DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 26 Jan. '13. No. 1857 een getal met twee cijfers werd aangeduid. Door 't getal, dat aan een letter beant woordde te trappen, kon het paard dus de gewenste letter te kennen geven, en uit de op een ander bord achtereenvolgens opge schreven letters kwamen de woorden ge leidelijk voor den dag. Volgens PFUNOST nu kende het paard bij zijn enorme Leistungen" noch lezen noch cijferen, maar wachtte hij slechts telkens een teken af, namelik een bewust of ook onbewust gegeven ontspanningsbeweginkje (bij v. Osten volgens Pfungst '/s millimeter groot!), om te weten, dat hij met trappen op moest houden. Daarin enkel bestond voor Hans dus 't enigste wat hij te doen had; alles was dus van de kant van VON OSTEN onbewuste en te goeder trouw uitgevoer de signaal-beweging, ongeveer als bij dres suur. Ik kan er niet uitvoerig bij stilstaan, hoe een soortgelijke werkelike en bewuste dres suur bij de hond Nora van de kunstschilder Rendich PFUNGST op deze gedachte had gebracht; welk denkbeeld hij bevestigd meende te zien, toen proeven met een vol doend grote oogklep voorlopig aan alle juiste antwoorden van Hans een eind maakten. Voor datgene wat PFUNGST zelf inder daad met Hans bereikt heeft, schijnt inder daad zijn theorie wel te gelden; maar dddr was in werkelikheid dressuur op deze kleine tekens aan de gang; en dat deze theorie noch van toepassing is op wat bij Hans tijdens z'n beroemdheid vooraf was gegaan, noch ook bij de tot heden bij hem en andere paarden voortgezette proeven van KRALL, dat is nu juist datgene, waarvoor het bewijs ruimschoots geleverd is. Allereerst zij vermeld, dat na vol doende wennen aan de bij eerste toepassing zo hinderlike en voor een zenuwachtig dier als Hans zo verontrustende oogklep van niet geringe omvang deze oogklep geen bezwaar meer opleverde; de antwoorden kwamen even goed, ook als er van waarnemen van de vrager geen sprake kon zijn. Ook aan de billike eis van PFUNGST, dat bij yoorkeur die gevallen bewijzend zouden zijn, waarbij antwoorden gegeven werden, welke aan geen der aanwezigen bekend waren, is, trots de ontkenning van PFUNGST, volkomen voldaan. Men leze daaromtrent het zo belangrijke hoofdstuk in KRALL'S boek over de zogenaamde unwissentliche Versuche". Buitendien zijn twee verschijnselen hier met nadruk te noemen, door tal van ernstige waarnemers en tans ook door mij persoonlik gekonstateerd : er komen geheel juiste antwoorden, ook als zich niemand in de leerruimte bij het antwoordende paard bevindt! Ja, de jonge leerling Berto, die de getallen tot honderd door kloppen met de hand op de rug, rechts de eenheden, links de tien tallen, in weinig weken geleerd heeft, 't geen ik zelf gelegenheid had met volstrekte zeker heid te konstateren, deze Berto is ... absoluut blind! Buitendien zijn de talloze spontane uitingen van de paard-leerlingen Muhamed en Zarif (Hans eet tans het genadebrood), die woorden en zinnen betreffen, die niemand van te voren vermoeden kan, toch ook niets anders, dan uitingen in den geest van unwissent liche Versuche". En dan mag voorzeker daartoe als een uit velen wel gerekend worden, wat langs telefoniese weg b.v. aldus bereikt wordt: K-ARL KRALL verzoekt telefonies aan dr. SCHOELLER, die zich in de stal bij de paarden bevindt, Muhamed bij de telefoon te brengen : hij vraagt 't paard dan iets, zonder dat dr. S. het