DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 28 Juni '14. No. 1931 De film als geschiedenisleeraar: Strijdwijze van Romeinsche soldaten DE BIOSCOOP Koningin Kino, wetenswaardigheden op kinomatografisch gebied en biografieën der voornaamste kinoartisten, door JOH. GILDEMEYER. N. V. Drukkerij De Nieuwe Tijd", Amsterdam. In een land, waar men achter caricaturen bij voorkeur boosaardigheid en tekort aan respect zoekt, waar de ironie duf wordt van het wachten op uitlegging, als een bijbeltekst op tusschenkomst van schriftgeleerden, is het voor de repu tatie van ernstige menschen fnuikend om welgezind over de bioscoop te spreken. Want in de oogen van hen, die met gepast gevoel van eigenwaarde het Leven ernstig zien en zwaar van gewicht, die zelfs het Vermaak den eisen zouden willen stellen, dat het zijn lichtvoetige dartelheid aflegge, is Koningin Kino minstens even frivool als de Kino-Koningin". Wij spreken nu nog niet eens van hoogst respectabele kunstrechters, die met be minnelijke donquichotterie de bioscoop bestrijden, overal waar zij dit wonder van techniek en vernuft ontmoeten. De bezwaren tegen de bioscoop tellen wij evenmin als onze landgenooten licht de woorden prikkelbioscoop" en bioscoopkwaad" klinken ons zoo ver trouwd, zoo nationaal! maar toch lijkt mij in het tegenwoordig barbaarsche" Nederland de bioscoop niet van cultureel belang ontbloot. Over eenigen tijd zal een door buitenlandsche .klaagschriften verontruste mi nister niet de illusoire bemiddeling van de Tucht-Unie inroepen, maar die van den film. Immers geregelde bezoekers van bioscooptheaters zien zooveel auto's met fauneske of clowneske bestuurders langs hun oogen schieten, dat zij moeilijk meer verbaasd of verontrust kunnen zijn over het verschijnen van dezen schrik der wegen. En geen grillig of bizar costuum kan op zijn draagster den blaam van belachlijkheid of erger! werpen, want voor de lens van het opname-toestel defileeren zoowel mannequins met hun meest extravagante probeersels als dames die op de rennen te Longchamps haar nieuwe costuums exposeeren. En zelfs de fine fleur van Amsterdamsche en Haagsche modepopjes kan men op den film van een concours hippique rustig bewonderen om haar gracieuse of licht zinnige kleedij, zonder gevaar te loopen door een donkeren of hautainen blik be straft te worden voor zijn Frechheit. Er wordt over ongemanierdheid ge klaagd, men verwijt ons een te kort aan souplesse en distinctie, vooral in onzen uiterlijken omgang, en hier is het alweer de film die uitkomst brengt. Wij behoeven slechts een bioscooptheater in te gaan om te beseffen wat elegantie is! Er is nooit goedkooper en doeltreffender hand boek der wellevendheid te bedenken voor linksche en ongemanierde menschen dan de bioscoop. En wat zouden wij gelukkig kunnen zijn met de lichtzinnig heid, welke op sommige films zoo aanbiddelijk is door haar gratie en schoonheid. De bioscoop leert ons ook, hoe men vorst kan zijn en toch niet ongenaak baar; zij leert ons te vergelijken en te keuren en onze zelfgenoegzaamheid met land en vorst loopt kans spoedig in onte vredenheid te verkeeren. En wat een dierenliefde en zachtheid des gemoeds ligt niet ten grondslag aan den schietfilm: het wreede jachtvermaak gereduceerd tot een vuren met windbuksen op de herten, die op het projectiedoek loopen te grazen. Welk een vooruitzicht voor monarchen, die op groote schaal wild uitmoorden! Zij zul len het aantal stuks door hen geschoten wild nu tot een waarlijk onbegrensde hoogte kunnen opvoeren. Met dergelijke vraagstukken houdt ech ter het bovengenoemde boekje zich maar matig bezig. Het is ook niet zoozeer een welsprekend pleidooi voor het maat schappelijk en artistiek bestaansrecht van de kinematografie, als wel een onpre tentieus geschriftje dat bedoelt den lezer wat nader te brengen tot een populaire afleidingskunst. Immers, evenals die andere ongekroonde Koningin der Aarde, de Pers, heeft de kino zijn interessante ontwikkelingsgeschiedenis.zijn merkwaardige tech niek en ook zijn geheimzinnige, eenigszins alchemistische werkwijzen, zijn sma kelijke of sensationeele misleiding. En terwijl een kijkje achter de scher men der journalistiek nu niet altijd even verkwikkelijk is, kan men van de trucs der kinematografie kennis nemen zonder in zijn moreel evenwicht geschokt te worden. De meest eenvoudige kinematografische trucs zijn langzamerhand wel be kend geworden, maar zeer veel wachten nog op onthulling. f-, J. '-..«, ?''i^&ttv-. ' «*-? De filmfabriek van de Union-Vitascope op het Tempelhoferveld bij Berlijn Opname in het filmatelier Rechts: de regisseur (in witte jas) die den spelers aanwijzingen geeft Links: de operateur staat gereed achter het opname-toestel Opname van de machinekamers der Titanic" Ofschoon de filmfabrieken niet tegen het maken van onkosten opzien en voor het verwoesten van auto's, villa's, schepen met echte" requisieten werken, maken zij dikwijls van kleine en betrekke lijk goedkoope middelen gebruik om een dramatische gebeurtenis te verfil men, zooals bijv. een spoorwegongeluk. In het atelier van de fabriek wordt daarvoor uit papier-machéen met behulp dikwijls van kinderspeelgoed een land schap opgebouwd, liefst in een bergstreek, waarin zich bijv. een miniatuurtrein en een speelgoed-auto bewegen. Deze