Historisch Archief 1877-1940
6 Dec. '14. - No. 1954
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
HEKMAN HEIJERMANS
Herman Heijermans, de schrijver van Op Hoop van Zegen" en van zoo vele
andere drama's, romans, verhalen en Falklandjes, is Donderdag 3 December 1.1.
vijftig jaar geworden. Dit en de 500ste voorstelling van Op Hoop van
Zegen" in deze maand zijn aanleiding, dat zich een commissie gevormd
heeft, waarin ook buitenlanders zitting hebben, om hem op genoemde voor
stelling eene lang en rechtmatig verdiende hulde te brengen
mussten, um dem neuen, in andrer Weise
nötig gewordenen Gldchgewichtszustand zu
schaffen. Weltgeschichts-Wehen kUndigten
dem Beobachter ja seit jahren die Geburt
neuer Gruppierungen und Formungen an.
Nun sind wir milten in der Sch
pfungsstunde; wollte Gott, dass das Neue,
Endgültige für die Spanne Zeit unseres Lebens
und das unserer Kinder, bald erschiene, dass
das Völkermorden nicht ein halbentladenes
Gewittet der Welthfëtorie werde, das bloss
ein paarjahreaussetzt,um neue Zerst
rungskrafte zu sammeln. Wir wollen bald wieder
Menschen sein dürfen, die einander lieben
und daher verstehen. Schon erscheinen
verheissungsvoll zage Anzeichen der Besinnung
der Erdbewohner: der argste Hass und die
tierischesten Verstimmungen verschwinden,
langsam dringt die Erkenntnis durch, dass
jede Nation dem höheren Begriff der
Menschlichkeit zu dienen hat, dass jede Nation
Helden, wundervolle Menschen, Ducker,
Mucker und Schutte in sich schliesst. Der
Krieg wird bei aller Erbitterug der Soldaten,
die unsaglich unter der Jahreszeit und unter
den schrecklichen Erscheinungen des
technischen Krieges" leiden, unbedingt
menschlicher und ritterlicher von beiden Seiten; die
Auslieferung der gefangenen Civilpersonen
spricht auch dafür. Zuviel im Tode
Verwandte haben sich bereits in die
niederbrechenden, nicht mehr feindlichen, Augen
gesehen, zuviel Austausch, in
GefangenenLagern und Spitalern, hat stattgefunden und
Aufklarungen in die Heimat gesandt, so dass
die Verhetzungen, bewusster oder
unbewusster Falschfarber, nicht mehr zu verfan
gen beginnen. Das furchtbare Gespenst der
Verantwortung steht auf, wenn es t ine solche
hier berhaupt gibt. Fehler und diplomati
sche Verbrechen mogen begangen worden
sein, hier muss jedoch jede Untersuchung
versagen, allzuviel Unkontrollierbares,
Intimstes, Allzumenschliches spricht mit. Die
Natur braucht Entladungen, das Hin-und
Herströmen zwischen den Kontrastpolen:
Geist und Materie, Gut und Böse, Süd und
Nord, Ost und West, um nur ein paar
Decknamen für die ewigen, zur Bewegung des
Daseins nötigen Widerspriiche zu nennen,
schafft Konflikte im Menschen und in seinen
Nationalanhaufungen, die, solange die Welt
besteht, hiernieden ausgekampft werden
mussen. Die paar verganglichen oder für
ein paar Jahrhunderte unverganglichen Namen
Toen dan werkelijk de visites niet langer
noodig waren, had Erich aan Geraldine ge
vraagd hem rond weg hare meening over
zijn philosophie der zuivere liefde op zich
zelf beschouwd1' (an sich) te willen geven.
Hij had haar dit bij elke visite gevraagd en
langzamerhand in haar de eerste overtuigde
medestandster gevonden, zooals zij in hem
den eersten aandachtigen toehoorder naar
de voorlezing van haar treurspelen in verzen.
Ditmaal had zij hem verrast door haar fijn
psychologisch onderscheidings-vermogen.
Uw boek is een uiting geweest van uw
verlangen naar de geestelijke liefde, welke
u deductief en inductief hebt trachten tot
een duidelijkheid voor u zelf te maken."
