DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND. 29 Maart '14, ~ No. 1918 instellingen, die hetzij over nog grooter eigen kapitaal, hetzij over meer deposito's beschikken, zooals bijv. SociétéGénérale in 'Frankrijk met 625 millioen francs aandeelen of Lloyo's Bank in Engeland met 100,000,000 deposito's, maar wat 't totaal van aandeelen en -deposito's tezamen betreft, blijven deze beide groote lichamen beneden dat van de Deutsche Bank. Van nog meer belang wordt het cijfer van het aandeelen-kapitaal, wanneer men het hier boven genoemd bedrag van 250 millioen Rm. naar de effectieve waarde berekent, want daar de tegenwoordige koers der aandeelen van de Deutsche Bank meer dan 250 pet. i?, vertegenwoordigt de 250 millioen nominaal niet minder dan een reëele waarde van 625 millioen. Het voorbeeld werkt aanstekelijk: de Dis conto Gesellschaft, eveneens een der Duitsche groot-banken, met een kapitaal van 200 mil lioen Rm., gaat dit tot 225 miliipen vergrooten, hetgeen tot den tegenwoordige n koers van ruim 195 pCt. een werkelijke waarde van ongeveer 440 millioen beteekent, de Dresdner Bank bjijft haar standpunt als no. 3 met 200 millioen .Rm. aandeelen, d. i. tot den koers van ruim 155 pCt. 310 millioen Rm. effectief, behouden, maar zal vermoedelijk bij dezen wedstrijd niet achterblijven en eveneens den tijd gekomen achten, om tot vergrooting van haar kapitaal over te gaan. De benaderde netto-winst en het dividend van het genoemd drietal over 1913 zijn : Deutsche Bank Rm.35000.000 121/2pCt. Disconto Gesellschaft 25.750.000 10 Dresdner Bank 26.250.000 8Vs Bovendien zijn in Duitschland nog een aan tal groote bank-instellingen met respectabele kapitalen, als de: Reichsbank met 180 millioen Darmstadter Bank 160 A.Schaaffhausen'scherBankv. 145 Ailg Deutsche Credit- Anstalt 110 Berliner Handelsgesellschaft 110 Barmer Bankverein 100 Nat. Bank für Deutschland 90 Commerz- & Disconto-Bank 85 De buitengewone ontwikkeling van deze bank-instellingen staat in nauw verband met den algemeenen economischen opbloei van Duitschland, welke echter ook hare schaduw zijde heeft. De groote instellingen, waarvan de banken in de provincie in menig opzicht afhankelijk zijn en waarvan de niet te verzadigen begeerte om zaken te doen voor de particuliere ban kiers de kansen om terrein te winnen meer en meer vermindert, beheerschen tegenwoor dig op bijna absolute wijze het geheele economische leven. In geen land kan men feitelijk met zooveel recht van het bestaan van een of meer geldtrust's in den vorm van groote banken spreken als in Duitschland. De kleinere industrie is van haar totaal afhankelijk en de groote industrieele- en andere maatschappijen zijn bij de belangen van deze enorme geld-instituten doorgaans in belangrijke mate betrokken, evenals de belangen van deze laatste in nauw verband ? staan met de groote industrieele onder nemingen. Welke kracht deze op hare beurt vertegen woordigen, blijkt alweder uit de enorme kapitalen, waarover zij in hare zaken be schikken, als bijv.: Friednch Krupp metRm. ISOmill. Qelsenkirchener Bergwerk 180 Hamburg?Amerika Linie 180 Deutsch?Luxemb. Bergwerk 130 Norddeutscher Lloyd 125 Deuisch-Uebers. Electr. Ges. 120 Phönix 106 Berliner Strassenhahn 100 Dit zijn krachtig genoeg gevestigde onder nemingen, die niet bepaald finaniieel afhan kelijk zijn van de banken, maar in plaats van die onafhankelijkheid treedt dan de ge meenschap van belangen en het gevolg hiervan is, dat het economisch leven van Duitschland ten slotte eigenlijk volkomen wordt beheerscht door slechts een paar honderd personen, die de draden in handen hebben, waaraan volgens hunne voorschriften moet worden getrokken, om alles te doen loopen, zooals