27 April '13. No. 1870 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND VmUWENRUBRIEK mmiHmilimiiiiMiiiiiiiiiiimiiiilimmiliiiii iiitiiiiui Hutu Om en bij de Tentoonstelling De Vrouw 1813-1913" .: Uit oade~'Modebladen Voor de kennis van het weien en karakter der vrouw uit den Fransche.n tijd, die men in tegenstelling met de vrouw uit onzen tijd pp de tentoonstelling: De Vrouw 1813-^1913" in beeld wil brengen, zijn modebladen van Voor honderd jaar eene niet te versmaden t)ron. Want, zooals Winkler Prins in zijne Encyclopaedie onder het hoofd Mode schrijft: de geschiedenis der Mode vormt een opmerkelijk gedeelte der bescha vingsgeschiedenis, daar zij de denkbeelden van een bepaald tijdperk k in de uitwen dige "vormen aanwijst." Hij noemt daarbij als het oudst bekende modeblad Die Mode und Galanterie- Zettung, verschenen in het jaar 1785; welk blad ten onzent reeds in 1791 navolging vond -in het gedurende de jaren 1791?1795 door A. Loosjes Pz. te Haarlem uitgegeven Kabinet van Mode en Smaak", eene reeks aardige kleine deeltjes, van sierlijke uit de hand gekleurde plaatjes voorzien. De ongenoemde redactie, in het eerste deel haar voornemen toelichtende, meende eene dergelijke uitgave, waarbij naast de nieuwste modes ook zouden worden: gegeven betrouw bare afbeeldingen van de oude provinciale drachten, . toen reeds, naar veler klagen, aan het verdwijnen niet alleen, maar ook aan 'hét verworden door het gebruik van nieuwe, vreemde stoffen, bedrukt katoen en sits vftoral, van groot belang te moeten achten voor de beoefening van de geschied-, schilder- en beeldhouwkunde. Welke duistere en raadselagtige voorvallen," roept zij in zelfgenoegzame opgewondenheid uit, welke duistere en raadselagtige voorvallen zouden wij niet spoedig kunnen ontwarren, die nu, bij gebrek aan kennis, met een donkeren nevel omtogen zijn . . .Immers elke eeuw levert haren bijzonderen smaak op, geregeld naar de heerschende volksgenie van iederen tijd kring en waaruit kan men de waare gehalte van dien bijzonderen smaak beter opmaaken dan uit de voortbrengselen der weelde, modes en dragten ?" In de vaste overtuiging een werk voor de toekomst te ondernemen, besloot de redactie dan ook : wij leveren dus niet alleen het tegenwoordig, maar tevens het toekomend geslacht een onbe drieglijk tafereel van den wezenlijken toe stand der heerschende volksgenie." Juist om die toekomst wilde zij tevens ontwikkelend, opvoedend, moraliseerend inwerken op hare lezers, want volstrekt niet enkel aan leze ressen werd door haar gedacht. Het pro gramma van het mengelwerk omvatte daarom reisbeschrijvingen, in de eerste afleve ring een tocht door Celebes, overgenomen uit de Neue Litteratur- und Völkerkunde van von Archenholtz, tooneelbeoordeeIIIIIIIMIHIIIIItllimillllllllllllMII UIT DE NA TUUR UMIIIIIIIIHIIIIIHIIIMIIII iiiiijiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuimiiiiiiiiiii DXXV Kraaten-leed Of ik niet eens iets doen kan, in het belang van de gejaagde, geplaagde kraaien in Amsterdam," zoo kwam mij een jongmensch, een ijverig natuurvriend vragen. Ze mogen nergens meer een nest bouwen; overal worden de nesten met lange stokken en snoeihaken uitgestooten, en de arbeiders wachten eerst tot het nest klaar is; dat is het gemeenste!" Ja dat laatste vind ik ook het geniepige en echt menschelijke van het geval; maar het is tevens het meest practische, want het is .afdoende. Wie een kraai in dit geval is het een roek, een lid der groote kraaienfamilie, die nest-kolonies in hooge boomen aanlegt beletten wil, in een bepaalden boom of in een tuin zijn nest te bouwen, kan niet volstaan met het eerst aangebrachte nest-materiaal uit te stooten of weg te schieten; dan gaat het dier er vlak naast, soms in denzelfden boom, weer bouwen. Het