Historisch Archief 1877-1940
10
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
11 Jan, '14. - No. 1907
. Pandbrieven Hypotheekbank v. Amerika
hebben telkens na 10 jaren het recht aflossing: a pari te eischen en zijn zoodoende
egen kaptaal verliet* door koersdaling «evrlj waard. PROSPECTUS OP AANVRAAG TE VERKRIJGEN.
De Pandbrieyen, grót ?1000.??+? 5001?en ?100.?zijn tegen den koen van 1OO procent verkrijgbaar door
tusschenkomst van eiken Commissionair in Effecten.
's-GEAVEHHAGE, Anna Paulownastraat 97. De Directie: H. S. GE AT AM A Jzn.
RESIDENTIE HYPOTHEEKBANK
AIIA PAULOWIAOTKAAT w,
41/ / Hypotheekbrieven
19 l O Aflosbaar fc pari,
Verkrijgbaar tegen den koers van 9»t
/2
min ...... uu ...... iminimimi ..... IIIMIIIIIIIMIIMIHIIIIIIIIIIIIIIMMIIIMMIIIIIIIMMIIIIIII ...... uiiiiiiiiuiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii ...... uu ........ i
in toepassing worden gebracht, federal
reserve banken zullen worden opgericht
onder leiding van een opperste bestuur,
waarin deskundigen en politici plaats zullen
nemen; bij die districts-reservëbanken zullen
zich de nationale banken aansluiten voor
discontor en berdisconto van handelspapier,
terwijl allerlei andere bepalingen in hoofd
zaak hierop neerkomen, dat eene meer doel
matige verspreiding en voorkoming van
opeenhooping der geldmiddelen worden be
vorderd.
Zoodat crisissen voortaan niet van
ingrnpenden aard zullen zijn als voorheen.
Evenwel, gedurende den toestand van aan
passing aan het nieuwe systeem vreest men,
dat wellicht ongewenschte complicaties
zuilen ontstaan; eene vrees, die misschien
ongegrond is, doch desniettegenstaande hare
uitwerking niet mist.
Dan heeft men daar het verrassende feit,
dat de groote bankiers, J. P. Morgan en Co.,
Kuhn Loeb en Co. etc. zich los maken van
de maatschappijen, waarbij zij tot nog toe
onbeperkt heerschappij voerden, en dat de
Union Pacific spoorw. mij. zich vrijwillig
ontdoet van hare Baltimore Ohio aandeelen.
Men vraagt zich af, wat de beweegreden
dezer handelwijze van de Union Pacific mag
zijn, wijl de B. & O. geen concurreerende lijn
is en de regeering den afstand van dit bezit
dus niet zou eischen.
Tegelijkertijd heeft het bestuur aange
kondigd, dat het dividend op 8 pCt. zal
worden teruggebracht en daar de Union
haren aandeelhouders per $ 100 aand. U. P.
$ 34 V< in gew. en pref. aand. B. & O. zal
uitkeeren, wat effectief op ca. $ 30 neerkomt,
terwijl bij een koers voor de Union's van
160 pCt. en een dividend van 10 pCt., die
koers zich bij een dividend van 8 pCt. op
128 pCt. zal stellen, beschouwde men deze
verdeeling van het bezit der Baltimore's
overeen te komen met een bonus van ca.
2 pCt.
Doch de aandeelen Baltimore, waarvan
door die verdeeling een goed deel aan de
markt dreigt te komen, verloren daardoor
eenige procenten, zoodat die vermeende
bonus feitelijk niets beteekent.
De Union's stegen in verband met dat
besluit tot ruim 160 pCt., om echter daarna
weer een fractie prijs te geven; daarentegen
werden de Baltimore's per slot iets hooger
afgedaan. i
De overige soorten bleven nagenoeg
stationnair: de voornaamste industrials, als
Amalgamated's en Steel's hadden als ge
woonlijk de meeste belangstellihg, doch
konden zich niet op het hoogste niveau
handhaven.