kan horen. Muhamed trapt daarop ofn ist warm". Dr. S. vraagt daarop telefonies aan Krall wat hij gezegd heeft: deze ant woordt : Pao sa"en of en warm". Nu is Pao de intieme naam van de paarden voor dr. SCHOELLER. Pao sagen" wordt niet getrapt, maar ten uitvoer gelegd! En van ofen warm" wordt de eigen zinsnede: ofen (foneties geschreven ofn) ist warm" gemaakt! Waar is hier enige mogelikheid voor de verklaringswijze van PFUNGST? Waarlik, het wordt ook in wetenschappelike kringen meer dan tijd, dat men het zo een zijdige en onbillike oordeel van de berlijnse wetenschappelike Kommissie herziet, dat men de trouwe en belangeloze werker en baan breker VON OSTEN in ere herstelt, en dat men in hoger mate, dan tans nog op te merken valt, achting en volle belangstelling gaat tonen voor het kranige werk van KARL KRALL te Elberfeld. Amsterdam 21 Jan. 1913 J. VAN REES * * * Schimmenspel Amsterdam is een waereldsch instituut rijker geworden. Het is nog maar een plantje, en het moet nog groeien, maar het is reeds aardig om er naar te zien; de ChatNoir is n.l. bij ons in wording, en reeds openbaart zich aan den zoo Hollandschen Singel te Amsterdam het meest eigenlijke van die Fransche vin ding. Ko Doncker, de typische Hollandsche boerter, als teekenaar een Wayangstylist (zoo men zich aldus mag uitdrukken), heeft de Wereldhistorie gesneden uit karton en Hollandsche verzen, deze laatste echt als Hol landsche peperkoek en even naïef en kruidig. De Hunnen Gaat er heen gij, die het Amsterdamsche (d. i. Nederlandsche) leven veelzijdiger wenscht. Dit is een onderneming, die gesteund mag worden, net zoo goed als het Koninklijk Tooneel, waarvan men kwaad zegt. In de eerezaal van Odéon is een groen stellaadjen opgericht, waarin een venster van door zichtig doek (?), en hiertegen spelen, op inne mend onbeholpen manier, de wereldtooneelen (met hun licht- en schaduwzijden) zich af, van den voormaligen piketanthroop endendiosaurus, via de Hunnen (die hier zonder dandysme zijn afgebeeld) en Clovis, de goede Clovis, naar Madame de Pompadour (wier portret ik u geef) en naar de geisha's der Neder landsche liefdedroomen (een rose maannacht is betooverend). Ko Doncker is bezig met een ondernemen van Schoone Kunst. De Wetenschap herkendet gij reeds in zijn arbeid als wereldhistoricus. Maar de Schoone Kunst: die is er inderdaad. Het léft daar achter dat zonnig-doorzichtige venster, het zijn geen doode poppen, en hun naief, enkel vooruit bewegen, met stijve" ledematen zou men zeggen, is een levend bewegen van levende gestalten. Dat komt omdat de hand van een echt kunstenaar ze heeft doen worden. Want nimmer blijft dat verborgen! Kunst is schepping, zelfs in karton. Als hij met mijn scherp mes, een eigen ruwe, warrelige schets volgend,' het karton Pompadour snijdt, ziet men Doncker in dezelfde opwin ding, welke alle kunstenaars kenmerkt op het oogenblik dat zij der materie vorm geven. Het is te wenschen, dat dit schimmenspel van Ko Docnker zooveel toeloop wekt het is er op 't oogenblik reeds aardig vol dat men weldra tot iets mocht komen, dat geheel kan heeten een Hollandsche Chat Noir. Daar zou dan Speenhof bij moeten wezen. En vele jonge dichters behoorden er dan om de kleine estrade te zweven, die thans hun eenzaam leed moeten klagen aan de slapende kraaien in het Vondelpark bij maannachten, die niet komen willen. DE LA BAIGNOIRE * * * Sophocles