7 Sept. '13. No. 1889 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND mOUWENRUBRIEK iiiitniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiHiiiiiiii Tutti Frutti F Van de 80.000 schoolkinderen in Los Angelos ontvangen 25.000 gratis onderricht in het tuinieren, met dat resultaat, dat s/5 van hen deze kennis in daden omzetten en thuis groente en bloemen kweeken. Het overtreft de stoutste verwachtingen van den heer Clayton Palmer, inspecteur van den landbouw, die deze beweging in het leven heeft geroepen. Tegenwoordig kan men bij 70 van de openbare scholen van Los Angelos aardige tuintjes zien, waar vroeger slechts een stuk grond braak lag. Voor de nieuwe cursus weer begint, zal de modelboerderij, die door de zorgen van de commissie van landbouw even buiten de stad is gebouwd, gereed zijn, waar de schoolkinderen geregeld aanschouwelijk onderwijs zullen ontvangen. Dat vrouwen pok organiseerend talent bezitten, wordt in Londen t bewezen, waar het Globe-Theatre" onder directie staat van miss Ethel Irving; het Little Theatre" onder miss Ethel Warwick; the Criterion" onder miss Eva Moore; Kingsway Theatre" onder miss Lillah McCarthy; the Vaudevile" onder miss Hilda Trevelyan en the Prince of Wales Theatre" onder miss Marie Tempest. Sinds Portugal een Republiek werd, zijn eenige wetten zoodanig veranderd, dat dit de vrouwen tot dankbaarheid stemt. Dr. Alfonso Costa heeft, terwijl hij nog Minister van Justitie .was, eenige nieuwe wetten ingevoerd, familie-wetten genaamd, waarin allerlei faciliteiten voor de vrouwen zijn opgenomen. Verbood de wet vroeger aan een vrouw haar geestelijken arbeid te publiceeren, indien de toestemming van haar echtgenoot haar ontbrak, thans is zij daarin geheel vrij. Zij mag reizen en elders verblijf houden, zonder toestemming van den echtgenoot. De. man kan zijn vrouw niet meer dwingen hem naar de koloniën of naar een ander land te volgen. Zij kan voor de rechtbank als getuige optreden. Wettelijk werd uitgemaakt, dat de vrouw het hoofd is van de huishoudelijke afdeeling van het gezin en moreelen steun moet ont vangen om de eenheid in het gezin te be vorderen, die gegrond moet zijn op gelijkheid en vrijheid. Het onderzoek naar het vaderschap is thans ook daar wettelijk geregeld. De man kan de vrouw niet meer wettelijk dwingen de echtgemeenschap voort te zetten, terwijl de wet hem verplicht zijn vrouw te ontvangen, indien hij haar verlaten heeft. Door deze wetten heeft Portugal thans de beste echtscheidingswetten van geheel Europa. Echtscheiding kan worden uitge sproken bij wederzijdsche toestemming en beide partijen kunnen een nieuw huwelijk aangaan. Onder de redenen tot echtscheiding worden UIT DE NA TUUR DXLIV Bloemenleven Gewoonlijk is bij mijn thuiskomst na de vacantie mijn tuintje een groote, groene wildernis. Bloemen heel weinig of niet in het oog vallend, blad en tak en vrucht zoo veel te meer. Dat ligt daaraan, dat ik er haast niet anders dan wilde planten in zet; en tegen September zijn die in hun vruchttijd, de bloeiperiode is voorbij. Alleen wat lage najaarsbloeiers staan er tusschen, maar die geraken bedolven onder het groen, dat wild uitschiet; het maakt spoed, om van de late zomerzon nog zooveel mogelijk voordeel te trekken voor de vruchten, of wintervoor raad op te sparen voor den voorjaarsbloei. Deze keer was het anders. Doordat ik een gruwelijken last ondervind van zwervende katten, heb ik in den voorzomer boven langs de schuttingen wijdmazig ijzergaas, zoogenaamd kippengaas aangebracht; dit steekt een eind boven den schuttingrand uit, en' staat daar vrij slap overeind. Het heeft schitterend geholpen. Geen kat waagde zich op het slappe ijzeren netwerk; ze zaten er achter te loeren naar de merels en spreeuwen die wormen bij mij komen zoeken, maar geen enkele heeft den sprong er over aan gedurfd. Omdat nu dat gaas niet mooi staat en het idee van ingesloten zijn nog versterkt, heb ik onderlangs de schutting wat zaad van snelgroeiende klim- en slingerplanten in de aarde gestopt; Oost-Indische