Historisch Archief 1877-1940
5 April '14. No. 1919
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
Normaal Onderkleding
Praf.Dr.G.
. Eenige
Fabrikanten
W.BengerSohne
Stuttgart
AUTOMOBIELEN.
Hoofd-Agent voor Nederland:
J. LEOHARD LAN8,
114 Stadhouderskade,
AMSTERDAM.
LÜGANO
(ITAL1AANSCHE MEREN). Schoonste
Winter- en Voorjaarsverblijfplaats. 1ste kl.
Hotel, prachtig gelegen, met gr. Panorama.
Kamers vanaf Ir. 4.?. Pension vanaf f r. 9.?.
E»g-: c- CAMENZ1ND. Prosp. gr. en f r.
. Intern. Verkeersbur. Raadhuisstraat 16, Amst.
<iRANDS_VlNS DE CHAMPAGNE
Rerner-Jouet
; .- "« * Epe;rnay.
CoiJceSsionnaires,1
Sauter&Poirs,MaastriGlit.
ALLEN DRAGEN
Kousen en Sokken van
WICHER J \i\SKi\
UTRECHTSCHE TRICOTAGE FABRIEK
UTRECHT.
ft VI AT A" Garantie Kousen en Sokken
Gegarandeerd voor 6 maanden.
Wij verstrekken gaarne adressen van wederverkoopers.
iiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiitiiiiiiii
der hoogstaand werk als Voor de Poort"
van Top Naeff de held de zwakke" figuur
s gebleven.
Ook Hans Woldink, in dezen roman, ver
toont allerlei uiteenloopende karaktereigen
schappen, zonder een levend mensch voor
ons te worden. In z'n spel met Truus blijkt
hij een roekeloos verleider; door z'n sym
pathie voor Lenie vermoeden we, dat hij
ook gevoelig is voor edeler sentimenten.
Als directeur van een fabriek, streeft hij er
naar het lot van de arbeiders te verbeteren,
maar ook hier blijft dat onwezenlijke in z'n
houding. De leiders van de arbeiders-bewe
ging apprecieeren zijn bemoeiingen niet; ze
zien er een tendenz in om de kracht van den
klassenstrijd te verslappen, en dat wantrou
wen ergert Woldink, ofschoon hij zich toch
eigenlijk zelf over zijn doel niet al te veel
illusies maakt.
Eén voorman vooral, Van Duren, schijnt
z'n plannen te dwarsboomen; en als Hans,
een middag, dat hij Lenie in z'n auto thuis
brengt, hem ontmoet, heeft hij sterke neiging
hem tegen den grond te rijden. Lenie, zonder
te weten wat, voelt gevaar dreigen en legt
even haar hand op z'n arm; dan slaat hij het
stuurrad om, maar de auto krijgt zoo'n schok,
dat het meisje van de bank wordt geslingerd.
Dit vooral brengt Lenie in Hans' armen,
en daarmee het einde van dezen hier en daar
zeer geslaagden roman, die wel een minder
melodramatisch slot had verdiend.
Onze eindindruk is, dat Mevr. van Gogh
in Het licht van binnen" de stof heeft
willen verwerken, waar eigenlijk drie romans
van gebouwd hadden kunnen worden. Daar
door zijn veel gegevens onuitgewerkt ge
bleven, en is de harmonische eenheid hier
en daar verstoord. Maar toch zijn er genoeg
bladzijden aan te wijzen, die dit boek de
lezing overwaard maken.
ANNIE SALOMONS
* * *
Berichten
JULES VERNE NIET OP DEN INDEX. Ons
bericht als zou Jules Verne op den Index
zijn gezet, omdat in zijne werken de invloed
van God op 's menschen bestel ge
heel schijnt uitgeschakeld, blijkt onjuist
te wezen. Jules Verne is gelukkiger dan b.v.
iiiliiiiiiiiiiiiiiHiiiiiimiiiiiiHiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiuijiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiii
Spreek, Pallura! Wie heeft je gewond?
Wie heeft je gewond ? Spreek! Spreek !
En bij de vraag beefde de woede, nam
de razernij toe; er kwam een doffe, oproerige
beweging van wraak en de ingewortelde
haat kookte in alle zielen.