zij het verlangen. In dit opzicht geeft Duitschland zijn con current Amerika dus niets toe, maar terwijl het daar niet meer wordt geduld, althans bestreden, heeft het in Duitschland vrij spel en tiert er welig. De hechte band tusschen bankwezen en industrie, de heerschappij der syndicaten, is oorzaak van de snelle uitbreiding van de productie der nijverheid, die voor den afzet te meer is aangewezen op de buitenlandsche markten, naarmate de koopkracht in het eigen land door het klein houden van de groote massa zich naar verhouding slechts langzaam kan ontwikkelen. Onder de tegenwoordige handelsverdragen is de uitvoer, dank zij den steun van syn dicaten en van het spoorwegbeheer van den staat, door gunstige uitvoertarieven, zoo enorm toegenomen, dat officieus wordt ver klaard, dat indien de andere verdragstaten daarmede tevreden zijn van regeeringswege in een ongewijzigde bestendiging der bestaande handelsverdragen zal worden be. willigd. Daarmede zijn echter agrariërs en de trust's der groot-industrieelen niet tevreden, zij willen nog meer en zinspelen reeds op repressaille-maatregelen voor 't geval de andere landen niet meegaand genoeg blijken te zijn. Vooral in Rusland heeft die politiek kwaad bloed gezet en misschien zijn daardoor de geruchten ontstaan van een mogelijken vijandigen aanval van die zijde, al zijn die ge ruchten, voorloopig althans, nog zonder grond. Want Rusland heeft feitelijk meer reden om tevreden te zijn over het jongste han delsverdrag met Duitschland dan de eigen bondgenoot, Oostenrijk-Hongarije. Immers van 1906 tot 1912 is Duitschland's uitvoer naar de monarchie van 717 millioen tot 1030 millioen Rm. gestegen, terwijl omgekeerd Oostenrijk-Hongarije in die zelfde jaren slechts op een toename van 20 millioen Rm. (van 810 millioen tot 830 millioen) kan wijzen. i Maar door de verschillende gunstige om standigheden, niet 't minst door de samen werking van groot-kapitaal en groot-industrie, heeft de Duitsche nijverheid zich op zoo enorme wijze ontwikkeld, dat steeds naar meerderen uitvoeren tegelijkertijd naar zoo veel mogelijk beperkten invoer wordt ge streefd. 20/3 '14. v. D. S. Plan B. Aanleg parallelstraat met nieuwe achtergevels aan de huizen Zuidzijde Leidschestraat en n nieuwe huizenrij parallelstraat. Het Leidschestraat-vraagstuk In mijn artikel van de vorige week gaf ik een kosten- en opbrengstberekening van plan A, verbreeding Leidschestraat en van plan B, Parallelstraat direct aansluitend aan de huizenrij Zuidzijde Leidschestraat. Een derde plan, C, is het maken van een Parallelstraat eveneens 12 M. breed, onge veer 10 M. verder op de Heerengracht dan plan B, waardoor de Leidschestraat geheel onberoerd en onbesproken kan blijven. Voor uitvoering van dit plan evenals plan B zeer voordeelig voor de stedelijke finantiën moeten worden onteigend de huizen Heerengracht 434?440, Keizersgracht 467?485 en 514?28, Kerkstraat 45?61 en 50?66, Prinsengracht 709-721 en 454?472, Lange Leidschedwarsstraat 13?33 en 76?94, Korte Leidschedwstraat 69?83 en tevens een blok huizen op het Leidscheplein (Politie bureau, CaféModerne) d.w.z. Leidscheplein 11, 13/17, 19/21 en Lijnbaansgracht 247. Op den door deze onteigening vrijkomenden grond komt behalve de weg van 12 M. breed een rij winkelhuizen Noordzijde Parallelstraat achter de 20 M. diepe Z.Z. Leidschestraat; en een rij winkelhuizen aan de Zuidzijde dier nieuwe straat. Tusschen de huizenrijen van de Z.Z. Leidschestraat en N.Z. Parallel straat, denk ik me een open ruimte diep 4 meter, als licht- en luchtbron, tevens dienst doende als achter-uitgang voor het huis houdelijk en goederenverkeer van de huizen der beide straten, even als in plan B het verkeer van de