kers, lathyrus, kalebas, sierwinde en zoo meer. ook gerekend: besmettelijke ziekten en speelzucht. Maar daar de jonge republiek al weer eenigszins de invloed der traditie ondergaat, zal het in de toekomst moeilijker zijn meer dere van zulke vooruitstrevende maatregelen ingevoerd te krijgen. In het voornaamste Amerikaansche vrou wenblad, the Worman's Journal", wordt mel ding gemaakt van de promotie van mejuffrouw Gerling aan de Universiteit te Groningen. Er wordt bijgevoegd, dat de Synode, die wel vrouwenhulp bij het zendelingenwerk gebruikt om heidenen te bekeeren, deze gestudeerde vrouw echter niet goed genoeg acht om in haar eigen land te preeken en geweigerd heeft mejuffrouw Gerling als pre dikant te benoemen. N. MANSFELDT?DE WITT HUBERTS * * * Schotels van den Kok En dan," zegt mijnheer, na een grondige studie van het menu, door zijn vrouw op gemaakt voor het aanstaande dinertje en dan nemen we nog een paar schotels van den kok." Mevrouws gezicht betrekt. Die dure scho tels van den kok brengen haar opeens vér boven 't bedrag dat zij voor dit feestmaal had uitgetrokken, alles was toch al zoo duur tegenwoordig vleesch wild alles! Zou het zóniet voldoende zijn ?" waagt zij schuchter. Maar haar echtvriend met een energisch hoofdschudden vindt: Geen sprake van, zoo'n eenvoudig menu is goed voor een dinertje en familie" maar met de Dingessen moeten wij anders voor den dag komen." Ik wil trachten, waarde lezeressen, u in de geheimen van zoo:n paar schotels van den kok" in te wijden; het zijn, in de meeste gevallen koude gerechten van wild, visch, patéof iets dergelijks in een bizonderen vorm opgediend, fraai versierd en smaakvol gearrangeerd. De bereiding is gewoonlijk eenvoudiger dan men zou denken, wie aan haar talent de cuisine" wat handigheid en goeden smaak paart zal over de resultaten verbaasd zijn. Daar het gerecht koud is, kan men het te voren, den vorigen dag, of des morgens bereiden, en behoeft de keukenmeid er zich onder 't koken volstrekt niet om te bekom meren. Ik wil u ditmaal een der voornaamste bestanddeelen van zoo'n gegarneerden scho tel leeren maken, namelijk de aspic, vleeschgelei of dril, en een volgenden keer beschrijf ik u dan den Schotel van den kok" waar mee gij, naar ik hoop, op uw eerstvolgend dinertje veel eer zult inleggen. Voor aspic neme men een liter volkomen helderen bouillon, bijv. van Cibils of Maggi. Men kookt deze een minuut of tien met een schijfje citroen zonder pit, een stukje foelie, een klein beetje thijm en een laurierblad en lost er onder 't koken 50 gram witte gelatine in op. Tegen de vacantie was er nog weinig van te zien ; hier en daar wat kiemplantjes en een opschietend stengeltje; maar van bloem nog geen spoor. En nu ik de reistasch in de gang heb gezet, gordijnen en ramen op den tuinkant open, straalt mij een gloed van bloemen te gemoet, waarop ik heelemaal niet verdacht was. Van onder tot boven, van den grond tot drie meter hoog, brachten mij honderden bloemen van Oost-Indische kers een blijde verrassing en welkomstgroet. Het is een en al bloem tot in den bovensten rand van het kippengaas, geen vlechtdraad is meer te zien. In mooie bochten ranken de slingers omhoog, wikkelen zich nog om de water loten van een iep; de stengels kronkelen door de heesters en het groen van de planten in de perken. Waar geen bloem kleurt, teekenen zich de ronde bladschijven tegen het hout van de schutting of bedekken het gras. En niet n kleur is het. Neen, een menge ling, bont maar mooi. Van effen bleek geel zonder vlek of streepje, tot donker rood bij bruin af, zijn alle schakeeringen, door oranje en vuurrood heen, present; er zijn bloemen bij met vlekken op alle vijf bladeren en andere, die er maar drie belijnd en beteekend hebben. Een tiental nuances warrelen zoo door elkaar; en niet alleen de bloem varieert, ook in de bladeren is een groot verschil. Sommige planten hebben een klein blauwgroen blad, andere zijn zeegroen, enkele dragen buitengewone groote bleekgroene bladschotels. De andere zaailingen hebben de conWanneer de gelatine