27 Juli '13. No. 1883 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Het Bestuur van de Vereeniging voor politieke gelijkheid der Vrouwen, te Canton VROUWENRUBRIEK MiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiininiiMiiiiiiiiMiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiii De lach op de Tentoonstelling De Vrouw" Wanneer we lezen over: vrouwenkiesrecht, vrouwenvergadering enz. enz. over ge baren der vrouwen, die herhalingen lijken van die der mannen, raken velen gestemd tot spot, twijfel of meelij; zonder 't te willen. Ofschoon deze stemming niet de ware is, is zij wel toe te geven. Een oordeel kunnen wij er echter niet mede vormen. Een vrouw is een vrouwelijk mensch. Van 't naaistertje tot de freule zijn zij dat vór alles. In zijde of in baai, rijk of arm, beschaafd of onbeschaafd zijn zij in die roeping gelijk; is en blijft 'n vrouw: 'n vrouw-mensch. Volgen we sommige vrouwen-vergade ringen met spreeksters en voorzitsters, dan zullen er velen gestemd worden tot onder schatting. We zien en hooren die vrouwen zich verweren tegen mannen op eene wijze die doet denken aan de heldhaftigheid van een booze jongen tegen een groote man. 't Is alsof er achter hare bedreigingen die goedmoedige zekerheid zit van nimmer teruggeslagen te worden. Want welke man zou zich met de daad verdedigen tegen een vrouwenaanval ? Ik spreek nu in het alge meen. Noch met woorden, noch met daden zou daar ernstig mee begonnen kunnen worden. De vrouwen zijn te yerdeelen in gezonde en ongezonde en niet in zoogenaamd mooie en leelijke. Zoolang een vrouw gezond is, mag zij van een man niet eischen dat hij haar als niet-vrouw beschouwt. Deze door feministen soms duidelijk gestelde eisch om het wel te doen, is 't juist die stemt tot meelij. De indruk willen geven van niet 'n vrouw te zijn, maar een ander wezen wekt weerzin op, omdat haar doen niet b.v. uit kuischheid is ontstaan, maar uit berekening. Het heldhaftig lijden en strijden der Engelsche vrouwen is daarom zoo treffend omdat haar gebaar zoo innlg<*cht vrou welijk is. Dat zij moorden en brand stichten om haar doel te bereiken is van geen beteekenis in verhouding tot de ellendigheid van de aanleiding voor haren strijd. Indien zij misdaderi begaan is dit niet haar schuld maar die der mannen, omdat die, zonder hare overmoedige daden, niet kunnen begrijpen, dat de vrouwen hier kiesgerechtigd willen zijn om hare mannen te sleuren uit hun toevlucht: Laf maar rijk." Wat bij ons (voor de tentoonstelling De Vrouw") nog leerstellig werd behandeld is daar daadwerkelijk beproefd. Vrouwen willen mannen die mannen zijn, sterk en geen onder-mannen". Maar wat in Engeland met vuur en bloed UIT DE NA TUUR DXXXVIII De natte voorzomer van 1913 en de bladeren Door meer dan een bezitter van een grootestadstuintje is mij dezer dagen de opmerking gemaakt, dat zijn planten zoo enorm groeien en bladeren maken, grooter dan ze gewoonlijk werden. Vooral de voorjaars-planten die in de ongewoon zonnige Meimaand van dit jaar ge bloeid hebben, zooals sleutelbloemen en lon gekruiden, hebben rozetten gevormd van ver bazend groote bladeren, zoozelfs dat op het eerste gezicht de planten wel een andere soort gelijken. Ook de varens tieren bijzonder welig op, schieten enorme veeren uit. Ik zelf kan dagelijks de zelfde opmerking maken in mijn eigen tuintje, dat op het noorden ligt; maar dat lang genoeg is, om van einde Mei tot half Juli tegen den middag bijna geheel in den zonneschijn te komen. Dan schijnt de zon over mijn huis heen, en ik moest in den tijd der lange dagen menigmaal mijn plan ten voor het grootste deel wilde bosch planten al beschaduwen en volop gieten; ze kregen eer te veel dan te weinig zon. Dikwijls verbranden mij de bladeren; door den grond degelijk nat te