beide straten ontlastend. De Noordzijde Parallelstraat krijgt een huizenrij van 11 M. diep, bestemd voor zaken die geen bizonder groote winkel ruimte behoeven. De straat wordt 12 M. breed en de bouwterreinen aan de Zuidzijde dier Parallelstraat gemiddeld 21 Va M. diep, waarvan '/4 onbebouwd zou blijven, zoodat de winkelhuizen gemiddeld 16 M. diep zouden zijn. Ook hier kunnen de huizen wat dieper of de straat wat breeder worden. Het terrein door onteigening verkregen (behalve het Iseidschepleinblok) is groot 14533 M2. te verminderen met 300 M. lengte X 4 M. breedte voor open ruimte tusschen N.Z. Parallelstraat en Z.Z. Leidschestraat = 1200 M2. Parallelstraat 300 M. lang X 12 M. breed = 3600 M.'*. Huizenrij Noordzijde Parallelstr. 300X11 M. = 3300 M2. 8100 M2. 6433 M2. waarvan % onbebouwd 1608 M2. blijft 4825 M2. voor de huizenrij Z.Z. Parallelstraat, die 4825 M': 300 M. lengte, gemiddeld 16 M. diep zou zijn. De te onteigenen huizen op Leidscheplein en Lijnbaansgracht zijn groot pi.m. 1310 M-. Om de nieuwe rooilijn van dat gedeelte Leidscheplein te doen aansluiten aan de zuidelijke rooilijn van de nieuwe straat zou 12 M. diepte van dit terrein bij 34 M lengte 408 M . voor wegaanleg bestemd worden, zoodat voor nieuwe bebouwing 1310 M:. 408 M-'. 902 M2, overblijft. Daar dit terrein aan een groot plein liggend, zeer geschikt zou zijn voor n groot winkelgebouw en dat gebouw dus gevels aan drie zijden zou krijgen, acht ik een onbebouwd laten van 100 M2, voldoende. Wij behouden dus 802 M2, om te bebouwen en kunnen daarop een gebouw zetten van 34 M. lang, 24 M. diep en 21 M. hoog. De kosten en opbrengstberekening van dit plan is aldus : Onteigening huizen fl 2.331.000 Wegaanleg gang tusschen Z.Z. Leidschestraat en N.Z. Parallel straat 300 X 4 M. = 1200 M2. Nieuwe straat 300 X 12 M. 3600 M2. Leidscheplein 34 X 12 M. = 408 M~. a fl. 12 M2. 5208 M2. 62.496 Bouwkosten,brugpleinen(e ven eens productief te maken) 435.000 Bouwkosten rij huizen N.Z. Parallelstraat lang 300 M. X' diep 11 M. X berekeningshoogte 18 M. (huizenhoogle 12 M. + dak en kelder) X ? 16 M:' 950.400 Bouwkosten zuidzijde Parallel straat lang 300 M. x diep 16 M. X hoog 18 M. X ? 16 M3: . . 1.382.400 Bouwkosten blok Leidscheplein lang 34 M. X diep 24 M. X hoog 26Vs M. (werkelijke hoogte 21 M. + dak en kelder) X /l6 M'1. 344.288 fl 5.505.584 Renteverlies gedurende den bouw a 4k> pCt. _?247.751 Totale kosten fl 5.753.335 welk Uedrag tegen 4V5 pCt. een jaarlijksche rentesom van fl 258.900 eischt en vermeerderd met de jaarlijksche onkosten als bij plan B a fl 10.000, een jaarlijksche totaal uitgave van fl 268.900 vordert. De huurwaarde van de huizen aan de nieuwe Parallelstraat schat ik per jaar op gemiddeld fl 550 per strekkende meter = 2 X 300 X fl 550 = fl 330.000 Huurwaarde blok Leidscheplein 45.000 Totale huurwaarde fl 375.000 Dit plan zou dus de stadskas jaarlijks een winst opleveren van pi.m. fl 106.000 Ik ben nu genaderd tot het opmaken van de balans der verschillende plannen. Plan A, verbreeding Leidschestraat, geeft een oplossing van het verkeersvraagstuk, kost de gemeente niets en is uit dien hoofde dus acceptabel. Het heft het halfslachtige karakter van het Koningsplein op, dat thans half straat, half plein is. Het Koningsplein wordt het begin van een boulevard, die in de Leidsche straat op ongeveer gelijke breedte vervolgd wordt, op het Leidscheplein uitmondt, en dus vrij harmonisch de Singélbrug met het Leidscheplein verbindt. Het verschaft geen meerdere winkelruimte en zal voor geruimen tijd, waarschijnlijk eenige jaren, het verkeer in de Leidschestraat zeer bemoeielijken, misschien wel ten deele onmogelijk maken, de belangen van de daar wonende winkeliers