worden eenvoudig in botsing gebrecht, zödicht bij de lens van het opnametoestel, dat de projectie op het doek de illusie geeft van werkelijkheid. Zoo werd kort na de ramp van de Titanic" een film van de schipbreuk vertoond, waarvan iedereen kon ver moeden, dat, ondanks begeleiding van een roerend Nearer my God, to thee" de opname gefingeerd was. Doch wei nigen waren zoo ingewijd, dat ze wisten hoe voor de film zelfs niet eens een schip had dienst gedaan. Verder dan het Tempelhofer Feld te Berlijn waren voor deze gelegenheid de mondaine passagiers en het scheepspersoneel niet geweest. In Koningin Kino" vinden wij over de opname van een der interessante gedeelten van dezen film: Een 18 Meter lang decor, een 10-tal ketels van een mail-stoomer voorstellende, d. w. z. niet geschilderd als het decor van een tooneel, doch van hout en papier maché, gips, enz., in natuurlijke kleuren nagemaakt, werd daarvoor opgesteld op aan de filmfabriek grenzende terreinen; eenige wagonladingen cokes werden er voor neergestort en achter het decor een stookruimte gemaakt, waardoor het moge lijk was dat vlammen en vuurgloed zicht baar waren zoodra de deuren der stookplaats geopend werden. Een schare van artisten, figuranten en echte stokers gaven zoo getrouw mogelijk een levendig beeld van de ware toestand in de stookplaatsen van een schip. Het geheele decor was omgeven door een waterdichten bak, die het mogelijk maakte het binnenstroomen van het water in de z.g. machinekamer te imiteeren. Springstof en rookverspreidend vuurwerk werden opgesteld om op 't juiste oogenblik de vernieling weer te geven; diverse opera teurs stonden met hun toestellen gereed om aanstonds opnamen te doen." Bij het opnemen van dergelijke films loopen de medespelenden weinig gevaar, doch anders wordt het wanneer ver scheurende dieren des velds als acteurs mee optreden Natuurlijk wordt het gevaar ingeperkt, maar toch komt het wel eens voor, dat niet alles even goed afloopt: Over de leeuw uit de fabel, die door likken Androdes zijn dankbaarheid zou betuigen, lezen wij: In de circus aan een paal gebonden met de bloote voeten ter hoogte van den kop van den leeuw, wachtte hij (de acteur) de komst van het ondier af. Een drietal goede schutters verdekt opgesteld, met het jachtgeweer aan den schouder, bewaak ten 's mans leven. De leeuw naderde den vastgebonden slaaf, wiens voeten flink met honig waren ingesmeerd om het dier tot likken uit te lokken. Aanvankelijk tot likken geneigd, scheen hem de trek in versche slavenvoeten toch wat al te machtig te worden en vór iemand het verhinderen kon, kraakte een der teenen tusschen de tanden van het beest." Bijzondere aandacht heeft getrokken de film Atlantis," scenario van Hauptmann, door het aanzienlijk bedrag der onkosten, die 500.000 Mark bedroegen. Daarvoor was een scheepsromp gekocht, met het doel om te laten zinken, een aantal stoomschepen gehuurd, enz. Van het ontstaan van sommige andere films, die onder klinkende of snorkende titels hun reis om de wereld hebben gemaakt, ontsluiert de schrijver nog de geheimen, terwijl het boekje verder nog interessant is door zijn mededeelingen over de geschiedenis der kinomatografie en den omvang van de filmfabricage. Het gedeelte, dat de biografieën van kino-artisten en -regisseurs bevat, is het minst belangrijk, al zullen velen, die iets meer van de bioscoop kennen dan het spreekwoordelijk kwaad, er zich voor, interesseeren. Dat Koningin Kino" de fanatieke be strijders van de bioscoop zal bekeeren, gelooven wij niet. Daarvoor heeft het te weinig pretentie en als uitgave ook te weinig beteekenis, terwijl wij van de onvermoeibare strijders tegen kunstvervalsching en lichtzinnigheid niet mogen verwachten, dat zij zich zouden storen aan de hier geboden cijfers, die den omvang van de nieuwe industrie aantoonen. Hun strijd is er een van geestelijk belang en daarnaast zinken natuurlijk alle materieele belangen in 't niet, zelfs als zij groote groepen van personen betreffen. Wat deden trouwens ook al die menschen zich af te geven met de kinomatografie. De artisten hooren op het alleen-zalig-' makend tooneel en de rest... moet maar wachten op een andere nieuwe industrie, welke geen gevaar op kan leveren voor het moreel en aesthetisch evenwicht van een ernstig land. In afwachting, dat het spelen en schrijven voor de bioscoop nog meer het karakter van een afzonderlijke kunst krijgt métier, zoo men wil die ook als zoodanig wordt beoordeeld, mogen wij ons troosten met het feit, dat, naast dikwijls onbelangrijke en ge woonlijk ongevaarlijke ontspanning, de kinomatografie veel leerrijks heeft ge bracht. Voor het onderwijs zal zij zeker in beteekenis nog toenemen en de film zal de beschrijvingen in aardrijkskundeen geschiedenis-boeken geheel kunnen vervangen. Aan de hand van historische gegevens zijn met een troep goede acteurs alle gebeurtenissen uit de geschiedenis levend te maken. Het turfschip van Breda, de Ruyter op den toren van Vlissingen, deze en andere illustere feiten zullen de schoolkinderen van onzen tijd voor hun oogen zien gebeuren. Natuur- en plantkunde mogen ook genoemd worden. Wat zou men denken van een docentlooze school, waar dag aan dag het Leven in al zijn scha keeringen werd afgedraaid ter voorlich ting en vorming der jeugd? HESSEL JONGSMA * * *