houden kan ik dat in den regel tegen gaan, maar toch blijven de zomerbladeren klein. Het is voor de vaste voorjaarsbloeiers van belang, dat ze in den zomer juist veel blad ontwikkelen, dan krijgt de wortelstok de bol of de knol een flinke hoeveelheid reserve-voedsel, waarop het volgend voor jaar de planten kunnen teren; dan kunnen zij rijkelijk bloem en vrucht voortbrengen nog vór de bladeren boven den grond komen, of althans voor ze geheel ontwikkeld zijn. Van anemonen en primula's bijvoor beeld begint de bladerengroei eerst na den bloei; van Juni moeten ze het bovenal hebben, dan bereiden de bladeren het voedsel voor het heele jaar. Nu is Juni in dit jaar abnormaal regen achtig geweest en Juli begon al net zoo. Geen dag haast was de hemel wolkeloos en vooral in de middaguren regende het zoowat eiken dag. Door die beperkte bestraling en over matige besproeiing kwamen de planten in dubbel ongunstige conditie, wat hun zomerarbeid betreft. In de eerste plaats konden ze niet zoo veel voedsel bereiden als bij hooge tempe ratuur en ruimen zonneschijn; immers de vorming van het plantenvoedsel, meel en suiker, waartoe het koolzuur uit de lucht iiiiiiiiiriiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiii moet veroverd worden, zien we thans hier in Holland met de edele lach volbracht. Het allermooiste, het allermerkwaardigste van de tentoonstelling De Vrouw" is die levens lustige, jubelende lach, die men er overal hoort klinken en weerklinken. Die zegen brengende, die zegevierende lach in alle afdeelingen is 't nieuwe geluid "van de kiesrechtvrouw. Hier is de vrouw l Van de kuische tot de welmeenende, van de geruststellende tot de troostende, van de aanmoedigende tot de zelfverloochenende lach is daar te hooren, o, mannen! ? Hier niet die eisch van boven-vrouw zijn. Deze machtige wapens: lieftalligheid, kuisch heid en goedgezindheid zijn daar in stem, oogen, gang, houding, gebaren en vormen als onweerstaanbare wapenen derHollandsche vrouw tentoongesteld. Wie daar te gast is leeft met de gast vrouw in den tijd van vrouwenkiesrecht; kwam er als ijverig leerling en gaat er als profeet. J. H. SPEENHOFF * * * Tutti Frutti Wanneer mevrouw Wibaut?Bastert Jus Suffragii, het Maandblad van den Wereld bond voor V. K., las, dan zou zij begrijpen dat ik wel degelijk wist, dat er door de Sociaal-Democratische vrouwen in Oosten rijk gewerkt wordt voor V. K., daar boven genoemd blad dit herhaaldelijk memoreerde. Ik wees echter op de groote moeilijkheid voor de Oostenrijksche vrouwen, aan wie het vereenigingsrecht tot dusver nog ontzegd is. Dat de S. D. vrouwen nu clandestien een V. K. vereeniging hebben en hunne verga deringen bijeenkomsten van invité's"noemen, dat is volgens de Oostenrijksche vrouwen die ik hoorde spreken, niet de manier om deze remmende wet veranderd te krijgen. Daarom hebben zij, tijdens de groote Inter nationale betooging, een officieele audiëntie bij verschillende ministers aangevraagd en verkregen, onf wederom het politiek veree nigingsrecht voor vrouwen te bepleiten. Van bevoegde zijde werd mij juist mede gedeeld, dat zelfs de Sociaal-Democraten, die zich altijd internationaal noemen, in Oostenrijk toch verdeeld waren door de vele rasverschillen. Het is dus een verblijdend bericht, dat dit bij de S. D. vrouwen niet het geval is. Toen ik het voorrecht had in Weenen een 3 minuten-speechje te houden, heb ik er dan ook op gewezen, dat wij, in onzen strijd voor de ontvoogding der vrouw, geen Polen, Ruthenen, Czechen, Germanen, Zweden, Engelschen of Hollanders kenden, maar dat wij alleen vrouwen waren, die met elkander den Kampf um's Recht streden. Deze gedachte wordt, volgens mevrouw het voornaamste bestanddeel, de koolstof, moet leveren, kan alleen regelmatig en snel voortgang hebben, indien