in hooge mate schaden, en voor velen een catastrofe tengevolge hebben. Een toestand die alleen bij vol strekte onvermijdelijkheid toelaatbaar is. En die onvermijdelijkheid bestaat geenszins. Daarenboven schept het den niet onbedenkelijken toestand, dat de huizenrij aan de Z.Z. Leidschestraat 21 M. + dak hoog wordt, een bouwwijze waaraan de gemeente niet ontkomt, want zij kan, op straffe van mindere opbrengst, evenmin als een andere bouwer in die straat van 22 M. breedte lagere huizen bouwen. En aan de overzijde der straat blijven dan die kleine bouwdooshuisjes staan, een situatie die me uit verschillende steden als bizonder onsmakelijk, verwarrend en onevenwichtig is bijgebleven. Het ware natuurlijk mogelijk dit aesthetisch bezwaar op te heffen, door ook de Noordzijde van de Leidschestraat te onteigenen, af te breken en te herbouwen in overeenstemming met de Zuidzijde dier straat, maar dan zou den de bezwaren hierboven ontvouwd zich in dubbele mate opdoen en de Leidsche straat 4 jaren vrijwel onbegaanbaar zijn. Dit moeten we, ik zou haast zeggen unamiem, naar het rijk der onmogelijkheden verwijzen. Plan B verschaft m.i. de juiste oplossing. Deze Parallelstraat zal vlak naast de Leidsche straat liggen. Het publiek zal langs de korte zij-.straten en brugpleintjes de eene straat uit, de andere inwandelen. Er ontstaat dus een direct en inliem ver keer tusschen beide vlak bij elkaar liggende straten, onderverdeeld in kleine bouwblok ken, zoodat bij behoorlijke verlichting Amsterdam zijn Corso krijgt. De brugpleinen bieden gelegenheid tot tal van aardige en practische oplossingen voor bebouwing of versiering. Dit plan biedt den handeldrijvenden 6 700 strekkende meter gevellengte eerste klasse winkelstand, laat den Leidschestraat winkeliers rustig waar ze zijn en verschaft hun tegen een geringe vergoeding de gele genheid tot het verkrijgen van uitstalkasten aan beide straten. Het verkeersvraagstuk wordt opgelost zon der dat het de gemeentekas een penning kost, integendeel haar een niet onbelangrijke bate oplevert en zonder dat het publiek, het ver keer in het algemeen, het verkeer in de Leidschestraat en hare bewoners in het bizonder, eenige last of schade veroorzaakt wordt. En het project geeft een knappen architect gelegenheid het vraagstuk op te lossen een winkelstraat te bouwen, waarvoor Selfridge noch Tietz tot voorbeeld behoeven te strekken. De voordeelen van Plan C zijn dezelfde als van plan B, maar alles ligt wat verder af. De verbinding tusschen beide straten wordt minder intiem en minder direct, de brugpleinen worden misschien wat erg lang, de inloop van het Koningsplein wat ver op de gracht en de vorm van het brugplein op de rieerengracht wat bizar. Daarentegen wordt de verkeersquaestie evenals bij plan B volkomen opgelost, de beschikbare winkelruimte nog grooter en wordt door deze straat de lijn en richting aangegeven naar een verbinding met de Hobbemastraat door een brug over de Stadhouderskade bij de gevangenis, waar door het verk<-er naar het Willemsparkkwartier door een kortere verbinding zou worden gebaat en de Leidschestraat ten deele daar van ontlast. En nu nog een woord over het nieuwe beginsel van de gemeente als exploitante van winkels. Ik acht deze kant van het vraagstuk te Deze afwijking wist hij te paralyseerendoor atropine-injecties. In twee-en-vijftig gevallen was een injectie met n milligram atropine voldoende om de patiënten weer op de been te helpen en zij vielen niet weer tot hun vorig jammer terug, hoewel de zee zeer onstuimig was. Voor gebruik op zee beveelt, in plaats van injecties, dr. Fischer atropine-pillen aan, die dezelfde uitwerking moeten hebben. M. C. MIIMMIIMMIItltMIMMIllllMllllllllmlIMMMIMIIIIIIItlmlIllllllltlllllllmlII