Zondag 20 September DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ONDER REDACTIE VAN Mr. H. P. L. WIESSING Abonnement per 3 maanden ? 1.65 Voor het Buitenl. en de Koloniën p. j., bij vooruitbetaling fr. p. mail , 10. Afzonderlijke Nummers aan de Kiosken en Stations verkrijgbaar , 0.128 UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF KEIZERSGRACHT 333, AMSTERDAM Advertentiën van 1?5 regels/l.25, elke regel meer . . Advertentiën op de finantieele- en kunstpagina, per regel Reclames, per regel ?0.25 .0.30 ,0.40 PREMIE voor de Abonné's van De Amsterdammer, Weekblad Bij de opening van het nieuwe zittingsjaar van de 2e Kamer der Staten-Generaal, stellen wij onze abonnés wederom in de gelegen heid zich de geregelde ontvangst van het Kort verslag der vergaderingen van de Tweede Kamer franco aan huis te verzekeren voor den prijs van v ij f t i g cents voor een geheel zittingsjaar. Zooals men weet is de abonnementsprijs anders f 1.?. Wie van deze Premie wenscht gebruik te maken, gelieve dit bedrag per postwissel, vermeldende zijn nauwkeurig adres, aan ons op te zenden vór l October a.s. Na dezen datum kunnen wij niet meer voor de levering zorgdragen. DIRECTIE VAN DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND llllllllltlllMlllllllllllllllllllllllllllllllHlllllllllllllllllllllllUlllllllllllllllll INHOUD Blz. l: Open Letter to our Friends in Engeland. Kroniek: Klassenstrijd en Oorlog. De Krijgsverrichtingen door **. 2: Romain Rolland en Gerhart Hauptmann. Dirk Coster over Ironie ejfrHumor. W. Ess. over den oorlog als sejjjaakspel. De Oude God door Charivarius. 5: Indrukkend oor Frans Coenen. Afb.: de Clergéen de Oor log. Brieven uit het krijgsjaar 1830 door P. Beishuizen Jr., II. E. Heimans f over Nachtbloemen. 4: Servië h volks lied. Recepten door A. H. 5: De Tempel van het Nationalisme, teekening door Jan Visser. Dumdumkogels door **. Van den Eeckhout: Gesprek van Mars en Venus. De twee armen, novelle van Léon Frapié. Fin. Kroniek door v. d. M. Automobielen en Vliegmachines, II, door v. d. S. 7: Puk van het Damrak, 'teekening van Willy Sluiter, tekst en muziek van Ed. Coenraads. Engelands soldatengebrek, een variatie op Lafontaine. Ingez.: Jos. Loopuit verdedigt de Duitsche Sociaal democratie. Damspel doorj. de Haas. 8: Schaakspel door R. J. Loman. Teekening van Joh. Braakensiek: Wilhelm von Wied. Bijvoegsel door Johan Braakensiek: De razende oorlogswekker. iitiiiiiiiiimiiitiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiilitiiiiiiiiiiii Open Letter to our Friends in England * * * A few weeks ago one of your rare journalists who understands the spirit and character of our nation, wrote a most able article, showing much knowledge of and insight into our temper and position in the present struggle that is devastating Europe. But alike from what we hear from our friends in England as well as from the line of action taken by your Government, we gather the impression that these things want repeating very badly.?We are quite aware of the fact that there exists in England and France a growing irritation against our attitude of strict neutral^ and it is this irritation which finds its expression in the harassing of our shipping by bringing up our homeward bpund steamers, and by a con stant friction in the dealings between our two Governments. Now this irritation is not only absolutely unjustified, it is certainly not wise. And this attitude of your officials towards our Government is neither wise norbecoming a great nation. Let us therefore have some plain, open speaking. International politics are only partlya question of sentiment. As a rule they are governed solely by interest. In any case they should be guided by sound common sense. Before this war broke out, we, the Dutch Nation, lived in absolutely friendly intercourse with our three neighbóurs: the Germans, the Belgians, the English. Of the three, the Flemish majority of Belgium had naturally our greatest sympathy, being our kith and kin. We admired the Germans in their great energetic march onward to industrial, commercial and scientific success, though the aristocratie-military spirit of drill remained absolutely foreign and antipathetic to our own free and perhaps rather too individualistic attitude towards life, and we knew that the Pan-Germanistic movement was hiding a great danger to our national existence. With regard to England, the return of the old liberal spirit, modernised and socialised, had revived amongst our intellectual and democratie classes the old feeling of spiritual kinship with the English; and though they viewed with some disroay the introduction of English snobism into our rather plain and homely Dutch life, and the growth of a certain Anglomania amongst our upstart classes, the sentiment remained of an unmistakable sympathy between our two nationalities, towering over all our mutual minor differences in views and methods of life. Hence, from our Dutch point of view the existing state of affairs suited us extremely well. That Germany and Eng land should hold each other at baywas exactly what we wanted. Knowing a great deal about both the English and the Germans, we saw quite clearly in what way their aptitudes and points of view were complementary to each