het zonnelicht de groene bladeren beschijnt; bij indirect licht gaat het veel trager en minder overvloedig. In de tweede plaats zal bij aanhoudend regenweer, zooals wij dat dit jaar bij uit zondering juist in de lange dagen gehad hebben, de plant in slechte conditie komen, doordat de gewone verdamping van het water uit de bladeren belemmerd wordt. Want, onder andere is het die verdamping of transpiratie, die de sapstrooming in de plant aan den gang houdt; wat uit de bladeren aan water verdampt, wordt door de wortels uit den bodem weer aangevoerd en tegelijk daarmee de voedende zouten, die in het bodemwater zijn opgelost; wordt de ver damping vertraagd dan wordt ook de voe ding verzwakt. Een snelle en constante transpiratie is voor de planten wat de hartwerking is voorde dieren; zij geeft, voor een deel, de motorische kracht die den stroom van lichaamsvochten, welke ook het voedsel meevoeren, in beweging zet en in beweging houdt, en zorgt dat de voedende stoffen alle deelen van het lichaam bereiken kunnen. Nu is een plant een levend wezen en elk .levend wezen bezit van nature eenigeplastici teit ; dat wil zeggen: heeft in zekere mate het vermogen om zijn lichaam te vervormen, of zooals de biologische term duidt, zich te accomodeeren, zijn organen aan te passen aan invloeden van buiten, ze tot op een bepaalde hoogte te wijzigen, al naar de omstandig heden het meebrengen. Vooral de bladeren en in de eerste plaats die van kruidachtige gewassen, bezitten dit vermogen in hooge mate. Indien de wijzi gingen in de omstandigheden, waaronder zij komen te staan maar niet te groot worden, passen ze zich individueel aan; gelijk ook het geheele ras als zoodanig doen kan. Dit is nu in dezen natten zomer bij onze tuinplanten duidelijk op te merken. Door de karige bezonning ican het normale blad niet voldoende voedsel bereiden; het aantal en de oppervlakte van de bladgroenhoudende cellen is daartoe niet toereikend; welnu in plaats van al het voedsel als reserve in wortels, stengels, knollen of bollen op te bergen, te reserveeren voor het volgend bloeiseizoen, gebruikt het blad een deel ervan om zijn oppervlakte te vergrooten; hierdoor wordt een compensatie verkregen voor het tekort aan zonneschijn. Tot de dubbele grootte die het bij een zonnige junimaand bereikt, kan het groene blad uit groeien, het verdubbelt het aantal cellen, Wibaut, door de S. D. vrouwen dus reeds gedeeltelijk in toepassing gebracht, maar alleen voor zoover het een socialistisch doel einde betreft. Zou het niet beter zijn voor onze zaak, die alle vrouwen raakt, te trachten die aansluiting volkomen te maken? Dat in Oostenrijk scherpe rasverschillen bestaan, leerde mij een aanplakbiljet dat ik overal in Weenen zag, waarbij een antisemitischer Ausflug, van een zekere vereeni ging aangekondigd werd! Dit lezende, prees ik ons Holland gelukkig, waar zóiets goddank onmogelijk zou zijn. De Oostenrijksche huisvrouwen-vereeniging verdient hier een afzonderlijke vermelding; want het is aan deze ver. gelukt, om het meest reactionaire en schuchterste element in de wereld, de ouderwetsche huisvrouw, zoodanig tot samenwerking te bewegen, dat zij, binnen den tijd van drie jaar, reeds 10.000 leden telt, en zeven bloeiende afdee lingen. Het is noch een politieke, noch een philantropische vereeniging. De drie voornaamste doeleinden waarop zij haar werken richt zijn: het inslaan van levensmiddelen, het woning- en dienstbodenyraagstuk. Daar deze drie brandende vraagstukken geheel het terrein der huisvrouw beheerschen, moet zij in deze medezeggingschap bezitten, zoo oordeelen onze Oostenrijksche zusters. Tijdens het congres van den Wereldbond voor V. K. te Budapest, had bovengenoemde vereeniging de gelegenheid te baat genomen, nu er vrouwen uit geheel