goed om haar, bedolven onder de groote voordeelen, als het paard van Troje of (dichterbij naar tijdruimte en ligging) als het turfschip van Breda, binnen te smok kelen. Het stadsbestuur kan hier met vrucht en voordeel verder gaan op een weg, die het sedert lang betreden heeft, ten aanzien van inrichtingen voorden groothandel en scheep vaart pakhuizen, dokken, kaden van verlichting en transportmiddelen en zooals in verkapten vorm reeds bestaat, rentelooze voorschotten, en straks op meer directe wijze zal moeten worden geadopteerd, voor het bouwen van woningen. En hier geldt het nuizen, wier opbrengst de stadskas op directe wijze zal stijven en een aequivalent vormen, voor groote uitgaven, die anders improductief zouden zijn. Wij herinneren ons nog allen den tijd toen Treub en Gerritsen het beginsel van gemeentebedrijven introduceerden en tot uitvoering brachten. Hoe schoorvoetend ging men er toe over. De tegenstanders van toen zijn thans best tevreden met die gemeentebemoeingen, die het belastingcijfer misschien op de helft houden van wat het geweest ware, hadden wij die gemeentebedrijven niet. Welnu, gijzelfde behoudende, voor nieuwe gemeentebemoeiingen terugdeinzende ele menten, pakt met beide handen mijn voor stellen aan. Doet ge het niet om der wille van de beginselen, daarin neergelegd, doet het dan ter beveiliging van uw portemonnaie. Door het uitvoeren van een der plannen B of C, baat ge den handeldrijvenden en wordt het verkeersvraagstuk opgelost, zonder dat ge die onafwendbare verbeteringen terug zult vinden in een verhooging van het per centage op uw inkomsten-belastingbiljet. En nu zult ge vragen hoe die winkels dan wel verhuurd zullen worden en of daar geen risico bij is. Voorop zij gesteld, dat er, wat betreft eerste klasse stand, in Amsterdam winkelnood is. Het gemeentebestuur stelt op een zeker tijdstip, natuurlijk vór den bouw, den ver huur open voor de te bouwen winkelhuizen, op behoorlijke plattegronden en door flinke, niet te kleine maquettes aangegeven en dan zult ge de handelaren zien toestroomen, die allen zoo graag hun zaken willen vestigen in een straat, die de directe verbinding vormt tusschen Koningsplein en Leidscheplein. En vooral geen halve maatregelen, die zouden kunnen worden voorgesteld, door gedeeltelijke uitvoering een dezer plannen, n.l., door niet zelf te bouwen maar den grond in erfpacht uit te geven. Daardoor gaan de voordeelen voor de stad ten deele verloren. Niemand zal bouwen zonder kans op winst. En de, winst die anderen in dit geval behalen, verkeert noodzakelijkerwijze in verlies voor de stad, zoodat bij eigen exploitatie door de gemeente het verkeers vraagstuk met winst voor de stad wordt opgelost, in geldelijken en aesthetischen zin en bij uitgifte in erfpacht de onafwendbare oplossing van dit vraagstuk de stad en dus den belastingbetalers een belangrijke som zal kosten. Resumeerend, zeg ik, voert een dezer plannen uit, maar bij voorkeur plan B, dat, naar ik hoop te hebben aangetoond, in ieder opzicht de grootste voordeelen biedt. J. DE LEEUW * * * Puzzle De volgende week verschijnt de oplossing van de Boomen-puzzle, die reeds een groot getal oplossers vond. Oplossingen kunnen lot en met 31 Maart nog ingezonden wor den aan: M. J. p a Red. Weekblad De Amsterdammer, Keizersgracht 333 * * * Nieuw middel tegen zeeziekte Niemand valt men zoo lastig met probaat gebleken huismiddeltjes, als de ongelukkige, die met een behoorlijke kans op zeeziekte een tocht over de ongewisse baren gaat ondernemen. Geen leefregel, of geen prepa raat, die niet als heilzaam werden aanbe volen; een geheel leeggepompte en een overvloedig gevulde maag moeten beide