DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 2 A'ug. '14. No. 1936 dé<T-r, dat is speéfen! datis schoon! dat is het regte", waarmee Punt beloond werd voor de kracht, die hij in de 4e Acte van Achilles" ontwikkelde, vooral bij de passage, die begint met ik zal ten strijde gaan" enz. 3) Warme stemming werd ook teweegge bracht door Passé, vermaard leerling van Corver, en wel als Mondragon" in het treurspel Jacob Simonsz. de Rijk" (6 Dec. 1783), vooral om de wijze, waarop hij van zijn Echtgenoote tegen Requesens zei: Zij heeft zich als de Gaêvan Mondragon gedragen". En algemeene toejuiching verwierf hij op het uitspreken van deze verzen: De nood laat weinig keuze in redlooze ongevallen En heb ik, naar uw waan, aan hem te veel beloofd, 'k Zal mijn belofte hem betaalen met mijn hoofd". In het werk van Nomsz Maria van Lalaing, of de Verovering van Doornik", had Pass geen geringer succes als Parma, vooral toen hij, met het vereischte vuur, tot Maria sprak: 'k Zal 't wreken op dengeen' die u heeft aangepord Niet naar uw' konings, gunst, u aangeboón, te hooren; Op hem, uit wiens bedrijf 'slands rampen zijn geboren; Op hem, wiens valsche deugd het Neêrlandsch oog verblind; Op hem, die u, door list, aan zijn belang verbindt; In 't kort, op Nassaus prins, de pest van Neerlands staten." Het is waar, een goed deel der toejuichin gen kwamen feitelijk den dichter toe, en daarbij het applaus, dat den laatsten, lang niet onbedenkelijken, regel ten deel viel, had een scherp politiek bijsmaakje. Het stuk werd ook 13 Dec. 1783 gegeven. Een dergelijk politiek" succes genoot de zelfde acteur (17 Jan. 1784) met zijn slot woorden, die hij als Claudius Civilis" tot de Batavieren sprak: O vrijgevochten volk! Zie 't eind van uwe elenden, UlltllllltllUIIIIlUIMUUIIMIIIIIUIIIIIIIimilimilllUHMiMIMIIIIIIMIMIimiUI Bezit in vrede altoos het onwaardeerbaar goed Dat gij verkreegen hebt, ten koste van uw bloed. Gij kunt de welvaart van dat vrij gewest doen bloeien; Zo ge, als onze vaderen, uw eer en plicht betracht, En 't uitheemsch wanbedrijf als juk en boei veracht, Beschermtuw Vaderland en Vaderlijke wetten. Schroomt nooit om alles voor de vrijheid op te zetten, Blijft trouw, en denkt, 't zij ge u gedreigd ziet of gevleid, Het wenschelijkste aardsch geluk is de On afhankelijkheid!" En deze met gloed. door den blijkbaar goed patriotschen Passéuitgesproken slot regels klonken den vrijheidlievenden" Am sterdammers als hemelmelody" in de ooren. Daarentegen vrij van alle staatkundige bijgedachten, doch van zuivere liefde voor de tooneelspelkunst getuigend waren de bewonderende, Duitsche, verzen, door een dankbaar toeschouwer en dichterlijk apo theker (Kasteleyn) gericht tot den Duitschen tooneelspeler Löhrs, die den Hamlet" in Amsterdam had gespeeld. Schaudern, Entzücken und Wonne bemachtigten sich meines Busens, Da Du den schonen Hamlet, den groszen, göttlichen Hamlet Unnachahmbar in jedem Charakterzug zeigtest". Men behoeft intusschen niet te meenen, dat dergelijke liefhebbers alle rollende verzen maar mooi vonden. Dat ondervond de acteur W. van