Hongarije in de hoofdstad waren samengestroomd, daar een vergadering te beleggen, om de Hongaarsche vrouwen aan te sporen een dergelijke ver eeniging te vormen, die voeling zou houden met de Oostenrijksche. Mevr. dr. Heiene Granitsch was de woordvoerster. Zij wees er op dat armoede, zorg en honger helaas ook internationaal zijn en dat het niet altijd de lagere volksklassen zijn, die het meest daaronder te lijden hebben, maar vaak ook de kleine burgerstand, waar de huisvrouw het aan haar stand verplicht is, zich met hoed en handschoenen in het publiek te vertoonen, terwijl zij dikwijls niet te eten hebben. Laat ons toch leeren de valsche schaamte te overwinnen en in armoede geen schande zien! Wie het heden nog niet aan den lijve ondervonden heeft, kan het morgen treffen; een ieder moet dus medehelpen om de zwakkeren te steunen in den strijd en haar het bestaan iets te vergemaklijken. De tegenwoordige Regeering heeft de practische uitwerking van dat streven reeds gezien n erkend; want de burgemeester van Weenen heeft in de commissie, die een actie op touw zet tegen de hooge eischen der agrariërs, waardoor verschillende levens middelen zér in prijs zouden stijgen, leden der Huisvrouwenvereeniging benoemd. (Het zelfde waarop mevrouw Wibaut in haar artikeltje ook doelt, wat betreft de S. D. vrouwen.) Juist wanneer de huisvrouwen zich organiseeren, kunnen zij goede huisvrouwen blijven, de enkeling vermag niets. Staande deze vergadering werd een Hongaarsche Huisvrouwenvereeniging opge richt, onder Presidium van Frau Hofrat Neuman. #£? . Mag ik de lezeressen er nog eens aan herinneren, dat de Nederlandsch-Vereeniging van Huisvrouwen" zich de Oostenrijk sche Ver. ten voorbeeld heeft gesteld en dat men zich voor het lidmaatschap (l Gl.) kan aanmelden bij mevrouw Blok-Duyvis te Lisse ? Een getrouwe lezeres verzoekt mij 'het volgende onder de aandacht te brengen: Op de Tentoonstelling De Vrouw 1813 1913' vindt men eene afdeeling Inrichting voor de alleenwonende vrouw van de Oosterbeeksche meubelfabriek. Doch waar vindt men een woning voor de alleenstaande vrouw ? In Amsterdam is die moeilijk te vinden. Er zijn daar niet, zooals in andere groote steden Het tralie-blad van Ouvirandria fenestralis. Illustr. (verkleind) uit Goebel: Pflanzenbiologische Schilderungen die voor de voedselbereiding hebben te zor gen, en speelt het zoodoende klaar, dat bijna evenveel meel en suiker worden gere serveerd als in een normalen of gunstigen zomer. Het gaat er mee als met ons bloed bij het bestijgen van hooge bergen. Daar wordt de zuurstof die de roode bloedlichaampjes hebben op te nemen schaarsch; en ons lichaam komt te kort aan dit gas, dat noodig is om onze AANKOMST DER SUFFRAGETTES TE BUDAPEST VOLGENS PLAATSELIJK SPOTBLAD ; Van links naar rechts: Herman Bahr, Revrend Shaw, Mrs. Fawcett, Prelaat Gieswein, Marie Stritt, Vilma Glücklick, Rosika Schwimmer, Dr. Lukacs, voorz. Mannenbond, dokter Charlotte Steinberger, Mrs. Chapman Catt te paard MiiHMiMimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiimiMiiiiiHHiiiiiimiiHimiiiiiii IIIIIIMIIIIIIIMIIIII in het buitenland, tages of groote coöpe ratieve woonhuizen, waar iemand die graag vrij wil zijn en dus niet in een pension wil wonen, eenige kamers kan huren. Zouden er geen energieke vrouwen ge vonden kunnen worden, die samen wilden werken, om tot iets dergelijks te komen ? Adres motto : Coöperatie, Mariastraat 47, 's-Gravenhage." Telken jare treft het mij hoe groot het aantal gediplomeerden is, dat door onze conservatoriums en muziekscholen wordt afgeleverd. Waar vinden deze allen een werkkring? In groote hotels in het buitenland engageert men wel zulke muzikale krachten, die daar als gewone gasten behandeld worden, maar de verplichting op zich nemen, door