Liefdeshonger, dat was dus de drijfveer
geweest. Hoe zij hem had begrepen, begre
pen in de volle zuiverheid van zijn Duitsch
idealisme. Deze vrouw zou hem levenslang
begrijpeen. Zij stond verre boven alle Duitsche
amateur- ja zelfs alle beroeps-philosophen,
in hare intuitief Ahnungs"-vermogen van
de diepste gemoedsgedachten van de Duit
sche Grundsatzlichkeit".
Een jaar later waren zij gehuwd.
, En nu kwam het aan op de praktijk der
philosophie. Zij spraken al vór de bruiloft
over het geestelijke doel" hunner idealiteit"
en de kinderkamer op de tweede verdieping
van het mooie voorhuis in de Kantstrasze
te Charlottenburg was na de huwelijksreis
reeds geheel ingericht.
Het geestelijk doel", kwam na nauwelijks
een jaar, een flinke, een stramme" jongen,
met een groot hoofd, wit haar en blauwe oogen.
der Diplomaten, deren sich die Natur bedient,
weil sie gerade am Ruder des Kurses ihrer
Lander sind, sind nebensachlich, wie ihr
Verdienst oder ihr Schaden. Sie sind
Werkzeuge, nicht mehr, dessen, das angibt, was
zu geschehen hat. Es ware kleinlich, mit
ihnen zu rechten. Nicht so ist es mit dem
Anlass, den das Muss des Werdens wahlte,
um das Antlitz der Erde zu verandern.
Dieser Grund ist das gigantische Wachsen
des deutschen Reiches als Weltmacht. Dies
hat Neid und Hass vieler, man kan n sagen:
mehr oder weniger aller erregt. Erst kam
die Einkreisung", nun die Folge dieser
Unternehmung: der furchtbarste Krieg aller
Zeiten. Wer ihn anfing, wer zuerst den Krieg
erklarte, welches Land sich als Erstes der
entsetzlichen Grosse des Augenblickes und
der Rücksichtlosigkeit, die dieser Augenblick
von ihm gebieterisch verlangte, bewusst
war, ist gleichgültig. Wichtig, ausser dem
Endresultat des Kampfes ist bloss, der
Zukunft wegen, die Kenntnis, warum gerade
der Aufstieg Deutschlands solche feindliche
Auslösungen nach sich zog: Zwei Erschei
nungen sind da vor allem festzuhalten, wobei
zu bemerken ist, dass Artikel-Serien dazu
gehörten, um die Begründung, warum der
Aufstieg Deutschlands so sehr reizt, aus
dem deutschen Wesen, der ihm gemassen
Regierungsform und ahnlichem dem
Nichtdeutschen zu geben. Andeutend genüge es,
anzumerken, dass die Unkenntnis der
Lokalfarbung, die die Seele in der Brust
des Deutschen erhalt, ein ebenso
vollwertiger innerer Anlass zum Kriege war, wie
der Zorn ob des einzigartigen
Aufklimmens des bisherigen Aschenbrödelvolkes
in Europa. Verletzter Konservativismus der
grossen Nachbarn! Darinnen liegt bereits
die Gewissheit, wie der Krieg enden muss,
in dieser Welt, in der alles, wenn auch
langsamer, Aufstieg ist! ich bin Deutscher
und liebe meine Nation; ich weiss aber
natürlich trotzdem, dass der Deutsche auch,
der Fehler ein gerüttelt Mass hat, dass auch
er nicht völlig in die Psyche der
Nichtdeutschen zu dringen vermag. Dass er je
doch die ernsteten Versuche dazu machte,
wird jeder Ehrliche, der Deutschlands Inte
resse für fremde Kuituren, Sprachen und
Künste kennt, bestatigen! Wir wissen, dass
es bei unseren heutigen Gegnern nicht so
war! Goethe sagt: Jeder Streit ist ein
Missverstandniss!" Gewiss ist es für alle
Zij waren twee jaren gelukkig met hun
ideaal en het treurspel Keizer Wilhelm I
de aartsvader", dat toen uitkwam, was door
de liefhebbende moeder opgedragen aan den
schrijver van de philosophie der zuivere
liefde op zichzelf beschouwd."
En toen gebeurde het verschrikkelijke, dat
met elk philosophisch stelsel spot. De dood
trad het huis van den philosoof en de dich
teres binnen. Het kind stierf aan dyphteritis.