geheel is opgelost en dus geen draden meer in de bouillon zweven, neemt men de pan van 't vuur en voegt er een halve deciliter (d. i. een half theekopje) kruidenazijn en een deciliter madera of sherry aan toe. Gij proeft nu of het vocht voldoende geurig smaakt, zeeft het door een fijn doekje en stort een derde gedeelte op een natge maakt soepbord of diepe assiette. Dit is de witte aspic. In de eene helft van het overige vocht lost ge een blaadje roode gelatine op, of nog beter, ge voegt er een paar druppels carmijn bij, en stort deze massa op een tweede bord als roode aspic. Voor het derde gedeelte smelt men een paar lepels suiker in een ijzer potje (zonder water) totdat men een donkere bijna zwart gebrande stroop krijgt, hierbij voegt men (niet schrikken, het sist verschrikkelijk) een scheut water en de verkregen vloeistof is een probaat middel om alle soepen en sau sen mooi donkerbruin te kleuren, en om in dit geval onze bruine aspic te vervaardigen. Na eenige uren is de aspic zoo stijf dat men ze van het bord kan aflichten, en ze volkomen beantwoord aan den naam dril", men kan nu een gedeelte van elke kleur op een hakbord fijn hakken (niet met een vork fijn maken) de rest bewaart men om figuren van te snijden. Een dubbele rand gehakte aspic, bruine en witte, om een schaal koud vleesch ge legd, met hier en daar een takje peterselie er tusschen, geeft reeds dadelijk een smakelijk aanzien aan het gerecht, en een schotel huzarensla, bedekt met mayonaise en gegarneerd met een ster van afwisselend roode en witte aspic, een rand frissche slablaadjes er om heen, en op de slablaadjes om den ander een klein schijfje gekookte biet en een schijfje hard ei, zal aan de lunch evenzeer het oog als het verhemelte streelen. In een volgend recept, vertel ik u, hoe men met behulp van aspic chaudfroid van kip" maakt, een koude gegarneerde schotel, die aan een diner het wild kan vervangen. j. v. A. 1MIIIIIM1IIIIIII Allerlei Bijtjcs Voor het poëtische beroep van ijmker (bijenhouder) dat door Maurice Maeterlinck na het verschijnen van zijn Vie des abeilles" een groote charme heeft gekregen voor modernen en intellectueelen, behoeft men niet buiten te wonen. Middenin de wereldstad Londen heeft men thans ijmkers, die de bijenkorven ge plaatst hebben boven op hun dak, en daar het beroep met groot succes uitoefenen. De bijtjes schijnen honig genoeg te kunnen puren in de serres en kleine tuinen der omgeving.Een den ijmkers(dit was het record) won in n week 40 pond honig. * * * Echtscheidingen Treurige teekenen des tijds!... In Parijs heerscht een echtscheidingsmanie, die bedencurrentie met de mooie kers niet kunnen volhouden; ze vullen bescheiden de plekjes waar een zaad niet opkwam of een plant teniet ging, de geurige latherus schuift daar zijn stengels en blaadjes, zijn ranken en zijn roode, witte en gevlekte bloemen tusschen. Ze zijn fijner, maar zinken in het niet bij de uitbundige kleurenpracht, bij de vol-gezonde, al is het wat dorpsche weelde, van de O. I. Kers. De sterke honinggeur trekt honingbijen, hommels, vlinders en zweefvliegen aan; het gonst en zoemt er van den morgen tot den avond, zoo lang het zonnetje schijnt, is er druk bezoek, en de gevolgen daarvan blijven niet uit. Dikke zaaddoozen, driedubbel en rimpelig, zoo groot als hazelnoten nemen de plaats in van de uitgebloeide bloemen; en toch is het nog geen twee maanden, dat ik het zaad uit een tiental zulke doosjes in de aarde heb gestopt. Als er van dankbare planten mag worden gesproken, die voor het hoekje aarde dat de tuinbezitter hun gunt, het beetje water en extra voedsel, dat hij hun geeft, beloonen met een overdaad van bloemvrucht, dan is het stellig deze O. i. kers. Vooral het beetje kalk in de versche aarde, dat ik ze extra heb gegeven, schijnt hun levenskracht verhoogd, hun groei ver sneld te hebben. Er is nog geen spoor van ouderdomsverschijnsel en al is het nu al September. Wel zijn er heel wat bladeren gehakkeld en ge havend. Ook enkele bloemen zijn geschonden, maar dat is een gevolg van de eetlust