musiceeren en voordragen de gasten aangenaam bezig te houden. Een pianiste en violiste, of pianiste en zangeres zijn gewilde krachten, mits de klassieke neigingen niet overheerschen en men ook wel geneigd is dans muziek te spelen. Kennis van talen is natuur lijk tevens een vereischte. N. MANSFELDT DE WlTT HUBERTS ft * * Een koffiewagen voor chauffeurs en koetsiers De leden der New-Yorksche high-life, die tot diep in den nacht tierig zijn op feest of banket, zien er niet altijd een been in om chauffy" of de coachman" vroeg te bestellen en pas laat van zijn diensten ge bruik te maken. De bestuurders van de vehikels, die de gasten zoo snel mogelijk naar hun warme en lichte homes zullen terugvoeren, mogen zich een een groot deel van den nacht onledig houden met wachten. Wanneer de Amerikaansche, en in 't bij zonder de New-Yorksche, nachten koud zijn en de sneeuw striemend om de hoeken der straten giert, dan geeft het den chauffeurs en koetsiers niet veel of ze voetstampend en handenwrijvend bij elkaar schuilen. In den wagen gaan zitten heeft in negen ennegentig van de honderd gevallen ten gevolge, dat chauffy", op het oogenblik dat men zijn dienst noodig heeft, in slaap is gevallen. Dat is natuurlijk alleronaanlichaamstemperatuur normaal op 37°te houden. Allerlei stoornissen zijn daarvan het gevolg, het hart gaat sneller werken om door snellere strooming de weefsels toch van het noodige te voorzien. Dit zou even wel op een catastrophe uitloopen ; het is dub bel krachtverlies. Onder dezen prikkel gaan echter de roode bloedlichaampjes hun opper vlakte vergrooten door zich te splitsen, wat niet altijd een vermindering van massa be hoeft te beteekenen ; ze groeien meteen weer aan, als de menschen zich wat krachtiger gaan voeden ; dit staat weer in verband met de soms verbazingwekkende eetlust in het hooggebergte. Evenals de planten doen met de btadgroencellen, de chlorocyten, doen dus de menschen met hun erythrocyten, ze vergrooten het oppervlak dat bij de gasopneming werkzaam is en compenseeren zoo het te kort, dat door de veranderde, ongunstige omstandigheden dreigde veroor zaakt te worden. Deze vermeerdering van werkzaam weefsel kon nog een poos nuttig effect hebben, kan nog wat doorwerken, nadat de ongunstige invloeden hebben opgehouden en zoo tot een voordeel inplaats van een nadeel voor het individu en zelfs voor het ras of de soort strekken ; het lichaam wordt er door gehard of gesterkt, als de aanslag met succes is afgeslagen. De ongunstige invloed mag even wel weer niet te lang aanhouden en te sterk worden voor het aanpassingsvermogen van het individu; anders wordt de winst weer tot verlies; de zwakken vallen uit, alleen de enkele individuen die al van te voren een bijzonder groot aanpassings- of weer standsvermogen, hoe ook verkregen, bezaten, blijven over. Dit geldt zoowel voor menschen en dieren als voor de planten. De buiten gewone bladontwikkeling, ook de grasgroei waartoe deze zomer aanleiding geeft, is dus grootendeels een gevolg van de overvloedige vochtigheid; het is een voordeel dat een nadeel kan worden, indien ook de tempe ratuur sterk gaat dalen en zoo de schei kundige werkingen op den duur steeds meer vertraagt; want dan kan ook de extra-blad vorming niet meer doorgaan. Een tweede prikkel voor de vergrooting der bladoppervlakte wordt eveneens voort gebracht door de aanhoudende vochtigheid van den lucht bij steeds getemperde zonne schijn. Want deze houdt behalve de voeding ook de verdamping tegen, die op haar beurt immers den voedingstropm moet in stand houden. Ook daartegen is oppervlakte-ver grooting der bladeren het aangewezen ver weermiddel. Hoe meer bladvlakte met de genaamst voor de naar huis verlangende feestvierders en Amerika moest Amerika niet zijn, wanneer. men