13 Juli '13. No. 1881 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND NEDERLANDSCHE CONQRESSISTEN TE BUDAPEST 1. Mevr. Mansfeldt-de Witt Huberts. 2. Marie van Dijk, Den Haag. 3. J. GoudsmitGoudsmit. 4. Dr. Aletta H. Jacobs. 5. The Reverend Anna Shaw, die zich in Holland en te midden der Hollanders zoo thuis gevoelt, dat zij zich mede liet photografeeren. 6. Mevr. Clifford Kocq. van Breugel-Roelofs, Breda. 7. Mevr. Mulder v. d. Graaf, Utrecht. 8. Mej. Hoevenaar, Haarlem. 9. Mevr. Wulften Palthe. 10. Mevr. van Oven-Broese van Groenou, Den Haag. 11. Mevr. Wulf ten Palthe-Broese van Groenou, Den Haag. 12. Mevr. Metelerkamp. 13. Mevr. de Wed. Ms. E. v. LierWitz, Amsterdam. 14. Mevr. Kehrer Stuart, Den Haag. 15. Anna Polak, directrice van het Nat. Bureau v. Vrouwenarbeid", Den Haag. 16. Mej. J. Baak, Breda IIUtllllllllflHIMtmlIIIIIIIIIIIIIIIMIIimillMIIIIMIIIIMIttlMIIUH iiMHiiiimimiitiiiiMimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimmiMiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiMHiiHH Openbare vergadering van den Internat Mannenbond voor Vrouwenkiesrecht te Budapest De voorzitter, Georg von Lukacs, opende met een rede in het Fransch. Hij deelde daarin o.a. mede, hoe hij in het Parlement nóg onlangs het voorstel had gedaan, Vr. kiesrecht in de Grondwet op te nemen, maar toen geen meerderheid had kunnen vinden, echter niet twijfelde, vooral nu door dit congres de publieke opinie zoo gewonnen was, dat zulk een poging een volgenden keer meer succes zou hebben. De eerste spreker was een Katholiek priester, de prelaat dr. Giesswein. Er is geen vrouwenvraagstuk", zoo sprak hij, er is alleen een vraagstuk der menschheid! Wel is er een nieuw type gekomen : dat der werkende vrouw." Toen hij al de voor ons bekende argumenten aanvoerde en over vuile politiek" sprak, die door den invloed der liiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiillillMliilimiiiii UIT DE NATUUR DXXXVI Van Texas naar Florida Eenige jaren geleden heb ik bij u de werken geïn troduceerd, die prof. Hugo de Vries ge schreven heeft over zijn reis naar Cali fornië en door de NoordeIJjke Staten van de Unie. Van de week zond mij de redactie het boek ter be spreking, dat bovengenoemden titel draagt en als een vervolg en een aan vulling kan beschouwd worden op: NaarCalifornië"; daar het een beschrij ving bevat van profes sors jongste reis door de , . , ZuidelijkeSta- Een kruipende soort ten. Het boek was een verrassing voor mij; ik wist wel, dat het komen zou en ik had zulke goede herinneringen van Naar Californië", dat ik er naar verlangde; maar vrouw zou verbeteren, barstte er een oorverdoovend applaus los, wat natuurlijk niet juist als een compliment voor de Hongaarsche Parlementszittingen der laatste tijden gold. Maar al was er dan voor ons niets nieuws in zijn argumenteering, uit den mond van een R. K. priester klonk het zoo geheel anders en wij stemden van harte in met het applaus van onze warmbloedige geest verwanten. De volgende spreker was Keir Hardie. Deze waande zich zeker in den reusachtigen Albert Hall te Londen, want hij zette een reuzen-stem op en kreeg een reuzig" applaus, toen hij het congres-bestuur com plimenteerde; 25 jaar lang bezoekt hij reeds mannencongressen, maar deze waren nooit zoo goed geregeld als dit vrouwencongres... Dit alleen maakte haar reeds het kiesrecht waard. In sommige bladen had men al weer beweerd, dat dit een dames-congres was, maar hij kon dit tegenspreken, want hij wist dat de Engelsche delegatie alleen reeds ik verwachtte niet, dat het zoo spoedig na de reis gereed zou zijn. Het bevat een