Tantièmes Eenigen tijd geleden liet Raymond Duncan in het Chatelet-Théatre de Electra" van Sophocles in het Grieksch opvoeren. Tot zijn groote verbazing heeft de Sociétë des auteurs" voor die opvoeringen tantièmes van hem geeischt. De eisch om tantièmes te geven voor een dramaschrijver, die al 2300 jaar geleden gestorven is, schijnt eenigszins ongewoon, daar men bezwaarlijk kan ver onderstellen, dat de Société" in dezen in het belang van de erfgenamen van den ouden Griekschen auteur hare aanspraken doet gelden. Een medewerker van Paris Journal" vervoegde zich daarom aan het bureau van de Société", waar men hem de volgende opheldering gaf. Inderdaad heffen wij tantièmes van deze opvoeringen in het Grieksch, doch niet meer dan 2 pCt. der ontvangsten, hoewel wij volgens ons con tract met het Théatre Chatelet recht zouden hebben op 10 pCt. Op de vraag van den journalist, ten wiens behoeve die schatting geheven werd, daar Sophocles reeds 450 jaar v. C. gestorven is, antwoordde de vertegen woordiger van de Société", dat dit wel juist was, en dat ook de erfgenamen niet bekend waren, maar dat dit nog geen reden was om geen tantièmes te heffen. Het was hier een kwestie van vak-belangen. Wanneer men namelijk van de vrijgeworden werken geen aandeel eischt, dan zouden de directies waarschijnlijk spoedig er de voorkeur aan geven, enkel stukken van vroegere schrijvers te geven. Daarom maken wij met alle schouwburgdirecties contracten, die ons het recht geven, ook van oude en zelfs van de alleroudste tooneelschrijvers tantièmes te eischen. Een directie, die dit niet wenscht te doen, krijgt ook geen n i e u w e stukken van ons, en moet dan maar zien, hoe zij er met Sophocles, Molière, Shakespeare etc. komt". WA * Charivari De gevaren der beeldspraak. De*.voorzitter van het Dagelijksch Bestuur der Instelling voor Journa listen", sprak vooraf een kort woord. Spr. hoopt, dat als de journalisten van hier zullen gaan, zij een andere manier zullen hebben geleerd om de dingen te bewerken en te zien, zoodat daardoor hun werk op hooger, breeder, dieper peil komt." (Hbl.) De heer Ter Laan heeft gisteren in de Kamer die tactiek al verraden: hij wou er aan beginnen, maar de Voor zitter riep hem met ijzeren hand tot de orde." (Nieuwe Haarl. Ct.) Bandeloos waren de meesters en menige bladzijde hunner geschiedenis is gedrenkt in onschuldig bloed." (U. D.) De vertegenwoordiging zorge, dat de toegestane gelden enkel en alleen voor de landsverdediging worden gebruikt, zonder onnoodige franje." (De Vad.) * LEVENSDRUPPELEN. (Wij vinden in Op de Hoogte, Het N. v. d. D., en andere bladen geregeld korte, zinrijke spreuken. Ook ons schieten dergelijke gezegden niet zelden te binnen; wij stel len ons voor, er een wekelijksch rubriekje van aan te leggen. Mogen zij onzen lezers tot stut zijn op het levenspad). 1. Het leven is voor velen niet, wat het had kunnen zijn, indien het anders geweest ware. 2. Schenk geen geloof aan de be weringen van hem, van wien gij weet dat hij onwaarheid spreekt. 3. Men bouwt wél huizen op een rots, maar niet op den bodem der zee; zóis het ook met de hoop. 4. Het is niemand gegeven met zekerheid de toekomst te voorspellen, maar de dag van gisteren is voorbij. 