13 Dec. '14. No. 1955 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND De invloed, dien de gebeurtenissen der laatste maanden op het zakenleven in het algemeen en op de fondsenmarkten in het bizonder uitgeoefend hebben, is van zoo overweldigenden aard geweest, dat wel eens mag nagegaan worden, of ook andere om standigheden hebben medegewerkt om het effect zóontzettend te maken. Terwijl toch bij den oorlog van 1870, bij de meer of minder belangrijke volkerenstrijden op an dere tijdstippen van de negentiende eeuw ondanks de groote tijdelijke verliezen, die toen ook geleden werden het zaken leven niet gestremd werd en de beurs met uitzondering van enkele dagen in het revolutiejaar 1848 geen enkele dag be hoefde gesloten te blijven, is dit thans reeds meer dan vier en een halve maand het geval en worden er schijnbaar nog weinig vorde ringen gemaakt met de pogingen om haar weder te openen. Vrij algemeen wordt beweerd, dat het verschil tusschen de uitwerking van dezen oorlog en vroegere op het zakenleven moet worden toegeschreven aan den ontzachelijken omvang, dien de krijg verkregen heeft.Men ziet daarbij echter over het hoofd, dat niet alleen te Amsterdam, maar.ook te Londen en NewYork tot sluiting van de beurs werd over gegaan in de laatste dagen van Juli, toen nog alleen door Oostenrijk aan Servië de oorlog verklaard was en er nog geen zeker heid bestond, dat Duitschland, Rusland, Frankrijk, Engeland en België erbij betrok ken zouden worden. Wel had men toen al rekening te houden met de waarschijnlijk heid, dat dit laatste zoude geschieden, maar was dit ook niet in 1870 het geval? In het begin van Juli van dat jaar bestond er toch evenmin zekerheid, dat de oorlog tot Duitsch land en Frankrijk zoude gelocaliseerd blijven en zag het er aanvankelijk zeer dreigend uit. Waaraan is het dan toe te schrijven, dat thans reeds dadelijk bij de eerste alarmkreet het geheele bedrijf moest stop gezet wor den en na vier en een halve maand nog niet geregeld aan den gang gebracht kan worden ? Alvorens een antwoord op die vraag te geven, kan het van belang zijn, eenige cijfers mede te deelen, die het verschil tusschen hetgeen in 1914 heeft plaats gegrepen en den toestand in vroegere groptendeels ge lijksoortige omstandigheden scherp in het licht stellen. Den 25sten Juli 19H, enkele dagen vór het stellen van een ultimatum door Oosten rijk aan Servië, was de positie van onze centrale credietinstelling, de Nederlandsche Bank. nog zeer sterk. Bij eene bankbiljettencirculatie van f 310Vs millioen, te samen met ca. f 6millioen rekening-courantsaldo's en bank-assignatiën, bedroeg de opeischbare schuld der Bank ca. f 317 millioen. Daar tegenover stond, afgezien van eene buitenlandsche wissel-portefeuille van ruim 20 millioen, een metaalvoorraad van ruim f 170 millioen dus eene metaaldekking van meer dan 53*^ pCt. Het opereerend kapitaal be droeg toen f 129Vümillioen, waarvan f67.9 millioen disconteeringen en f 61.6 millioen beleeningen. Den l sten Augustus, toen nog alleen Oostenrijk en Servië in staat van oorlog waren, was het opereerend kapitaal reeds tot f 268>* millioen geklommen (waarvan f 1441/»millioen disconteeringen en f 124 millioen beleeningen), eene toename dus van f 139 millioen of circa 108 pCt. De opeischbare schuld was met f 130 millioen toegenomen en daar de metaalvoorraad, bijna uitsluitend door de afvloeiing van f 5K millioen zilver in de circulatie, met ca. f SVV millioen verminderd was, daalde de metaaldekking tot 37 pCt. De daarop