Spreek! Wie heeft je gewond ? Zeg
het ons! Zeg het ons !
Nog eens opende de stervende de ogen;
en terwijl ze hem beide handen drukten
verhelderde zich zijn blik, misschien door
het levende kontakt van "warmte, dat hem
een ogenblik het bewustzijn teruggaf. Hij
had een vaag gestamel op de lippen tussen
het schuim, dat overvloediger werd en
bloediger. Men begreep de woorden nog niet.
In de stilte hoorde men het ademen van de
verlangende menigte en hun ogen hadden
diep een zelfde vlam, want alle zielen
wachtten op het zelfde woord.
... Ma... Ma... Ma... scalico...
Mascèlico! Mascólico! schreeuwde
Giacobbe, die gebukt stond, met gespitst oor,
om de matte lettergrepen op te vangen van
die stervende mond.
Een geweldig rumoer volgde op de kreet.
In de menigte werd het eerst een storm
achtige dooreengolving. Toen, terwijl een
stem, het lawaai overschreeuwend, het alarm
gaf, verstrooide de menigte zich haastig.
Slechts n gedachte vervolgde die mensen,
n gedachte, die met de grootste snelheid
in aller geest scheen te zijn doorgedrongen :
zich met iets te wapenen om te treffen. Op
alle gemoederen drukte een bloedig noodlot,
onder de wilde glans van de elektries op
stijgende geur van het angstige land.
IV
En de menigte, gewapend met sikkels,
snoeimessen, bijlen, houwelen en jacht
geweren, verzamelde zich weer op het plein,
dicht bij de kerk. En de dwepers schreeuwden:
San Pantaleone!
Don Consolo, geschrokken door het aan
houdend geraas, was gevlucht in een bank
achter het altaar. Een groepje fanatieken,
geleid door Giacobbe, trok naar de hoofd
kapel, brak de bronzen tralies door, ging
naar de benedenverdieping waar het borst
beeld van de heilige bewaard werd.
Drie lampen, gevuld met olijfolie, brand
den zacht in de vochtige lucht van de schat
kamer; achter een vensterruit schitterde
met het witte hoofd midden in een zonne
schijf het christelike afgodsbeeld; en de
wanden verdwenen onder de rijkdom der
gaven.
Toen het idool, gedragen op de schouders
van vier Herculessen, zich eindelik tussen
de pilaren van de voorgang vertoonde,
Abonneert U op:
De Vrouw en
Haar Huis.
Prijs per jaargang (l2 Nos)
/4.5O.
Proefex. gratis bij de
uitgevers VAN HOLKEMA &
WARENDORF, Amsterdam.
Eenmerkwaardig verschijnsel
Zooals men weet gaat de medi
sche wereld niet zoo licht over
tot het geven van schriftelijke
aanbevelingen voor een of ander
middel. Wanneer men dus een
middel aantreft, waaromtrent een
groot aantal medici gunstige ver
klaringen hebben afgegeven kan
men er staat op maken, dat dit
middel als deugdelijk is beproefd.
In dit nummer van ons blad is
bijgelegd een prospectus omtrent
het bekende versterkingsmiddel
voor zenuwen en lichaam,
Sanatogen, dat door meer dan 20.000
medici schriftelijk als deugdelijk
is erkend en dat, zooals vroeger
reeds gemeld, te Londen op het
Medisch Wereldcongres met den
Grand Prix bekroond werd.
worden, direct uit
Zwitserlund, franco en
vry van invoe rechten
aan huis geleverd.
Japonnen Blouses
vanaf vanaf
fl. 5.75 fl. 1.05
Kinderjtirken
vanaf fl. 2.90
Beste kwaliteit
Zwitsersch liorduursel op
batist, voile, ciëpon,
linnen en op de
a.Iernieuwste soorten zyde.
Parysche raodep aten
met stalen collectie 120
van borduurselsfranco
o aanvraag.
On/e geborduurde j
ponnen en blouses zyn
ongemaikt.
K.nippatroneu wordf-u echter by
bestelling in elke
gewenscüte maat geleverd.
