Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
20: April 713: ^- No. 1869
EERSTE SCHETS VAN DE FINALE DER
NEGENDE SYMPHONIE
OPDRACHT VAN DE 9e SYMPHONIE AAN
DEN KONING VAN PRUISEN
Van links naar rechts: HENRIËTTE SONTAG, DIE BIJ DE EERSTE UITVOERING
VAN BEETHOVENS NEGENDE DE SOPRAAN-PARTIJ ZONG; SCUPPANZIGH, DE LEI
DER DER VIOLEN, EN CAROLINE UNGER, DIE DE ALT-PARTIJ ZONG.
Beethoven's Negende en laatste Symphonie, welke door het slotkoor zulke hooge eischen van muzikale reproductie stelt, zou, had het van de intentie van den Meester alleen af gehangen, wellicht niet eens tot
uit
" ' ' '24 geraakte de symphonie,
brengen van het werk hadden aangedrongen. Henriëtte Sontag zong sopraan, Caroline nger alt. Schindler speelde viool bifd'e uitvoering, onder aanvoering van Scuppanzigh, die o. a. een bekend kwartetspeler was.
llllltllllllltllHIIIIIIIHIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMimiHIII
Baron DE BROQUEVILLE,
Minister-President in België, woord
voerder der reactionaire regeering
tijdens deze algemeene staking tot
verkrijging van een algemeen een
voudig kiesrecht
PAUL HYMANS,
leider, der liberalen in het Belgisch
Parlement
EMILE VAN DER VELDE,
leider der sociaal-democraten in België
tiitiiiiiiimiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiitifiiiiii
kunstbelang van Nederland, onze
Nederlandsche reclameplaten over de geheele
wereld verspreid," behandelt op een huis
houdelijke wijze alsof het gold een dienst
bode te vragen.
De Centrale Commissie moet goed be
seffen, dat zij Nederland's kunsten moet
eerbiedigen en het is volkomen begrijpelijk,
dat velen door hare reclameplaten ernstig
gegriefd zijn.
_ Dit moge ten overvloede nog eens blijken
uit het schrijven door het bestuur van de
Nederlandsche Vereeniging van
Ambachtsen Nijverheidskunst aan de Centrale
ComIIUIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllHllllllllllllllllllll
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllnlIIMIIIHIIMIMIMMIIIIIIII
missie van Plan 1913 gericht, naar aanleiding
van de reclameplaten 1913. Daarin wordt
betoogd, dat uit de mededeeling van de
Centrale Commissie dit duidelijk is, dat de
Commissie blijkbaar niet wist op welke
wijze een behoorlijk reclamebiljet te ver
krijgen en in deze verlegenheid naar het
ongewone middel greep, om per oproep in de
dagbladen om een denkbeeld of een schets
te vragen. Deze methode wijkt zoo zeer af
van alle gewoonte, dat een ongunstige uit
slag niette verwonderen is; zoodatdanook
uwe commissie per slot uit pure voorzich
tigheid en onpartijdigheid tegenover de
sierkunstenaars de platen (althans 2 ervan)
bij... een firma bestelde.
Het resultaat hiervan was te voorzien en
het is, er valt niet over te twisten, zeer
teleurstellend.
De commissie beroept zich wel is waar
op het oordeel van de leden, vertegenwoor
digers der groote Spoorweg- en
Stoomvaartmaatschappijen, maar wij kunnen nau
welijks gelooven, dat deze heeren de bedoelde
reclamebiljetten inderdaad in bescherming
willen nemen.
Wij willen werkelijk de commissie, die
op hare wijze geprobeerd heeft deze zaak
op te lossen, niet onnoodig hard vallen,
maar hier is het plicht te protesteeren, omdat
door deze biljetten aan den naam van kunst
zinnig Holland, vooral in den vreemde,
onberekenbare schade is berokkend. En dit
was niet noodig geweest. Had de commissie
een aesthetisch deskundige op dit gebied
onder hare leden geteld, of zich om advies
tot het bestuur onzer vereeniging gewend,
dan had dit treurig echec voorkomen kunnen
worden. Is er nu nog iets te herstellen of
te voorkomen, laat de commissie dan toch
niet nalaten deskundige voorlichting in te
winnen; er staat hier te veel op het spel
om niet doortastend en ernstig den gemaakten
misslag goed te maken.