Zij hielden elkaar op. Zij troostten elkaar
en het scheen of het gestorven kind een
nog hechteren band tusschen de beiden
vormde dan het levende. Geheel te ver
werpen was dus het nieuwe stelsel niet,
ondanks de critiek der beroeps-wijsgeeren.
Sluimerde niet bij beiden diep-in de hoop,
dat een nieuw geestelijk ideaal" zou ge
boren worden, een tweede kind.
En het kwam, na vier jaren. Maar het
leefde slechts twee dagen en de operatie,
welke de moeder moest ondergaan had
voorgoed alle hoop op een derde geestelijk
ideaal vernietigd.
Maar toch toen zij eindelijk hersteld
was, bleek de zuivere liefde op zich zelf
sterk genoeg om de beiden in smart
vereenigd te houden. Doch hun leven was nu
een wederzijdsch vertroosten en
wederzijdsch verbergen en wederzijdsch begrijpen
van het groote, het onoverkomelijke.
Tegen Kerstmis, als 't ouderen-geluk
mér dan ooit zichtbaar was, zaten zij, als
rillende vogeltjes op n stokje, schuw
voor de buitenwereld, bij elkaar. En de
smart groeide met de jaren. De neefjes
Teile, für uns, die derzeitigen Feinde und
die Neutralen", sehr schwer, aus dem
Wirrwarr der beeinflussten Press-Organe ein
objektives Urteil berdle Schuld" an diesem
Kriege und ber die Erfolge in seinem
Fortgange zu gewinnen, doch auch dafür
liegen Handhaben ia uns; wir brauchen
bloss zuzufassen: Am verlasslichsten werden
die Zeitungen und amtlichen Verlautbarungen
sein, die aus den Staaten stammen, in denen
das Wort amtlich", wie -etwa»Göttliches
verehrt wird, in denen die Seelen als
Lokalfarbungen die Eigenschaften erhalten, die
Wahrheit" als integrierenden Bestandteil
ihrer Weltanschauungen anzustreben.
Auch dadurch ist eine Urteilsbildung m
glich, dass man die Krafteverhaltnisse der
gegeneinander verbündeten Staaten, am
Kriegsbeginn vergleicht: Der Ueberfallende
ist naturgemass dem von ihm Ueberfallenen
numerisch berlegen, wobei mitspricht, dass
sich das gute Gewissen stets starker fühlt,
als der strateglschen Eigennutz. Zudem klart
das Hinzutreten neuer Staaten, im spateren
Kriegsstadium zu der einen oder anderen
Kampfgruppe, insoferne auf, als der Anschluss
nicht mehr und nicht weniger bèdeutet, als
dass sich der Endsieg bereits der
ausgewahlten Staatengruppe zuneigt.Am
einwandfreisten ist und bleibt natürlich immer die
Macht der Tatsachen, die sich durch das
Gebiet verrat, auf dem die
Entscheidungskampfe stattfinden. Der Besiegte führt nicht
auf fremden Boden den Krieg. Hier spricht
bloss das kurze Muss. Sympathien und
Wünsche werden darum ebensowenig die
ersehnte Entscheidung bringen, wie es
dem Phantasten unmöglich war und stets
unmöglich sein wird, den Krieg samt sei
ner unleugbaren Roheit, auf der Erde
zu tilgen. Gewiss steht das Menschliche,
die Brüderlichkeit aller Seelen, ber jeder
Nation, doch nur die Enge der Nation,
ihr gegenseitiger Existenzkampf, erhalt das
Menschliche und schafft es stets neu: Wer
anders dachte, so sehr achtenswert solch
Sehnen ist, gliche einem Menschen, der ohne
Flügel zu fliegen gedachte. Wohl kann sich
der Einzelne sunseres Beispiels einen
Flugapparat von möglichster Sicherheit bauen,
wie es ja auch die Menschheit, durch inter
nationale Vereinbarungen zur Eindammung
zu barbarischer Kampfweisen, bereits
versuchte, um aufwarts zu flattern, doch die
ewige Natur, der wir bloss als kleine Arbeiter
hiernieden dienen, behalt stets das Recht,
ihre unabanderliche, rücksichtslose Kraft,
gegen unsern Körper, zu entfalten, wenn sie
anders die Forderungen der Irdischkeit durch
uns in Gefahr gebracht sieht. Das Reich des
Geistes ist nicht von dieser Welt; es hat
hiernieden nur beratende und erhebende
Stimme! Es hebt an, nach dem Tode in
diesem Leben, drüben; dort wird jeder Hass
und Neid und Kampf und Streit, in der
absoluten Ruhe, für ewig verschwunden
sein. Diesem Reich des Geistes dient aber
dieser furchtbare Riesenkampf vom Jahre
1914 im höchsten Masse: jeder Tote wird
zum Burger dieses göttlichen Staates; im
Weiterlebenden auf dieser Erde werden
Gedanken geweckt und Gefühle ausgelöst,
die die Masse sonst nie besessen hatte. Im
edelsten Sinn: christliche Mildtatigkeit, Br
derlichkeit und Selbstlosigkeit, werden nun
von den gepeinigten Menschen geübt, wie
sonst nie! Diese Vertiefung der
Menschenseele wird anhalten: Sie wird, im kommenden
Frieden, die schönsten Kultur-Früchte tragen.