/. ? ? ? Zwits er l and
BOUWT TE NUNSPEET
Mooie boschrtjke terreinen. Spoor.Tram,
Electrisch licht, Telephoon. Inlichtingen
M.ij DE VELUWE", Nunspeet.
LIBCRTY
onze Nieuwe
CATALOGUS VAN
O O
OP AANVRAAG
Mp T T *"
l IL. l L/&\L
lrillltlllllllllMIIIIIIII
Fogazzaro: geen van zijn geschriften staat
op de Romeinsche Zwarte Lijst. De Maasbode
zegt het, en wij nemen het dadelijk aan.
Maar dit aangename blad had er reeds den
14 Februari op gewezen en de redactie is
nu boos. Zij kan zich maar niet indenken,
dat men een bericht in de Maasbode over
het hoofd ziet.
En hare conclusie luidt nu aldus:
Het Mentez, mentez toujours il en
restera toujours quelque chose" zal ook
wel in het program van den Groene"
geschreven staan wanneer het ons,
Katholieken, geldt!
Dit is, wij erkennen het, een zacht
slotoordeel. De Maasbode had immers k
kunnen schrijven: Het lieg maar raak" is
het program van de Groene. Dat het blad
slechts schreef zal ook wel in het program
van de Groene staan" moet wel te danken
zijn aan den veredelenden invloed van iets
verhevens... Is het de gratie (de genade)
die de redactie zoo tot genade geneigd doet
zijn met zooveel gratie ?
stralend naar alle kanten in het
morgenroodachtige licht, doorliep een lange
hartstochtshijging het wachtende volk en een
geloei als van een vreugdestorm vloog over
alle hoofden. En de troep bewoog zich.
En het geweldige hoofd van de heilige
schommelde heen en weer,! in de hoogte,
voor zich uitkijkend, uit de twee lege oogr
holten.
Snel op elkaar volgende helle luchtstrepen
gingen nu door de hemel, temidden van de
egale en sombere gloed; tere wolkjes maak
ten zich los van de luchtzoom en dreven
langzaam weg. Daarachter verscheen heel
het land Radusa als een berg van as, door
het vuur verborgen en de mensengroepen
op het land verloren zich met een
onduidelik levendig geflonker. Een breed lied
van kikkers vervulde de welluidendheid van
de stilte.
Op de weg belemmerde de kar van Pallura
de doorgang. Hij was leeg, maar er waren
nog bloedsporen te zien op verscheidene
plaatsen.Toornige verwensingen barstten plot
seling in de stilte los. Giacobbe schreeuwde:
Laten we er de heilige neerleggen!
En het beeld werd op de planken gelegd
en door krachtige armen in de wade ge
trokken. Zótrok de strijdprocessie over de
grens. Langs de gelederen gingen metaal
schitteringen; de overvallen wateren braken
in lichtende spatten en heel een roodachtige
vloed vlamde tussen de populieren, in de
verte, naar de vierkante torens heen. Mascalico
werd zichtbaar, op een kleine verhoging
tussen de olijven, slapend. Hier en daar
blaften de honden met een woedend aan
dringen op antwoord.
De troep, uit de poel gekomen, verliet de
gewone weg, spoedde zich met snelle passen
vooruit," in een rechte lijn die de velden
sneed. Het zilveren borstbeeld werd weer
op de schouders gedragen, stak uit boven
de hoofden van de mannen tussen het heel
hoge geurige graan, dat door glimwormpjes
schitterde.
Plotseling ging een herder, die in een
stroohutje het graan bewaakte, op de vlucht,
de heuvel op, overvallen door een krank
zinnige vrees bij de aanblik van zoveel
gewapende lieden, luidkeels krijsend:
- Hulp! Hulp!
En het geschreeuw klonk in het olijfbosje
terug.
Toen deden de Radusanen een aanval.
Tussen de stammen van de bomen, tussen
het droge riet, waggelde de zilveren heilige
heen en weer, gaf heldere klanken bij de
stoten van de takken, werd hel verlicht door
de levendigste schitteringen bij iedere
valbeweging. Tien, twaalf, twintig
geweerschoNieuwe Uitgaven
CHARLOTTE BRONTË, Jane Eyre (De Wees
van Lowood). Vertaling van J. KUYLMAN.