uitroeien van de roekennesten op de oude Ooster-begraafplaats te Amsterdam heeft heel wat teere en harde gemoederen in beweging gebracht. Sedert menschenheugenis huisden ze daar bij de Muiderpoort zoo onbelaagd en veilig, als een vogel maar wenschen kon. En daar een roek nu een maal de gewoonte heeft, in het voorjaar het nest van het vorig jaar, na wat kalefateren, weer als broedplaats en kinderkamer te gebruiken, zullen ze jaar op jaar terug komen naar de plaats hunner geboorte, en een nestgelegenheid alleen verlaten, als ze er door nood en geweld toe gedwongen worden. Zoo'n kolonie kan door deze gehechtheid aan de geboorteplaats zeer sterk in zielental toenemen. In Amsterdam telde ik een jaar of tien geleden alleen op het kerkhof eens tot tweehonderd twintig nesten, toen ik den tel kwijt raakte; er waren er dunkt mij lingen, beschouwingen over zeden en ge woonten in verschillende landen, aankondi gingen van nieuwe vindingen en ontwerpen op het gebied van meubilair, architectuur, huisinrichtiiig, stoffen, en allerminst onthield de redactie haar kritiek aan de uitvoerige modeberichten, die maandelijks uit Parijs werden betrokken. In den aanvang van het eerste deel heet het al bij de aankondiging van het Parijsche magazijn voor dameskleeding van Madame Teillard, Autheur des Robes de Fantaisie iri het Palais-Royal, dat die robes de fantaisie veeleer uit de carnavalspakken van elke". der vijf werelddeelen schijnen samengesteld te zijn, en dat de hand der gratiën zeer weinig schept, omdat de zucht om nieuw te zijn, nu in het zon derlinge valt."De beschrijving der bijgevoegde afbeeldingen werd blijkbaar onvertaalbaar geacht, is tenminste, als in arren moede, in het Franseh afgedrukt. Maar die Fransche modenieuwtjes vorm den toch de groote aantrekkelijkheid voor de lezers, die zich van het afkeurend oor deel der redactie'weinig sqhijnen te hebben aangetrokken. Een - groot bezwaar was het dus, dat reeds spoedig na de uitgifte van het blad het uitbreken van den oorlog tusschen Frankrijk en de Republiek telkens tot de mededeeling dwong, dat men niet in staat was het jongste modenieuws.te geven omdat de throon van de Godin der Mode door zoo veele Zoonen van Mars omringd was, dat bij aanhoudendheid de estafettes van haare aanbiddelijke majesteit agterbleven;" of, eenvoudiger gezegd, omdat de Fransche post niet was aangekomen. In plaats van het ontbrekende Fransche nieuws gaf de redactie dan maar voorbeelden van echt vaderlandsche kleeding, als de afbeelding van eene dame in oud-HolIandschen stijl met een kornetje en eenen zwart zijden shawl over eene paarsen gemoesden japon met wijden, gerimpelden rok, waarbij ver manend werd aangeteekend: daar thans de toegang tot den tempel der Fransche mode gesloten* is en de Gratiën, met haare tooizels, het niet durven waagen om ter sluiks de strijdende legermagten voorbij te trek ken, door de overstroomde landen te waden en batterijen te beklimmen, hebben wij gedacht, best te doen met voor ditmaal eene afbeelding te geeven van eene dame, wier hoofd in plaats van eene gantsche kraam linten, of een groote hoop van verscheidenerley vederen, of een tuil kunstbloemen te torsen, een zo laag mogelijk kapsel draagt, zodat derzelver schedel, wat de hairen betreft, negatief zoude zijn, indien niet nu en dan op zijde de bruine of blonde lokjes, schoon wel met de grootste stemmigheid, ons van het tegendeel overtuigd hielden." Of deeze Kapjes of Kornetjes, en de geheele stemmige tooi, een onbedriegelijk uithangbord van zedigheid, braafheid en ingetogenheid waren," daar durfde de redactie niet voor instaan. Eerlijkheidshalve voelde zij zich zelfs genoopt te erkennen: indien men alligt meende, dat deeze Kapjes de Luxe geheel bezijden liepen, zou men zich deerlijk vergissen, wijl 