kleine vierhonderd bladzijden; en geïllustreerde boeken schrijven en voor den druk gereed maken is niet iets, althans niet in ons land, dat merklich fordert, so von der Hand sich van Teunis-bloem Oenothera triloba schlagen lasst", vooral niet door iemand, die nog wel iets anders bij de hand heeft dan een reisverhaal in elkaar zetten en de proeven ervan corrigeeren. Een Seminole-Indiaan in een laan van cocospalmen 150.000 werkendevrouvfen vertegenwoordigde. Verder ontwikkelde hij zijn denkbeelden als sociaal-democraat en spoorde de aan wezige mannen aan toch het voorbeeld der L a b o u r-P a r t y te volgen, die geen enkele kiesrechthervorming zal aannemen, zoo V. K. niet daarin is opgenomen. Gelukkig dat het gebouw der Redoute stevig is, anders was het bepaald in elkaar geapplaudisseerd! Daarop volgde de heer Goldscheid uit Weenen. Hij, de schrijver van Menschenoeconomie", sprak als socialist en socioloog en wees er op, dat met geen enkel materiaal zoo verkwistend wordt omgegaan, als juist met den mensch, en dat dit in de eerste plaats gezegd kan worden van de vrouw, de moeder. In Australië, waar door de goede moederschapsverzorging de zuigelingen-sterfte zoo zeer verminderd is, heeft de vrouw veel meer gelegenheid in beschaving vooruit te komen. Anzengriiber heeft reeds gezegd: laat de Staat zorgen, dat het een vreugde is, kin deren te bezitten!" Daarom moet de familie in het Parlement vertegenwoordigd zijn en dus... Vrouwen kiesrecht ! In een keurig kernachtig speechje (want de mannen leden wel wat aan langademigheid) vertelde monsieur du Breuil deSt. Germain, dat de Gemeenteraad van Parijs een adres aan de Regeering heeft gezonden, ten gunste van het V. K. Dat men overigens in Frankrijk te beleefd tpeluistert, niet ge noeg interrompeert; la silence règne trop als er over V. K. gesproken wordt,... laat ons maar denken: door dat men geen tegen argumenten meer weet te vinden. Hij eindigde met een allegorie. Toen hij onlangs in Montenegro vertoefde, zag hij vrouwen die met zakken vruchtbare aarde de bergen bestegen, om daar de rotsen, die door regens het laagje aarde verloren had den, dat voor de plantengroei noodig is, op deze wijze weer vruchtbaar te maken. Zie, zoo riep hij uit, dat is het werk der vrouw gesymboliseerd! Tot dusver gold de man, Atlas, die de aarde droeg, als de machtigste; thans weten wij, dat het juist de vrouwen zijn, die de wereld dragen en doen vooruitgaan. Laten wij mannen dus zor gen, dat zij dit onbelemmerd,door geen slechte wetten weerhouden, overal kunnen doen. Ten slotte sprak de heer Mansfeldt, die bovenal den invloed der vrouw noodig achtte om het vredes-ideaal te bereiken. Hij gaf, waar sommige tegenstanders nog altijd met het verouderde argument dienstplichtEchter de schrijver zegt in zijn voorbericht dat hij eiken dag heeft opgeschreven, wat hem den vorigen gepasseerd is en zijn aandacht trok. Voor zoo iets heb ik het meeste respect. Ik ben ook niet lui op reis; maar het opschrijven eiken dag niet alleen maar een paar woordjes in een schetsboek noteeren van de indrukken van den vorigen! Neen, zoover heb ik het nog niet kunnen brengen. Hoe dikwijls ik het mij heb voorgenomen, omdat dit toch het ware is, na een dag of wat ging het slabakken; elke dag brengt op een gecondenseerde studiereis in een vreemde, natuur zooveel merkwaardigs, dat hfpriifl >te.vermoeiend wordt, het heden en* he$ gj^téren tegelijk in gedachten en op schrift te''verwerken. Maar met dit illustre voorbeeld voor oogen, heb ik mij vast voorgenomen het nog eens te probeeren; want mijn eigen vacantiereisjes zijn nog