volgende week (den Ssten Augustus) was het opereerend kapitaal tot f 315.800.000 gestegen, zijnde f 186 millioen of 144 pet. meer dan op 25 Juli. De opeisch bare schuld steeg in diezelfde periode met f 175 millioen, terwijl de metaalvoorraad met ca f 8 millioen (nagenoeg uitsluitend zilver) afnam, zoodat de metaaldekking tot onge veer 33 pet. daalde tegen 53Vs pet. op 25 Juli. Vergelijkt men hiermede de cijfers van 1870, dan valt het groote verschil dadelijk in het oog. In het begin van Juli, toen de staatkundige hemel nog onbewolkt scheen, bedroeg het opereerend kapitral f 87y/2 mil lioen; den 18den van die maand was het tot f97 millioen of met ca. 11 pet. en den l sten Augustus (toen het hoogste punt be reikt werd) tot f 118Vs millioen of met nog geen 35T/2 pet. gestegen. In overeenstem ming daarmede bleven de veranderingen in de opeischbare vorderingen en de metaal dekking binnen veel engere perken begrensd dan thans en daalde de metaaldekking van 61 tot 46 Vs pet. En in 1866 tijdens den oorlog tusschen Oostenrijk, Pruissen en Italië bleef de ver houding nog gunstiger, niettegenstaande men toen nog te midden van eene ernstige financieele crisis verkeerde met hare Black Friday van 11 Mei en de susphorsie van de Engelsche Bank-Act In het bankverslag over 1866/67 wordt daaromtrent o.a. aan geteekend. Immers toen ons opereerend kapi taal zijn hoogsten stand bereikt had, van meer dan f89 millioen, en de metaalkas gelijktijdig het laagst afgeloopen was tot beneden de f70.000.000, bleef de opeischbare schuld toch nog voor de helft, in juiste cijfers tusschen de 49 en 50 pet., door metaal gedekt," Hoe gunstig deze verhoudingscijfers ook bij de tegenwoordige afsteken, de toen malige president der Nederlandsche Bank meende toen in zijn verslag te moeten constateeren: Nog nimmer was bij onze Instel ling de verhouding tusschen metaalkas en opeischbare schuld zoo ongunstig geweest, als in de eerste dagen van Juli des vorigen jaars (1866)." Het verschil is ontzachelijk, niet alleen in absolute cijfers, maar ook in de relatieve verhoudingen. Dat tengevolge van de belang rijke uitbreiding van handel en verkeer in de laatste helft der negentiende eeuw de crediet-eischen zeer aanzienlijk gestegen zijn en men daarom thans met hoogere totaal-cijfers moet rekenen dan in 1870 en 1866, behoeft geene bevreemding te wekken. Op zich zelf zoude het feit, dat het operee rend kapitaal der Bank thans ongeveer driemaal zoo hoog is als op het ongunstigste moment van 1870 dan ook geene aanleiding tot commentaar geven. Wel echter verdient het opmerking, dat terwijl in de vroegere oorlogsjaren de credietvraag bij onze cen trale instelling met slechts 35 pet. toenam, thans reeds in enkele dagen eene vsrmeerdering met 108 percent en na iets meer dan eene week met 144percent valt te constateeren. Dit groote verschil kan niet enkel en alleen verklaard worden door den oorlogstoestand, maar andere omstandigheden moeten daartoe medegewerkt hebben. In de eerste plaats moet er op gewezen worden, dat, in tegenstelling met thans, waar het Rijk reeds vór den oorlogstoestand door disconteering van schatkist-papier en door gebruik making van het renteloos voorschot, ongeveer f 40 millioen bij de Bank had opgenomen, zoo wel in 1870 als in 1866 de Staatskas ruim van middelen voorzien was en een te goed van ca, f 30 millioen in rekening-courant bij de Bank had. Het gevolg hiervan was, dat terwijl de schatkist toen voor hare buiten gewone uitgaven over hare saldo's bij de Bank