Inleiding L. S., 602 pag. Wereldbibl. No. 264
277. Amsterdam, Mij. voor Goede en
Goedkoope Lectuur.
OSCAR WILDE, Individualisme en Socialisme.
Geautoriseerde. Vertaling door P. C. BOUTENS,
66 pag. Wereldbibliotheek. Amsterdam, Mij.
voor Goede en Goedkoope Lectuur.
Pro en Contra", serie IX, No. l : Nieuwe
Richtingen in de schilderkunst (Cubisme, Ex
pressionisme, Futurisme) enz. Pro: E.
WICHMAN, Kunstschilder. Contra: Prof.
C. L. DAKE, 32 pag., f 0.40. Baarn,
Hollandiadrukkerij.
ERNST HAECKEL, Het Monisme. Naar de
15e uitgaaf. Vertaald door M. W. CATS.
(Handboekje Elck 't Beste). Amsterdam, Mij.
van Goede en Goedkoope Lectuur.
J. C. CETON, Sociaal-Democratie en On
derwijs. Overdruk uit de Nieuwe Tijd" van
Dec. 1913 en Jan.?Febr. 1914, 48 pag., f 0.10.
Verkrijgbaar bij J. C. Ceton, Laings
Nekstraat 33, Amsterdam.
E. RIJPMA, Kort overzicht der
Ncderlandsche Letteren, 84 pag., f 0.90. Groningen, J.
B. Wolters.
ten hagelden in een trillende bliksem, het
n na het ander, op de huizengroep.
Men hoorde geknetter, toen schreeuwen,
daarna hoorde men een groot luidruchtig
bewegen, enkele deuren openden zich, andere
gingen dicht; er vielen ramen in splinters,
er vielen vazen met basilicum stukgeslagen
op de straat. Een witte rook steeg op in
de vredige lucht, achter de rij van de aan
vallers, in de hoogte naar de hemelse gloed.
Allen, verblind, schreeuwden in beestachtige
woede:
Dood! Dood!
Een groep dwepers bleef rondom San
Pantaleone staan. Vreselike verwensingen
tegen San Gonselvo braken uit tussen de
bewegingen van de heen en weer gezwaaide
sikkels en snoeimessen.
Dief! Dief! Schooier! De kaarsen! De
kaarsen!
Andere groepen vielen op de deuren van
de huizen aan, met bijlslagen. En, terwijl
de uit de voegen gerukte deuren vielen,
sprongen de Pantaleonieden, schreeuwend,
naar binnen om te moorden. Halfnaakte
vrouwen vluchtten in de hoeken, smekend
om medelijden; ze weerden zich tegen de
slagen, met geweld de wapens grijpend en
de vingers zich snijdend; rolden languit op
de vloer te midden van hopen dekens en
lakens, waaruit hun met rapen gevoed slap
vlees te voorschijn kwam. Giacobbe, lang,
uitgemergeld, rossig, een bundel dorre been
deren, angstwekkend door z'n hartstocht,
leider van de slachting, stond elk ogenblik
stil om een breed keizerlik gebaar te maken
boven alle hoofden, met een grote sikkel.
Hij liep naar voren, koelbloedig, zonder hoed,
in naam van San Pantaleone. Meer dan
dertig mannen volgden hem. En allen had
den het verwarde en afgestompte gevoel
van te lopen midden in een brand op
een bevend land, onder een brandend
gericht, dat op het punt stond, om in te
storten.
Maar van alle kanten begonnen de ver
dedigers toe te snellen, de Mascalicesen,
sterk en zwart als mulatten, bloedig; ze
weerden zich met lange messen en mikten
naar de buik en de hals, met keelgeluiden
de steek begeleidend. Het gevecht trok zich
meer en meer naar de kerk terug; uit de
daken van twee of drie huizen sloegen reeds
de vlammen, een bende vrouwen en kinderen
vluchtte hals over kop tussen de olijven,
gegrepen door de paniek, zonder enig licht
meer in de ogen.
De strijd duurde voort, man tegen man,
zonder stoornis door tranen en smeekbeden,
hoe langer hoe woester. Onder de
roestkleurige hemel bedekten de lijken het land.