speeltochtjes bij de reizen die hier beschreven worden; dat is geen pleziertocht geweest, maar ware business, dat zult ge op elke bladzijde bemerken. Excursie op excursie, meestal met een be paald wetenschappelijk doel en in streken waar de pensions niet voor het uitkiezen geadverteerd worden, in de wildernis, en in de prairiën, dagreizen ver en, wat mij het moeilijkst lijkt, zoo tusschenbeiden in de aula's en in de salons. Door deze wijze van ontstaan van dit werk, heeft het reisverhaal het karakter gekregen van een dagboek, al staan er geen data boven de hoofdstukken. Een tweede gevolg van het dadelijk neerschrijven is, dat er niet veel vergeten is en alles wel bont dooreen, maar in natuurlijke volgorde wordt voorgesteld; er zijn sommige gedeelten in het boek, waar men meent ineen bioscooptheathertezijn, eo,professor met zijn gastheeren of zfjti reisgezelschap daar ginds aan het werk te zien; zoo veel en zoo velerlei zijn de waarnemingen, zoo gedetail leerd en zoo levendig zijn ze verteld. Het spreekt van zelf, dat alles wat in dit boek staat, van botanie uitgaat of op botanie neerkomt. Maar het is niet de plantkunde in engeren zin, die op dit boek zijn stempel drukt; het is noch een excursie-flora noch een geografische botanie van de streek tusschen Mexico en Florida; veel eerder is het een landbouwkundige studie te noemen; wel te verstaan: het geeft geen droge handboek-stof; al is het werk degelijk en stofrijk genoeg, en al is niet geschroomd, elk gewas bij zijn volle en wetenschappelijken naam te noemen; integen deel, de inkleeding en de afwisse ling, de prachtige illustraties, de natuurphilosofische en practische op merkingen en, waar het pas geeft, de vergelijkingen met onze inlandsche flora, maken het werk tot een voor ieder leesbaar boek; en tot een buiten gewoon belangwekkend boek voor elk een, die hetzij door studie, door handel of bedrijf, al meer in aanraking is ge komen en metdecultuurgewassenende wilde flora van een sub-tropisch land. B Moest ik, nu ik het boek geheel heb doorgelezen in minder woorden dan ik hier gebruiken mag, het karakter van het werk aanduiden, dan zou ik zeggen : lEr wordt duidelijk en aan schouwelijk in gemaakt, hoe de prac tische Amerikanen, in de eerste plaats de regeering, de wilde flora van hun land laten bestudeeren en beëxperimenteeren, met het doel er uit te halen wat er uit te halen is, in het belang van landbouw, veeteelt en vooral van tafelvruchten-cultuur. Het is, ik zei het al, een business-boek, maar door het grove weefsel van die echt Amerikaansche money-makerij heen, komt het inslagnet van de zui vere gouden wetenschap, telkens heen blinken. De gedachte aan zijn Oenothera's, de oorsprong van de Teunisbloemsoorten en andere gewassen, en kiesrecht aankomen, even een paar statistieken om te doen zien, dat de helft der mannen nooit dient, en toch kiezer blijft, maar dat 50 millioen vrouwen jaarlijks haar leven wagen tot het verkrijgen van het moeder schap, en dat Vs a l pet, dat is ongeveer 500.000 a l millioen daarvoor haar leven geven : Een offer ten bate der menschheid, zooals geen enkele oorlog eischt. Mrs. Chapman Catt dankte in warme woorden voor de hulp, die al deze mannen der vrouwen zaak verleenden; want, zeide zij, wij kunnen onzen strijd niet alleen strij den. Men zegt, dat het V. K. een gevaar op levert omdat de red-light-women (prostituees) ook een stembiljet zouden verkrijgen; maar de goede mannen zijn niet bang voor de slechte vrouwen. Het zijn juist de slechte mannen, die bang zijn voor de goede vrouwen! Laat ons hopen, dat wij door ons gemeenschappelijk