kon beschikken, zij thans voor de ontegenzeggelijk belangrijk grootere buiten gewone uitgaven telkens voor aanmerkelijk hoogere bedragen op de middelen der Bank moest beslag leggen. Dit kan echter niet dienen ter verklaring van het zooveel hoogere percentage der crediet-eischen bij de Bank in het begin van den oorlogstoestand in 1914, vergeleken bij 1870 en 1866. Integendeel trekt men van het opereerend kapitaal (eenvoudigheidshalve wordt in deze beschouwingen het renteloos voorschot aan den Staat buiten beschouwing gelaten) de schuld van de schatkist aan de Bank af, dan blijkt de credietvraag van het publiek in nog sterkere mate te zijn toegeno men dan boven aangegeven. Immers op 25 Juli bedroeg de crediet-vraag van het publiek ca. f 110 millioen en op 8 Augustus meer dan f 275 millioen, dus ruim 150 pCt. meer. Maar, waaraan is die percentsgewijze zoo veel hoogere crediet-behoefte dan toe te schrijven ? Wijst dit er niet op, dat reeds vór den oorlogstoestand eene ongezonde positie bestond ,en men daardoor genood zaakt werd in veel grootere verhouding dan in vroegere analoge omstandigheden van de hulp der centrale instelling gebruik te ma ken ? Dat de oorlogstoestand, meer bepaal delijk wat de fondsenmarkt betreft, de markt verrast heeft en haar getroffen op een mo ment, dat zij te zwaar geëngageerd was, schijnt niet zeer waarschijnlijk. Althans voor zooverre op uiterlijke teekenen valt af te gaan, bestond er geene noemens waardige overspeculatie. Reeds maanden te voren, na eene kortstondige opfiikkering in de eerste weken van het jaar, stagneer den de zaken aan de beurs en was de algemeene klacht, dat zij hoe langer hoe meer inkrompen. Wel zat er vermoedelijk nog veel oud zeer", afkomstig uit den kortstondigen Januari-?boom", maar in het verder gedeelte van het eersle halfjaar is de spe culatie ter beurze niet toegenomen, maar veeleer verminderd. Geheel anders was het in 1870 en 1866. In de financieele Kroniek in het September-nummer van De Economist vah dat jaar kan men o. a. opgeteekend vinden : Devredelievende gezindheid, die in den aan vang van het jaar scheen te heersenen, de aanlokkende aanbiedingen van vreemde gouvernementen en spoorweg-maatschappijen hadden menig een verleid, zich naar de beurs te begeven om zijn vermogen of jaarlijksche inkomsten te vermeerderen. Niets scheen gemakkelijker dan dit. Daartoe was weinig kapitaal noodig, want tegen onderpand der fondsen was dadelijk geld te bekomen, om den koopprijs te betalen."' En iets verder in dezelfde kroniek" wordt gezegd: Van daar eene slachting, die, zoo het waar is, dat het bedrag der in die dagen ter Amsterdamsche beurze loopende prolongatiën f 50 millioena 1) beliep, aan menig huisgezin zware verliezen heeft berokkend. De rekeningcouranten, door de Amsterdarasche commissionairs in de laatste dagen aan hunne committenten gezonden, zouden be langrijke bouwstoffen kunnen leveren voor eene studie van de wijze, waarop in Neder land een groot deel van het nationaal ver mogen te gronde gaat, en geen gunstig getuigenis geven van het overleg van onze middenklasse. Mogen de laatste gebeurte nissen, hoe droevig ze ook zijn, althans eene herhaling voorkomen?"2) En in 1866 was de algemeene toestand vór het uitbreken van den oorlog nog ongunstiger. Toen trof de slag de beurzen op een moment, dnt zij zwaar geëngageerd waren. In het verslag der Nederlandsche Bank over 1865,66 vinden wij daaromtrent aangeteekend. En die levendige crediet vraag had een eigenaardig karakter. Zij had