Dinsen, die in den Amsterdamschen Schouwburg op l December 1793 de rol van Meinau in Menschenhaat en Berouw" vervulde en geweldig uitgefloten werd. Men riep herhaaldelijk tegen hem: Lager van toon ! lager". De les schijnt geholpen te hebben, tenzij men berouw gevoelde over het vertoonde gedrag hoe het zij, de menschenhater" werd, toen hij kort daarop in Siegfried von Lindenberg" optrad, van alle kanten alleruitbundigst toegejuicht. De beteekenis of liever de opvatting dier toe juichingen moet of moest niet overschat worden. Stellig golden ze somwijlen uit sluitend den dichter, al meende een slecht acteur wel eens, dat het handgeklap zijn vervelend gesnap" met glorie bekroonde. En ook hij had er althans bij zich zelf rekening mee te houden aanwijzingen van iets als een claque" begonnen reeds in ruime mate voorhanden te zijn. Verre van over den smaak van het publiek nog langer uit te weiden, wensch ik ten slotte aan de aandacht der lezers nog een paar staaltjes te onderwerpen van medegevoelende belangstelling van het publiek, zeker alweer niet in de laatste plaats van dat van daar boven". Ze mogen staven, wat dienaangaande boven is aangevoerd en voor hun betrouw baarheid moge de naam van den geloofwaardigen Corver instaan, aan wien ze ont leend zijn. Punt speelde eens Karel, Erfprins van Spanje. Een burgervrouw begaf zich naar de suppoosten, die aan de trap stonden e« verzocht vriendelijk, dat zij toch bij den Koning zou worden toegelaten; dat het anders den jongen Prins het leven zou kosten, dat hij verraden werd en dat al zijn hove lingen schelmen waren, want dat de Koningin en de Prins beiden onschuldig waren; en toen men haar den doorgang belette, begon zij bitter te weenen en gaf de twee onge lukkige Personagies, de Koningin en Karel den Suppoosten op haar conscientie", die haar beletten naar den Koning te gaan, om het verraad aan den dag te brengen; als een wanhopige ging ze te keer, waar zij Karel zag sterven, zoodat men deze aan doenlijke" uit den Schouwburg moest leiden, om het spel rustig te kunnen voltooien. Eene andere vrouw werd bij de vertooning van Jacoba van Beieren" door juffrouw Van Schagen zoodanig bewogen (terwijl Punt voor Philips speelde) dat ze in 't 5e Bedrijf uitbarstte: die vrouw wordt mishandeld, men ontneemt haar alles en, heeft er hier dan niemand iets voor haar over, dan zal ik hem zooveel toebrengen als in mijn ver mogen is." En het vrouwtje wierp haar hand en oorringen en verdere sieraden allemaal over de galerij, stuk voor stuk, op 't tooneel, ja, begon haar kleeren los te maken om die ook op 't tooneel te werpen. Juf frouw van Schagen en Punt wisten eerst niet, hoe zij 't hadden bij zulk een ongewonen St. Nicolaasregen" en dachten eerst aan schimp, maar toen de waarheid bekend werd, moest men er wel om lachen, doch had de grootste moeite om de vervoerde" vrouw te bewegen haar goed weer terug te nemen en haar aan 't verstand te brengen dat het immers maar spel" was. Dunkt u, wil ik vragen, een en ander niet van dezelfde kracht als dat tooneeltje, dat wel niet hier, maar te Parijs moet zijn