Historisch Archief 1877-1940
Na 1847
DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND.
Eerste Coures rai ten Internationalen
?oir front eAujtmkL
II. (Slot).
niet in de gelegenheid zijnde
eem vertegenwoordiger te zenden, had den
secretaris «n den Internationalen Bond, den
beer Msnsfeldt nit Holland, verzocht den
Dnitschen Mannenbond te willen vertegen
woordigen. De eerste stap, dien die Bond cal
ondernemen, in, om op de in het begin van
November te B rljjn te honden vergadering
van den Anti Emancipatie-Bond, waarvan ik
onlangs melding maakte, een protest in te
dienen en propaganda-geschriftjes \ór het
Vrouwenkiesrecht te verspreiden.
Hongarije is door iet leden vertegenwoor
digd, waaronder mr. Z-ombor 8za?z en «nie
welbekende Rosika Schwimmer.
Telkens en telkens wordt door hen op het
aanstaande congres in Badapest geweien
(Juni 1913) en wekken n} iedereen op daar
aan deel te nemen, daar de Begeeringen der
venébillende landen door deze Internationale
beweging het beste in actie te brengen
zijn.
Zweden. Toen mr. Ernst Beekman, lid van
den Senaat (Eerste Kamei) in Zweden zijn
verslag ion uitbrengen, ging er een Inid ap
plaus op, als een hulde voor ham persoonlek,
maar eveneens voor al die hoogstaande man
nen in Z«reder, die de vrouwen zoo troBw
ter zijde staan. Zijn bericht klonk dan ook
«66 hoopvol, dat Zweden zeker spoedig het
voorbeeld van Noorwegen volgen zal.
Dentmarken gaf eveneens de meest hoop
volle berichten en noemde namen van vele
hoogstaande mannen, die de «aak door woord
en daad stenaec. Binnerkort inllen de drie
Scandinavische rijken aldus een waardig voor
beeld geven.
Uit de rereenigde Staten waren warme
sympathiebetuigingen ingekomen, doch de
leden der 50 Mamenbonden, die daar na
werkzaam zijn, hebben ket zóoverstelpend
druk met de politiek, nu er bovendien in
de verschillende stat r n een beslissing op
handen is, ten opzichte van het vrouwen
kiesrecht, dat zij kun post niet verlaten kon
den, om dit congres te komen bijwonen.
Jtwland was vertegenwoordigd door een
bekend schrijver, Mr. Jaakcff Pre! o oker, die
reeds 30 j nar in Engeland woont, en voor
wien de R assische bodem niet veilig meer is.
Hij is redacteur van het tijdschrift Tae
Anglo-Rnesian", waarin de Rnesiiche toe
standen besproken en becritiseetd worden.
Mr. Yosbio Markino uit Japan, lange jaren
in Eo geland wonendn, is een werkzaam lid
niiiiiiliiliiiiiiiiiii iiiiiiiii mum miiim i iiiiim
UIT DE NATUUR
DII. Terrarium en Vliervlinders.
Tegen half November wordt het voor de
meeste jeugdig»en minder jeugdige
natuurvrienden, maar vooral voor de stedelingen,
moeilijk, in de vrije natuur nog wat levends
te vinden, waarmee ze hun drang naar genie
ten door waarnemen en kweeken kunnen
stiller.
Met de bloemen in het tuintje is het ge
daan ; al bloeit er nog een enkele roos op het
zonnigste plekje, al staat het dras nog frisch
en al komt er zelfs een viooltje, een sleutel
bloem en een aadeliefje nit den knop, bet
is alles zoo mager en zwak, dat de& ver
zorger vaak de lust bekruipt die ontijdigen
er maar dik onder te stoppen, en zoo te behoe
den voor een ploteeliige dood door bevriezen;
of althans voor een gevoeligen knauw, waar
van je in het voorjaar nog de gevolgen
bemerken kunt.
Oek de bolletjes zjjn er onder en de vogeltrek
is voorbij. De inheemsche waterplanten in
van den E D gelachen Mannenbond. HU deelde
mede, dat hij thans bez'g is, door corres
pondenties in Japanscbe. bladen, de zaak der
vrouwen-emancipatie in zijn vaderland te
bevorderen.
