik had niet als gewoonlijk excnrsie-kleeren aan, daar het een feestdag was. Toch moesten wij wat bruinkool-brokken hebben voor de verzameling; een plantenschopje is voldoende voor het uitsteken. Bruinkool is wel hard in drogen toestand; maar op zijn vindplaats in den grond, althans hier, is hij plastisch als een zeer zware zwarte klei. Eens buiten de groeve verhardt de specie dadelijk en wordt iets lichter van tint, dus donkerbruin ; en meteen komen er barsten, scheuren en rechte spleten in, zoodat een groot stuk allicht in kleine hoekige brokjes uiteenvalt. Zoodra de zon of de wind een vlak gedroogd heeft, kunt ge met de loupe de plantaardige natuur van de specie heel goed onderkennen; er zijn altijd plekjes waar eenige vezeltjes ais resten van vaatbundels zichtbaar aija of waar de houtstrnc uur nog te onderscheiden is. Bg een ver ach doorgebroken stuk kant ge het treffen een heel klein stukje barnsteen te vinden een fossiele harsdioppel; enkele gele stippen blijken nu nog duidelijk echte aars te zijn. Deze barnsteen- of harskorreltjes bewijzen meteen dat de bruinkool, die hier bijna aan de oppervlakte ligt, voor een deel althans ontstaan is uit cotiferenhout. Zelfs de boomsoort van de bruinkoolbosschen is be kend geworden, bet is een moeras-cypres geweest, de conifeer die nu nog in de 8 wampa van Floridia veelvuldig voorkomt. Als het niet dezelfde boomsoort is, dan is het toch een nauw verwante soort of een variëteit en van deze Moerascypres ; die daarom aange duid wordt als Taxodinm dtstichon miocenica. In onze parken, o. a. in het Vondelpark te Amsterdam, is hg als sedert jaren inge voerd, een foreche, recht opgaande stam, die dicht bij den grond breed is, maar hooger op snel dun wordt, en daardoor veel heeft van een Mammoetsooom. De naalden zijn plat en kort; ze staan in twee rijen als bij de fijne sparren en taxus; een bijzonderheid van deze conifeer is nog, dat de naalden tegen den winter afvallen. Dit heeft de moerascypres met de lork of larix gemeen, aaar bij deze Taxodium valt het heele takje tegelijk af niet de afzonderlijke naalden. Of de Moeras-cy pressen van den bruin kooltijd dit ook deden, is moeilijk na te gaan, er zijn wel goed geconserveerde tak j es gevon den, maar het is niet uit te maken of dit afgevallen of afgebroken takjes waren. Een bijzonderheid van deze cypressen is het vormen van kniewortels; dit staat in verband met de groeiplaats en de ademha ling van de wortels; de wortels namelijk (Puclt) W eer Hen. . . . lltlllllHHIMIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIHIIUIIUItlillllll ik zoo vrij een artikel in de Daily Mail van 7 Mei jl. onder nw« aandacht te brengen. Hierin wordt onder het opschrift Hat pindeath" meegedeeld, dat een meisje van vier en twintig jaar door bloedvergiftiging het slachtoffer van zoo'n hoedenpen is geworden. Voor de rechtbank, welke de zaak behan delde, werd er door den officier van justitie op gewezen, dat in Engeland niets tegen de gevaarlijke hoedenpennen wordt gedaan, en beveiliging dringend noodig is." Door deze mededeeling, die ik bijzonder op prijs stel, wordt nog weer eens uitdruk kelijk geweien op een gevaar, dat we dage lijks voor ons zien, waaraan velen onzer met niet genoeg te laken onverantwoordelijkheid, zonder blikken of blozen blijven contribneeren, en dat nochtans zeer ernstig en zeer groot is. Ook hier zal er van overheidswege nog vooreerst wel niets aan worden gedaan; maar waarom zonden we dan zelf niet eens flink en degelijk en altruïstisch handelen, en ?l het mogelijke doen om deze veel te zicht bare doorns, die de rozen onder ons heel erg ontsieren, onschadelijk te maken. En hoe eenvoudig is het middel. Iedereen drage de dopjes op de speiden, die reeds lang in dsn handel zyn gebracht, en die het gevaar voor een groot gedeelte afwenden. Waarom moeten we wachten tot politiemaatregelen noodig worden? Laten we de eer aan ons zelf honden, en doen wat voor de hand ligt en wat dringend noodig