DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR "NEDERLAND 20 Dec. '14. - No. 1956 zurück als Uhlanen, und wissen Bescheid. Oerne will ich die Erzahlung in der neue Rundschau lesen, obwohl ich sonst lieber der noch einfacheren und erschütternden SpracRe der Tatsachen zuhöre. Das sollten Sie auch elnmal versuchen Wir sahen hier namlich in Holland fast eine raillion Fl chtllnge aus Belgiën, und dieser Anblick redete eine sehr lapidare Sprache, auch ohneWörter. Natürlich sind das aber alle Aasgeier, die sofort von einem Weissen Wahrheitschwan oder sagen wir von einen weissen Ente, aus Wien in die Flucht gejagt werden. Sie haben Recht, mein lieber Freund, es giebl einen Bösen»einen Satan. Er erlebt jetzt eine gute Zeit. Es ist mir oft als höre ich ihn Schmunzeln, und sehe ich ihn Qrinzen nicht sosehr wegen Mord und Qreuel, denn die amüsiren ihn nur vorübergehend sondern wegen seines kolossalen Erfolgs in Betrug, Hass und Lüge. Nie hat er so. viel gute, feine, edle Menschen so weit herum führen können wie heute. Aber auch das wird vorübergehend sein, wie die gamee .Ruhestörung*'. Wir sind völlig einig darüber, nicht wahr? gewinnen wird er nicht. Am Ende kommt er selbst betrogen aus. Bis so lange sollen wir Geduld haben und Zuversicht. Einmal sind wir wieder beisammen und 'reden ruhig ber alles, ber uhsre Kunst und unseres Leben, und lassen uns wieder schönenSchubert lieder vorsingen. Einstweile drück ich Ihnen herzlich die Hand und rufe Ihnen ein Auf Wiedersehen" zu. Ihr treu Ergebener B u ss urn FREDERIK VAN EEDEN 11 Dec. 1914. ? ? * Groeps-gevoel Men zegt ook wel kudde-instinkt", maar daar ben ik teegen. Het hindert een mensch terecht, als men zijn mensjjhelijke aangeleegenheeden met zoölogische namen aanduidt. Dat klinkt alsof men zeggen wil: z beestachtig ben je toch nog maar altijd." Dat is niet billijk, 't Is waar dat wij nog meer van het dier in ons hebben dan wij zouden wenschen. Maar die wensctr is al een teeken van vereedeling. Een kudde schapen schaamt zich niet voor zijn kuddeinstinkten eevenmin als een troep wolven. De mensch vindt het pijnlijk en verneederend als zijn groeps-gevoel" aan het kuddeinstinkt" der dieren herinnert. Daardoor juist bewijst hij meer te zijn dan een dier. En het menschelijk groeps-gevoel is dan ook waarachtig iets veel mooyers en eedelers dan het kudde-instinkt. Toch zijn de twee zaken verwant. Toen ik ov«r nationalisme" sprak, het scherp onderscheidend van Vaderlands liefde", -toen moet het velen hebben toegescheenen, alsof ik dat nationalisme geheel verwierp, als een hersenschim en louter bron van leugen en ellende. Maar ik weet zeer goed dat in dat ge smade nationalisme" nog niets wezen lijks en waardevols schuilt, iets dat meer is dan dor begrip en ijdele klank. Wij moeten met het badwater het kind niet wegwerpen. Het nationalisme is een uiting van groeps gevoel, van saamhoorigheid. De ellendige gevolgen ontstaan alleen door de onzuiver heid, de onvolledigheid, de beperktheid van het gevoel. Gelouterd, wordt het tot een van de allerhoogste menschelijke gevoelens. We zijn het allen gewaar geworden. We hebben allen iets van dat hooge en schoone groepsgevoel