Aan het einde der vergadering werd de
volgende resolutie aangenomen:
Het Congres van den Internationalen
Mannenbond voor Vrouwenkiesrecht, te Lon
den bijeengekomen, wenacht openbaar te
maken, dat, volgens de opinie zijner leden,
het verleer en van stemrecht aan de vrouw
dringend verlangd wordt ia het belat g eener
goede wetgeving n als een eisen van recht
vaardigheid.
Het wijst met groote voldoezing op de
welsprekende getuigenis omtrent de goede
resultaten nit de landen, waar het vrouwen
kiesrecht reeds verleend ie.
Het spreekt de hoop nit, dat ander e, even
eens constitutioneel geregeerde landen, coo
spoedig mogelijk gelijksoortige maatregalen
zullen nemen tot vrijmaking der vrouw, als
een nood ttkelijk uitvloeisel eet er waarach
tige FoZjfcjvertegenwoordiging."
'»Avonds had een openbare vergadering
plaats, die door den Engelschen Mannenbond
belegd was. Laat mij echter eerst nog ver
melden, dat twee andere Erg^lsche
Mannenbonden, the MerC»Political Union for
Wom*n tuffrage en the Men'»Ftderation for
Women'êiitffrage zich ook b| den Interna
tionalen Boud hebben aangesloten en ver
tegenwoordigd zij». De laatst genoe on de staat
geheel aan de zijde der militante suffragettes
en helpt deze.
In tegenstelling daarmee, sprak Earl Raseel,
die als een der Vice-Pre»identen van de
Men'»League for Women't tvffrage deze open
bare vergadering leidde, zj)n afkeuring alt
over het militante optreden van een zeker
groepje vrouwen, die daarmede nu de zaak
niet meer bevorderden. Er was een tijd ge
weest, toen het nooiig wa», omdat de
publieke aandacht gewekt meest worden.
Thans werd er op een andere vreedzame
wijze róbard gewerkt, dat hij niet meer
twijfelde aan het welslagen.
De volgende sprekers waren Sir A'f red
M nd en Mr. Philip Snowden, beiden lid
van het Par Jemen t, Mr. J. M. Mitchell, ook
een der Vice-Presidenten van den Mannen
bond, en eenue bnitenlandecbe gedelegeer
den, die met warm applaus begroet werden
en die in het kort een verslag gaven van
hetgeen zit 's morgent op de Business Meeting
reeds hadden medegedeeld. Twee bekende
propagandisten, onze Martina Kramers en
Rosika Scawimmer s'o en de rij.
Martine Kramers werd met daverend
applana b* groet. Het is streelend voor onze
het aquarium verdwijnen de een na den
ander en alleen de vii-ehjes zien er noe> even
frisch vit als in den zomer; maar ze zijn toch
niet zoo levendig en eten doen ze haast niet
meer; alleen de gondvisch, die voor de kleur
bij de baarsjes en vorens is gezet, heeft nog
normale eetlust.
Nog troosteloozer ziet het terrarium er
ni'; alles wat reptiel en amphibie heet, en
niet in de eerste koude dagen van den herfat
is bezweken, heeft de diepte gezocht; doodsch
en leeg ziet bet glazen huisje er nu nit, dat toch
'i zomers zoo'n gezellig brokje planten- en
dierenleven te zien gaf.
Wie onverstandig genre? is, om zijn boom
kikkers, hagedissen, hasel wormen en
ringslangetjes te dwingen, nog wat boven te
blijven, om zoo zijn verlangen naar het zien
en nagaan van levende wetens te bevredigen,
heeft het lich zelf te wijten, als in n konden
nacht al e een knak kragen, waarvan ze niet
weer opkomen.
Wie werkelijk bart heeft voor de dieren
en ze niet uitsluitend koopt of vangt om
zjjn weetgierigheid te voldeen, die zal de
De vliervlinder naar de natuur geteekend door A. Lor au. (111. nit De Levende Jfatuur.)
Fig. 1. Da rnpo in rust op een tak. Fig. 2. Vooribeweging, het spanner. Fic. 3. Hem
op een peretakj*. Fig. 4. De pop in een sak van bladbrofcjes en spinsel. Fig. 5. De
vlinder zwa velgeel. Tig. 6. Het begin van een spinsel. Fig. 7. De «Inipvlieg met cocon.
nationale gevoelens, hoe zeer zij hier gewaar
deerd wordt. Zjj sprak als secretarea van den
Internationalen Vrouwenbond een woord van
dank voor de groote hulp, die de Internationale
Mannenbond ons thans verleent.