In de locale markt ontwikkelde zich een
vrij levendige handel in Tabakswaarden,
die in verband met de aankomst van groo
tere partijen en de zoetjes aan naderende
voorjaarsinschrijvingen, de gewone voor
barige belangstelling ondervonden.
Wij laten hier de koersen der voornaamste
soorten volgen:
2 Jan. 8 Jan.
pCt. pCt.
Amsterdam Deli 236 250
Langkat gew. 285 l n. 297
pref. 346 l.n. 360
Serdang 82 l.n. 89
Besoeki Tabak 113 l.n. ' 118
Bindjey 104 107
Deli Batavia 440 455
Cultuur 152 165
Maatschappij 548 570
Hessa Tabak 93^ l.n. 94%
Holland Deli gew. 42V2 l.n. 44%
pref. 76V3 l.n. 77%
Sumatra gew. 347/8 l.n. 347S
pref. 90 l.n. 93J4
Krapoh Tabak 83 l.n. 86
Medan 205 l.n. 219
Rotterdam Deli 233 l.n.234^
Senembah 517 l.n. 535
Serdang Tabak A 109 111
United Lankat 515 l.n. 528
Ook de hausse in Rubber-waarden had
verderen voortgang, waarbij aand. Amster
dam Rubber op 132 pCt., Bandar op59pCt.,
Nederl. Rubber op 39 pCt, Serbadjadi op
141 V* pCt. kwamen.
In de overige speculatieve soorten ging
echter niets om. Petroleum-waarden hadden
een ongeanimeerd verloop voor aand. Ko
ninklijke, die tot 590 pCt. inzonken om echter
daarna weer tot 600 pCt. te herstellen.
Van de overige soorten valt niets te ver
melden ; aand. Ned.-Ind. Handelsbank bleven
ex-claim op ca. 182Vs pCt.
Aan nieuwe uitgiften geen gebrek; de
gemeente Utrecht heeft voor 12 Jan. a.s. de
inschrijving opengesteld op ? 1,000,000 4^
pCt. obligaties, waarbij door gegadigden
zelve den koers dient te worden vastgesteld.
Deze mag vermoedelijk wel op ca. lOOVs pCt.
worden aangenomen. De Credietvereeniging
alhier breidt haar kapitaal met ? 1,000,000
uit, waarop de inschrijving Donderdag 15
Jan. zal plaats hebben tegen een koers
van 110 pCt.
De obligatiën der gemeente Utrecht heb
ben geen pleit van nopde en de aand. der
bovengenoemde credietinstelling nemen een
goede plaats in onder de speculatieve
beJeggings-waarden.
De Lijm- en Gelatinefabriek te Delft geeft
?450.000.?6 pCt. inkomst-obligaties op
Dinsdag a. s. tegen een koers van 100 pCt. uit.
Ook hier wordt de geldmarkt ruimer en
daalde prolongatie-rente tot 4 pCt.
9-l-'14. * * * v. D. M.
Bulgarije's financiën gedurende en'na
den oorlog
In den laatsten tijd heeft men, met uit
zondering van enkele berichten omtrent de
binnenlandsche politiek, weinig van Bulgarije
Vernomen.
Volgens eenige riiededeelingen uit Sofia
aan Oostenrijksche en Hongaarsche bladen,
schijnt het Bulgaarsche volk, na al de ellende
van den oorlog te hebben doorstaan, thans
zijn troost te zoeken in den arbeid, waarbij
het zijn ijver verdubbelt om het geleden
verlies te herwinnen.
Merkwaardig is het echter, dat bij het
afsluiten van het dienstjaar 1912, dat feitelijk
over 18 maanden loopt, n.l. tot 13 Juli 1913,
is gebleken, dat de finantieele toestand des
lands in menig opzicht nog tot tevredenheid
kan stemmen.