Het is te hopen, dat de commissie deze
laatste zin zoo spoedig mogelijk ter harte
zal nemen.
J. GRATAMA
* * *
Charivari
WAANWIJZE JANTJE EN ZIJN PA
Jantje. Pa.
Pa. Wat is 'r, jonge ?
Jantje. Begrijpt u dit: (leest voor uit De
Vad.) De triomf van Kuyper heeft ditmaal
minder dan ooit iets wat ons verbaast."
fc- Pa. Zeker. Anders heeft de triomf soms
iets, enz., en nu minder dan ooit.
Jantje. Wat minder?
g. Pa. Minder iets... of... iets minder...
e... of... iets minder iets... of... Zeur
nou niet zoo. Lees maar door, dan zul je 't
wel begrijpen.
Jantje (leest) want hij stond in buiten
gewoon gunstige conditie ..."
Pa. Positie."
Jantje. Nee. .. .conditie tegenover den
leider van de C. H. partij. In de conditie nl.
van den man van wien men ..." Ku' je je
paard koopen, Pa ?
Pa. Nee, verkoopen, natuurlijk.
Jantje. Nee pa, hoort u maar: .. .van
wien men zijn paard wil koopen, en die het
even graag houdt, tegenover..." even graag
als wie, pa ?
Pa. Weet ik 't!
Jantje (leest) ...om alle beeldspraak te
laten varen..." gelukkig, hèpa ? Pa.
Waarom binden ze de stuurman z'n hand
altijd aan het roer vast?
Pa. Dat doen ze niet.
Jantje. Wèl-is. Wél als de hand jolig is,
(leest door) Men zou behouden zijn ge
bleven, als Heemskerk in 1909 eigen jolige
hand van het roer had losgemaakt." En aan
erge gladde jukken binden ze je ook vast,
hèpa? Zeker voor het afglijden ... Lohman
was een van de eerste om zich los te maken
van Kuypers juk."
Wat is culmineeren, pa ?
Pa. Toppunt bereiken.
Jantjz. Wedden dat u niet raait wat er wel
eens geculmineerd heeft? Nou, raai 's! Om
'n plak sjokela.
Pa. 'n Pijl. (J. Nee.) 'n Vlieger. (/.Nee.)
'n Bergbestijger. (/. Nee.) 'n
Onze-lieveheers-beestje. (J. Nee.) Pauze 'k Geef
't op.
Jantje, 'n Ondergraving! Ik krijg de sjokela!
Hoormaar: ..die ondergraving heeft feitelijk
geculmineerd in de volgende vernietigende
critiek op dit kabinet." Nog even verder, pa.
Hij is geen bewonderaar van wat deze
regeering doet" ... dat kan, hèpa ?
Pa. Zeker.
Jantje. Maar dan komt er: .. en laat."
Kan dat, pa?
Pa. 's Even denken ...
Charivarius (onzichtbaar). O, Jantje, doe
nou die Vaderlander dicht, jonge, anders
heb ik geen plaats meer voor wat anders!
De meeningen omtrent het begrip een
Mr. E. N. RAHUSEN, f,
Oud-lid van de 1ste Kamer, oud-lid
van de l steV redesconf erentie, autoriteit
op 't gebied van zeevaartrecht, een
bekend Amsterdammer
llltHIlmlIMIHIIHtmiUllHIMHIHMMIMM
goed ambt" verschillen. Zonder Indië,"
schrijft mr. Van Volléhfcoven in De Eendracht
van het Land, zouden tallooze families, die
nu in goede ambteli, of in welstand zitten,
bloemist of dorpsortderwijzer of commissaris
van politie zijn gebleven." Wij kennen een
familie, die niettegenstaande Indië, commis
saris van politie is gebleven, en het een
goed ambt noemt.