ondervonden, in de eerste dagen van den oorlog. Albert Verweij schreef dat hij op dien eersten Augustus maar n gedachte had: naar de grens!" Niemand zal mij van chauvinisme verdenken, toch voelde ik iets dergelijks. Ik onderging de plechtige, zelfopofferende stemming zoo goed als iedereen. Ik was blij Hollander te zijn en de kalme, waardige, vastberaden houding van onze regeering en ons volk te kunnen bewon deren. Dat was nog iets meer dan de vaderlandsliefde waarvan ik de vorige week sprak, mér dan gehechtheid aan landschap, taal of zeden. Het was het echte, schoone gevoel van saamhoorigheid in een groep menschen, bij gemeenschappelijk gevaar. Nu heeft zich, door den waereld-krijg, dit verschijnsel bij alle daarin betrokken volken geoopenbaard. Duitschers, Belgen, Franschen, Engelschen, Zwitsers allen roemen gelijkelijk de eenheid, de waardigheid, den moed en de vastberadenheid van hun groep. In de waereld-geschiedenis is dit een nooit-geziene, unieke gebeurtenis. In iedere groep blonk een nieuw licht, laaide een ougekende geestdrift, verdweenen kleingees tigheid, flaauw-hartigheid en onderlinge veeten. Wijst dit niet op een sterk, onbekend innerlijk leeven? op de mogelijkheid van een schooner toekomst? Ja maar... het nieuwe licht verblindde, de vervoering bedwelmde, het groepsgevoel leidde tot een moorddadig fanatisme, tot domme haat en wantrouwen, tot leugen, tot verbittering en verstomping. Het mooye verschijnsel had in zich een kiem van on gerijmdheid. Elk volk beweerde dat het gemeenschappelijk gevaar, waarvoor de zich tot teegenweer bereidde, een andere groep was. Elke groep noemde zich vreedelievend en defensief. En toch wist elk volk dat de andere volken uit menschen bestaan van gelijken aard, die zich zeer goed ook in vreede kunnen verdragen. Hier moet ergens een grove leugen schuilen, want waar nie mand agressief is, loopt ook niemand ge vaar. En het schoone groepsgevoel heette alleen door het besef van gevaar te ontstaan. Ik weet voor deeze zonderlinge teegenstrijdigheid maar n verklaring. In ieder volk is het groepsgevoel onzuiver. In ieder nationalisme is nog een restant van de oude roofzucht en machtdorst, die door individuen niet meer oopenlijk als goed en recht wordt beleeden. De individualiteit van de groep is nog ten achter bij die harer componenten. De gemiddelde mensch is beeter dan de groep waarin zij leeven moet. Maar het groepsgevoel stijgt ieder jaar, iederen dag in kracht en schoonheid. Wat wij er nu van zagen oovertreft alles wat de historie vermeldt. Maar eerst dan zal het zuiver zijn, vrij van haat, misverstand en loogen, wanneer het alle volken omvat tot een waereldrijk! Ieder imperialist, ieder chauvinist wil dat waereldrijk, eeven goed als de pacifist en de anarchist. Maar de nationalist wil het door zijn eigen groep den anderen groepen opdringen. Van daar de ruzie. Dat verdragen de anderen niet, en terecht. Want dat groote rijk moet langsaam en organisch groeien, en dan zullen zich nog grooter wonderen voor doen dan het groeps gevoel van onze dagen. FREDERIK VAN EEDEN ? ? * De teekeningen van Louis Raemaekers Zij hebben in den lande wrevel verwekt, zij hebben in den