Ondanks den zóbewogen tijd is, wat
den dienst der staatsschuld betreft, geen
tekortkoming te vermelden van de aangegane
verplichtingen ; de administratie is gedurende
den oorlog even stipt en nauwkeurig gevoerd
als in tijd van vrede. Uit de gewone ont
vangsten van 1913 heeft de directie der
staatsschuld nog in het oude jaar aan de
banken te Parijs en te Weenen de noodige
dekking gezonden voor de in het eerste half
jaar van 1914 vervallende bedragen, en wél:
leening vervaltijd
frs 4.422.540 1902 Januari 1914
2.900.158 ' Maart
2.738.326 1904 Mei
2.806.558 1907 Februari
2.254.100 1909 December 1913
zijnde ruim 15 millioen francs, die volgens
ambtelijke verklaring uit belasting-ont
vangsten konden worden gedekt.
Het beheer en de dienst der staatsschuld
is in Bulgarije eigenaardig, nagenoeg auto
matisch ingericht. De directeur van dezen
tak van dienst heeft geen andere macht
boven zich dan de Sobranje. Het is zijn
recht en zijn plicht uit de inkomsten van
den Staat, waaromtrent hem geregeld de
opgaven worden verstrekt, terstond en op
eigen gezag de bedragen, voor den dienst
der schuld benoodigd, op te vragen. Geen
minister van financiën zal zich hiertegen
verzetten.
Toen kort geleden de overeenkomst be
treffende een leening werd afgesloten, ver
klaarden de geldgevers, nadat zij waren in
kennis gesteld met de wet, dezen
automatischen dienst der staatsschuld regelende,
dat zij afzagen van hun eisch, om bepaalde
bronnen van inkomsten voor de delging
der schuld te verbinden, mits die wet
zoolang de schuld niet is afgelost van
kracht blijft, waartegen geen bezwaar bestond.
Gedurende het tijdvak 13 Januari 1912
13 Juli 1913 hebben de ontvangsten be
dragen 170.038.591 Leva (Francs), de uit
gaven 158.665.947, ialende dus een overschot
van 11.372.644 Leva. Bij het uitbreken van
den oorlog had de regeenng maatregelen
genomen, om op alle niet dringend noodige
uitgaven te bezuinigen, waardoor een be
sparing van ruim 38Vs millioen Leva werd
verkregen.
De thans afgesloten rekeningen van 1913
geven de volgende resultaten: Gedurende
de eerste 3 kwartalen van het kalenderjaar
bedroegen de ontvangsten 81.680.574, de
uitgaven 65.211.019 Leva, latende een
voorloopig overschot van 16.469.554 Leva. Bij de
definitieve afsluiting is echter een tekort
van rond 50 millioen te verwachten, omdat
de gedurende den oorlog niet betaalde be
lastingen slechts geleidelijk kunnen worden
aangezuiverd.
Bij de buitengewone uitgaven van 1912/13
voor den aanleg van spoorwegen is een
tekort van 6.295.941 Leva te vermelden, dat
nog zal toenemen naar mate de nieuwe
werken inmiddels gereed komen, maar van
het tot dit doel toegestaan crediet blijft,
wegens de ongunstige weersgesteldheid, tot
13 Juli 1914 een niet onbelangrijk bedrag
beschikbaar.
Voor de oorlogskosten had de Sobranje
aan de regeering speciale credieten toege
staan, voorts' werden door requisitie's vele
benoodigdheden bijeengebracht, waarvan de
geldwaarde op ongeveer 300 millioen Leva
is te stellen. Hiervan werd door de landelijke
bevolking circa 70 pCt. geleverd en 30pCt.
door de kooplieden en industrieelen, in de
steden gevestigd.
Op het land droegen 600.000 gezinnen de
lasten van deze requisitie's, maar de positie
van deze menschen is daardoor niet noemens
waardig achteruit gegaan, want de beslag
leggingen voor het leger golden meerendeels
voorradige landbouwproducten, die ten
gevolge van de goede oogsten der 3 laatste
jaren over 't algemeen in groote hoeveel
heden beschikbaar waren.