'er Kapjes ruim tweehonderd vijftig, wat in den tijd dat de jongen vlug" worden een aantal geeft van minstens duizend van die groote zwarte vogels. Later is door het wegkappen van boomen het aantal tijdelijk verminderd. In dit jaar, nu de Oude Ooster" grootendeels ver dwijnt, om plaats te maken voor het nieuwe Koloniaal-Instituut, werd er een groote opruiming gehouden in de roeken-kolonie. Het kappen en de overige werkzaamheden vielen in Maart, den tijd dat de roeken hun nesten repareeren en al aan het leggen gaan. Nu onderstelt een roeken-kolonie al geen stille dreven meer; in de nabijheid van een sanatorium voor zenuwpatienten zullen deze lawaai-kraaien stellig niet begeerd worden; ontzaglijk kon "het rumoer zijn, dat de vogelt in Maart teweegbrachten, als zij aan het nestelen gingen; vooral 's morgens was er de heele buurt mee vervuld. Doch slechts enkele omwoners voelden zich er door ge ërgerd; het was immers het voorjaarsgeluid, het bewijs dat de tijd van kachels, roet, rook en cokesrommel bijna voorbij was. In dit voorjaar evenwel was het op zichzelf al niet aanvallige keelgeluid der roeken niet om aan te hooren. Het rumoer was niet geweldiger, maar de toon was anders: het was n ontzaglijk aangrijpende wanhoopskreet; hun stad werd verwoest, het heele bosch, hun geboorteplaats met de rallooze wiegen hoog in de winderige toppen. Het was er zoo mooi; zij konden er over de huizen heen de eindelooze laagge legen weidevelden zien, en de kleine akkers en slatuinen, waar ze den kost verdienden met j het zoeken van slakken, ritnaalden, emelten ! en ander ongedierte dat, als het zich onge stoord vermenigvuldigt, den boer 's zomers wanhopig kan maken. En in geval van Aprilsneeuw of ijzige voorjaarwinden die hun het vliegen moeilijk konden maken, vonden de vogels in de wilde struiken op den bodem, en het gewirwar van klimop, vlier en meidoorn, en anders in den jonge olmenknoppen en iepenblaadjes een voedsel dat tijdelijk ook wel te gebruiken was. gevonden worden, die 30, 40 en meer gul den aan kant kostenK zodat het niet aangaat, bij de dragt deezer Cornetjens, de streep te zetten, wannaar de Luxe in ons Vaderland besnoeid wordt." Dat de kritisch gezinde redactie voor deze oud-vaderlandsche dracht trouwens geene bepaalde voorkeur had, blijkt wel uit de satirieke toevoeging: dat deeze Cornetjens dikwerf na onderscheide predikanten in deeze Republiek genoemd worden; egter weten wij niet, of dezelve door een hunner geinventeerd zijn; zo dat het geval ware, zou men bijna ver moeden, dat zij dezelfde uitgedagt hadden om met hun te contrasteeren, daar zeeker een vrouwenhoofdje met zulk een Cornetjen gehuld, naast een vrij groot hoofd met een paruik als een halve schapenvacht bedekt, niet onaardig afsteekt." (Wordt vervolgd) JOHANNA W. A. NABER # * >!« Allerlei Record In Amerika houdt men reeds gedurende enkele jaren een allerzonderlingsten wed strijd in het long-distance-record" op de piano. Volgens de laatste berichten heeft thans de pianist Walter P. Brent in New SouthWales al zijn voorgangers geslagen. Hij speelde zonder-een enkele pauze 76 /i uur achter elkander op een solieden Steinwayvleugel... Hij eindigde zijn séance met een snork-accoord, want hij was voor het instrument ingeslapen. * * * Kapsel Een mode-specialiteit, een man die studie maakt van al wat schoon en gracieus is, schrijft in een Parijsch blad een klein artikel, waarin hij beweert, dat voor de schoonheid van het vrouwelijk gelaat niets zoo gewichtig is als de haartooi. Een goed gevormd gelaat, dat in alle lijnen aan de eischen van schoonheid voldoet, zegt hij, kan alle charme verliezen door een slecht aangebracht kapsel. Een gezichtje, dat op zichzelf weinig beduidt kan knap, ja zelfs interessant gemaakt worden, door een fraaie