werk eindelijk iets goeds en groots bereiken. Dit was het slot van dezen zoo goed geslaagden Propaganda-avond, die door duizenden bezocht werd. N. MANSFELDT-DE W. H. * * * Iets over een niet genoemde Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht in Oostenrijk Naar aanleiding van het artikel van N. Mansfeldt?de Witt Huberts: Internationale Betooging voor Vrouwenkiesrecht te Wee nen", in het nummer van 22 Juni j.l., zij het mij vergund er opmerkzaam op te maken, dat het niet juist is te zeggen, dat er in Oostenrijk geen Vereeniging voor Vrouwen kiesrecht bestaat. Er bestaat n.l. sinds jaren een Sociaal-demokratische Vrouwenorgani satie, die krachtens haar politieke overtuiging strijdt voor het Algemeen Vrouwenkiesrecht. Alle moeilijkheden, door de schrijfster op genoemd, die in Oostenrijk het stichten van zulk een vereeniging in den weg zouden staan, zijn door deze vrouwen overwonnen. Natuurlijk was ook voor haar het verbod van vereenigen het grootste bezwaar, maar zij zagen in, dat zij niet konden wachten tot de wet veranderd werd, en organiseerden zich toch. De wet staat echter wel bijeenkomsten van invites" toe, aannemende dat de namen van al de genoodigden aan de voorzitster bekend zijn en in dezen vorm wisten zij hunne vergaderingen te beleggen. De con tributie van 40 heller (20 et.) per maand heet vrijwillige bijdrage". iiiiiiiMiMiMiiiiiimiiMMiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiimiiiiiiiitiiHiiiiiiiiiiiiiiiiii daarmee aan de evolutie-idee en het onderzoek naar de oorzaken der mutatie, duiken op uit bladzijden vol kweekerij-voor-de-markt-en-de tafel. Het komt mij voor, dat de auteur bij het begin van zijn werk gedacht heeft: dit moet een zake lijk boek worden, en hij daarom begonnen is met zijn dagboek over te schrijven zonder een inleiding van beteekenis te willen leveren, zonder een suikertje op de lepel te leggen voor de lezers, die niet botanisch onderlegd zijn. In de eerste bladzijden is het opentop de botanicus, die opeens en voor het eerst in een andere flora wordt gezet, en nu rechts en links om zich heen grijpt om het nieuwe machtig te worden, het te assimileeren door deovereenkomstighedenmethetbekendeinhet vaderland, of, het te verbinden, te identificeren met de planten in zijn Hortus en zijn herbaria. Dat begin kan te machtig worden voor iemand, die wel belang stelt in het uiterlijk van de uitheemsche natuur, doch bij de namen der planten zich of weinig of niets kan voor stellen. Dit met-de-deur-in-huis vallen is bovendien te verklaren uit schrijvers idee, dat zijn nieuwe reisbeschrijving een vervolg is op Naar Californië". Wie dit krachtig begin, dit botanisch hors d'peuvre, niet zoo dadelijk verduwen kan, hem zij geraden het maar losjes door te bladeren, en op bladzijde zes wat aandachtiger te gaan lezen; daar begint het eigenlijk reisverhaal, daar staat voor de eerste keer ik", daar is de schrijver al personlijk en subjectief ge worden en daarmee op dreef. Het eerste is meer een stemmen van de instrumenten, voor het ophalen van het scherm. Het bezwaar van het groote verschil tusschen de vele nationaliteiten in Oostenrijk hebben zij eveneens overwonnen: in al de kroonlanden van het keizerrijk zijn S. D. Vrouwenvereenigingen opgericht, die onder n Hoofdbestuur in Weenen staan. Er zijn nu in Oostenrijk 22.000 vrouwen bij aangesloten, waarvan 4000 in Weenen. De Bond geeft een 14-daagsch blad uit, onder redactie van Adelheid Popp?Dworak, in een oplaag van 28.000. nummers. Kort geleden is er een proces gevoerd tegen eene afdeeling van den Bond wegens het overtreden van het vereenigingsverbod, waarbij Adelheid Popp als deskundige gehoord werd. Doch de Justizrat sprak haar vrij, overwegende dat het in dezen modernen tijd niet meer mogelijk is volgens een zoo verouderde wet te handelen. Ook is de Bond al in die mate als lichaam erkenddoor het gemeentebestuur van Weenen, dat in den Handelspolitischen Verein, die een actie op touw zet tegen de hooge invoer rechten op levensmiddelen, 2 van de 6 vrouwen, die in het bestuur van dit comit zijn benoemd, uit de Soc.