Voor den oorlog heeft de Sobranje
322.260.610 Leva toegestaan, waarvan het
grootste gedeelte door de Nationale Bank
van ."Bulgarije in den vorm van schatkist
biljetten en bankpapier werd uitgegeven,
Van deze schatkistbiljetten is thans een
bedrag van 124.094.562 Leva als betaling in
het bezit van bank-instellingen en particu
lieren, de biljetten-schuld bedroeg op 13
October 1913 140.396.445 Leva. Ten deele
zijn de daarvoor aangeschafte
leger-benoodigdheden echter nog ongebruikt, hetgeen
den dienst der eerstvolgende jaren ten
goede komt.
De aflossing der requisitie-bewijzen, ten
bedrage van 300 millioen Leva, zal door
middel van een binnenlandsche leening ge
schieden, waarvan de rente-gevende obliga
tiën tegen die bewijzen zullen worden
omgeruild. Voor de aflossing van de
schatkist-biljetten en van de schuld aan de
Nationale Bank moet een leening, van 300
millioen Leva worden aangegaan. Deze bank
heeft, als crediet-instelling van den Staat,
alle vorderingen voldaan; de betalingen in
goud en zilver zijn tijdens den oorlog toe
genomen en de kosten van den oorlog, zoo
wel als de door den Staat gegarandeerde
aflossingen der leeningen zijn door de bank
prompt betaald. Zelfs zijn gedurende dien
tijd de deposito's vermeerderd, terwijl de
inlagen bij de spaarbanken, die einde 1911
55.200.000 Leva bedroegen, in het jaar 1912
tot 60,785.752 Leva zijn gestegen. Tijdens
den oorlog was er dan ook geen oogenblik
sprake van paniek onder de inleggers.
De oogst van 1912 was zeer bevredigend
en overtrof die van 1911; vrouwen en voor
den dienst niet-geschikte mannen hebben
met hulp van Mahomedanen, die niet tegen
Turkije wilden strijden, de akkers verzorgd
en op tijd den oogst binnen gehaald. Van
de opbrengst bleef, na het noodige voor
leger en bevolking, nog 40 pCt. voor uitvoer
beschikbaar. Het jaar 1913 leverde een rijken
oogst, zoodat in het geheel een millioen
tonnen graan voor export voorradig is, zoo
dra de noodige middelen van vervoer het
transport mogelijk maken.
Met den meesten spoed wordt hieraan
gewerkt, de moeielijkste spoorwegbouw des
lands, die van den grooten weg door den
Balkan, is thans ten einde gebracht en met
kracht wordt gearbeid aan herstel en aanleg
van straat- en andere verkeerswegen.
Onder deze omstandigheden is het Bul
gaarsche volk met nieuwen moed bezield,
om in den korst mogelijken tijd de gevolgen
van de rampen, die het hebben getroffen,
uit te wisschen.
9/l-'14. v. D. S.
* * *
De zieke en de bastaard
Een paar jaar geleden te Leeds een avond
doorbrengend in een specialiteitentheater,
werd ik getroffen door een grap, die een
buikspreker een van de poppen liet zeggen",
die hij op zijn knie had geplaatst. Wie was
de moeder van Mozes, Bill ?" vroeg de man
aan de pop, Wel, de dochter van Pharao,"
antwoordde de pop, daarna zijn kop geheel
op zijn hals doende ronddraaien. Maar neen
Bill, zij heeft immers Mozes in een biezen
korfje drijvende gevonden." Yes, so she
said", zei de pop weer en terwijl hij nog
maals zijn kop-kunstje vertoonde, klonk uit
het publiek een luid gelach.
De grap geeft te denken. Indien er eens
waarheid in school ? Welk een geheel anderen
kijk zouden wij er door krijgen op de ge
schiedenis van het Joodsche volk.