other, and the rivalry between them, of which we were fully aware, appeared to us a stimulant to both of them as well as to ourselves to a fuller development of mental, moral and commercial powers. Each of them represented a certain state of culture, valuable to humanity in its quality, extension and character; and we had no inclination to prefer either, but rather to profit by the best which they had to offer in turn. * * * This was our position when the quarrel between Servia and Austria burst upon Europe, and began to set the world on fire. We naturally followed its develop ment with the keenest anxiety and dismay. It was clear to us that the war-party in Germany, having been warned that France and Russia would attack it as soon as they feit sure of being ready for the fray, forced their hands of its government now that it itself was ready for the attack and could still rely on its Austrian-Hungarian -ally as a fighting unit; and if it had only freely acknowledged this necessity to attack now, we on our side would have accepted this as the inevitable outcome of theEuropean situation of alliances and militarism. But the attack on neutral Luxemburg and Belgium gave us a rude shock, and though our Roman Catholic compatriots abhorred France as the apostate nation, and the Russian as a competing Catholic church, even they could not blind themselves to the fact that a conquered Belgium meant a standing menace to our own national existence! the same fact which has so strongly impressed itself on your English imagination. To Holland as well as to England a free Belgium meant and means a national necessity. That England should therefore take sides with Belgium as it did, was absolutely comprehensible to us. By standing aside, it had to lose everything: an overpowering Germany would menace its international position, and if once Germany had got a strong foothold in Belgium and struck down the French, it would have become an almost impossible task for England to oust her again. Hence, to throw in its lot with France and Belgium at the very beginning of the struggle, was a dire necessity for your country, and wrought with little danger; safe on its Island shores, it need not fear the terrible onslaught of war in its own homesteads as we were sure to meet with if we had followed England's example. # You will please take notice that this view of the whole international position, is that of the absolutely unromantic, unrhetorical matter of fact common sense view. War has ever been and has become more and more an endless devastation and waste of the best results of civilisation, and no people or Govern ment are justified in exposing themselves to this terrible destruction of valuable lives and economie values, unless either forced to directly by an attack?as in the case of Belgium?or indirectly by the certainty that kéeprrig the peace means worse than war. Now, not we had garanteed Belgiums, neutrality?as a matter of fact that neutrality meant, historically, an agression against oursel ves, now fortunately long forgotten by our younger generationsr?and we were not under any moral obligation to defend it. More than that, it might have ap peared very heroic on our part to rush to Belgium's rescue, but'it really would have been no use to them and would at that moment, have meant npthing but ruin to ourselves. Our army is just strong enough for our strictly defensive pur poses, but the sending of our fieldarmy into Belgium to fight with them against Germany would, at that moment, simply have meant an invitation to Germany to enter our southern provinces with an overpowering army and to cut off our men from our strong line of defence land ward. To make such a futile sacrifice to sham-heroics would have been sheerDonQuixotism and national suicide, and our only possible method, apart from all other considerations was therefore to lie low and say nuffin;" to keep our powder dry and hold our army ready for any ultimate necessity that might erop up in the course of events. That this readiness of our army and our neutrality are no idle word, both the German and your governments know by this time full well. But of course: if we can gain our end: the independence both of Belgium and our own country by adhering to our striu neutrality to the very end, so much the better, we think, for ourselves as well as for human ity and civilisation. For if it may seem inevitable, now and then, to draw the sword in defence of both, afterall they are rather better served by keeping the peace. Even at the end of this embittered and allround btruggle a restoration of the country and co-operation of the nations of the world will have to be brought about, and it is therefore eminently necessary that at least a few nations should stand out, and remain neutral in fact and in spirit. The turn of Mr. Carnegie's Peace-Palace at the Hague is sure to come. * * But if this end is to be gained, this struggle should be waged as a great struggle for a great goal, and without pettifogginess, smallness of means and methods; with as much humanity, respect and care for others even for one's enemies and certainly for the neutrals and for the fruits of civilation as modern warfare will allow. There is a grand style