5. Het is niet alles goud, wat er blinkt; maar alles wat er blinkt, is daarom nog geen goud. 6. De lelie groeit op-, niet neder waarts. Waarom zoudt gij dan uw naaste het zijne misgunnen? * Verrassende mededeelingen. De bepalingen worden daar uit den post onvoorzien" betaald, zoo is 't ook met de bisschoppen". (U.D.). Ten aanzien van de uitvoering van de militiewet zegt hij, dat het aantal straffen niet zoo laag zou zijn, wanneer de landweermannen maar behoorlijk de bepalingen zouden naleven". (U.D.). Het tweede gedeelte wordt aange nomen met 2 tegen 8 stemmen". (U.D.). Gewenscht is te Haamstede: Een kleermaker of dergelijks, die goed kan scheeren". (Z.Z. Bode). * Onze vriendin, de bekende bejaarde dame, verdient er tegenwoordig een duitje bij, door als particulier .secretaresse op te treden bij mannen van beteekenis, en hunne stukken voor de pers op te stellen: Maar ik troost me er mede, dat zij hun eigen oordeel (en waarom zouden zij dat niet doen ?) wel boven het mijne zullen stellen en heb ik dus niet te vreezen de algemeene tevredenheid ver stoord te hebben." (C. L. Dake i:h Hbl.) Maar verschrikkelijk is voor mij dan ook de gedachte, dat er nog zóvelen zijn, die datzelfde ook zoo zeer voor hun kinderen wenschen, en het toch niet be komen kunnen, en steun ik van ganscher harte elke beweging, die er op gericht is daarin verbetering te brengen." (A, van Wijnbergen i\h Kath. Schoolbl.) De wonderen der natuur. Eenige jaren geleden reeds, toen er juist eenige nieuwe koopmanszonnen aan de kimmen verrezen waren, hebben wij er op gewezen." (N. R. Ct) Wij strijden niet voor het celibaat; wij zullen in het huwelijk zijn alskoningen, beiden, man en.vrouw." (U.D.)r * Boert in het Parlement. Minister Heemskerk: De geachte af gevaardigde uit Helmond heeft den wensen uitgesproken, dat er een Drankwet zou komen, die zich aan het volle leven aansloot. Er waren leden, die boosaardig fluisterden, dat men bij een Drankwet eerder denkt aan volle fleskens. ..." (Gelach) * Streng recht. Heden is aangehouden mej. M. A. S... verdacht van abortus". (N.R.Ct). De brievenbesteller werd ontslagen en had zich deswegen voorde rechtbank te Maastricht te verantwoorden". (U. D.) ? De opbrengst over de eerste twaalf maanden van 1912 bedroeg ?189,981,240 tegen ?184,151,113 over de eerste twaalf maanden van 1911". (Vad.) Een belangrijk accres. We tebben allen moed op de tweede. * Voor onze bruine broeders. J. dame, groot, bruin, onaf h., 120,000en later nog 120,000, wenscht prompt Huwelijk". (Adv. N. v. d. D.) * * * Inhoud van Tijdschriften Elseviers Geul. Maandschrift, Jan. 1913: Buitentekstplaat: De Herder", reproductie naar een schilderij van Pieter Breughel, de Oude. Pol de Mont, De Genesfs van de Kunst van Pieter Breughel de Oude (geïll.) Dr. C. Catherina van de Graft, Driekoningen (geïll.) S. Kalff, Een Alkmaarsche weesjongen (geïll.) j. G. Sinia, Een Boegineesche bergkampong (geïll.) P. Otten, Zingen is het allerschoonset (gedicht). Helene Swarth, Winterboom (gedicht). Sam. Goudsmit, De Losser (naverteld uit het Duitsch). J. Everts, De gordel van smaragd. Henriëtte de Beaufort, Uit Friesland van voorheen. Constant van Wessem, De dood van een kleinen jongen. H. R., en Dirk Coster, Boekbespreking. R. W. P. Jr., Co Breman's muurschilde ringen in het trappenhuis van het gebouw der levensverzekeringsmaatschappij Utrecht. C. V., Louis Moe in den kunsthandel B. de Vries, Amsterdam. A. Z., Toorop bij Unger en Van Mens te Rotterdam. De Beweging, Jan. 1913: Albert Verwey, Drie gedichten. G. E. G. Meuleman, Snorre's