Rosika Schwimmer, die ook «eer parmantig
in het E gelech sprak, maar telkens op
grappige manier de hnlp van het publiek
inriep, wanneer de uitspraak van een of
ander woord haar moeilijkheid gaf, wees op
den Balkanoorlog en hoeveel moeders en
echtgenooten thans weer het dierbaarste
moeten missen wat zij bezitten, zonder dat
zij zich tegen dese wreedneid kunnen ver
zetten. Volgens de couranten berichten zullen
de groote mogendneden eerst den ingrepen,
als de groote slag geleverd is. Hadden de
v ra m wen recht van medespreken in de Par
lementen dier groote mogendheden, dan zon
er zeker niet zólang gewacht en zonden
meer levens gespaard worden.
Dit was het einde van dezen eersten, bij
zonder interessanten dag. Dat die ondei broken
werd door een l uu eb, ons gracleuselijk aan
geboden, behoef ik eigenlijk niet te vermelden;
de Engeleche gastvrijheid is spreekwoordelijk
bekend.
En nu mijn totaalindruk??
Zaer dankbaar voor alles wat deze mannen
doen, om onzen strijd te verlichten, maar....
wanhopig jaloersch tevens, dat de vrouwen
in de landen, waarvan ik hierboven de ver
tegenwoordigers noemde, zulk een groot
aantal hoogstaande mannen, zelfs Parlements
leden, aan hare zijde hebben, die openlijk,
en officieel in de regeeringslichamen, waarin
rij zitting hebben, als kampioen voor het
Vrouwenkiesrecht optreden, terwijl onte ware
vrienden in Holland zoo luttel in getal zijn,
vooral in onze Volksvertegenwoordiging I
N. MANSFBLDT-DK WITT HUBERTS.
ALrlrE^LtEI.
Servië.
Men wil ons doen gelooveo, dat Servië nog
een half bar baar BC a land is, maar reizigers in
dit Baliangebied vertellen ons het een en
ander, dat 't in onze achting doet stijgen.
In Sarvië heerschtnamelijkeen grootreapect
voor de vrouwen, die zoowel in nuis als in 't
openbare leven met eerbied en ridderlijkheid
behandeld worden. Een man, die zijn vroaw
slaat, is in dit land iets ondeokbaar8,een bioar,
die tijn zusters beieadigde of veronachtzaamde,
zon door zijn vrienden worden gemeden en
«itgestooten. O ader de land bevolking is zelf s
de bioeler in alle opzichten voar 't geluk
zijner zus'ers aansprakelijk, en verplicht te
xorgen, dat lij een patsend huwelijk doen.
In Bonmige streken wordt neg de gewoonte
iiimtiiiiiimiiiiitimiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiimMiiiiiimiiiiMtiMmiMimiiiMii
dieren niet opofferen aan eigen profijt en
gene'. Misschien meent een beginner in de
natnnrstudie, dat hij de dieren zelf er een
dienst mee bewijst, door ze nog te doen ge
nieten van het No/ember-zonnetje; maar
dat is een dwaling. Wie de natuur in buis
wil halen door de imitatie van een stukje
leven daar buiten, die moet de planten en
dieren zooveel mopeiyk onder de zelide om
standigheden brengen.
Het is immers alleen bij hoDge uitzonde
ring dat ge ia deze kille en natte, korte en
vaak al koude dagen eau bazel worm of
hagedis ziet, ook al schijnt het middag
zonnetje lekker op de bruine heidestrniken.
De reptielen en amphibiöo, met hun koele
bloed en hun gevoelige huid, kunnen niet
tegen de snelle afwisseling van warmte en
kilheid; ze zoeken of graven een toegang
naar een plekje diep in de aarde, dat warm
toegedekt is door pas gevallen loof.