namelijk blijkbaar hoofdzakelijk haren grond in de sterke en over ons geheele land ver breide zucht tot speculatiën in buitenlandsche effecten, op welker bestaan ik u reeds ten vorigen jare opmerkzaam maakte, en die na eenigen tijd van meerdere kalmte, in de laatste helft des afgeloopen jaars met vroeger ongekende kracht zich openbaarde." Waar dus de oorlogsverklaring van 1914 de beurzen trof op een moment, dat zij schijnbaar minder wondbaar waren dan onder gelijksoortige omstandigheden van vroegere jaren, moet het aan iets anders liggen, dat thans de credietvraag in eene zooveel sterkere verhouding is toegenomen en dat men, om nog erger te voorkomen, zich genoodzaakt heeft gezien, de beurzen te sluiten en het geheele zakenleven stop te zetten. Waaraan het groote verschil tusschen het heden en het verleden m.i. dan wel te wijten is, zal ik trachten in een volgend artikel uiteen te zetten. J. D. SANTILHANO 1) Hoe belachelijk klein lijkt dit cijfer, ver geleken met wat volgens het rapport van Mr. Vissering thans op prolongatie uitstaat. 2) De geschiedenis heeft geleerd, dat de les van 1870 weinig ter harte genomen is. * * * Amerika's export-handel en de oorlog Noord-Amerika is de voornaamste leve rancier van een aantal der door Europa meest benoodigde levensmiddelen en grondstoffen, zoodat het tot contrabande verklaren daar van door de oorlogvoerende landen voor de Amerikaanscrfe regeering begrijpelijkerwijze iimiiiiiiiiiiii De Twentsche Bankyereefliging B.WJlijdenstein&Co, KAPITAAL: f 15.165.O52,5O RESER VEN: f 6.729.497,14 HOOF K ACTOOR : AMSTERDAM, Spuistraat 138/144. (voor wier verbintenissen De Twentsche Bankvereeniging B. W. Blijdenstein Sc Co., ten volle aansprakelijk is) AMSTERDAM, Prins Hendrikkade 139: LONDEN, B. W. Blpenstein & Co., 55-56 Threadneedlestr.; ENSCBEDE. B. W. Blijdenstein Junior; ALMELO, Lcdeboer & Co. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct tpvorderbaar .................. 3 pct. TIen dagen opzegging ................. 314 Een Maand vast Gemiddelde prolongatie-koers met een maximum van 4 Drie Maanden opzegging .... 3 pCt. ) Van den dag der opzegging Zes Maanden ...... 3^ af wordt Vs pCt. minder Een Jaar .... 4 ] rente vergoed. SAFE DEFOSIT Heerengracht 531?537, Weesperplein 2, Overtoom h/Ie Const. Huygensstr., Willemsparkweg 80, verhuurt aan bij haar geïntroduceerde personen SAFE LOKETTEN in hare Brand- en Inbraakvrije Kelders. Reglementen zijn aan bovenstaande kantoren verkrijgbaar. Ontvang- en Betaalkas, Vergoeding der Depositorente. Met ingang van heden wordt de rente-vergoeding vastgesteld als volgt: Met n dag opzegging ... 3 pCt (Bedragen tot ?20.000 zijn terstond betaalbaar) Met 10 dagen opzegging . . 3K pCt Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving vol gens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING, geopend: op werkdagen van 8M tot 5 uur. , beursvacantiedagen 85i 4 Loketten van ?2.50 per maand (?10. per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, l Nov. 1914. De op l Januari c.k. ver schijnende coupons der 4 pCt en 4Vs pCt Pandbrieven zijn van 16 November 10(4 af betaal baar te Amsterdam bij de AssociatieCassa en in de Provinciën bij H.H. Correspondenten. De Directie: A. C. VAN DUSSELDORP. Mr. L.VAN CRANENBURGH. II De iaarl \ Stand l M1914; IAP1T. Koers van uitgifte Te Huur of* te Koop: Heerenhuis, JOH. VERMEERSTRAAT 28, bevattende 7 kamers, spreekkamer, badkamer, garderobe en 3 zolderkamers, enz. Direct te aanvaarden. PRINS HENDRIKLAABT 3 en 5, dubbele Villa, bevat tende ieder 7 kamers, groote hall, badkamer, dienst bodekamers, enz. Een Vrfi Bovenhuis JOH, VERMEERPLEIN 14.Huur prijs f800.?per jaar, bevattende 7 kamers, badkamer, dienstbodekamer, enz. Te bevragen bij: GUUR. B. H. & H. KOOLHAAS, 14. Telefoon De RENTE-CASSA, Heereagracht 179, (geb. Assoc.