Is Mozes het onechte kind geweest van een
Egyptische koningsdochter ? Is het konink
lijke in zijn leven een gevolg van het vorstelijke
van zijn geboorte, gevoegd bij zijn uitstekende
opvoeding? Heeft de legende, die dienen
moest om de eer van een prinses te redden,
hem, den niet-Jood, gemaakt tot leider en
redder van het Joodsche volk ?
Sedert Schultze-Delitsch' studiën over
Babel en bijbel", is de afkomst van de tien
geboden naar het Bijbelsche verhaal, van
juist zooveel waarde geworden als de
mededeelingen in den koran, omtrent de inspiratiën
van den engel Gabriël aan Mohamed. Wat
Mozes aan het Joodsche volk gaf, wasde
quintessens eener oude beschaving. In onze eeuw
hebben wij in Japan het voorbeeld van een
ander volk, dat de quintessens van een eeuwen
oude (ditmaal Europeesche) beschaving ont
ving en zich daaraan aanpaste.
De onderstelling, hierboven geuit en op
niets anders berustend, dan op de grap van een
Engelschen buikspreker, is beter te gebruiken
voor een roman of een drama dan als inlei
ding tot eenstudie. Toch doet zij haar dienst,
om de groote kennis van mensch en maat
schappij te verklaren, welke de oud-Joodsche
wetten bevatten en die door deugden, maar
vooral ook door gebreken, duidelijk
aantoonen, dat hun goddelijke oorsprong, zoo
zij ook van den bergtop zijn gekomen, te
voren in de dalen daarachter tot ontwikkeling
is gebracht. Op deze wijze zijn er's avonds
meer ultramontanen in Mille Colonnes" en
de Kroon", dan in het Gouden Hoofd"
wel wordt toegegeven. Trianon of Américain,
alle menschen zijn in n biezen korfje
gewiegd!
Een kenmerkend verschijnsel in de oud
testamentische wetten is de zorg voor de
gezondheid van den mensch en de reinheid
van de zeden. Deze wetten zijn het resultaat
van eeuwenlange ervaring.
De moderne wetenschap heeft het
meerendeel van deze oud-joodsche (oud-Egyptische?)
wetten weder in eere gesteld en de
eugenistische beweging, die vooral in Engeland
sterk in omvang toeneemt, is tenslotte weinig
anders dan de toepassing van deze al-oude
wetten. Wilt gij een krachtig volk, gezond
naar lichaam en ziel, zonder dan de zieken af.
Mét het Christendom verviel de geest dier
oude wetten, voor zoover ze op het lichaam
betrekking hadden. Op de eenzijdige ont
wikkeling van de lichaamskracht, de Romeinen
als alle navolgers namen de Grieksche be
schaving, die k op de ziels-ontwikkeling
lette, slechts ten deele over, [volgde als
'Gebouw der Bank.
Utrechtsche
Hypotheekbank
UTRECHT.
Be Bank geeft uit:
47, % Pandbrieveii
tegen den koers van 100 pCt.
in stukken van ?1000, ?500 en ?100
welke verkrijgbaar zjjn ten kantore der Bank
en bjj Hfleren Commissionairs in Effecten.
Dt Diredit:
Mr. L. VAN LIER.
Jhr. H. J. M. VAN ASCH VAN 1TIJCK
,?i nu n IIMIIIHIIII n ' ' '"'»'»IIHIIIIIIIIIIIIII «»mui i»"
reactie, de eenzijdige ontwikkeling van de
ziel. OP den gladiator volgde de anachoreet.
De eerste eeuwen van het ontluikend Chris
tendom, hadden zoo gruwelijke gevolgen
gezien van den eenzijdigen lichaams-cultus,
dat nu een eenzijdige ziele-cultus ontstond.