lande de grootste sympathie gevonden. Zij zijn de uitingen van een artiest, die, begaan met 't lot van het rampspoedig België, zijn teekenstift stelde in dienst van Het Recht", in dienst van hen, die de geteisterde en vermoorde kunstschatten beweenen. De teekeningen van Louis Raemaekers zijn een aanklacht tegen, laat ons zeggen de door dik-en-dun doorgevoerde kuituur, tegen het militairisme, tegen Germania. En... zij zijn zósnerpend, zóschrijnend, dat men 't zou willen gaan houden" aan den kant van den vijand, beducht voor eigen beschaving,: Steinlen schiep geen schooner schetsen en Jean Veber, zijn talent moge niet verbleeken bij dat van Louis Raemaekers, in kunst", in kunde" zijn zij n. Ik zal 't wel nalaten de indrukken te tellen, die de platen van Raemaekers in mijn gemoed achterlieten, en zeker zal ik geen kritiek uitoefenen over een lijn, die zus of zoo, m. i. anders, beter kon zijn. En... de pracht van de geste", de door gevoerde geste", dag na dag, het wuivend handgebaar, dat, telegrafisch, over de menigte vloog, die geste" waag ik' niet te omschrijven. Alleen kan ik constateeren, dat Raemaekers' platen zijn inge slagen", zooals een bliksem kan slaan in het Niederwald Denkmal". En, nu heb ik de oorspronkelijke teeke ningen gezien, die, waarvan de Telegraaf slechts een zwakke afschaduwing kon geven, drukinkt, grof papier zij wer ken niet mede en... ik heb bewonderend gestaan voor die scheppingen. Welk een Ausdauer' (om met onze Germaansche buren nu eens mee te spreken), wat een kracht moet er uitgaan van dezen kunstenaar, die zich altijd door n doel voor oogen stelt, zich immer gelijk blijft. Eén détail,..: Ik zag Raemaekers' teeke ningen in Voor de Kunst" te Utrecht. De conciërge, 'n bekende, hij wét mij verslaggever troonde mij in zijn heiligdom en toonde mij een van de laatste prenten van den artiest, waar een Bel gisch soldaat 't lijkkistje van zijn kindje aan den doodgraver overgeeft. Zij behoort zeer zeker tot de navrantste" uitingen, en 't ruwe papier en de fletse inkt passen hier bij 't gevalEn dan... die prachtprent: Kreuzland, Kreuzland ber alles", waar de onafzien bare kinderstoet tusschen de ontelbare kruisen komt aanschrijden, terwijl achter hem de vlammen der brandende steden en dorpen oplaaien! In de Telegraaf was de reproductie reeds indrukwekkend, met dat ne kleurtje, vlammend rood, in de oorspronkelijke teekening wordt die schepping tot een uiting, een Steinlen, een Veber waardig. Raemaekers is een artiest, par la grace de Dieu1'. C. W. H. VERSTER * ? ? Kerstgedachte Ziet toe niet n dezer kleinen te minachten; want ik zeg u dat hun engelen in de hemelen voortdurend het aangezicht van mijn Vader in de heme len zien. Matth. XVIII 10. 