Daaruit komen zg haast nooit weer te
voorschijn, vór de lentezon al flink warmte
gaefc. Sommige vlinders en ook kevers, zelfs
bijen en hommels komen op warme of ten
minste zonnige dagen in den naherfst n >g
al eens nit ban winterverbly'f te voorschijn,
maar de koudbloedige reptielen en amphibiën
laten zich niet verleiden. Al ziet men tijdens
een kwakkelwinter in onze slootem nog al
eens een rngzwemmer of een spinnende
waterke'er bovenkomen om te ademen, een
kikvoisch of salamander vindt men 100 goed
als nooit.
't Terrarium moet geleegd worden, dat is
roodzakelijk, voor inheemsche bewoners
althans; zelfs ah die blyk geven liever boven
te bleven en aan geen slapen-gaan seuijnen
te denken, moet ge ze dwingt n tot suffen
door ze in de koude te zetten; eerst dan brengt
ge ze in een vorstvrij vertrek, een kelder of
BOO, en dekt de slapers dicht met een flinke
laag mos, houtwol of losse tnrfkruimele. Er
wordt wel eens beweerd, dat de
terrariumdieren een zoo treurig leven Ijjden, ja, dat zij
het bij hun verzorgers hard te verantwoorden
hebben. Dit is beslist niet waar. De jonger, s
vertorgen de dieren best; maar in het najaar
wordt het voederen wel wat moeilijk, jenebt
dan zoo weinig vliegen en sprinkhanen meer,
er is haast geen aankomen aac. Ook daarom
is het wenschelijk de kolonie op te brekan.
Dan is het terrarium als een uitgestorven
huis; de planten, die waarde hadden, meestal
zuidelijke soorten, zy'n ook verhuisd naar
een warmer oord; het is het veiligst ze maar
bij een bloemist te brengen die goede en
ruime broeikassen heeft; de cactus of de
kleine dracaei>a, die zoo mooi kan doen in
terrarium brengt ge als ge zeif niet beschik
ken kunt over een kapje, ook naar den kel
der. Flink in stroo verpakt honden de
vetplanten en ook de sterke doorn- en
woestijnplanten, die ge misschien in het terrarium
gezet hebt, het best uit.
Maar nu staat het tarrarium er nog even
leeg en verlaten b$j. Toch beboeft dat niet
zoo te ijn. Ik heb een paar jtar geleden een
winterterrarinm gehad, dat een lust was om
te zien, zoo frisch was het van uiterlijk: en
zoo gezond waren da planten en de weinige
dieren, d e in de glazen kast leefden. En dat kan
haast ieder zonder veel moeite zelf ook gedaan
krijgen. Zoodra de planten verdorren en de
dieren niet meer willen eten, houdt ge een
grondige schoonmaak.
6e brengt daarna een varee hèbodemlaag in
het terrarium; zoo ge ze van een tuinman
krijgen kunt, moet de laai; van goed verganen
bladgrond zijn, en daarover een handdik dor
blad; daarover heen weer wat zand: voor
het vastleggen.
Deie laag verooriaakt een flinke
bodemwarmte, die voor sommige planten een voor
deel kan zrjn. In de laag van donkere b u mms
of bla grond kunt ge EU heel wat zaaien,
natuur ijk geen bloemzaad, dat schiet te ijl
op en do planten worden nooit mooi.
Veel beter is het er vruchten en zaden
in eere gehonlen, dat de jongere broeder
niet huwt, vór zijn oudere zuster gehuwd
if. Doet tij grec huwelijk, dan rust op hem
de plicht voor haar te zorgen. De vrouwen
schijnen intnsschen dese ridderlijkheid ten
volle te verdienen, ze zijn (voornamelijk in
de steden) over 't algemeen zeer ontwik
keld, spreken uitmuntend vreemde talen,
toonen zich zeer begaafd voor muziek en
kunstige handwerken, en syn niettemin uit
muntende huishoudsters, die niets verzui
men, om het in huis gemoedelijk en gezellig
te mi kou.
Yan een eigenlijke vrouwen-beweging is
in dit land nog geen kwestie en de publieke
opinie is over 't algemeen niet vór de
vi on wen, die zich als gewone werkers in het
maatschappelijk leven mengen. Niettemin
zijn er in Belgrado twee vrouwelijke dokters,
die een goede praktijk hebben.
Da oorlog, die vele huismoeders (o"
weduwen, en vele zusters broederloos maakt,
kan wellicht commige dier verouderde op
vattingen doan verdwijnen.
* *
4t
Evolutie.
