20 Dec. '14. No. 1956 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND & ECONOMISCHE KRONIEK In dt Financieele Kroniek" van de voor gaande week heb ik er op gewezen, dat de eischen, die reeds in de eerste dagen van de oorlogsspanning van dit jaar aan onze centrale crediet-instelling gesteld zijn, be langrijk veel hooger waren dan in analoge gevallen van vroegere oorlogsjaren. Daarbij werd er tevens de'aandacht op gevestigd, dat de algemeene positie thans zeker niet ongunstiger was dan in 1870 en 1666, zoodat het vermoeden gewettigd is, dat andere bij komende omstandigheden er toe moeten bijgedragen hebben om den druk thans zoo bovenmatig sterk, te doen zijn. Het is dan ook m. i. aan weinig twijfel onderhevig, dat al moge de oorlog wel is waar de directe aanleiding zijn geweest de eigenlijke oorzaak van de buitengewone spanning aan de geldmarkten in de laatste dagen van Juli elders moet gezocht worden. En dan aarzel ik niet, als mijne overtuiging uit te spreken, dat zij hoofdzakelijk een gevolg was van de omstandigheid, dat bij de groote uitbreiding van het credietwezen in de laatste 50 jaar geen voldoende rekening is, gehouden met het opbouwen en in stand houden van daaraan evenredige kas-reserves. Op zich zelve is die uitbreiding een niet te onderschatten voordeel voor de gemeen schap geweest, omdat het daardoor mogelijk is geworden den zich sterk ontwikkelden handel en nijverheid, de middelen te ver schaffen om zich met volle kracht te ont plooien. Maar, zooals bij bijna alles op dit ondermaansche, waar elke medaille hare keerzijde heeft, is er ook eene in dit geval, die in normale tijden nauwelijks wordt op gemerkt, om echter in dagen van crisis, als wij nu doorloopen hebben, des te sterker aan het licht te komen. En in dit verband kan er niet genoeg op gewezen worden, dat, onder erkenning en waardeering van de zegenrijke werking van het credietwezen voor de algemeene oeconomische ontwikkeling, de zucht om het kapitaal zooveel mogelijk productief t maken er in de latere jaren hoe langer- hoe meer toe geleid heeft, de vrije kasmiddelen veel te laag te houden. Wel is door enkele gezaghebbende schrijvers herhaaldelijk gewaarschuwd tegen de gevaren, die kunnen ontstaan uit het gebruiken van de beschik bare middelen up to the hilt, zooals de Engelsche uitdrukking luidt; wel is daarbij het beeld voor oogen gesteld, dat het moderne credietwezen wordt opgebouwd als eene pyramide, die op haar kop staat, maar te vergeefs. In het geheele oeconomische wereldverkeer is de drang om nagenoeg alle beschikbare geldmiddelen loonend te beleggen zoozeer toegenomen, dat men de grenzen der voorzichtigheid overschreden heeft. En het zijn niet alleen de banken en financieele instellingen, die in dat opzicht over treden hebben, maar in bijna alle lagen der maatschappij is hetzelfde gedaan. De par ticulier en kleinhandelaar, die in normale omstandigheden niet meer gereed geld in huis houdt dan noodig voor zijne onmid dellijke behoeften, hebben daartoe evengoed medegewerkt als de financieele instellingen, wier kasmiddelen in geene voldoende ver houding zijn gebracht tot den omvang harer obligo's. En al zijn, zooals vrij wel alge meen geschied is, bij de wijze van belegging der beschikbare middelen de noodige voor zorgen genomen, toch is het gemis van een genoegzaam breede basis van liquide kas middelen een gevaar, dat in tijden van span ning zeer sterk op den voorgrond treedt. Men heeft in de dagen, die achter ons liggen en ook thans nog herhaaldelijk ge sproken en geschreven van het dwaze en ongemotiveerde om geld op te potten of in de kous" te stoppen, maar men yerliest daarbij uit het oog, dat bewustzijn van innerlijke kracht tot kalm overleg leidt, ter wijl bewustzijn van innerlijke zwakte tot zenuwachtige opwinding voert. Juist omdat men in normale tijden zich trachtte diets te maken, dat het geld, dat men bij zijn kassier heeft liggen; het