van de witjesrupsen, die door de vlinders als eieren op de bladeren, ook op enkele bloemen MA6AZYM..DEBYEMKORF (HULPGEBOUW) DAMRAK STEEDS HET NIEUWSTE OP GEBIEDT, DAMES-MODE ES CONFECTIE (MIÏEIÏ Opening Herfst- en Winterseizoen. kelijke afmetingen aanneemt. De statistiek der Fransche hoofdstad vermeldde in 't vorige jaar voluit 7000 echtscheidingen, 2000 meer dan 't voorgaande jaar ... Ook op 't moderne Fransche tooneel speelt de echtscheiding een hoofdrol. Er verschijnt bijna geen nieuw stuk, of er wordt in ge scheiden. Mij ontsnapt de romantiek van dit alles. Ik houd het heel ouderwetser! met treuë Liebe bis am Grabe". * * * Vest Onder de nieuwste Parijsche najaarsmodes zijn curiositeiten. We noemden er reeds een enkele in het voorgaande nummer; maar dat de dames thans gewone heerenvesten gaan dragen (geen kleine vestons maar volwassen gilets) is een niet minder curieuse mode, die misschien in ons conservatieve Nederland wel niet zoo heel spoedig aanhangsters zal vinden. Als versiering van het vest zullen zware gouden heeren-horlogekettingen gedragen worden. Hue merkwaardig toch de richting dezer, die, naar den geest des tijds, op het gebied van den man haar nouveauté's zoekt. Kan het de culotte niet zijn, dan ten minste toch het vest! Zij hij In Zweden, lees ik, wordt aan het parle ment een wet voorgelegd, die vrouwen het recht zal geven, om den man van haar keuze ten huwelijk te vragen. Is dit bericht een canard"? Ik heb nimmer vernomen, dat er n land is, waarin het wettelijk aan de vrouw verboden is, om den man ten huwelijk te vragen. Dit behoort tot de ongeschreven wetten ... en ik zou niet wenschen, dat 't gewoonte werd, zoo min als wet. De vrouw heeft middelen in over vloed, om den man te kennen te geven, dat zij hem genegen is, en dat het loon na een aanzoek het verblijdende jawoord zijn zal. En wat zou het haar nu vooruit brengen, indien 't gewoonte werd, dat zij als vraagster optrad ? De man behoudt toch het recht om te weigeren, en dit kon in vele gevallen niet anders dan vernederend voor haar zijn. Of... staat er misschien in die Zweedsche wet, dat de man geen neen" mag zeggen? Dan... arme Zweedsche heertjes! ALLEQRA zijn gedepo neerd. Laat ze eten! Zehooren er ook bij! Er komen voortdurend nog nieuwe bla derenennieuwe bloemen; slin gerende taktoppen zitten vol bloem en knop; daardoor komt men onwille keurig tot liet letten op den groei en de ont wikkeling, het bladeren" en*" F'g VIL Een Iüsser gevoegde bloem op den vierden of vijfden dag bloemen en dit (b'J warm droog weer op den derden); de meeldraden zijn afgewerkt, naeaan van het Z'J tmige" terug tusschen de uiteenwijkende kroonbladeren. De stempel enkele en bii- staat nu Precies P de P'aats, waar zich achtereenvolgens de meeldraden zondere wekt geplaatst hebben, zoodat de insecten het overgenomen stuifmeel op weer nieuwe den stempel brengen. Van daar gaat de inhoud der korrels met de mannelijke kiemen naar de vrouwelijke kiemen in den eierstok van het vruchtbeginsel. Er naast hetzelfde figuur zonder de kroonbladeren; rechts daarvan de gespleten top van den stempel, met de papillen, welke door hun vocht de stuifmeelkorrds vast houden, die ze van de insecten hebben overgenomen. TI0-V f. P Fig. I. Een ontluikende knop; bloemsteel groen; de kelk is in deze bloem geel gekleurd; de kroon is geel of rood; het aanhangsel van de kelk, de spoor, bevat de lokhoning of bloemen-nectar. Fig. V. Een pas ontloken bloem, van terzijde; Ten van voren de meeldraden zijn niet geteekend; VI. de meeldraden zijn er bij, de helmknoppen nog gesloten en neergebogen; het kringetje in het midden duidt den toegang tot de holle, met honing halfgevulde spoor aan. Hierin moet een hommel zijn tong steken; links van VI. een bovenste bloemblad met het honingmerk (een figuur dat door streepjes naar den toegang tot den honingvoorraad wijst); ook op de beide gekleurde kelkblaadjes zijn honinglijnen aanwezig; rechts van VI. n der drie onderste bloembaderen, met versperringspunten, die den insecten beletten den verkeerden kant