In Engeland wordt een merkwaardige
evolutie opgemerkt. Er yn tegenwoordig
heel wat Eigdeche mannen, die om
principieele of sport- of gezondheidsredenen het
rooken nalaten. O ader de vrouwen echter
begint bet rooken van sigaretten meer en
meer gewoonte te worden. Het is smart",
om met een goidgetipte sigarette
tusschen de lippen op een sofa van mauve
satijn of in een clob chair te liggev, en
een blauwen nevel te maken om de
electrische hanglamp In de voorname
Engelsche wereld, de Society", is een dame
(jong of oud), die niet rookt, reeds een
zeldzaamheid; en in een groot nieuw hotel,
dat gebouwd werd in het West-End te
Londen, richt men thans.... een rooksalon
in voor dames. Misse) ien zal men wel ver
plicht zijn op den duur by de spoorwegen
dames-coupé's rooken en niet rooken te
maken.
* *
Ideaal.
Z ehier een Spaansch bakviscbjes-ideaal I...
Vyf en twintig mebjas van 17 en 18 in
Madrid hebben een kransje opgericht, waarin
besloten is, dat geen der leden huwen ia) met
een mar, die nimmer als dilettant-stieren
vechter de Arena heefc betreden. Een bewij»,
dunkt me, van fijn gevoel en gedistingeerder!
smaak en zachtmoedigheid, dat deze jonge
vrouwen alle eer aandoet 111
Oekleed.
In Parijs ging onlangs een oude Marquise
('t was in een stil S'adaged.-elte) uit wandelen
Prirses Jnliana.
iiiimmiiiHiMi
met haar schoothondje. En dat eenvoudige
feit trok (al was het dan ook in Parij»)
algemeen de aandacht, dat tr een
volkeoploop door werd teweeg gebracht, waarbij de
politie te pas moest komen.
Dit; was trouwens geen wonder, want hoor
hier, hoe het hondje, een zeer kleine en
zeer kostbare plntscber, eruitzag. Hetdrceg
rijgsctioentjes van witte getah-pertfja, om zijn
mmiatcurpoo'jps te beschermen tegen de
barde en koude aanraking met de
straatsteenen; opdat er geen vocht en geen kende
in zijn ooren zou komen waren boven dit
teere orgaan op ven nf u ga wy'ze oorkleppen
aangebracat van hospi'aal-linnen, terwijl ly'n
ooiijes beschermd weiden door een stof bril
letje met gebrande glazen. Zijn lichaampje
was verder geheel omgeven door een overjas
van ct.ioeofche zjjde uet wol ge 'oerd, en om
zrjn nek droag hij een witte staande boord,
waa-o- der een das met f r aai en diamanten
doekspeld. In zrjn ove jas was een z»kje,
waarni' heel f a" er i g een zijden zakdotkja
kwam g'uren mei fraai bewerkt monogram!...
Gann wonder, dat de straatjongens het
aatjgekieede aapje najanwden en srjn meesteres
in da maiii g namen.
ALLKGBA.
MiimiiiimiiitiimiMimimitiiiiiniii
Ean geïmproviseerd terrarium. (Til. uit De Levende Natuur.)
in te brengen, b.v. eikels, benkenooijes,
hatelnooten, wilde kastanje, maar ook tamme
als ge die rijp en niet gedroogd kunt machtig
worden. Het wordt weer een by aonder genot
wanneer de kiemplantjes, die veel op elkaar
gelijken, voor den dag komen en dan de blade
ren allenes den b ij zon ^ er en vorm aannemen,
tot het normale bladtype bereikt is.
In de eerste maa; den, tot December of
Januari toe, zon zoodoende uw terrarium nog
donker en dood ch zy n als de bodem van het
winterbosch. Maar ook dat is te verhelpen;
een heel mooie bodembedekking kunt ge
verkrijgen door er een stuk of drie soorten
van bladmos in te leggen. We k mos ge hier
voor neemt, doet er weinig toe; kies, maar
zult, dat ge nu op de zwarte of bruire
boschpaden als licatgroene kussentjes ziet
echitteren, dat is het licitmos. Ook het sappU
groene donkere mmsjesmos, dat op miniatHur
dennenstammeljes gelijkt, is er goed voor,
al levert het niet zulke mooie pollen als het
lichtmos en het sterremos; vojial dat laatste
is nu mooi vroolrjk groen.