Een Zaaier ging uit... Reproducties van
werken van bekende meesters, uit het leven
van Jezus, met bijschriften van ds. L. de
Baan, 32 pag. Prijs ing. f 0.40, geb. f 0.75.
Maassluis, J. Waltman.
Jaarboekje voor 1914 van den Nederl.
Coöper. Bond. Uitgave v. d. Ned. Coöp. Bond
te 's Gravenhage.
TOUSSAINT VAN BoELAERE, De bloeiende
verwachting, 266 pag. Bussum, C. A. J. van
Dishoeck.
Dr. H. T. DE GRAAF, Karakter en behan
deling van veroordeelden wegens landlooperij
en bedelarij. Met een inleiding over tempe
rament en karakter, 213 pag. Prijs ing. f 2.25.
Groningen, P. Noordhoff.
Het Chineezen- Vraagstuk onder Nationaal
Indische Belichting. Rede uitgesproken voor
de Vereeniging Chung Hwa Hui", te Am
sterdam, den 20sten December 1913, door
E. F. E. DOUWES DEKKER. Overdruk uit
de Indiër", 40 pag., f 0.20. Schiedam, druk
kerij De Toekomst."
J. W. KiPS W. 1. en A. J. ORT JR., School
en Sport. Het Engelsch voorbeeld, 61 pag.
Uitgave van den Nederlandschen Voetbal
bond te 's Gravenhage.
Nogmaals over Uranisme.
(Homosexualiteit). Antwoord aan den heer J. RENSBURG JR.
iiiiMiiiiiliiiimiiiiiiiiiiiilliiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiii
Er schreeuwden afgebroken vloeken tussen
de tanden van de geslagenen en aanhoudend
drong de kreet van de Radusanen aan:
De kaarsen! de kaarsen!
Maar de deur van de kerk bleef gesloten,
geweldig, geheel van eikenhout, glinsterend
van beslag. De Mascalicesen verdedigden
haar tegen de stoten en de bijlen. De zilveren
heilige, onwrikbaar en wit, schommelde in
het heetst van het gevecht, nog gedragen
op de schouders van de vier Herculessen
die allen van het hoofd tot de voeten bloed
den en niet wilden vallen. En de hoogste
gelofte van de aanvallers was het idool op
het altaar van de vijand te plaatsen.
Nu, terwijl de Mascalicesen als leeuwen
vochten, zonderling, op de stenen trap, ver
dween Giacobbe plotseling, ontweek die
zijde van het gebouw, zoekend een niet
verdedigde doorgang om de schatkamer
binnen te dringen. En toen hij een opening
zag, op kleine hoogte boven de grond, klom
hij er tegen op, bleef bij de heupen steken,
door de. nauwte, verwrong zich, tot hij er
in slaagde zijn lange lichaam door het
luchtgat heen te slepen. De versterkende geur
van de wierook vervluchtigde in de
nachtelike kou van het godshuis. Op de tast,
in het donker, geleid door het rumoer van
het gevecht buiten, liep de man naar de
deur, struikelend in de stoelen, zich wondend
in het gezicht, aan de handen. Reeds dreunde
de woeste aanhoudende arbeid van de
radusaanse bijlen op de hardheid van het
eikenhout, toen hij begon, met een ijzer de
sloten te breken, hijgend, stikkend haast
door een hevige hartklopping van angst,
die zijn krachten verminderde, het hem voor
de ogen deed schemeren, met de pijnlike
wonden, die zijn huid met een lauwe golf
doorliepen.
San Pantaleone! San Pantaleone!
gilden buiten de rauwe stemmen van de
zijnen, die langzaam de deur hoorden wijken,
de stoten verdubbelend en de bijlslagen.
Door het hout drong het zware gedreun van
de neervallende lichamen, de droge steek
van het mes, dat daar iemand in de lendenen
bleef steken. En het leek Giacobbe of het
gehele schip van de kerk weerklonk in het
kloppen van zijn wild hart.