Warum die Menschheit dazu erst gequalt
werden musste? Wir sind alle Sünder und
geben den Damon in uns nur her, wenn er
uns gewaltsam entrissen wird. Dastutweh,
doch die Natur, man kann das göttliche
Ratsel auch Gott, Urkraft oder wie immer
nennen die diese Operation vornimmt,
ist nicht hart; sie ist gütig und weitsehend.
Der Weltkrieg, lasst inh uns tiefer verehren
denn je!
Ingezonden
Heideontginning
Wij hebben in ons klein land nog 533.000
hectaren heidegrond, waarvan alleen in
Drente nog 121.000 hectaren. Door opper
vlakkige grondbewerking, voor zoover noo
dig waterafvoer, beploeging en omspitting,
terreingelijkmaking en aanwending van kalk,
kali, phosphorzuur en stikstof houdende
meststoffen, kan een overgroot deel van
deze landen binnen n of twee jaren in
gras- of weideland omgezet worden en wordt
daardoor geschikt voor veeteelt.
Voor de beploeging en omspitting van
deze gronden, terreingelijkmaking en het
aanleggen van greppels en slooten, kunnen
dadelijk duizenden arbeiders aan werk ge
holpen worden.
Tot dit doel is het slechts noodig, dat
een Vereeniging voor werkverschaffing (of
het Algemeen Steuncomité) zich in verbin
ding stelt met grondbezitters w.o.
verschilwerden grooter. De oudste zoon van Otilie,
Erichs getrouwde zuster, die in hetzelfde
jaar als hun eerste zoon was geboren,
herinnerde hun aan hun verlies. Hij ging
voor 't eerst naar school nu zou hun
zoon k naar school zijn gegaan. Hij deed
zijn eerste examen Hun zoon zou k
Hij deed eind-examen. Hun zoon zou nu
ook.... Hij kwam op bezoek in zijn nieuw
uniform als Einjahriger Hun zoon zou
nu ook....
In de eerste jaren hadden zij 't elkaar
nog wel eens gezegd met woorden
Daarna, om elkaar te sparen, werd het niet
meer gezegd met woorden zij vingen
eikaars blik op . .. Nog later was het alleen
een afwenden van 't' hoofd of een neerslaan
der oogen?om elkaar te sparen. Zij
wisten het immers wél wat zij leden, elk
voor zichzelf, ieder om de(n) ander.
Maar niet alleen door den neef werd
de oude wonde telkens opengereten. De
smart nam toe mét de jaren. Het was soms
plotseling op straat bij het zien van spelende
kinderen dat zij voelden, elkaar niet te durven
aankijken. Of bij het schier instinctmatig over
steken van een straat, als ze voorbij een
speelgoedwinkel moesten. Of het gedrukte
stil zijn heel den avond als na een parade,
de soldaten langs hun venster, naar de ka
zerne terugtrokken. Of het voor elkaar ver
bergen, dat zij geweend hadden en dan de
een voor den ander een fleschje boorwater
bracht, alsof de roode randjes aan de oogen
doorje vél lezen waren veroorzaakt.
Toen was de oorlog gekomen, de groote
lende gemeenten, diverse maatschappijen tot
heideontginning en particulieren, om tot een
practische regeling te komen met betrekking
tot het aannemen van arbeidskrachten, het
vrij vervoer van de menschen naar de aan
gewezen heidegronden en de voorwaarden,
waarop gewerkt moet worden.