*
Wij vonden in de O.H.C, onder het op
schrift SPIEGEL DER WIJSHEID :
Het groote kwaad in de maatschappij
is, dat ieder zijn eigen nederig leven
versmaadt en een afgunstigen blik werpt
op dat van anderen."
Ja, er zijn moeders en moeders!"
Dit is nog erger dan onze
LEVENSDRUPPELEN.
*
Een treurig einde
Vader was ferm oud geworden, een
zoon was eens een hoogte van 14 meter
gevallen, was opgestaan en heengeloopen
als ware er'niets gebeurd; doch een
andere zoon die ook van een flinke
hoogte viel, kwam er minder goed af,
die is nu aan het stadhuis geplaatst".
(D. H. Ct.)
Huwelijk. Ingenieur, 32 j., P.O. bemid
deld, beslist deftige familie, zoekt pas
sende partij." (Adv. N. R. C.)
Van die besjlissjte deftigheid zijn wij nog
zoo ruize-zeker niet.
Vraagstuk
Ziehier de beloofde moeilijkheid, die een
zeer eenvoudige puzzle is. Wie, die nog
altijd gelooft aan het axioma, dat de kortste
weg tusschen twee punten de rechte lijn is,
< 12 M- -->
duidt aan een mier, welke zich bevindt op
punt A., den weg aan, dien zij volgen moet
om, slechts veertig meter afleggend, op punt
B. te belanden?
Het blok is van hout en de mier moet de
oppervlakte blijven bewandelen.
Antwoord wacht gaarne
M. J.
p a Red. Amsterdammer
Weekbl. v. Nederl.
* * *
& ECONQNflSCHEJSRQNlER
iMtniiiiittiiiiimmiiiiiijjiiiiiMnii
iitlilHiKiiiimiiiiiim
Zal de vrede op nieuw strijd baren, strijd
om de verdeeling van den buit? Het is
vooral Bulgarije dat naar den vrede haakt...
om zich krachtiger tegen zijn
bondgenooten voor hoe lang nog? te doen gelden.
Reeds worden de troepen der
wederzijdsche belanghebbenden samengetrokken in
Macedonië en ziet het er naar uit, alsof de
medestrijders van heden, morgen zullen
verkeeren in verbitterde tegenstanders.
Bulgarije wil vór alles Saloniki en de
Griek zegt: j'y suis et j'y reste; ook Servië
en zijn nabuur betwisten elkander het bezit
van grondgebied in Macedonië en als sym
bool van de komende onverkwikkelijkheden
werd eene bloedige botsing gemeld tusschen
de, tot vór enkele dagen zoo roerend eens
gezinde Serviërs en Montenegrijnen voor
Scoetari.
Dit alles zijn verontrustende voorteekenen,
te meer' wijl zij doen verwachten dat, al
komt het misschien niet tot een breuk tus
schen de bondgenooten van weleer, de
kwestie der gebiedsregeling ernstige
moeielijkheden en verwikkelingen met zich zal
brengen. Ergo blijit de toestand van onrust
bestendigd, terwijl in gansch Europa zoo
gesnakt wordt naar het wederkeeren van
den zoo lang reeds verbeiden normalen
toestand.
Handel en industrie beginnen hieronder
hoe langer hoe meer te lijden, wat in alle
lagen der maatschappij wordt ondervonden.
In dat licht beschouwd laat zich begrijpen,
dat ook de internationale beurzen van wei
nig opgewektheid blijk geven.
Zeer zeker heeft de verruiming van de
geldmarkt, te Berlijn zoowel als aan de
Theems, tengevolge waarvan de Engelsche
Bank haar disconto met een half procent
kon verlagen, ontspanning gebracht, doch
de geldmarkt allén is geen alles beslis
sende factor.
Dat blijkt ook uit de houding der
NewYorksche markt.
Meende men te mogen verwachten, dat
eindelijk eene periode van meerdere levendig
heid zou intreden, nu feitelijk alle kwade
kansen met de nieuwe regeering zijn ver
disconteerd, het heeft niet mogen zijn.