voorgevallen, dat n.l. een soldaat, die daar op het tooneel de wacht had, in het treur spel van Brittannicus" zoodanig door Nar cissus" in toorn ontstoken werd, dat hij zachtjes zijn geweer opnam en zich gereed maakte om op hem aan te leggen ? Geluk kig werd de beweging nog bijtijds opge merkt door een in de nabijheid zijnden heer, die hem terughield en vroeg: soldaat, wat gaat ge beginnen," waarop de ander ant woordde : dien schurk, die zijn' meester zoo valschelijk misleidt en tot moorden aandrijft, door den kop schieten," welk voornemen hij ook zou volvoerd hebben, indien men het hem niet tijdig belet had. Zoo mogen we dan, op grond van derge lijke staaltjes, maar ook van tal van andere bijdragen, ten deele boven aangevoerd, veilig besluiten, dat de talrijke klachten over de houding en het gedrag van het publiek in den 18de eeuwschen schouwburg over het algemeen maar al te juist waren, mits men de billijkheid niet uit het oog verliest en derhalve erkent, dat er, althans bij een groot deel der toeschouwers, op rechte belangstelling en deelneming zijn geweest. D e n H a a g Dr. L. M. G. KOOPERBERO 1) Geplaatst in het weekblad van 5 Juli jl., waarbij te letten op de eerste noot, die ook weer voor dit artikel geldt. 2) Men denke hier b.v. aan het bekende geschil tusschen den Italiaanschen OperaDirecteur Damicis en n zijner actrices, waardoor l April 1761 de heele Schouwburg in rep en roer raakte. 3) Wat het vurig spelen van Punt aangaat, kortheidshalve kan ik hier slechts herinneren aan de opwindende scène uit de Don Louis de Vargas", waar het spel haast gevaarlijke werkelijkheid geworden scheen (bij het duel). Modieuse Luchtigheid De damesmode, iedre week, Wordt dunner en meer luchtig: Wie straks nog heel zwaarwichtig leek, Schijnt nu sylphide-vluchtig. De halsjes worden meer onthuld, De hoofdjes bloot gedragen; De rokjes als met lucht gevuld, Als in crinoline-dagen. En onderwijl de heertjes gaan Dit luchtig voorbeeld nadoen: Zij trekken open kragen aan, Precies als zus en Ma doen. Zij zien met hun ontblooten nek Heel Byroniaansch romantisch; Zelfs dikkerds met een nek als spek Droomen zich dus vacanties. Zoo zal zwaarwichtig Holland haast Zijn deftigheid vergooien, En maakt een iegelijk verbaasd Om 't Luchtigheidsontplooien. 't Wordt openhartig, wat je ziet: Alleen het stil gekonkel niet! Dr. SCRIVERIUS * * * Inhoud van Tijdschriften Den gulden Winckel, No. 7: Illustraties van kinderboeken Aty Brunt, Const. v. Over Herman Bahr Ger. Wessem, Eckeren, Kantteekeningen J. D. C. v. Dokkum, Boekenschouw. De Levende Natuur, afl. 6; E. Heimans, De herkomst van Geul-Flora Dr. J. J. Tesch. Iets over krabben en kreeften. S. Leefmans. Naar het kratermeer op den Kloet J. Brummelkamp, Het Pothoofd in Memoriam en zijn opvolger (vervelg) C. A. v. d. Gen, Saturnia Pavonia. De Natuur, afl. 7: J. Drijver, De wilde eend (anas boschas) C. de Jong, Het Noorderlicht en de theorie van Stomer D. S. S. Kata, Fotografie J. v. d. Bregge, Tegen de vliegenplaag J. M. Steffelaaar, De Bernina- baan D. Stavorinus, De in dustrie van luchtstikstof Natuurkundige