is. Ieder in haar eigen krina; make propaganda voor dit denkbeeld. Zou het ons niet levens lang wroeging geven, indien we door onze nalatigheid oorzaak werden van een ernstig ongeluk ? Men bekeere zich dus voor het te laat is, en ontwapene zyn hoed, die daar door volstrekt niet leeljjker of minder gracieus wordt. Is er niet een damesvereeniglng, die de bestrijding van het hoedenpec-gevaar eens flink ter hand wil nemen? Ze zon daarmee iets heel goeds en iets heel nuttigs verrichten. * * * Schatten. Naar aanleiding van de ramp van de Titanic heeft een Engelsch cijferaar berekend, dat alleen op den zeeweg tnsschen Engeland en Eogelach-Indië op den bodem der zee ten gevolge van diverse scheepsrompen, meer dan 10 milliard (10,000,000,000) of tien dui zend millioen aan schatten liggen in goud en edelgesteenten, die nimmermeer het licht zullen zien. Deze opgave is natuurlijk eenigsgroeien met een bocht omhoog, loodat een lus" er van boven den moerasgrond uit steekt; dit deel schijnt tot speciale taak te heboen voor het binnenhalen van zuurstof te zorgen, wat voor een boomwortel onder water lastig gaat. Zulke kromme knoken of kniewortels worden in den brninsteen van dit tijdperk, het mioceen, herhaaldelijk ge vonden. Uit al de vondsten van bruinkool van binnen en buitenland blijkt wel, dat de bruinkoolbosschen evenals de steenkool wonden, het meest voorkwamen en het weelderigst groeiden in de moerassige delta-landen, niet ver van den voet van hooge bergen, of ook wel in de dalen tusschen de voorgebergten. Ook was het aantal soorten van boomen, zeer beperkt. Merkwaardig is het dat een eind verder op de Heerlerheide dicht by de Roode beek die tnsschen moerassige oevers doorstroomt?een tweede steenkoolgroeye is blootgelegd, die evenwel een bruinkoollaag bevat uit een latere afdeeling van het tertaire tijdvak. Dour de goede zorgen van den district s-geoloog Dr. Klein, was door de assisten en hun helpers een heele boomstam blootgelegd ; deze was vol strekt niet versteend of verkoold, wel zeer hard, donkerbruin en glad als gepolitoerd mahonie hout. In dezen tijd van de brninkoplvorming groeiden hier veel loofboomen die nu nog in de tropische landen voorkomen en hier als sier-heesters geplant worden; onder andere: Magnolia's, de tulpenboomenzooals ze met een verkeerden naam door het volk genoemd worden; ook de Wyndrnif groeide er rijk en een Waterlelie van de afmeting en den vorm van een Victoria regis. Maar Pal men en Cypressen zijn er dan niet meer. Het is volstrekt niet zeker, dat de plek waar een opeenhooping van bruinkool ge vonden wordt, zooals hier op de Heerierheide, ook de oorspronkelijke groeiplaats van debruinkoolbosBchenis. Het is zeer goed mo gelijk en soms ook te bewijzen, dat de brninkoollagen ontstaan zynuit aangespoeld en saam gedreven materiaal; n en dezelfde kom in een dal of de bodem vaneen meer heef t dik wijls eenwen lang tot stapelplaats gediend van de vergane deelen en afgebroken stammen en takken uit de bosschen, die de hellingen en langs de rivierdalen ston ien.Maar er zijn ook uitgestrekte brninkoolbeddingen gevonden, waar zonder eenigen twijfel de bruinkoolvorming in zijn werk is gegaan op de plaats zelf waar de bosschen groeiden. Op enkele plaatsen staan de stammen der cypressen nog rechtop in den grond. De menschen in den omtrek van de Heerierheide hadden al spoedig iets vernomen van zins globaal, maar de snufielaar heeft de gegevens er voor uit de scheep vaartannalen : opgediept en het getal zegt dus wél iets. Beroemde vrienden. Reclame is '- wachtwoord van onzen tijd, en wie geld verdienen wil, moet geest en fantasie hebben. Van dese eigenschappen is vooneker niet misdeeld een Parjjsch photograaf, die een nieuw middel bedacht, om déParij senaars van den middenstand te be wegen zich door zijn camera te doen ver eeuwigen. Hi) heeft namelijk overwogen, dat de strnggle for high life" in de Fransche burgerklasse tamelijk krachtig is, en dat men graag