De hausse-stemming, welke zich begon te
openbaren, is reeds weer verkeerd in een
toestand van verslapping; de omzetten nemen
bijna dagelijks af, de bonds-markt een
waardemeter van beteekenis heeft een
flauwe tendenz en de koersen der specula
tieve waarden slaan weer een dalende
richting in.
Vraagt men of er gegronde motieven voor
dezen ommekeer zijn aan te wijzen, dan dient
zulks ontkennend te worden beantwoord.
De economische toestand in de Unie is
volstrekt niet slechter of minder bevredigend
te noemen, dan vór twee of drie weken.
Hoe zou dit ook in zoo korte spanne tijds
verklaarbaar kunnen worden?
Het is waar, er zou te wijzen zijn op ver
schijnselen die ontstemming teweegbrengen;
ze zijn echter niet van zoo ingrijpenden
aard, dat daardoor de geheele markt zou
behoeven te worden verstoord.
Toch dient op den ernst daarvan te wor
den gewezen, vooral wijl ook hier te lande
slachtoffers in grooten getale zijn van dat,
waarop wij doelen.
In de laatste jaren n.l. zijn hier succes
sievelijk tal van aandeelen in Amer.
industrieele ondernemingen aan de markt gebracht
warenhuizen, ondernemingen voor de
fabricatie en den verkoop van
landbouwwerktuigen als anderszins welke maat
schappijen achteraf blijken soms wel wat al te
lichtzinnig te zijn opgezet wat de financieele
kant betreft, en ook blijkbaar al te mild zijn
geweest met het uitkeeren van dividenden.
Over de Rumely Cy, welke eenige maan
den geleden blijkens New-Yorksche infor
maties nog onder de eersten in hare
branche werd geacht, hebben wij naar aan
leiding van de daling in haar aandeelen,
reeds vroeger iets medegedeeld.
Die daling heeft intusschen verderen
voortgang gemaakt, zoodat de gewone aan
deelen, waarop onlangs nog het regelmatige
dividend werd uitgekeerd, tot 43 pCt. en de
preferente tot 75 pCt. zijn gedaald.
Evenwel, door deze Rumely-geschiedenis
is natuurlijk de aandacht op andere dergelijke
waarden gevestigd en al mogen nu zeker
niet al die industrieele ondernemingen met
gelijke maat worden gemeten, de ondoor
zichtigheid van het, als regel, veelvoudige
bedrijf dier maatschappijen heeft verklaar
bare onrust doen ontstaan, waarvan de zicht
bare gevolgen in het koersverloop der be
treffende aandeelen zijn aan tewijzen.
Nemen wij slechts de hoogste noteeringen
in het vorige jaar tegenover de huidige en
die van December j L:
Hoogste not. Dec. 17 April
1912 1912 1913
Rumely Cy. gew. aand. 99'/i % 96'^ 43
pref, 103 \02y2 75
Studebaker 1041/2 96 93'i
Associated Merchants
1ste pref. 104VS lOlVs 102% I.n.
2de 103^ ' 98 96%
May Department Stores
2de pref. 111^ 104 100 I.n.
Sears Roebuck gew. 220 214 181 I.n.
pref. 123 122 118 I.n.
Stern Bros. pref. 90 76 70
Sutzberger Sons 102 971/2 96 I.n.
Swift & Co. gew. 108^ 107 107 I.n.
United Dry Goods pref. 108Vs 105 102J4
Moge de koersteruggang bij de meeste
dezer waarden aan algemeene oorzaken zijn
toe te schrijven, welke op de geheele markt
van min of meer speculatieve waarden
drukken, bij de Sears Roebuck aandeelen
zullen toch ongetwijfeld nog andere factoren
van invloed zijn geweest. Toch blijft ons
publiek nog veel meer geneigd dergelijke
uitheemsche industrieele waarden te nemen,
dan zich te- interesseeren bij inheemsche
industrieën.
-In de laatste jaren heeft de nijverheid ook
ten onzent een groote vlucht genomen. Kenden
wij voorheen slechts als regel de klein-in
dustrie, welke geene groote kapitalen betrok,
van lieverlede is dat anders geworden en
wij kunnen wat dit aangaat op eminente
voorbeelden wijzen.
