17 Jan, '15- Na 1960 D£AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND thans de Dreadnought waardeloos heeft ge maakt. Voor operatiegebieden als de Atlan tische oceaan, ja zelfs voor een gebied ter grootte van ons Indlë, is zulks nog in geenen deele bewezen. Intusschen is de onderzeeboot in den laatsten tijd door Duitschland ook gebruikt voor het aanhouden van handelsschepen, een taak, die men er tot dusverre nog nooit aan had toegedacht. Zelfs wordt beweerd, dat men in Duitschland bezig is om een groot aan tal onderzeebooten te bouwen van een groot en zeewaardig type, geschikt om geruimen tijd achtereen in zee te blijven. Het zou dan in de bedoeling liggen met deze vaartuigen den handel der tegenstanders afbreuk te doen. De toekomst zal moeten uitwijzen in hoe verre dit alles waarheid is en wat in die richting kan worden bereikt. Regel is en men mag niet aannemen dat de Duitsche Marine daarvan zal afwijken , dat vijan delijk schip en lading neembaar zijn, maar dat de bemanning moet worden gespaard en daarom zal men tot zeer veel grootere onderzeebooten moeten komen, alvorens de mogelijkheid bestaat om de bemanningen van buitgemaakte koopvaardijschepen tijdelijk aan boord te kunnen bergen. Alleen zeer dicht bij de kust en bij gunstige weergesteldheid konden tot dusverre door onder zeebooten koopvaarders worden buitgemaakt, omdat de bemanning het schip dan in de sloepen kon verlaten. En men zal dus moeten afwachten, of dit zeer beperkte gebruik van onderzeebooten voor den handelsoorlog voor uitbreiding vatbaar is. NEPTUNUS IIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII1IIIII1IIIIIIHIIIIIII ? Prof. Sigmund Freud De Weener Hooglëeraar prof. Sigmund Freud is wel een van de meest besprooken weetenschappelijke mannen der twintigste eeuw. Hij heeft talrijke teegenstanders en zijn leer der Neurosen wordt nog van veel kanten bestreeden. Maar ieder erkent dat hij een in hooge mate origineel denker en onderzoeker is, die de geheele psychologie in nieuwe banen heeft gebracht. Het meest bekende is wel zijn boek dieTraumdeutung", waarin de merkwaardige symbolische beteekenis van al onze drOomen wordt aan 't licht gesteld. Oover dit werk hield prof. G. Jelgersma zijn rectorale reede in 1914. Freud is de schepper der psychoanalyse als methode van geneezing. Dat deeze methode resultaten geeft, staat voor veele gevallen vast, al is ze niet altijd betrouw baar, dikwijls bedenkelijk en nog ver van volmaakt. Freud stichtte het tijdschrift voor Psycho-analyse, en hield oover dat onder werp vijf voordrachten bij het 20jarig feest van de Clark-Universiteit inWorcester (Mass.) Een ander interessant werk van hem heeft den titel Totem und Tabu". Freud's werk zaamheid heeft plaats in Weenen, waar hij een kring van aanhangers heeft. Een deel van zijn school heeft zich van de oorspron kelijke richting afgewend, en vormt te Zürich onder leiding van Jung een eigen groep van Psycho-analitikers. In ons land heeft Freud ook veele aan hangers van beteekenis en is zijn werk iiinifnmmnmrttHiuitittfiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiimiMiiiHimiiimiiHi Ik ging heen en werkte drie maanden aan een humoristischen roman spelend te Volendam, Marken en Urk, mijn best doende de locale kleur te behouden en zelfs een straatoproer op de kaasmarkt te Alkmaar er in verwerkend, waarbij de kazen als projectie len dienden tusschen de elkaar vijandige bevolkingen van de eilanden Volendam en Marken. De vijandschap was ontstaan door dat de dochter van den vuurtorenwachter van het eiland Volendam wenschte te trou wen met den zoon van een millionnair op het eiland