toepassingen en de moderne magie Jan Gaillard, De machine. * * * llllllllllllllltllMllillllllllllllllllllllllllllllllllllllMMIIIIIIIllllllIIIIIIIIIIIIIHIIII T BINNENHUIS INRICHTINGTOT MEUBELEERING EN VERSIERING DER WONING DIRECTEUREN JAC VAN DEN BOSCH EN W. GIEBEN GED:COMMISS~ H P BERlAGE EN L SIMONS RAADHUISSTRAAT 48-50 AMSTERDAM L. V AIV ZANTEN, ' Oost zeedijk 134 MtoMerdatn. MODERNE SCHILDERIJEN EN AQUARELLEN. N.V. TECHNISCH BUREAU v/h MOENS &. BECK, AMSTERDAM, ROKIN 122. Importeurs van Haringgraatstaal. Brandvrg materiaal voor plafonds, vrijstaande wan den, trapbeschietingen, enz. in Kerken, Scholen, Kantoorgebouwen, Fabrieken, Schouwburgen, Woon huizen, Boerderijen, Stallen, enz. Monsters en nieuwe prospectus-prijscourant wor den op aanvraag gratis toegezonden. ncT UiTv/oEKtN VAN BouujnuNDi£e. j. a. PC. UJQAL Të.u. QISI Massief Eiken met Echt Rundieder Arnold Houtschilt, Singel 263, Amsterdam. U.KRUBER r L: 47?49 Noordeinde :? 'sGRAVENHAGE -: Moderne Schilderijen :? en Aquarellen -: Tiutcoe * VEEIHOFF S Co. AMSTERDAM. MAGAZIJN VAN Echte Bronzen Pendule-Garnituren in alle stijlen. Yerlichtings-artikelen v. gas en elec. licht Hoofdvertegenwoordigers van het ORFEVRERIE CNRISTOFLE ^1 VEERHOFF & Co. 42 Kalverstraat fffffffffffffffff.fffffffffiffffffffffffffiff8 D. OBER1NK & Co.. AMSTERDAM PRINSENGRACHT 456 % LSDSCHESTRMT TELEFOON NOORD 1452 TOEPASS1H6DERELECTBICITE1TOP ELK GEBIED as MODB:LK:A.M;KRS. Directeuren: G. PELT J.Jzn., H. F. MERTENS B I. $ WGH1ANTMAN KUNSTDRIJVER & EMAILUUR J l ATELIER JACOB ... LENNEPKAOl 36*. l j AMSTERDAM j l UITVOERING,»E D£LE 8. NIET EDELE METALEN ! B. van Mantgem SINGEL 562 hoek Viizelstr. SIERKUnST KEIZERSGRACHT 594 HM.5PIEGEL5TRAAT AHTIQUITEITErl MJnSTVOORWERPÊM MEUBELEN AARDEWERK NIEUW PHILIPS &WATT IIOVOLT 200KWRSEN 220VOLT.400KMRSEN Genootschap Architecture et Amicitia", Amsterdam, Afdeeling Voortgezet- en Hooger-Bouwkunst-Onderricht. Vier-jarige winter-avond-cursus voor de Bouwkunst- en aanver wante vakken, met uitzicht op Architecten diploma, ge durende de maanden September tot en met April. De inschrijving voor de Cursus 1914-15 is geopend tot 1O Augustus e.k. Prospectus en inlichtingen omtrent de voor waarden voor de toelating verstrekt de administrateur. (Op aanvrage bij het Bestuur bestaat demogelijkheid tot kostelooze toelating.) Het Bestuur der Afdeeling: Js. INQENOHL, Voorzitter. Jhr. Prof. Dr. J. SIX. _ w M. VAN DE W1JNPERSSE. Rn. ROLAND HOLST. PAUL J. DE JONGH. H. F. SIJMONS. A. MOEN. Dr. H. P. BERLAGE Nzn. JOS. TH. J. CUYPERS. C. W. N1JHOFF. W. KROMHOUT Czn. JAN STUYT. Administrateur: G. J. RUTGERS, Nicolaas Maasstraat 123, Amsterdam. N.V. PAERELS' MEUBILEERING Mij. Eokin 128-130-132 - AMSTERDAM Telefoon 4541 N. MEUBILEERINCtEN EN BETIMMERINGEN. PLANNEN EN BEGROOTINGEN OP AANVRAGE. Dir. A. SCHOEMAKER. DAMES, DE MODE eischt thans een mooie BROCHE of COLLIER. Het mooiste en ongemeenste is wel een BROCHE of H A N G E R van COR-IV^VL YNSTEE1V in een fijne zachte klenr. Een ruime keuze vindt go hierin In den Silveren Molenbeecker", COBSl SCBOOBL, Kalverstraat 32. TELEFOON N. 2149.