Het is een feit, en elk sportsman zal het
toegeven, dat veel lichaamsoefeningen den
geest en de ziel doen kwijnen. Hoe weinig
lichaamsoefeningen, zonder zedelijk- en
geestelijk tegenwicht, bijdragen tot veredeling
van den mensch, bleek onlangs bij
worstelwedstrijden te Berlijn. Maandenlang worstel
den de sterkste mannen van de wereld daar
in een circus en na afloop bleek, dat deze
geheele serie wedstrijden, met jury's, cou
rantenverslagen en medailles, een publiek
bedrog bleken te zijn. De worstelaars waren
allen leden van n financieele combinatie
en van den eersten dag was bepaald, wie
winnen moest en wie verliezen zou. In
Duitschland won de Duitscher, in Frankrijk
de Franschman en alleen de neger en de
Turk, die te weinig besef hadden van dit
Europeesch evenwicht, wonnen en verloren
internationaal.
Wij misgunnen de sterke mannen ? hun
broodje geenszins. Het is een hard broodje,"
zeide mij eens de vrouw van een
Nederlandschen kampioen". Maar ik geloof niet,
dat een internationaal congres van sterke
mannen van den geest zich, gelijk deze
sterke mannen van het lichaam, zouden
leenen tot zulk een bedrog.
De eenzijdige ontwikkeling van de ziel
echter leidt tot lichamelijke ontaarding en
ten slotte tot het uitsterven van een ras.
De pestilenties van de middeleeuwen, voor
't meerendeel vuilheids-ziekten, zijn een
gevolg geweest van de eenzijdige opvatting
van de leer van Christus.
De oud-Joodsche wet is streng en wreed
voor den zieke. Zooals de kippen de zieke
kip wegpikken en haar dwingen in afzon
dering op een rustig plaatsje f te genezen
of te sterven, zoo gebiedt ook de
oudJoodsche wet, de zieken en de on-zuiveren
buiten de tenten te brengen. De melaatschen
in de middeleeuwen, die men dwong met den
waarschuwenden ratel of klep rond te gaan
en die tesamen leefden en huisden, werden
niet anders behandeld.
Vele der oud-testamentische gezondheids
wetten en levensregelen zijn na de ontwik
keling van de microben- en bacteriën-leer
beter in hun verband begrepen.
De waarschuwingen van het oude testa
ment tegen den vreemdeling, tegen de
vreemde vrouw, hoe weinig humaan zij ons
thans toeschijnen, leert men waardeeren,
wanneer men de gevolgen van ongelijke
rasvermenging aanschouwt. Overal vormen
de bastaardrassen, geteeld uit ongelijkwaar
dige rassen, een ongelukkige menigte van
ontwrichten.
Het is geen gering bewijs van sterk ras
instinct, dat de Zuid-Afrikaansche boeren
zich bijna geheel hebben onthouden van
vermenging met kaffers en andere
kleurlingen. Zij volgden bij deze de oud-testa
mentische voorschriften. Wel waren zij zelf
producten van ras-menging, doch hier betrof
het slechts de nuance van Romaansch en
Qermaansch bloed.
Er is nog veel te weinig aandacht besteed
aan de gevolgen van ras-menging. Het
studie-veld van de producten der gemengde
huwelijken ligt nog zoo goed als braak.
Wie geeft ons een antwoord op de vraag,
welken invloed de bloedmenging tijdens
den tachtigjarigen oorlog heeft gehad op
de Nederlandsche beschaving.
Hoeveel Spaansch en hoeveel Duitsch
bloed is door dezen oorlog in Nederland
gekomen? Heeft Rembrandt van Rijn",*)
Duitsch bloed in de aderen gehad? Of is
zijn liefde voor warme kleuren, voor gloed
van Spaanschen oorsprong, behoort hij ten
deele tot het ras van Velasquez? Is er in
Rembrandt, gelijk in zoovele Spanjaarden,
Moorsch bloed? Of Joodsch bloed? Een
zuiver Nederlandsch schilder, Nederlandsch
naar den aard, is Qerard Dou. In Frans
Hals zijn veel Spaansche motieven en op
zijn groote gildestukken te Haarlem zien
alle Nederlanders er uit als halve Span
jolen. Het Qermaansch-Noorsche instinct
ziet men opleven in Ruysdael, wiens naam
door den klank reeds, doet denken aan
niet-Nederlandsche watervallen.