to treat grand ideals, and there is a mean one by which even the besi cause may lose its hold on the ima^ tion of civilised outsiders. The way Germany has treated Belgium and the Belgians has done more harm to its standing as a civilised nation, than years of devotion to culture, law and humanity will be able to make good. That England sends out its regiments to risk their lives in defence of the French soil against the Germans is an action worthy of a ereat nation. That it should try to bring Germany down by cutting off its supplies and destroying its trade, may be one of the inevitable methods of warfare; it is already a second class method. That it should at the same time do its utmost to oust Germany from the world's markets and take its place instead, cannot but create a very mixed impression in the neutral mind, since a race for commercial profitmaking is thus being mixed up with a struggle, heralded as one for ideal ends. But this, afterall, is a matter for your own conscience to decide, and only indirecly touches us so far as our own attitude in this struggle must necessarily stand under the influence of our feeling of right or wrong. We flnd both parties keen and eager to enlighten us with regard to their position in this struggle; handbills are daily issued in our chief cities both from German and English official quarters; and being thus invited to stand as jury over all their actions, we cannot help forming our judgment. We can certainly not help doing that as soon as this action directly touches our own vital interests. And this happens when both the French and English navy try to harass our shipping by bringing up our homebound steamers, keeping them for days and days, and even laying hands on our supplies and merchandise. It may be their right to do so?the rights of neutral shipping are so far badly defined?but it certainly is not a wise policy. To keep our army mobilised, to keep our whole community going, we want supplies and we want our trade to con tinue. It may be, that the policy of cutting down both is intended to impress upon us the necessity of taking sides with the allies; as the German, unscrupulous acting against the Belgians is said to mean also a grave warning to ourselves and other smaller nations. If that be so, both parties entirely misunders'tand our national character and attitude: we are neither to be bullied nor cowed that way or the other. But it would be indeed a curious method for England.^which professes to wage war on Germany in order to safeguard the smaller nationalities in their interests and its own, to try and force our hands in its turn! And if this harassing of our shipping and this con stant vexation of our Government has no such meaning, then why is it being done and our national position weakened? Our Government has given the fullest security that our trade and commerce shall work on on a strictly neutral basis, and it has shown ample proof of its will and power to make this declaration good in practice. Your continuation of this harassing policy, notwithstanding, is being feit by us as a slight on our good faith and a proof of animosity against our people which must teil on our disposition towards both belligerents. It is unwise in spirit and in practice, as the only ultimate result of this policy would be to throw us into the arms of the enemy you want to kill. What you might gain by cutting off his sup plies, you lose in weakening our own position. Both for England and for Bel gium an independent and economically strong Holland is of the greatest import ance. The question for England to decide at this important moment of its history is therefore: whether it is going to fight this battle in the spirit of the wider principles put forward by its leaders or merely?to borrow Shaw's phrase "asa nation of shopkeepers " snatching at every minor commercial profit even at the expense of the «smaller states, for whom it professes to have drawn the sword. That the former is in the minds of its best deading men and women and of its democracy.which has to bring the greatest sacrifices in this war, we have no doubt. But if so, let it look closely to the line of action, to which some of its officials are committing the nation. * * * KRONIEK STRIJD EN VOLKERENSTRIJD Onder den strijd der volken, die misschien toch minder wezenlijk is dan hij schijnt, is die andere strijd der volksgroepen, van be zitters en niet-bezitters vooral, nu latent. Dat meenen de enthousiasten der verschil lende landen, als zij juichen, dat alle partij strijd uit heeft en de volkomen eenheid thans een feit is, juist als.of oorlog tusschen natiën heilzamer en natuurlijker ware dan de tenminste onbloedige krijg der klassen. Het tegendeel is waar, zou men zeggen, en in de laatste vijf en twintig jaar schenen de sociale tegenstellingen1 zoo verscherpt, scheen de arbeidersklasse zoo van haar eigenlijke stoffelijke levensbelangen bewust, dat men waarlijk hopen kon haar voortaan medewerking te zien weigeren in dien strijd van gansch andere, half ideëele, half commercieele maar altijd haar grootendeels vreemde belangen, die de heerschende standen gaarne met den naam van de respec tieve volken dekken. Of, indien de arbeiders dezen fictieven