geld, dat op pro longatie, on call of in wissels aangelegd is, als volkomen gelijkwaardig te beschouwen is met het geld, dat men in eigen kas heeft, is de drang om in abnormale omstandig heden een groot deel van dat geld onder eigen controle te krijgen sterker geworden. En dat men op dien gedenkwaardigen 28en Juli daarbij weder tot een ander uiterste is overgeslagen, is psychologisch zoo verklaar baar, dat ik daarbij niet lang behoef stil te staan. Beducht, dat reeds den volgenden dag groote bedragen op korten termijn toever trouwde gelden zouden opgevraagd worden en zich tevens bewust, dat de beschikbare kasmiddelen daartoe lang niet voldoende waren, hebben credietinstellingen en geld gevers getracht, hare kaspositie te verster ken door links en rechts prolongatiën en ca//-posten aan te zeggen. En van hun standpunt zeer terecht. Want die storm vloed van opvravingen is niet uitgebleven; niet uit ongemotiveerde angst, dat de be trokken credietinstellingen op den duur niet aan hare verplichtingen zouden kunnen vol doen, maar uit gemotiveerde vrees, dat op een gegeven momenl, wanneer zij er de meeste behoefte aan zouden hebben, de depositarissen niet de vrije beschikking over hun te goed zouden kunnen krijgen. En toen daarop de beurs gesloten werd en dienten gevolge de aan de beurs uitgezette gelden niet meer opgeëischt konden worden, bleef er geen ander middel over dan tot de Cen trale instelling zijn toevlucht te nemen. Maar ook deze zoude die hulp niet hebben kunnen yerleenen, zoo de Regeering niet onmiddelijk hadde ingegrepen en de ver plichte metaaldekking van 40 tot 20 pet. verlaagd had, waardoor de beschikbare circulatiemiddelen met een pennestreek tot het dubbele verhoogd werden. Of die maatregel theoretisch verdedigbaar is geweest, laat ik thans in het midden. Aux grands maux, des grandes remèdes. De dieper liggende, maar m. i. wezenlijke oorzaak van de zoo buitengemeen groote uitbreiding van credievraag bij de Centrale Credietinstelling moet m. i. daarom gezocht worden in het bewustzijn van innerlijke zwakte, veroorzaakt door de bestaande wanJIMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIlllllllltllllllllMIIMIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIHIIIIIIIIIllftlMIIIIMIIIMIII IIIIIIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlllimlIIIIIIHIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIlmMHIMIMIIIHnlIIIII III»r verhouding tusschen beschikbare kasmid delen en den omvang van ten allen tijde opeischbare vorderingen. En als het mij vergund is, een beeld te ontleenen aan den tegenwoordigen oorlogs toestand, dan zoude ik uit hetgeen thans geschied is, ook op financieel gebied de les willen trekken. Zoo gij den vrede wenscht, bereid u tot den oorlog voor?'. Wenscht gij in tijden van spanning sterk te staan, houdt dan een veel grooter deel van uwe weer bare middelen in normale tijden mobiel, zoodat zij onmiddellijk kunnen aangewend woiden om de bedreigde veste te beschermen. Hadde men naar dien stelregel geleefd en gehandeld, dan zoude men thans niet noodig gehad hebben tot allerlei krachtmaatregelen over te gaan, die, hoe verschoonbaar ook onder den drang der omstandigheden, prin cipieel onjuist zijn. Laat men daarom uit het thans voorge vallene de leering trekken om in de toekomst in gewone tijden, de kous" wat meer gevuld te houden dan zal er geene of althans min der behoefte zijn om in buitengewone tijden, die kous" vol te stoppen. Waar in dit opzicht vrij algemeen gezon digd is, wensch ik mij te onthouden van het aanhalen van speciale gevallen ter illu stratie. Alleen kan ik mij niet weerhouden, meer in het bizonder de aandacht te vesti gen op de politiek van de Rijkspostspaarbank in deze aangelegenheid. Reeds eenige jaren geleden, heb ik in het Handelsblad betoogd, hoe verkeerd het van deze instelling en eveneens van de Britsche Postspaarbank is, te werken met nagenoeg geene kasreserve en voor hare onmiddelijke kasbehoeften te teren op de kassen van de Post-administratie, Met een totaal van meer dan ? 