'k En weet niet of er bidden zij Dat schooner bidt dan kindjes stem, Wen 't bidt aan moeders schoot tot Hem Van wien het zooveel weet dat wij Niet meer en weten. Het vouwt zijn vuistkens of in 't hol Dier handjes heel een wereld lei Waarvoor het bidt, een wereld vol Van mooie dingep, waarvan wij Niet meer en weten. Het doet zijn oogskens toe en weet God op de wolk die net voorbij De toegeschoven ruften gleed, Het weet, het ziit zijn God waar wij Hem niet meer weten. O! Kindeken in Bethlems stal, Of ieder kind op uw getij Den Englenzang weer hooren zal Van Vrede op Aarde", waarvan wij Niet meer en weten? THOMAS DE RIJMER * * * Troost 't Is wel sneu, dat door de leening, d'Onderwijzersstand vol weening, Al zijn hoop op vette dagen, Ziet den bodem ingeslagen. Troost je onderwijzen isnietduur, Heb je onderwijzend vuur! R. V. ? * * . APENZEEP. Maakt de koekepan als een Uw vaatwerk en kachelzink doen glinsteren. SUJpt de messen zonder kras sen blank en scherp. DE SCHUVRZEEP. BEGRAFENIS-ONDERNEMING J. D. STRUIJS & Zn. Prinsengracht 837. Telephoon No. 906. ERVEN KRAMER ? WIJDE KAPELSTEEG 4 D AMSTERDAM ? ? TELEPHOON N"266 ? FABRIEK VAN KANTOORBOEKEN ? Mevr. G. T. d. BRINK, Corsetlère, Keizersgracht 717. A'DII. TUL. 1Ï61. ATÏL1EB8 TOOR REPARATIES. Opelke gracht, in elke straat, Wanneer de deur maar open Ziet gij het prachtig resultaat Van LIEVEGOED's Schuiipparaat (voor houtwerk, marmer en steentjes). In frissche cartons overal j UHUKLLIK1 LÜIfi H A TTT fl F1TORT1 ilSTEUAl ilUODBAIKULT levert BROOD bereid uit de BESTE GRONDSTOFFEN, PAUL C. K A1SEB, STEUNZOLEN (systeem Prof. HOFFA) met opstaanden buitenrand, die de ronding van den hiel omvat, herstellen den platvoet. J. A. MASSING, O. Z. Voorburgwal 334, Amsterdam, tegenover hel Binnen-Gasthuis. VAN RIJN'SC DEBESTEMOSTER Een streeling voor de tong, een opwekking voor de maag, een waar genot voor kenners, - is OUD'S KINAWIJN (vin toxiique a p er Alom verkrijgbaar. Benige fabrikanten WEB. 6. OUD Pz. Go., -- PURMEREN D. -?? «Mdere dubbel fijne IJfcenre* BIJ H. P. POMLEM «*? ZOOM, Rott erdaM NAGANT Automobielen fieneralt Agentuur voor Nederland en Koloniin AUTO-GARAGE CENTRAL. Telefoon 498. Maastricht, De drie Magazijnen voor Horlogerie van Gebr, BREEN, Amsterdam, Rozwclit 53, Nieuwciiijl 172, Haarlemmerstraat il HOELOGES, PENDULES, KLOKKEN. GOUDEN EN ZILVEREN WEBKEN. Alle benoodigdheden Solide Billijk. OL3 x ero CO CO S. BLAZER Mzn. Solo-Bassist Concertgeb. Orkest. Amst. Ceintuurbaan 141. - Tel. Z.I4I7 ALLEN DRAGEN Kousen en Sokken, van WICHGR JANSEN UTRECHTSCHE TRICOTABE FABRIEK UTRECHT. AVIATA" Garantie Kousen en Sokken Gegarandeerd voor 6 maanden. Wij verstrekken gaarne adressen van wederverkoopers. voorheen GEBR. HULSCHER. Telef ««rs Noord 4169 en 47, DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts /1.65 per kwartaal NATUURLIJK SPRUDELSALZ SALZ is datalleen echte Karlsbader yporNamaah en vervalsching wordt gewaarschuwd^ BEGRAFENIS VEREEMG1NG TB AMSTERDAM . SAX Jr, P. C. HOOFTSTR/VAT 38. Telef. Zuid 341 Het Adres VOOR veilige.reuklooze hygiënische PetroleumKACHELS is D. IUSTÜS REEDE1S f G / D. Teleph. 5373. AMSTERDAM. met mouwen. Adriaan Schakel, HEILIGEWEG 11-17, AMSTERDAM. Internationale Transport-Maatschappij voorheen VAN DER HOOP i Co. AMSTERDAM. Directeur: JACS VAN DEE HOOP M.Pzn. Verhuizingen. - Bewaring van Inboedels. Expeditie. Agentschap der Nederl. Stoomboot-Reederij. Dagelijksche sneldienst naar en van den Rijn. Heb het uitstekendste aan te bieden dat iemand wenschen kan hoe zal de wereld het weten, indien gij niet adverteert ? JOHN P. ROCKEFELLER DE BONT & LEYTEN'S BORSTPLAAT is DE BESTE.