en passende coiffure. Het opgemaakte haar is voor het vrouwen gelaat wat de lijst is voor de schilderij. Een goede lijst kan de schoonheid buitengewoon releveeren, een slecht-passende drukt het kunstwerk en verstoort den indruk. Men kan met de keuze van het kapsel dus niet voorzichtig genoeg zijn. Het is er volstrekt niet altijd om te doen, om het zwierig of rijk te maken: het kan zelfs zeer eenvoudig zijn, maar moet zich geheel voegen naar de eigenaardigheden van het gelaat. Het is daarom bijna altijd verkeerd a tort et a travers een mode-kapsel na te volgen. Hon derden fijne gezichtjes gaan ten onder door veel te zware en te pompeuze kapsels. Dat ook lang niet elk gelaat zich voegt naar een eenvoudige coiffure, heeft men eenige jaren geleden kunnen zien aan de zoogenaamde En zie, daar drongen op eens de menschen met spaden en houweelen, met kruiwagens handkarren het roekenfjjk binnen; zij hebben de groene wildernis uitgeroeid en hun para dijs, ook dat van de jonge Amsterdamsche vogelvrienden, tot een zandwoestijn opge hoogd ; de angst sloeg den armen roeken om het hart en een groote vogelverhuizing begon; de zwarte zwerm verspreidde zich over alle boomen in de Plantage en het Oosterpark; maar daar lag geen stille, weinig betreden begraafplaats, geen doodenrijk. Daar, onder en dicht bij die andere boomen liepen en sliepen menschen, levende men schen, en die hielden geen rekening met het gewoonterecht; zij dulden geen kraaiengekras in hun ooren, geen kraaien-afval op de kleeren hunner kinderen. Toen kwamen de gemeente-werklieden en de particuliere tuinlui met stokken en haken, en weer krijschte door de lucht de wan hoopskreet der verjaagde roeken. Waar ze gebleven zijn? Verspreid over den omtrek, denk ik. Hier en daar, midden in de stad, zie ik een eenzaam roekennest, waar er vroeger nooit een gebouwd werd. In de boomen op de speelplaats bij enkele scholen worden voorloopig de nesten geduld; als het al te erg wordt met het rumoer en de viezigheid, kunnen er altijd nog maatregelen genomen worden. Een tweede jongere roeken-kolonie in het zuiden van de stad is aanzienlijk versterkt. Ook zijn vele roekenparen, die nu al wel voor de derde maal in dit voorjaar een bijna voltooid nest hebben zien vernielen, teruggekeerd naar de oorspronkelijke roekenstad ; zij hebben bezit genomen van de laan-boomen, die bijna alle gespaard bleven; en daar het loof bij de tegenwoordige lentekoude zoo lang wegblijft, zijn ze van de week nog wel als dikke zwarte dotten in de kale takken te zien. Het staat echterj^te ^betwijERTY CEILUJSTREERDE CA TALOGUS VAM KINDER KLEEDIHC FRANCO MAnTELVAn OIWERSCHItrBARE. KATOEnen STOF nu t*rfLn HANDBOROUUR3EL l ?.50 HOED VAM ECRU FUfl MAI1ILLA 5TROO, GEGARMEERD MET ROZEKNOPJ ES METZ&G JURK VAM WASCHBARE GEBLOEMDE COTTOM CRAPE OPWITTEH GROnO MET KRAAGJE S MANCHETTEN VAM WIT BATIST , FI. "7.50 AMSTERDAM s C RAVEN H AC E EENICE VERTECENWOORDICERS IN NEDERLAND in iiiiilliiiilllimii Cléo de Merode-haardracht, de haren glad gestreken langs de slapen. Dit was door de groote simpelheid een fraaie om lijsting voor sommige madonna-kopjes; maar duizenden heeft de verkeerde toepassing ervan geschaad. Zoo er een deel van 't toilet is, dat geheel individueel behoort te zijn, dan is het vast wel 't kapsel. Een Engelsch spreekwoord zegt: A woman looks her best, when her hair is at its best". En ik voor mij geloof, dat dit volkomen juist is. * * * Leeftijd Ik weet niet, of het waar is, maar ik heb hooren beweren, dat er een zeer eenvoudig middel is, om een groot raadsel te raden n.l. den leeftijd van elke vrouw. Men verricht dit wonder door het tellen van de polsslagen. Volgens mijn zegsman zou de pols van een vrouw tusschen de 20 en 25 jaar 69 slagen per minuut geven, felcn, of de roekenkolonie