-dem. Vrouwen organisatie zijn gekozen. Er wordt dus in Oostenrijk al wel degelijk door een groote groep vrouwen krachtig gestreden voor politieke gelijkstelling met den man, en daar mevrouw Mansfeldt hier van met geen enkel woord melding maakt, wenschte ik dit hierbij onder de aandacht te brengen. F. WIBAUT?BASTERT Weenen, 2 Juli 1913. * « * De Vrouw Gevraagd wordt in een paar woorden aan te duiden hoe een vrouw moet wezen, opdat zij u, o Lezer, behage. Alleen antwoorden, die eer doen aan den geest of het gemoed der inzenders en niet langer zijn dan 40 woorden (2 is beter!), komen in aanmerking voor publicatie, desgewenscht zonder vermelding van naam. (Dames, die zichzelve listig voor mannen doen doorgaan, mogen meedingen). Degeen, die door m ij bekroond wordt, zal met een prachtuitgave worden beloond. Schrijven aan ALLEGRA: MOTTO DE VROUW", p. a. Amst. Wbl. voor Ned. IVan deze bladzijde zes af, gaat ge, ongetwij feld gewillig met den reiziger mee, ge wandelt door de Zuidelijke Staten Alabama, Missisipi en Louisiana naar Texas en bij de terugreis door het t fabelachtig schoone schiereiland Florida, van Noord tot Zuid, en verder over de koraalriffen tot de uiterste punt: het be roemde Key-West. , Gij zijt dan de deltarivieren opgevaren tot in onbewoonde wildernissen, de prairieën ingereden, hebt Savanna's bestudeerd, en uw reisgenoot heeft gezorgd, dat ge u nooit verve len kunt; want onder het rijden in de vlugge auto of tijdens het varen in de slakkentrage boot, vertelt hij het een en ander, vergelijkt de flora met die van elders, gaat met u de vermoedelijke oorzaken na van de armoede of den rijkdom van het land; ge bestudeert de golfstroom; ge gist samen naar den oorsprong der soorten. Hij vertelt u waarom Burbank ten onrechte door sommigen voor een kwartjesvinder werd gescholden; hij wijst u op den aard van de planten rondom de negerhutten en sleept u op eens weer mee op zoek in de wilder nis, naar een soort Teunisbloem waarvan hon derd jaar geleden n exemplaar ergens daar in de buurt moet gevonden zijn; wat gebleken is door een oud Herbarium, dat ergens in New-York of Washington wordt bewaard. In Florida bezoekt ge phosphaatgroeven, krijgt iets over de geologie van dat won derland, dat zelf een moderne sleutel is ge bleken voor de alleroudste diep begraven sloten; ook op de levende natuur.de flora en fauna van de koraaleilandjes gaat ge weer uit, in een bootje met glazen bodem naar de onderzeesche bronnen. Dan is meteen het boek uit; en ik wed om een lief ding, dat ge, al zijt ge als leek in de botanie met weinig moed begonnen, spijt hebt, dat het alweer zoo ver is, en dat ge den schrijver toewenscht, nog eens weer op zijn gezonden ouden dag zoo'n belangwekkende verre reis te mogen ondernemen; een wensch, met de egoïstische bijgedachte, dat er dan ook wel weer zoo'n boeiende reisbeschrijving zal volgen. E. HEIMANS De'. Royal Palm Oreodoxa regia E De spoorweg naar Key-West. De stalen brug van Pigeon Key Bridge. (Alle vier illustraties uit: Van ' Texas naar Florida. Reisherinneringen door Hugo l de Vries. Haarlem, Tjeenk Willink & Zoon. 1913