Een zuiver menschenras is gevolg van
een eeuwenlange binnen-ontwikkeling
(Innzucht). Het wordt gevormd door bodem,
klimaat en eeuwenlange toepassing van de
zelfde levenswetten. Aldus ontstaan de ras
instincten.
Wij hebben onze onafhankelijkheidsfeesten
achter den rug. Er is daarbij braaf gesnoefd
op onze herwonnen onafhankelijkheid. Maar
het zou aan de geleerden zijn na te gaan,
welk aandeel het in ons land gebleven
Fransche bloed, heeft gehad in de herleving
van de Nederlandsche geestkracht. Niet te
ontkennen is het, dat een groot aantal der
meest uitstekende Nederlanders Hugenoten
zijn, ook thans nog. Tijdens de Fransche
overheersching zullen de Fransche militairen
en ambtenaren in Nederland nu juist geen
heilige boontjes zijn geweest. Wat is er van
al hun duizende Fransch-Nederlandsche
bastaards geworden ? En hoevelen zijn er bij
ons afstammelingen der Hugenoten? Ons
huidig ministerie telt onder zijn acht leden
een Treub (Zwitser); een Rambonnet
(Waalsch of Fransch ?); een Loudon (Fransch);
een Ort (Duitsch) ; een Bertling (Duitsch) ;
een Pleyte (bargoensch !) en maar drie
Nederlandsche namen, Cort van der Linden,
Bosboom en Lely.
Vél in de psyche van dr. Kuyper is te
verklaren uit zijn afkomst. Kuypers moeder
was een Zwitsersche. Men weet, dat het
Calvinisme in Zwitserland thuis behoort, bij
een arm, bekrompen bergvolk, afgesloten
van het wereldi-verkeer, ondanks de ligging
tusschen drie centra van beschaving; dat
het in Nederland zijn sterksten steun moest
zoeken bij de kleine luyden", (visschers,
kleine boertjes, bekrompen, kleinen burger
stand) en Kuypers fanatisme is het typische
fanatisme van elk bergvolk (Thibet, Balkan,
Schotland enz.) Hem ontbrak b.v. het bij
zeevarende volken sterk ontwikkelde instinct
der kolonisatie. Ware Kuyper blij veheerschen,
Indië zou voor Nederland verloren zijn
geweest, voor wij 't wisten. De zuivere Neder
lander voelde, dat koloniseeren alleen moge
lijk is, wanneer men het wingewest niet
de eigen cultuur opdringt. Dit is Engelands
macht geweest ; dit was Nederlands sterkte;
de Spanjaarden, die hun koloniën
verkatholiceerden, verloren ze. De Romeinen verloren
de wereldheerschappij, toen zij de
Germaansche landen hun wezen gingen opdringen.
Ras-cultus is de eerste eisch voor een
gezond, oorspronkelijk volksbestaan. Het
meest zuivere en moderne voorbeeld van
de slechte gevolgen van onverstandige
rasmenging is Berlijn. De Berlijnsche bevolking
is een willekeurige vermenging van Slavisch,
Qermaansch, Fransch en Joodsch bloed.
't Gevolg is dat deze stad, juist als men
schep uit gemengde huwelijken zijn, licha
melijk uitstekend ontwikkeld is, maar
geestelijk, maar naar de ziel, kwijnt. Deze
stad bezit geen leidende instincten, derhalve
geen persoonlijkheid. Zij staat altoos onder
den indruk van den laatsten spreker.' Haar
kunst en haar litteratuur is sensatie en sno
bisme. Zij is, in sanitair opzicht, de best
verzorgde stad ter wereld. Zij geeft schatten
uit voor kunst en verfraaiing. Desniettegen
staande is haar smakeloosheid berucht in
Duitschland en de geheele wereld. Is haar
uiterlijk een kwart Amerikaansch, een kwart
Grieksch-Romeinsch, een kwart Romaansch...
zij heeft van alles iets en van zich zelve
slechts de kenmerkende eigenschappen der
gemengden handigheid, brutaliteit en
vitaliteit.