180 millioen inlagen, is onze Rijkspostspaarbank verreweg de grootste deposito-bank van ons land. Van die gelden zijn bijna ? 160 miflioen belegd in wel is waar uiterst soliede fondsen, maar waarvan een groot deel zelfs in nor male tijden eene beperkte markt heeft, terwijl dooreen genomen ca. ? 25 millioen door haar op prolongatie uitgezet is. Als eigen kas heeft zij slechts luttele duizende guldens en als bedrijfskapitaal doet de loopendekas van de Posterijen dienst. Onder gewone omstandigheden, zoolang de inlagen ongeveer gelijken tred houden met de uitbetalingen, marcheert alles van een .leien dakje. Niet zoodra echter komen er buitengewone op vragingen, of zij moet terugvallen op haar eerste bolwerk, de prolongatiën, waarvan nu gebleken is, dat zij, hoe uitgestrekt ook, toch geen voldoend weerstandsvermogen hebben. De gevolgen zijn dan ook in deze crisis niet uitgebleven. Reeds bij de eerste alarmkreet moest eene circulaire worden uitgevaardigd, die hoezeer reeds spoedig verzacht, in plaats van tot kalmte te stemmen, grootere ongerustheid bij het publiek opwekte. Hoe geheel anders zoude de positie van de instelling geweest zijn, zoo zij als eerste verdedigingslinie de beschikking gehad had over .eene flinke eigen kasreserve! Met hoe veel meer kalmte had zij dan eventueel groote opvravingen kunnen afwachten en bevredigen en daardoor tevens het publiek tot kalmte stemmen en middelijk mede werken om den stroom van opvragingen te stuiten! Maar, zoo zal wellicht aangevoerd wor den, door eene grootere kasreserve te houden. zoude de instelling jaren lang een belang rijk bedrag aan rente derven. Volkomen juist; maar wat beteekent die winstderving tegenover het verlies, dat in eens kan ge leden worden, wanneer op het meest on gelegen moment tot realisatie van een groot deel van het fondsenbezit moet worden overgegaan, of op onereuse voorwaarden geld opgenomen l Geheel afgescheiden daar van staat nog de groole vraag, in hoeverre het met doel en inrichting van deze Staats instelling in overeenstemming mag geacht worden, op zoodanige momenten den reeds van particuliere zijde bestaanden drang tot mobilisatie van kapitaal nog te versterken. Neen; de Rijkspostspaarbank is niet in gesteld met het doel om winst te maken en moet er op ingericht zijn, de markt in bui tengewone tijden veeleer te helpen dan te verzwakken. En dat kan, zonder groote offers van haar te vergen. Het verdient daarom overweging om zoo spoedig mogelijk wij tot normale omstanDe Twentsehe BaokyereeDiging B, W, BI puste i n & Co. KAPITAAL: f 15.165.O52.5O RESERVEN: f 6.729.497.14 HOOFDK AMTOORt AMSTERDAM, Spuistraat 138/144. RlJi4AMTOR«l¥; (voor wier verbintenissen De Twentsche Bankvereeniging B. W. Bltjdenstein & Go., ten volle aansprakelijk is) AMSTERDAM, Prins Hendrikkade 139: LONDEN, B. W. Blpenstein & Co.. 55-56 Threadneedlestr.; ENSCHEDE. B. W. Blfldenstein Junior; ALMELO, Ledeboer & Co. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct «pvirderbatr. 3 pCt. TIen dagen opzegging 3^ , Een Maand vaet Gemiddelde prolongatie-koers met een maximum van 4 Drie Maanden opzegging .... 3 pCt. Zes Maanden . . . . 3K . EOP Jaar Van den dag der opzegging af wordt Vj pCt. minder rente vergoed. Residentie Hypotheekbank Anna Paulownastraat 97, 's-GRAVEMHAGE. o HYPOTHEEKBRIEVEN Na 10 jaren door den houder a pari opeischbaar. Te verkrijgen tegen den koers van 1OO pCt. ;? en Vergoeding der Depositorente. Met ingang van heden wordt de rente-vergoeding vastgesteld als volgt: Met n dag opzegging ... 3 pCt (Bedragen tot ?20.000 zijn terstond betaalbaar) Met 10 dagen opzegging . . 