daar niet spoedig , iets op gevonden had. De Woman's Auxiliary of the Church Temperance Society" Iaat een koffiewagen rijden naar het kwartier van de glanzende nachtfeesten. De gastvrouw kan van de vereeniging, die den wagen uitzendt, bons koopen. Deze bons worden verstrekt aan de in nacht en ontij wachtende chauffeurs en koetsiers en deze kunnen, wanneer zij 's nachts hun vrachtje" weer komen halen, hun bon inwisselen voor een kop koffie met sandwiches. Dat is een zeer welkome hartversterking en kan meewerken om de koude eenigszins welgemoeder te trotseeren. Doch de gasten behoeven minder bekommernis dan ooit te hebben om hun chauffeurs en wanneer hun diensten noodig zijn, zullen zij zeker niet slapen! M. C. * * * De Vrouw Het stroomt nog steeds ant woorden op die blijkbaar sug gestieve vraag: Hoe moet, o lezer, de vrouw zijn, opdat zij u b e h a ge ?" In het volgend nummer zal een beredeneerd overzicht" vol gen van de beste... want erzijn nu eenige aardige antwoorden bij, de min of meer bedekte minne brieven aan de zich noemende Allegra niet meegerekend. * * * Allerlei Sprekende brieven Ik verneem het gerucht (alle bijzonder heden weet ik nog niet) van een nieuwe uitvinding, welke 't mogelijk zal maken te correspondeeren ... per gramophoon. Wellicht zal men in de toekomst zijn brieven niet meer schrijven, maar spreken. Het gesproken woord wordt mechanisch opgeschreven op een lichte opvouwbare lucht in aanraking komt, hoe meer de droge wind en de zonnewarmte er het vocht uit kan halen. Vandaar dat de planten in de schaduwzijde van den tuin, mits de wind er vrij door kan spelen, in den regel de grootste bladeren maken; dit valt somtijds zelfs op te merken aan een en dezelfde plant, die gedeeltelijk door een andere wordt overschaduwd. Onder een open en meestal wolkenloozen hemel verminderen de planten hun blad oppervlak. Dit blijkt doordat de planten in het zonneland, voor een groot gedeelte, in plaats van bladeren enkel stengels en doorns bezitten. Ze bieden liefst zoo weinig mogelijk oppervlak aan wind en zon. Terwijl de boschplanten juist hun bladvlakte zoo uitge breid mogelijk maken. De verdampingsver schijnselen bepalen ook de ontzaglijke blad ontwikkeling, de zee van groen in de regenstreken van de tropen. Verdamping bevorderen bij gedekte lucht, verdamping beperken bij aanhoudende zonne schijn, dat zijnde beide voornaamste werkingen in het plantenleven die bij de individuen de grootte der bladeren bepalen; altijd binnen de grenzen der mogelijke veranderlijkheid; bij de soort bepalen ook zij, in hoofdzaak, niet alleen den omvang maar zeer dikwijls den vorm van het blad. Hier komen andere regelende agentiën bij, zooals de warmte-uitstraling in heldere nachten, de afvoer van het hemelwater naar de wortels; de druk van sneeuwlagen en tal van andere invloeden waarover ik het een volgende keer wel eens hebben wil die mee helpen, om het blad te vormen en te vervormen; maar geen van alle werkt zoo universeel op vorm en grootte als de verdampings-regulatie. Iedereen moet wel opmerken, hoe de gewone planten van een en dezelfde soort ook van elkaar afwijken in hun bladvorm, al naar ze ondereen open hemel of onder beschutting groeien. Een paardebloem op de Zuid-helling van een duin lijkt door zijn kleine diep ingesneden bladeren een andere plant dan een paarde bloem, die onder de boschjes groeit; daar kunnen de bladeren een arm lengte krijgen en zoo goed als gave randen toonen; elke insnijding is opgevuld, om zooveel mogelijk verdampingsvlak te krijgen en veel bestralingsvlak tevens. Een abnormaal regenrijke voorzomer zooals die van dit jaar heeft, zij het tijdelijk, hetzelfde effect als een blijvende beschaduwing; de bladen groeien buitengewoon uit, in oppervlak zoowel als in aantal. E. HEIMANS