daar een lang leven zal genieten. Bij de oude, stille, donkere begraafplaats, midden in het drukke stadsgedoe, pasten deze groote zwarte kraaivogels, die toch van oudsher door de menschen met dood en begrafenis in verband werden gebracht. Nu daar een frisch en vrolijk uitziend open baar gebouw zal verrijzen, gewijd aan kunst en wetenschap, door luchte en lichte lanen en bloemperken omgeven, zal de slordige en onzindelijke vogelbende te veel in het oog en in het oor vallen; ze moeten verkassen de roeken, daar kan niemand wat aan doen en ik het allerminst. Het spijt ook mij, dat zoo'n rijk en belangwekkend vogelleven uit mijn buurt verdwijnt; ik heb er nu al zoo veel jaren dagelijks naar gekeken en geluisterd en er u al meer dan eens wat van verteld; de geschiedenis van de opgehangen roek, die gevoerd werd door zijn soortgenooten, wordt hier nog eens gememoreerd. Maar het is niet anders; kerkhoven en roekenkolonies moeten weg; midden in de groote stad zijn ze als een vetvlek op het etiquet van een thema-schrift en dat ziet vriend G. S. B., die mij zoo dringend om hulp voor de roeken smeekte, toch ook wel in. Dat het nu heelemaal uit is met de vogels in Amsterdam is toch ook wat overdreven. Er blijven nog minstens honderd verspreide roekennesten over. Het is ook nog een open vraag, of de aanwezigheid van die ruim duizend roeken niet mee de oorzaak was, dat op de Oude-Oosterbegraaf plaats zoo bitter weinig zangvogelnestjes ongestoord bleven. Er zijn toch jaren geweest, dat van twee-enveertig goed nageziene vogelnesten, maar vijf of zes aan de vernieling ontsnapten, van 26?30 jaar, 71 slagen per minuut, van 31 en ouder, 73 slagen per minuut. Het is wél aardig, om in uw omgeving de proef eens te nemen van dit middel: Ik vrees evenwel, dat er wel 't een en ander aan zal mankeeren. Menigeen zal bovendien niet van zins zijn zich aan de operatie te onderwerpen. * * * Zwemmen Een der kranigste zwemsters onder de vele vrouwen, die zich door kracht en uit houdingsvermogen bij de watersport onder scheidden, is madame Icacescu, die houdster is van het lange-afstands-record voor vrouwen. Zij legde enkele jaren geleden zonder rusten een afstand af van 77 kilo meter in den Donau nabij Weenen. Na deze praestatie toonde zij zich in 't minst niet vermoeid. ALLEGRA. . en dat waren dan spreeuwen en meezen die in een paar holle boomen en in een kastje nestelden. Het kan niet alleen het rumoer geweest zijn, dat zooals Floerike en andere ornithologen meenen de kleine zangvogels uit de nabij heid der roeken kolonies zou verjagen; want elk jaar beproefden weer nieuwe aantallen te nestelen. Roodborstje, winterkoninkje, yliegenvangers, spotvogel en tjiftjaf zoowel als spreeuwen, merels, lijsters, ze legden eieren ; maar die verdwenen, ze kregen jongen, maar die werden gestolen. Alleen door katten en jongens? Wie de natuurlijke historie van de kraaienfamilie kent, zal toegeven, dat ook in de minst roofzuchtïge soort van de heele onbetrouw bare bende, neigingen kunnen schuilen die deze roeken in slechte tijden tot nestdieven kunnen maken. Bijna alle kraaivogels immers, raaf, ekster, vlaamsche gaai, zwarte kraai en bonte kraai staan te boek als roovers van eieren en nesten; het mooie kauwtje met zijn glan zend grijze kraag, en ook de forsche staal blauw glanzende roek met zijn witte mond hoeken mogen dan geen gewoonte-dieven zijn, gelegenheids-roovers zijn ze beide waarschijnlijk wel; en misschien is er daar door voor de jonge vogelvrienden in de Oosterparkbuurt te Amsterdam nog wel een klein voordeeltje bij de schade, die deze niettemin treurige vogelgeschiedenis ver oorzaakt heeft. E. HEIMANS Kraaienfamilie Rock; Bonte Kraai; Raaf; Ekster; Kauwtje Een roek, die beklemd is geraakt, wordt door een andere gevoederd