volkerenstrijd" al niet ganschelijk konden verhinderen, hoopte men toch in de groote landen hun vlammende verontwaardiging, hun felle opstandigheid te aanschouwen, hier en daar zelfs een resolute weigering tegenover de ideëele aanmatigingen en den dwang der heerschenden. Dit nu is bitter tegengevallen. Onder al lerlei vreemdsoortige voorwendsels hebben de arbeiderspartijen hartelijk ingestemd met de tamelijk doorzichtige leuzen, die de re geerders hun voorhielden en is de eenheid van het internationaal proletariaat", dat toch meerendeels de legers vormen moet, een illusie gebleken. Wat kan men daar anders van zeggen, dan dat socialisme en anarchisme blijkbaar nog niet tot bezielend ideaal zijn gegroeid en de leiders zich op alle manieren, en zeïfs in zich zelveri, hebben vergist? De wereld heeft echter geen haast, de socialistische partijen mogen zich compromitteeren, de strijd een tijd lang stil zijn in de overrompelende verwarring van dien anderen opgedrongen strijd, naarmate de oorlog zich rekt, stijgt de ellende en daarmee weer het felle sociale antagonisme, dat aller eerst helpen zal het einde van den oorlog te bespoedigen en vervolgens den winnenden zoowel als den verliezenden nog vele on aangename verrassingen kan bereiden, als blijkt, dat patriottisme geen honger stilt en de volkseenheid niet verder gaat dan tot een gezamenlijken dood op het slagveld. Er bestaat ten slotte geen betere remedie tegen patriottisme en oorlogskwaad dan deze al klaarder blijkende levens- en bezitstegenstellingen, die elke afzonderlijke natie verdeelt maar alle natiën te zamen verbindt. F. C. * * * De Krijgsverrichtingen In n onzer beschouwingen gedurende het eerste gedeelte van den oorlog, op Bel gisch grondgebied gevoerd, hebben wij de opmerking gemaakt, dat tot nu toe bij geen der partijen van het Westelijk oorlogstooneel een aanvoerder van het gehalte van een Napoleon of een Moltke aan te wijzen viel. De gang van zaken in de afgeloopen veertien dagen geeft ons" aanleiding die opmerking te herhalen. Aan geen van beide zijden is het gelukt een beslissend voordeel te behalen. Van beide zijden is het een er-op-los-stormen, een verspillen van militaire kracht, een brengen van bloedige offers, dat van militair tech nisch standpunt een gevoel van wrevel gaande maakt. Waartoe dienen die millioenen-legers als hun krachten op zoo roekelooze wijze vermorst worden, terwijl het onmogelijk schijnt er mee tot een beslissing te komen ? Zeker, Krieg-führen heiszt Angreifen', maar dit massa's-gewijze aanstormen der Duitschers begint op een tot uitputting voerende weerstandsproef, op eene bedenkelijke degene ratie der Napoleontische leer van aanvallen quand même te gelijken. De kunst van den veldheer is op het critieke oogenblik op het beslissende punt steeds een overmacht beschikbaar te hebben, op de overige deelen van het gevechtsveld niet meer krachten gebruikend dan noodig zijn om die der tegenpartij te binden. Waar is de toepassing van dit beginsel tot nu toe gebleven, zoowel aan de Duitsche, als aan de Fransche zijde ? Het heeft er veel van of Duitschland, het stoute stuk bestaande tegelijk op twee van zijn meest uiteengelegen grenzen oorlog te voeren, geen krachtige reserve achter heeft gehouden om op mogelijkheden, hetzij in het Westen, hetzij in het Oosten, voorbe reid te zijn. Het schijnt zijn geheele militaire kracht in eerste linie aangewend te hebben. Hoog spel voorwaar! Zoodra toch op de Oostgrens tegenslagen komen en Duitsch land had die op grond der militaire historie bij samenwerking met een leger als het Oostenrijksche eenigermate mogen ver wachten blijkt het, dat op het critieke oogenblik dadelijk aanzienlijke krachten aan het Westerleger moeten worden onttrokken, om het leger in het Oosten te redden. En met het ontzettend gevolg, dat het gruwelijk aantal gevallenen in Frankrijk voor een goed deel nutteloos gebrachte offers zijn geworden. Men behoeft slechts de lijnen van opstelling der Duitschers in Frankrijk te vergelijken, nu en een twee weken geleden. Het tusschen beide lijnen gelegen terrein is in korten tijd tweemaal bloedig strijdende doorgetrokken... nutte loos. En waarom? ? Omdat Duitschland alles op n kaart zettende, naliet een krachtig reserve-leger in midden-Duitschland achter te houden. En de bondgenooten? Het is wel wonderlijk toevallig, dat het fameuze" plan van Generaal Joffre zoo roeiend samenvalt, beter gezegd vastkleeft, aan het verzwakken van het Duitsche Wester-leger ten behoeve van dat in het Oosten. De bondgenooten toch, zoo heet het, zou den opzettelijk, methodisch teruggetrokken zijn tot op een zeker oogenblik, dat deze terugtocht in een voorwaartsche beweging zou overgaan. Lijkt het niet op n dier beroemde figuren uit de quadrille? Wanneer en waar was dat groot oogenblik, door Joffre gekozen, aan gebroken om zijn retour offensif" te be ginnen ? Niemand wist het, uit niets bleek het. Maar is liet nu niet al te toevallig, dat dit zoogenaamd vooruit bepaalde oogenblik zeer singulier samenvalt met de verplaatsing van een groot aantal Duitsche troepen van het Westelijk naar het Oostelijk oorlogs tooneel ? Wij gelooven van al die schoone inge wikkelde strategische en tactische papieren machinaties over een gevechtsfront van 200 a 300 K.M. geen sikkepit.