tegenover zijn vrienden opsnijdt met dezen of dien voornamen kennis. De slimme photagraaf liet daarom zeer natuurlijke wassen* beelden maken in verschillende gemoedelijke houdingen van allerlei Fransche en buiten- ' landeche groot- en voornaamheden. Men kan zich hier dus laten kieken, 'in druk discours, en met een whisky-soda voor zich aan n tafelfje gezeten, met een der Fransche ministers, of wel bras dessus, bras dessoua met president Fallières. Een jong mnsikes kan n een photo toooen, waarop Camile Saint-Sains, of Massenet, of Debnasy ver trouwelijk hun band op zijn schouder leggen, terwijl een minzaam en welwillend lachje over hun gelaat glijdt ; en 't eerste het beste schrijverij e kunt ge aanschouwen in boeiend tweegesprek op een bankje in 't Bois de Boulogne met d' Héredia, JJsan Eichepin, Rostand of n der andere academiciens. En deze nieuwe metbode om de wereld te be driegen, is maar weinig duurder dan de ge wone photo: ze valt binnen ieders bereik. Voor de verschillende soorten van poppen , is een afzonnerlyk tarief. De dichters zijn 't goedkoopste, dan volgen de musici, vervol gens de schilders, en eindelijk de staatslieden en ministers. In de hoogste klassse komen enkele Earopeesche vorsten en vorstinnen, waaraan beginnende diplomaten zich te buiten gaan, en eenige bekende Amerikaansche Milliardairs als Carnegie, Pierpont Morgan en Van der Bildt, die voor sommige hande laars een kostelijk middel zijn, om hun crediet te versterken. De photograaf heeft , natuurlijk met zyn genriaal bedenksel een schitterend succes. ALLEORA. iiiMHiiiHiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimimiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiii het ontdekken van bruinkool dicht aan de oppervlakte; zij trokken er met een bandkarretje en een spade op uit, om de kost bare brandstof machtig te worden. Nu er een concessie verleend is, werd het graven door paticnlieren bij politie-verordening verboden en het werd gelaten ook. Maar j nis 1 1 oen wy in een kuil «aten te schuilen, kwam er een man met een slede en houweel opdagen ; hij wilde blijkbaar van het slechte weer gebruik maken om onbespied bruinkool te graven en keek raar op, toen hg een paar hoofden boven den rand van de kuil zag oprijzen. Mogelijk, dat hu een van ons herkende als beambte van de Ryksopsporing, tenminste bij maakte met een mislukt excuus rechtsomkeert. Of de bruinkool-productie in deze mooie heuvels van groote beteekenis zal worden, is vooruit niet te zeggen, dat hangt van zooveel nog niet te berekenen omstandig heden af. In elk geval is er een flinke voor raad aanwezig en er kan een tijd komen dat de steenkool schaars of duur wordt ; dan komt de bruinkool-industrie al spoedig tot bloei. In Duitschland, van Bohemen tot op onze grens, Worden zoo'n massa bruinkoollagen gevonden, hier en daar tot 40 meters dikte, dat de totale waarde hooger dan die van de steenkool wordt geschat. In den namiddag begon het weer iets te beteren ; de wind ging liggen en de sneeuw buien volgden elkaar niet zoo snel meer op. We waagden het nu nog eens, een hoogen heuvel te beklimmen om een overzicht over het landschap te krijgen. Alleen in het noorden naar den kant van de Peel was het wazig, de andere hemelstreken lagen open in een valen zonneschijn. Een mooi gezicht leverde de kijk op het zuiden en oosten, waar de stad Heerlen en het gehucht Heerlerheide liggen. Daar sluit een heurelrjj van gelijkmatige hoogte een kring om een dalkom ; op de randen, die zich met drie trappen verheffen tot de hoogvlakte rondom is Heerlen ge bouwd en daar steken rondom de scboorsteenen en de liftwielen uit van de steen koolmijnen. Naast ons in het westen bovendien een boortoren voor een nieuwe mijn; de Hendiik". Al meer dan eens, bad ik geprobeerd in een kolenmijn te komen, maar telkens was bet geweigerd. Nu met het gezicht op de OraDJe-Nassan-mijc, nam ik mij voor, den volgenden dag nog eens een kans te wagen; en dezen keer gelukte het, E.