De Regeering, die het groote belang inziet
vanlandontginningen zoowel door rentelooze
voorschotten als gratis advies van het
Staatsboschbeheer, haar medewerking verleent,
zal onder de tegenwoordige omstandigheden,
eerder nog dan anders, haar steun verleenen
bij een exploitatie op grooten schaal, ten
einde duizenden arbeiders aan nuttigen,
rentegevenden arbeid te helpen.
De senator en de oud-minister J. T. Cremer,
hield verleden jaar een buitengewoon be
langwekkende redevoering in de Eerste
Kamer, waarbij o. m. gewezen werd op het
algemeene nut om onze woestijnen produc
tief te maken en zoodoende ons bewoonbaar
grondgebied te vergrooten.
De heer Cremer is een man, wiens leven
is een aaneenschakeling van ontwerpen en
uitvoeren, van ondernemen en volbrengen.
De belangstelling van den heer Cremer in
het ontginningsvraagstuk zal voor velen een
aanwijzing zijn van commercieele levens
vatbaarheid en daarom wijzen wij op die
belangstelling.
Er wordt in ons land veel te veel kapitaal
belegd in hazardspelen w.o. wij rekenen
beleggingen in verre, vreemde landen; in
ondernemingen opgezet en beheerd door
buitenlandsche directeuren, wier beleid en
goeder trouw op een afstand van eenige
duizend mijlen, niet beoordeeld kan worden.
Naast hoogere successierechten is een be
lasting op sommige beursaffaires, op gok
ken", dan ook de meest gerechtvaardigde,
zoowel om economische redenen, als om
het individu tegen zichzelf in bescherming
te nemen.
* * *
De belegging van kapitaal in heidegron
den, levert volgens de volgende becijfering
ongeveer 5 pCt. rente:
Aankoop van 30 hectaren heidegronden, in
de nabijheid van water, spoor, tram of
harde wegen in de provincie Drente
a ? 450 per hectaar = ... ? 13.500
Aanlegkosten van 5 hectaren bouw
land a ?250 1.250
Aanlegkosten van 25 hectaren gras
land a ?450 = 11.250
Huis met stallen 6.000
Aanlegkosten van een boerderij
groot 30 hectaren, totaal ... ? 32.000
Gerekend tegen ?50 huur per hectaar is
de opbrengst, met een huurcontract van 10
jaren 30 X ?50 = ? 1500 per jaar of ± 4h pCt.
Na verloop van 10 jaar, is de grond door
goede bemesting en behandeling, zoodanig
in vruchtbaarheid toegenomen, dat ze/ 60
huur per hectaar en per jaar opbrengt, of
ruim 5}/2 pCt. rente.
Wij hebben met deze korte berekening
willen aanduiden, hoe heideontginning een
gezonde, rustige geldbelegging vormt en
behalve werk aan talrijke arbeiders, tevens
commercieele aantrekkelijkheid oplevert.
Deze aantrekkelijkheid wordt grooter, indien
de kapitalist niet slechts gronden aankoopt
voor ontginning om deze daarna aan boeren
te verhuren, doch zelf het boerenbedrijf ter
hand neemt.
De landbouw heeft behoefte aan actieve
medewerking van ontwikkelde personen, die
het maximum voordeel weten te trekken
van de wonderlijke vooruitgang van de
chemische wetenschap en van de
landbouwtechniek.
Er is geen bedrijf, waar conservatisme en
routine nadeeliger zijn, dan in den landbouw,
die tot taak heeft het ruimschoots leveren
van goed en goedkoop voedsel aan de
menschheid. De verwisseling b.v. van een
handploeg voor een autoploeg, moet niet
eerst na jaren van koppig verzet plaats
hebben. Slechts eenige dagen geleden, werden
de boeren door de regeering gewaarschuwd,
dat een besparing op meststoffen als
zuinigheidsmaatregel, noodlottig is.
Het is treurig, dat deze waarschuwing
noodig was.
In zijn grooten roman Fécondité", be
schrijft Emile Zola hoe een fabrieksteekenaar
in Parijs op het denkbeeld komt uitgestrekte
onvruchtbare landerijen door oordeelkundige
bevloeing en bemesting, voor den landbouw
geschikt te maken en hierin slaagt, trots
geldelijke moeilijkheden en tegenwerking
van boeren, die den stadsman eerst wan
trouwen en hem daarna om zijn succes
benijden.