Een ander voorbeeld van de onmacht ook
van de idee, welke niet geworteld is in en
gegroeid uit een nationaal bewustzijn, uit
een ras-instinct, is het Paleis voor den Vrede
in den Haag, dat zelfs geen Nederlandschen
naam heeft kunnen veroveren. (Vredespaleis
is vertaling van Friedenspalast en een ger
manisme). Het symboliseert een verzameling
van bouw-motieven, die niet tot een eenheid
zijn gekomen en is een horreur" van
bastaardij.
BERNARD CANTER
*) Ook Leiden, waar Rembrandt geboren
werd, ligt aan den Rijn! Corr.
Inhoud van Tijdschriften
De Gids, Jan. '14: Marcellus Emants, Onze
hel. Helene Swarth, Liefde (gedichten).
M. H. van Campen, Het
historisch-materialisme en de litteraire kritiek. Dr. H. P. N.
Muller, Britsch Malakka. Prof. J. D. van
der Waals, De Nobelprijs in Nederland voor
1913 toegekend aan prof. dr. H. Kamerlingh
Onnes. Peter Spaan, Een principieele fout
in de Opera en het tekstboek". Karel
van de Woestijne, Het gelaat des dichters.
Buitenlandsch Overzicht. Bibliografie.
De Beweging, Jan. '14: Albert Verwey,
Herinneringen van mr. H. P. G. Quack.
Aart van der. Leeuw, Gedichten. Herman
Heijenbrock, Het licht van de Aarde.
Anastasia Ismailowna, Octobernacht.
Maurits Uyldert, Twee Gedichten, T. J.
de Boer, Artsenmonopolie. I P. de Vooys,
Kinderarbeid in de Industrie. Jooske den
Beer Poortugael, Vier gedichten. Nine
van der Schaaf, Het speeltuig (gedicht).
P. N. van Eijck, Kunst en geest in Litera
tuur. Albert Verwey, Boeken, menschen
en stroomingen. Boekbeoordeelingen.
Onze Eeuw, Jan. '14: G.F. Haspels, In. den
Staringskoepel op visite. Dr. E. N.
Kielstra, Uit de geschiedenis der
NederlandschIndische Spoorwegmaatschappij. S. I. van
Zuylen van Nyevelt, De nationale Kerk.
Prof. dr. J. D. van der Waals, De koudste
plek op aarde. D. Logeman-Van der Wil
ligen, Brita. Jhr. mr. H. Smissaert, Tien
jaren practijk der Ongevallenwet 1901.
Frans Gericke, Verzen. Buitenland.
Leestafel.
Elzeviers Geul. Maandschrift, Jan. '14:
R. W. P. de Vries Jr., T. Nieuwenhuis
(geïll.) Emilie van Kerckhoff, Het museum
voor Oost-Aziatische Kunst te Keulen
(geïll.) J. E. Jasper, Van een reis naar
de Noorsche fjorden (geïll.) P. Otten,
Sonnet. Herman Robbers, Helene Servaes
(roman, I?VI). Rinke Tolman, Aan een
meisje (gedicht) Kroniek.
Op de Hoogte, Jan. 1914: Feiten van
den Dag. J. F. W. B., Een vergeten
hoekje in Drenthe. A. L. de Sturler, De
Panama-Kanaal. D. J. v. d.' Ven, Ziet, de
geheimzinnige Twaalfnachten is weer ge
komen. Jonker H. B. de la, Bassecour
Caan, nieuw Leven in de zending. Het
wonderen van het verre Westen. B. Canter,
De stichting Montefiore te Rotterdam. J.
H. Rössing, Historie en Tooneel.