-Cassa), AMSTERDAM. Kapitaal .... ? 1,000,000. Reservefonds . . 1458,713.37. Rentevergoeding voor gelden a Deposito Met l dag opzegging (bedragen tot ?5000 direct te ontvangen) 'i pCt. 10 dagen opzegging .2% Voor l maand fixe . . . SSVs 2 en 3 maanden fixe 8V l jaar fixe .... 3% Amsterdam, 12 Sept. 1914. .UflO,, 4JU,iJU HIP. i/.0il!l.!i23 i>6 PANLBU6.!i:!8.350 41. / pandbrieven «B l^ïo. stukken . /0van f 5000, f 1000, f 500, f 100, f 50, a pari uitlotende Thans tegen 97 pCt. verkrijgbaar ten kan tore der Bank en door alle commissionnairs in effecten. Standaard Hypotheekbank, te Rotterdam Directie: Mr. H. H. O. Oastendljk en Jhr. H. F. Schuurbeque Boeye. De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair verband en geeft 4Vs en 4% PANDBRIEVEN uit onder controle van het Algemeen Administratie enTrustkantoor te Rotterdam. NI. PIMENTEL, Accountant. JLeeraar Bockfeonden f.OHondecoeterstraat 7,Amsterdam TELEFOON Zuid 2422. Geeft uit4Vs pCt.PA KDBBIE VKN in stukken van ?1000, ?500 en f 100. Jaarlijksche conversie van 3H en 4 pCt. Pandbrieven in 4Vs pCt. stukken en nitloting a pari van 4Vs pCt. Pandbrieven. DE DIRECTIE: I. JOH.VERWER, Mr. K. A. NEDERLOF. BIJ-VERDIENSTEN Ieder, die hetzij toevallig, dan wel geregeld adressen kan opgeven van Meeren, die een REIS BUITEN EUROPA | gaan ondernemen, kan zijn inko men aanmerkelijk verhoogen door on* hun adres op te geven. NIETS ANDERS WORDT VERLANGD. GEHEIMHOUDING GEWAARBORGD. Opgaven franco onder motto Abroad" Bureau van dit Blad. ie verstrekt credieten op billijke voor waarden. Geeft Schuldbrieven uit ren tende 41/2 pCt. in stukken van ?1000, ? 5OO en ? 1OO. Koers van uitgifte 98 pCt. De Directie CORNS. LOEFF. Rott, Hypotheek-bank v. Sedert. Volteekend Maatsch. Kapitaal ? 5.000.000 Reserve ?609.920.16 Geeft geld op eerste hypotheek zon der vooruitbetaling van rente. Inlich tingen te bekomen ten kantore der Bank, Gedempte Bierhaven 25, of bij hare Agenten. De Directie: Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER Gebouw der Bank. aflosbaar a pari bij jaarlijksche uitloting in 25 jaar, in stukken van ? 100.-, ? 500.?en ?1000.?, worden tegen den koers van 100 pCt. uitgegeven door de Utrechtsche Hypotheekbank, UTRECHT Tel. 241. Drift 17. De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, JANSWEG 42. Bijkantoren: Amsterdam, Damrak 99. Rotterdam, Wijnhaven 129a. 's-Gravenhage,Ged.Burgw.38 Maastricht, Breedestraat 24. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van ? 5OO en verkoopt 41/»pCt. schuldbrieven in stukken van ? 1000, ? 500, ? 100 en ?50. 6% Pandbrieven BYPOIHEEKBANR VOOB AMEBIKA. A LEVENSVERZEKERING - BANK HAMSTERDAM" Directeuren: M" N.C.M.SMITS wn OIJEN. - J LJ BON NIKE. Adj -Oir DA.AEIJELTS Het Goederenvervoer per Spoorweg, Iiilicliingeii ten «Heuste van het publiek. Met tal van Bijladen door U. J. BOT Jl A X Commies H. IJ. S. M. P K IJ N «O C E M T S. Uitgave van VAN HOI.KHMA & WARENDORF, Amsterdam. 5°/0 PANDBRIEVfiN der K.V. 1»E CKEDIET-eYFOTHEEKBAÏIK te 's-Gravenhage (Noordeinde 43) zijn verzekerd voor rente en aflossing door de assurantie maatschappij Kederlandsche Lloyd te Amsterdam. Verkrijgbaar a 90 /0 De Directie: G. J. VAN INGEN. Mr. H. VAILLANT.