In denzelfden geest als de Amerikaansche
maatschappijen dat plegen te doen, geven
verschillende Nederlandsche ondernemingen
preferente en gewone aandeelen uit, waar
van men een mooi rendement trekt.
Evenwel, revencwis nos moutons.
De New-Yorksche markt dan schijnt
opnieuw in een toestand van lethargie te
zijn gekomen, en wat de schoone slaapster
nog zal kunnen opwekken wij en weten
het niet.
Van Spoorwegwaarden hadden vooral
Chesapeake's een niet onbeteekenend
koersverschil te lijden, in verband met geruchten,
dat dividend-verlaging niet onwaarschijnlijk is.
In de locale markt was de meeste aan
dacht nog gevestigd op Tabakswaarden;
onmiddellijk na de vierde inschrijving van
Vrijdag j.I. zakten de meeste koersen in,
totdat in 't midden der week eenige reprise
plaats vond, die echter niet geheel zou stand
houden.
De voorkeur genoten weer oude Deli's,
Senembah's, United Lankat's alsmede aan
deelen Deli Cultuur, laatstgenoemde in ver
band met geruchten van overname door de
Arendsburg, welke geruchten echter geen
bevestiging erlangden.
Wij laten hier enkele noteeringen volgen:
10 en 17 April.
Amsterdam Serdang 94^ pCt. 101% pCt.
Deli Batavia 484 479Va
Cultuur 141 146
Maatschappij 571 568
Medan Tabak 256 251
Rotterdam Deli 362VS 3571/2
Senembah 580 585
United Lankat 533^ 542Vs
De koersverbetering in aand. Amsterdam
Serdang is toe te schrijven aan den mooien
verkoop in de eerste inschrijvingen; 720
pakken n.l. werden gerealiseerd voor gemid
deld f 2.32 per pond, tegen in 't voorjaar
een doorsnêeprijs van f 1.57 voor 900 pakken.
Petroleum-aandeelen missen bijna elke
belangstelling; eene geringe koersverbete
ring voor aand. Geconsolideerde, Perlak,
ZuidPerlak en Orion is het eenigste wat omtrent
deze soorten te memoreeren valt.
Rubber-aandeelen bleven vrij stationair;
Scheepvaartwaarden eveneens, terwijl
Cultuursoorten weer min of meer afbrokkelden.
Aandeelen Handelsvereen. Amsterdam en"
Internationale Crediet- en Handelsvereeniging
hadden daarentegen een vasten grondtoon.
Mijn-aandeelen iets vaster voor Paleleh's,
doch lager voor Guyana's. Aandeelen Deli
Spoorweg Mij. eenige procenten hooger;
Kediri en Madoera Stoomtram eveneens vast.
Onder den vloed- v*an Jaarverslagen, waar
door men in dezen tijd des jaars wordt
overstroomd, willen'wij niet die onzer drie
grooftte bankinstellingen, n.l.
Amsterdamsche, Twentsche en Rotterdamsche Bank
voorbijgaan.
Alle wijzen in 1912 weer min of meer be
langrijk betere bedrijfsresultaten aan dan over
het voorafgaande boekjaar, slechts eerst
genoemde instelling echter keert tevens een
beduidend hooger dividend uit, en wel 11 pCt.
tegenover 9Vs pCt. over 1911; de Rotter
damsche Bkvg. handhaafde haar dividend
op 8 pCt. en de Twentsche Bkvg. kon dit
maal 7 pCt. (tegen 6% pCt. over 1911) uit
keeren.
Van aan de markt komende nieuwe lee
ningen vallen te vermelden eene uitgifte van
f600.000 4V5pCt. obligatiën der gemeente
Bandoeng, waarop 23 April a.s. de inschrijving
is opengesteld i 99^4 pCt. bij de
Amsterdamsche Bank en eene uitgifte van f 1.000.000
4pCt. obligatiën der Maatschappij voor
gemeentecrediet, waarop de inschrijving
Dins