op te gaan. _S=pt '13 Fig. II. Een deel van de bloem, die begint te werken, de meeldraden wijken uit n; de stamper, er naast geteekend, is nog verscholen ; rechts een geopende spoor, met de meeldraden op zijn bovenrand, n meeldraad is vergroot; die begint stuifmeel los te laten. Fig. III. Eerste of tweede dag, n der meeldraden plaatst zich voor de spooropening; zoodat een hommel of vlinder die zijn tong in de spoor steekt, met stuifmeel wordt belegd. Daaronder IV een bloem, drie dagen oud, die zijn vijfde meeldraad in deze positie brengt. belangstelling. Na het genie ten van de mas savandesamenwerking van al le bloemen en bladeren, van kleuren en vormen tot een mooi geheel, komt de waarneming van de détails het genot, dat het totaal verschaft toch ook weer verhoogen. Dit maakt dat men er niet gauw genoeg van krijgt; er is verandering, voortgang, streven en leven. Er is heel weinig tijd en haast geen voorkennis toe noodig, om deze weelderig geurende en kleurende plant in zijn levens uitingen te verstaan, en de bloe men "te begrijpen, die zonder woorden, dag aan dag, de ge schiedenis van hun korte leven verhalen. Wie eerst een stuk of vijf bloemen plukt, die eenige dagen in leeftijd verschillen, aldus een reeksje naast elkaar legt van ontluikende knop tot de losse uiteenvallende bloem, die al een duidelijke vrucht heeft gezet en deze eens nauwgezet met elkaar vergelijkt, die ziet de ver schillen in stand en lengte, in vorm en kleur. Ook de verandering van de onderdeden kelk, kroon, meeldraden en stampers al naar de leeftijd van de bloem, en wie daarna nog eens de moeite neemt aan n en dezelfde bloem, den gang van die veranderingen en bewegingen, welke in een paar dagen afloopt, na te gaan, die heeft stellig al een zoo grondig inzicht gekregen in het bloemenleven, dat het uitzien uit zijn venster of balkon hem er te liever om is geworden. Want er is nu meer dan kleur en geur en vorm, die toch gewoonlijk niet zoo lang boeien, er is beweging, voortgang naar een einddoel, ont wikkeling bijgekomen, de plant is een levend en daardoor dubbel belangwekkend kunstwerk der natuur geworden. Wie dit vol gen van het kortstondig bloemenleven nog nooit bij de hand heeft gehad en zijn 0.1.kers er eens op aan wil kijken, kan met de figuurtjes, die ik dezer dagen naar mijn bloemen geteekend heb, een heel eind komen, en kan ook bij andere insectenbloemen den levensgang wel vinden, want alleen de détails verschillen, de hoofdzaak blijft dezelfde, het is het streven naar en tot voortplanting, naar voortbestaan in de na komelingen, als het individu heeft uitgeleefd. Eerst de bloem, zoo noodig met een leesglas of een loupe, nauwkeurig be kijken, in zijn geheel van ter zijde en van voren, dan achtereenvolgens de onderdeelen, om ten slotte alles weer in zijn verband te denken. De leidende gedachte moet hierbij zijn: Er moet zaad gevormd worden; dit is, als kiem of knop, aanwezig jn het ronde knopje onderaan den stempel; die is in den bloemknop en de jonge bloem midden tusschen de meeldraden verscholen. Deze kiem, het vrouwelijke element in de bloem, kan alleen dan tot ontwikkeling komen en in de toe komstige vrucht tot zaad rijpen, als hij met de mannelijke kiem, die in de meeldraden schuilt, vereenigd wordt. De korrels in de knoppen van die meeldraden bevatten deze mannelijke kiemen als spermatozoïden, microscopische wezentjes, die door den stempel en stijl heen in het onderste deel van den stamper, het vruchtbeginsel met den eierstok, moeten doordringen. Nu kan, en soms moet, dit bevruchtend poe der, het stuifmeel, van een andere plant komen dan die, waarop het zijn bevruch tende werking zal oefenen; dit overbrengen doen, bij de bloem in kwestie, de insecten, welke honing of stuifmeel komen halen. Met deze nu wel algemeen bekende feiten, als grondgedachte bij het volgen van de veranderingen in de bloem, is het inzicht gemakkelijk te verkrijgen. Zoo noodig ver gelijkt ge de onderdeden met de levende bloem in natura voor u, met de hierbij ge voegde schetsfiguurtjes. E. HEIMANS