Edda (vertaling). AndréJolles, Idylle. Albert Verwey, De richting van de hedendaagsche poëzie. Aart van der Leeuw, Gedichten. P. N. van Eyck, Nieuwe gedichten. Dr. M. H. J. Schoenmaekers, Overdenkingen. G. Burger, Politieke feiten en richtingen. A. V., Boekbeoordeelingën. Groot-Nederland, Jan. 1913: Willem Elsschot, De Villa des Roses", (I) Louis Couperius, Herakles, (Vil) Hendrik van der Wal, Het Zegefeest, (drama in een bedrijf, in verzen) Willem Kalma, Aan den IJkant. Frans Coenen, Dramatisch Overzicht (de Misanthroop, Do Toren van Nesle.) J. L. Walen en Hendrik van der Wal, Literatuur, (boekbespreking). BERN ARD DE VRIES KUNSTHANDEL N. SPIEGELSTRAAT Q3 Tel. interc. 9739, AMSTERDAM Moderne Schilderijen - Aqua rellen - Groote collectie Etsen - Platen - Kunstvoorwerpen ~~ Encadrementen ? J KUNSTHANDEL, AENHEM. TELEFOON 1345. 8chiM<>rij en, Etsen,' \ Gravure*, , MSncadrementen. 78O T&I.5725 I CLICHÉS VOOR HW/IR-TC F.fH DRIRKLEURENDRUK, , in KOPBR. &<?< ZIHH. OOTWBOPBN vooa HECM/ME, rrïi l OTttfl TWaaiT UUB.I «J KUNSTHANDEL VAN DELDEN Rokin 126 t/o de ITederlandsche Bank AMSTERDAM. Moderne Schilderijen en Aquarellen. S~1 _ __ U. luit d* talrijkste merkwaardige gebou wen rui België :' aBteen,den schoonstenRomaanschon burg run het land, twee Begijnboven, mot muren omringde ttedekes, Sint-Baafa, do rijkst versierd»kerk nn België', met de Aanbidding van bet Lam GrOds, het onovertroffen meesterstuk der Van Eyok's, de Bouwtallen van de Romaansche Sint' Baafsabdij, talrijke Gothische kerken, gildebuizen en oude burger aivoningen met heer/i/ke gevels, schilderachtige kaaien en buurten. DE PHOE1VIX aoft ^6; t', crunjóerdarr). hörj 3 970. AMEUBLEMENTEN Cxpositie van jffodel^anjer io: ctëvüeke en ^Moderne. Stijfen* ^liivoerige z/ryscouranten. 'Jb^grooüog qratb. 'HET SUCCES '-Al; f *,ï-Mi-':.-ri..H? (r, r; CERJTE f'UWTS AFWN 'c: '?;,"?> er iu IN HAMOEN KOMT uv^::fTntuiEK l V%AHVDOR ZE SESTEMD 15, K.EfïIiStS ;J rr/EHS UIT. [ 6EMAAKT WELKEn'.tKtn VA n RECLAME «n BtZIKH ZAL | IM EL^ GEVAL «ET E^ r;.UA«i.ZAi 1MDERPAAO AAT K/.^ OCEL BCA'r'^.lX.ftPErt ORGII Zün; IS DIT MET GEVAL DAN 13 OOK Hr HOOFDDCtL | BEREIKT EM MH 5UCCE5 VER2EKEBP. .M..T VAim!OE*>f^(FT DE^MODERME RECUME" l ^ E(1 BETROL'V/Q^Re GJD5 OP DEM MOEIL'JftEh l RECIAMEWEB, E,"i ;tC5T S1ECHT3 F3.00.PEfi1 JAAR. | 7UF nos HEDfn A/;ni JAH DE WIT. !?ECU>nETEtim!HEn. '(UTRECHT TEL. 2351. l Gebr. Douwes Speciale Ateliers VOOB HBT Verdoeken en Restaureeren van Schilderijen. Gevf*tigtt sedert M9OA. Wwmoesstr. 78b/dOudebruj?steeg,AHiater<l. T BINNENHUIS INRICHTING TOT MEUBELEERING EN VERSIERING DER WONING DIRECTEUREN JAC VAN DEN BOSCH EN W GIEBEN GED COMMISSM P BERLAGE EN UStMQNS RAADHUISSTRAAT 48-5Q AMSTERDAM HARRIJ HEIJER RESTORER OF OLD PAIHTIH6S. Bnssniu, Holland^ VIJZELSTRAAT 18. - TEL. 4068. Oude en Moderne Schilderijen. m. JAARsmA s Ventileerende Haarden. - Men lette op dit fabrietusxnerk. BEVERWIJK. i) KINHEIM" ZEEWEG 104. TAPIJTEN, L Q O P E R S, DIVANKLEEDEN, ENZ., GE HEEL MET DE HAND VERVAARDIGD VOLGENS OOSTERSCHE TECHNIEK EN VERSIERING, DESGEWENSCHT VOLGENS GEGEVEN ONTWERP EN KLEUR. Levering aan het Vredespaleis. N, V, DE WONINB Keizersgracht 478 MEUBELEN, KARPETTEN ttc. (Ontwtrp W. PENAAT). LAMPEN, KRONEN ttc. (Ontwerp JAN HSENLOEFFEL). AMSTERDAM. RELIEFSTEMPEL- ATELIER Invitallekaarton MENU'S. BALBOEKJES, enz. Atelier B. van Manlgem SINGEL 662 hoek Vijzelstr.