Wilt ge er iets boem- of strnikachtigs brj
in hebben, zet er dan een paar afgesneden
takjes van j weverbes in, die honden meer
dan twee maanden lang het groene stekelige
blad; het is cf ze leven, ik heb ze wel ge
had die tot in Maart toe, als levende coni
feer) je i van een hand hoogte het terrarium
opvroolijktec.
't Ia nog op een andere manier
aantrekkelrjk te maken, het anders zoo leeg en
verlaten zomerhuisje. Maar dat kost wat
zakgeld. Bij kunt het leeggehaald terra
rium?en ook uw «qaarinm dat tijdelijk
niet verzorgd kan worden of dat helaas uit
gestorven is, best voor winterkasja inrichten;
verwarming is overbodig, mits het glazen bus
goed in het licht staat en de vnlkacbel
onafgebroken brandt, ook 's nachts da*.
Plant ge er eenige miriatnar-byacinthjes in,
een paar gele croc«fjes,eerige winteraconieten
en wat wild kruid, dan hebt ge kans nog voor
de studie van de kieraplanten in vollen eang
is, een kamer versiering te kragen, die tegen
elke andere opkan, wat fijnheid van vorm en
nuance betreft; op den koop toe hebt ge dan
non wat exquise geuren.
Verlangt ge daarbij ook wat leven, zoek
dan deser dagen uw klimop tegen de schat
ting eens goed af. Let op aangebeten bladeren;
daar dicht in de buurt «uit ge z«er
waarschrjnlijk bruine spvinrnpsen of landmeters
vinden, de Nederlandsche wandelende takjes.
Za wandelen op een bijzondere manier,
zoo ongeveer als een hand, die met pink en
duimtop een lengte in spannen afmeet. Alleen
het bezit van deze merkwaardige diertjes is
al het in orde brengen van een winter-aqua
rium waard. Er is nu bijna overal kaas, ze
te vinden. Of het komt doordat er in najaar
zoo weinig spinnen in de klimop gehuisd
hebben, dat nu deze rupsen zoo talrijk zijn,
weet ik niet.
Ook overwinterende vlinders: atalanta en
citroentje vooral, kunt ge er onder dak
brengen.
Als ge wat gelukkig zijt met de
bollenkweekerij, ziet ge nog voor Kerstmis hoe de
A'alanta'?, de admiraal of schoenlapper de
uitersten raken eik aar ook hier in den beide
namen voor denzelfden vlinder?zijn lange
roltong in een fijn wit of lila hyacinthen
bloempje steekt.
Wie geen teirarimm bent, heeft er nu ook
geen leen staan, dat om vulling en bestem
ming vraagt. Maar die kan er zich heel vlug
en gema> kelrjk een maken, zooals ik dat
indertijd voor mijn kinderen heb bedacht.
Ga hebt dan maar bij een oom, of een
ander fimi'ielid, dat fotografeert, om een
lekken o at wikkel bak en een aantal mislukte
of onbruikbare negatieven te bedelen. Hoe
ge een stuk of vy'f van die glasplaten tot
een hnlpterrarinm samenvoegt, zegt n het
eehebja hierbij beter dan ik het beschrijven
kan. Oe glasplaten staan steng genoeg in
den bak, als ge niet al te fijn zand neemt;
nog beter is het se met gips vast te zetten.
Als ge in piaats de hagedissen, haielwormen
en mop, er vlind 'ra met een enkel crocucje
of aconiet je inbrengt, kan het een schitterende
taf el versiering worden en een die zoo goad
als niets kost.
Van den zomer kunt ge w dan verbazen
over de merkwaardige wijze van verpopper,
over de kunst der rupsen om zich onzicht
baar te maknn, en n verheugen over den
mooie gelen vlinder die nit de pop pen komt,
als er ten minste geen griezelige sluip vlieg
nit te voorschijn kruipt, zooals het ~8en
architect, A. Lsran, in Den Haae gebeurde
die indertijd voor de Lavende Natuur bij
gaande mooie pentei-kening maakte. Zooals
ge ziet leefden by hem de rupsen op vlier,
en peer, niet op klimop; wat de regel is.
E. HIIMANB.