Dergelijke stadsmenschen" zijn ook in
Holland hoogst noodig. Doch ook noodig
zijn de krachten van vijftien duizend
werkloozen om de thans nog onontgonnen helft
van de provincie Drente in vruchtbaren grond
te herscheppen.
TH. VAN Huur
Correspondentie
Geheime spiritistische séance: In dank
ontvangen.
# * ?
lllllllllHIMIIIIlUMIIIIIIIIIMIIIIIMnilllinilllMIMIIIIIMMIlMIIIIIIIIUIIIIllllllinilllUIIIIMIIIIIlllMfllllMIIIMMIIIinMMMIIMI
Brandvrij, Vochtweren d, Isoleerend, Trek- en Krimpvrij
ASBESTCEMENT
VLAKKE PLATEN, LEIEN,
GOLFPLATEN.
Eerste Nederlandsche fabriek van
Asbestcementplaten M A R Tl N l T",
C'ruquiusweg 113, Amsterdai
ongevallen O f! F A N
Aansprakelijkheid v ^* T" * * " "
Ziekten
ROKIN 151 - AMSTERDAM
Automobiel
Brand
Diefstal
BOUWT TE NUNSPEET.
Mooie boschrijke terreinen. Spoor.Tram,
Electrisch licht, Telephoon. Inlichtingen
M.ij DE VELUWE", Nunspeet.
wereldoorlog, de strijd om de oppermacht
van het Vaterland." Zij hadden samen aan
't station Charlottenburg boven op het via
duct de eindelooze treinen met bloemen en
groene takken versierd, gevuld met gees
telijke idealen, vruchten van de zuivere liefde
op zich zelf beschouwd", zien wegrijden.
En dien avond, even voor 't inslapen, was
het de dichteres van keizer Wilhelm I als
aartsvader" te sterk geworden en opeens
was zij in snikken uitgebarsten en had zich
op hem geworpen, op den vinder van het
nieuwe stelsel.
Erich, Erich... hij zou nu k voor de
eer van het Vaterland" zijn opgetrokken,
de onze..."
Weenend en snikkend hadden zij dien
nacht, elkaar omklemmend hun groote smart
beleden.
Zij schaamden zich na dien nacht niet
meer voor elkaar. Zij volgden de
oorlogsberichten en bij elke overwinning, bij elke
heldendaad, was het hun zoon", die nu .. '
Zeker hun zoon, zou dat k gedaan heb
ben ... Hun zoon voerde een ruiter-attaque
aan... Hun zoon was de eerste op de bres
van het fort... Hun zoon zou in Paris...
Hun zoon zou nu met het ijzeren kruis...
Tot de eerste gewonden binnen Berlijn
kwamen. De vinder van het nieuwe systeem
der wettelijk gereglementeerde verplichting
tot het huwelijk uit zuivere liefde en de
dichteres van drie treurspelen, welks laatste
geprezen was door de pers van Mosse (én
slechts niet door de pers van Scherl, omdat
Mosse de pers van Scherl finaal had opge
kocht met den Lokal-Anzeiger" en de
Gartenlaube" incluis), waren samen werkzaam
in n hospitaal. Zij zagen nu de lammen,
de blinden, de verminkten, de verdoofden,
al, al, al de voor het leven gebrokenen
En zij zagen de eindelooze stoeten der treu
rende vaders en treurende moeders...
De philosoof en de dichteres wisten, wat
die leden, wisten wat die te lijden zouden
hebben, lange jaren ...
Ook de neef, de zoon van Otilie, werd
binnengebracht. Een granaatscherf door de
beide beenen, die afgezet moesten worden.
De operatie gelukte prachtig maar drie
dagen daarna was de zoon van Otilie ge
storven.
De avond na de begrafenis sloeg de
dichteres de oogen op naar den philosoof.
En de oogen van Erich weken niet uit. Zij
keken elkaar recht en vast in de oogen, man
en vrouw en zij voelden hoe eikaars blikken
voor 't eerst, na lange, lange jaren rust
vonden voor elkaar.
Zij begrepen. Wellicht zouden zij thans
ook hun zoon of hun zonen naar het kerk
hof hebben gebracht...
Dien avond voelden zij, dat zij de smart
van het kinderlooze huwelijk waren te boven
gekomen.