3M pCt Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving vol gens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING, geopend: op werkdagen van 8M tot 5 uur. beursvacantiedagen 89i 4 Loketten van ?2.50 per maand (?10. per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, l Nov. 1914. ^fOMlO^ y ?? (?!? «t P4>M*-< rtHKMI* t. Ni4«rl4i4> . .lnilEl.l.tEITIEIIW c»«? C' m_ i. o. i. pisTiiios ? ^ Fatol*l«»it>a ^ ' ? **. ^o * fiteROJ De op l Januari e.k. ver schijnende coupons der 4 pCt en 4Vi pCt Pandbrieven zijn van 16 November 1914 af betaal baar te Amsterdam bij de AssociatieCassa en in de Provinciën bij H.H. Correspondenten. De Directie: A. C. VAN DUSSELDORP. Mr. L.VAN CRANENBURQH. De RENTE-CASSA, Heereagracht 179, (geb. Assoc.-Cassa), AMSTERDAM. Kapitaal . . . . f 1,000,000.Beserrefonds . . 1,158,713.87. Rentevergoeding wor gelden Deposito Met l dag opzegging (bedragen tot ?5000 direct te ontvangen) 58 pCt. 10 dagen opzegging . 8% Voor l maand fixe . . . !*Vs . 2 en 3 maanden fixe 3V , l jaar fixe .... 3% Amsterdam. 12 Sept. 1914. lie tioilandsche Voorschotbank HAARLEM, JANSWEG 42. Bijkantoren: Amsterdam, Damrak 99. Rotterdam, Wijnhaven 129a. 's-Gravenhage,Ged.Burgw.38 Maastricht, Breedestraat 24. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van ? 5OO en verkoopt 4TA pCt. schuldbrieven in stukken van ?1000. ?500. MOOen ?50. Standaard pthnkbank, ti Rotterdam T Directie: Mr. H. H. O. Castendflk enJhr. l H. F. Sohnarbeque Boeye. l De Bank verstrekt gelden onder J eerste hypothecair verband en l geeft 4Vi en 4i* PANDBRIEVEN uit onder controle van het Algemeen Administratie en Trustkantoor te Rotterdam. U + =»+ Rolt Hypotheekbank T. fleflerl. Volteekend Maatsch. Kapitaal ? 5.000.000 Reserve ?609.920.16 Geeft geld op eerste hypotheek zon der vooruitbetaling van rente. Inlich tingen te bekomen ten kantore der Bank, Gedempte Bierhaven 25, of bij hare Agenten. De Directie: Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER SAFE DEPOSIT Heerengracht 531?537, Weesperplein 2, Overtoom h/Ie Const. Huygensstr., Willemsparkweg 80, verhuurt aan bij haar geïntroduceerde personen SAFE LOKETTEN in hare Brand- en Inbraakvrije Kelders. Reglementen zijn aan bovenstaande kantoren verkrijgbaar. ZEEUW SCHE HYPOTHEEKBANK MIDDELBURG. De Bank stelt verkrijgbaar: in stukken van/lOOO?, /5OO.?en/1OO.?ten kantore der Bank en bij H.H. Effecten-Handelaren. De Directie: Mr. A. A. DE VEER, Mr. M. C. VAN DER MINNE. STICHTSCHE HYPOTHEEKBANK UtrecM, Vootlwtraat f£. Tel. lOt&. De Bank geeft uit: 4V8 pCt. Pandbrieven tegen 1OO pCt. in stukken van ? 1OOO.?, ? «UU.-, ?100.?en ?50.?. A. DIKS Rzn., G. J. ELLERMAN. 5 | HYPOTHEEKBANK HOLLAND-AMERIKA. Utrecht. 'Op4WDllRIEVEHir itt N<uM«Mi van f IOO.?. f 25O -. fftOO.?en flOOO.?tegen den koers van 9»Vt pCt. l M.A.V. BAMK.SCHIEDAM OhGEVALLEMVERZEKERIMQ De .Levensverzekering Ongevallenverzekering Billijke premiën. Concurreerende voorwaarden. HOOFDKANTOOR: Amsterdam, Keizersgracht 547?549. BIJKANTOOR: Den Haag, Buitenhof 48a. Groningen, Vischmarkt 54. Rotterdam, Wijnstraat 138a. Utrecht, Maliebaan 84. Bijkantoor der Amsterdamsche Mij. van Levensverzekering voor Ned. Indië: SOERAJBAJA, K O l IK T E I T S T B A A T. rdamsche Maatschappij van verzekering tegen ontvallen O u de haven <ade N r. J. PI au C, Rotterdam,. Individueele Ongevallenverzekering. Directie: P. R. MEES, J. RRUNSTINCt. Hoofdvertegenwoordiger voor Ned. Oost-Indië: IT. J. TAKKEN, Simpang, Soerabaia. 6% Pandbrievea HYPOTHEEKBANK YOÖB AMERIKA. |»A LEVENSVERZE.KE.Rmu - BANK J>f?AMSTERDAM" Directeuren: M" N.C.M.SMITS VAN OIJEN. - J LJBONNIKE. Adj-Oir O A.AEUELT& Het Goederenvervoer per Spoorweg, Inlichingen ten dienste van het publiek. Het tal van Bijlagen door K. J. B O T M A M Commies H. IJ. S. M. PK IJ K «O C1 K % T S. Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF, Amsterdam. .V',, der N. V. DE CBJSDIET- HYPOTHEEKBANK te 's-Gravenhage (Noordeinde 43) zijn verzekerd voor rente en aflossing door de assurantie maatschappij Nederlandscne Lloyd te Amsterdam. Verkrijgbaar a OO /0 De Directie: G. J. VAN INGEN. Mr. H. VAILLANT.