V
Na een laatste poging opende zich de
deur. De Radusanen stortten vooruit met
een grote kreet van overwinning over de
lijven der vermoorden heen, de zilveren
heilige naar het altaar trekkend. En een
levendige schittering van terugkaatsingen
overviel opeens de donkerte van het schip
deed het goud van de kandelaars
glinte Amsterdam en eenige woorden over arti
kel 248 bis Wetboek van Strafrecht) door
Veritas", 32 pag., f 0.25. Den Haag, druk
kerij De Hofstad."
A Grammar of late modern Engjish for
the use of Continental, es-pecially dutch,
students, bij H. POUTSMA. Part II. The
parts of speech. Section I, A, nouns,
adjectives and articles, 700 pages. Price sewed
fl. 7.25, cloth fl. 8.25. Groningen, P. Noordhoff.
Catalogue d'une collection de mémoires,
biographies et correspondances. En vente
aux prix marqués cher Van Stockum's Anti
quariaat. La Haye (Hollande).
Verslag betreffende de Handelingen der
centrale commissie voor Plan 1913, 139 pag.
Utrecht, drukkerij J. v. Boekhoven.
Uit Zenuw- en Zieleleven", serie III, No. 5:
De sexueele beschavingsmoraal als oorzaak
der moderne zenuwzwakte, door prof. dr.
SIOMUND FREUD. Geautoriseerde vertaling.
Met een inleiding van dr. A. STaRCKE, 42
pag., f 0.40. Baarn, Hollandia-drukkerij,
J. R. SNOECK HENKEMAHS, Het
ontwerpouderdomswet van 6 Februari 1914, 38 pag.
's Gravenhage, D. A. Daamen.
Jhr. dr. C. G. S. SANDBERG, Indlë verloren,
rampspoed geboren, 24 pag. D. A. Daamen
's Gravenhage.
steren. En in die vaalrode glans, die nu
en dan van de naastbijliggende huizen
naar binnen trilde, ontbrandde een twede
strijd. De wanordelike lichamen vielen door
een op de stenen, rukten zich niet meer los,
dansten te zamen hier en daar in de
draaiïngen van woede, stootten en eindigden
onder de banken, op de treden van de kapel
len, tegen de kanten van de biechtstoelen.
In de plechtige holheid van het Godshuis
klonk heel duidelik terug de verstijvende
klank van het ijzer dat in het vlees door
dringt of dat uitglijdt op het gebeente, die
gebroken zucht van iemand die getroffen
werd in een levend deel, dat gekraak dat
het breken van de schedel geeft bij het
instorten door de slag; het gebrul van wie
niet wil sterven, het vreselike gejuich van
wie erin is geslaagd te doden. En de zachte
geur van de wierook dwaalde over het
gevecht.
Het zilveren afgodsbeeld had nog niet de
glorie van het altaar bereikt want een ketting
van vijanden versloot er de toegang. Giacobbe
weerde zich met de sikkel, op verschillende
plaatsen gewond, zonder iets van de trede
prijs te geven, die hij eerst had veroverd.
Er bleven maar twee over om het heiligen
beeld te steunen. Het geweldige witte hoofd
schommelde als dronken boven de hete bron
van het woedende bloed.
De Mascalicesen werden razend.
Toen viel San Pantaleone op de vloer,
een plotelinge heldere klank gevend die
heviger in het hart van Giacobbe doordrong
dan de punt van een mes.
Toen de rode sikkeldrager toesnelde om
hem op te rapen, wierp een reus van een
man zijn vijand met een bijslag op de rug
neer. Deze richtte zich twee keer op en
weer gooiden twee slagen hem neer. Het
bloed golfde hem over het gehele gezicht
en de borst en de handen; door de schou
ders en de armen verbleekten -zijn beende
ren, ontbloot door de diepe sneden, maar
toch verzette hij zich, om op nieuw aan te
vallen. Giftig door die wilde levenstaaiheid
staken drie, vier, vijf boeren tezamen hem
in de buik, waaruit de ingewanden opbor
relden. De dweper viel achterover, sloeg de
nek op het zilveren borstbeeld, draaide zich
plotseling om, met het gezicht tegen het
metaal, de armen vooruitgestrekt, met
saamgetrokken benen. En San Pantaleone was
verloren.
(Verschenen 1900in Novelle della Pescara"
bij Treves te Milaan)