verkieslijk zijn, en vooral sommige elixers en andere krachtige spiritualiën zijn ;steeds geroemd om hun bedarende werking. Doch tot nog toe werd de menschheid nog niet van de snoode en onelegante zeeziekte verlost. Dr. Joseph Fischer, de Nauheimsche spe cialist, noemt zich thans uitvinder van het werkelijk'1 eenig en afdoend" middel tegen zeeziekte. Op zijn laatste reis naar Amerika bestudeerde hij een groot aantal zeezieken en kwam tot de conclusie dat-de eenige oorzaak van het onaangename verschijnsel was: een zenuwafwijking. Nervus vagus!" Plan C. "Aanleg nieuwe parallelstraat, wat v'erdtr op de- Heerengracht 'met nieuwe huizenrij aas beide zijden der straat. Damspel NIHtllllHIMIHI lle Jaargang 29 Maart 1914 Redacteur: J. DE HAAS Graaf Florisstraat 15S, Amsterdam Verzoeke alle mededeelingen, deze rubriek betreffende, aan bovenstaand adres te richten. ONZE CURSUS Typeslagen Tot nu toe behandelden wij in den hek stand" slagen, waarbij wit zijn partner in dien stand nam. Nu volgen de slagen waarbij zwart zijn partner in den hekstand neemt. Het is n.l. zeer leerzaam de gevolgen van dezen stand in beide kleuren te leeren kennen. Wij zetten de schijven maar weer in den aanvangsstand en spelen als volgt; Wit Zwart 1. 34-29 20-25 Vroeger speelde men steeds 20-25 als antwoord op 34-29 met het doel wit in den hekstand te nemen. 2. 31-26 De beste voortzetting is hier 40-34, 45-40 en 50-45 om daarna op het midden aan te vallen met 32-28. 2. 14-20 3. 39-34 19-24 Zwart neemt hier den hekstand in. 4. 32-27 De stukken worden wel wat verspreid. Sterker is 44-39, 50-44. 4. 17-21 De voorkeur verdient hier 10-14. Zooals zwart nu speelt ruilt hij de voor wit nadeelige schijven af. 5. 26:17 12:32 6. 38:27 Sterker is naar het midden slaan met 37:28. 6. 9-14 Sterker is 10-14. 7. 42-38 11-17? (Stand na den 7den zet van zwart) ZWART 1 6 11 16 21 26 31 36 41 46' 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 WIT Zwart loopt in een eenvoudig valletje. 7-12 was de aangewezen zet. 8. 35-30 24:35 9. 29-24 20-24 10. 34:21 De slag is allereenvoudigst, doch het is er een waarop men steeds in den hekstand dient te letten. Er ligt iets verrassends in dat offeren van schijf 35 gevolgd door 29-24. Onderstaande stand is er een van wijlen den heer E. van Vught, een der sterkste dammers der oude garde, die vooral op het gebied der eindspelen heel wat moois componeerde. Een van die mooie stukjes volgt hier. ZWART 1 G 11 10 21 O ', 31 41 4f> 1 "" ' , ' ' ' ' ' &| ,w| " J 1 ' -' W -j ,- ~: */J , - * ?i"- - *-./? ,,/ ' "T' i , ? 'i/ ' '_'>"'_ 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 WIT Zwart 2 schijven op 5 en 16 en een dam op 37. Wit 5 schijven op 9, 19, 20, 27, 29. Zwart is met zijn dam achter schijf 19 geloopen, geen gevaar vermoedend. Wit wint echter op de volgende fraaie manier. Wit Zwart 1. 19-14 37:10 2. 9-4! 10-15 -Gedwongen; -want plaatst zwart "dendam~ op een der vakken van de lange lijn dan vervolgt wit met 20-14 en wint. 3. 29-24 5-10 Zwart heeft geen anderen zet. 4. 4-9! De fraaiste zet in dit eindspel. 4. 10-14 Gedwongen. 5. 9-3 14:25 6. 3-26 Hoe fraai is de spelgang van wit. 6. 15-21 7. 26:8 Gewonnen, daar geen der beide schijven gespeeld kunnen voorden. Offert zwart de eene schijf, dan wordt de andere toch van dam gehouden. Goede oplossingen van het probleem inge zonden door: J. v. d. Berg te Oud-Beierland; H. R. O. Schlüter te Den Haag; D. v. Nieuwkerk te Rotterdam; Lucas Smid te Amsterdam; J.'Oskam te Utrecht. ,' ! CORRESPONDENTIE J. O. te U. Gij zijt nog al vindingrijk. Tracht nu eens op te lossen wat zwart gespeeld heeft. Onze opgaaf is juist. M. v. L. te R. Over de notatie kunnen wii tharfs cee^i artikelen meer otmernes. ?