Marken, hetgeen de Volendamsche bevolking weigerde toe te staan. Toen ik mijn werk gereed had, bracht ik het aan mijn collega. Hij las het door en schudde het hoofd. Er zit wel wat in, maar het is geen roman, het is litteratuu r." Hoe zoo ?" vroeg ik ontzet. Wel, ten eerste, er zit niets in voor een bioscoop-film. Eindelooze beschrijving van zee, lucht en weiden en bijna geen handeling. En dan mijnheer, u bent veel te kort. Bedenkt u toch, u wordt per woord betaald en de roman is overal al aangekondigd. De uit gever moet hem dus publiceeren. U bent ook vél te laat. De roman moet er al overmor gen in..." Zal ik er dan nog een paar natuurbeschrijvin..." Hou op mijnheer, hou op. Ik heb eerder zin uwe natuurbeschrijvingen te schrappen. Wat zijn dit voor natuurbeschrijvingen, die u geeft. Flauwe, bleeke zonnen. Mistige dagen. Voorjaarsweer met luwe windjes. Noemt u dat natuurbeschrijvingen voor een dollar per woord inkoop ? Ons publiek wenscht zonnen te zien die bloedrood onder gaan en onheilbekend gemaakt door den Amsterdamschen arts Starcke. F. v. E. Wien, 28. Dezember 1914 Herrn Dr. Fr. van Eeden Verehrter Kollege, Unter dem Einflusz dieses Krieges wage ich es, Sie an zwei Behauptungen zu erinnern, welche die Psychoanalyse aufgestellt hat, und die gewisz dazu beigetragen haben, sie beim Publikum unbeliebt zu machen. Sie die Psychoanalyse hat aus den Traumen und Fehlhandlungen des Gesunden wie aus den Symptomen des Nervösen geschlossen, dasz die primitiven, wilden und bösen Impulse der Menschheit bei keinem Einzelnen verschwunden sind, sondern noch fortbestehen, wenngleich verdrSngt, im Unbewuszten, wie wir in unserer Kunstsprache sagen, und auf die Anlasse warten, um sich wieder zu betatigen. Sie hat uns ferner gelehrt, dasz unser Intellekt ein schwachliches und abhangiges Ding ist, ein Spielball und Werkzeug unse rer Triebneigungen und Affekte, dasz wir uns alle scharfslnnig oder schwachsinnig gebarden mussen, je nachdem unsere Einstellungen und inneren Widerstande es gebieten. Und nun blieken Sie auf die Vorgange dieser Kriegszeit, auf die Grausamkeiten und Rechtsverletzungen, deren sich die zivilisiertesten Nationen schuldig machen, auf die verschiedene Art, wie sie die eigenen Lügen, das eigene Unrecht, und das der Feinde beurteilen, auf die allgemeine Einsichtslosigkeit, und gestehen Sie mir zu, dasz die Psychoanalyse mit beiden Behaup tungen Recht gehabt hat. Sie war darin vielleicht nicht durchaus originell. Viele Denker und Menschenkenner haben ahnliches gesagt, aber unsere Wissen schaft hat beide Satze im Detail durchgeführt und zur Aufklarung vieler psychologischer Ratsel verwendet. Ich wünsche Sie in schöneren Zeiten wiederzusehen. Ihr herzlich ergebener, Graphische Kunst, te Amsterdam I De schilderkunst is een rijker spel, hoewel soms realistischer" dan de ets, maar deze, abstracter wat de kleur betreft, is vol van een sobere waarheid, die niet iedereen op juiste wijze genieten kan. Er is voor de ets een gevoeligheid noodig, die zich be haaglijk voelt aangedaan door den trek van een lijn, door kleine breuken in die lijn; door een schakeering in het bruin, door een zwier vol terughouding, of door een stoutmoedig aangrijpen van de plaat door de forsch-aangezette naald. Er zijn som mige naturen die door deze dingen van weinig kleur" zich rijk voelen bewegen, en wier phantaisie (nooit sluimerende zuster van de Schoonheid) zich thuis voelt in deze simpele waarheden. En een ets is meer dan flaneeren; ik ken het Shakespeariaansche licht-en-donker van Rembrandt's ets genoeg, en hare eenzaamheid vol geest om haar slechts als lieflijk loopen" te zien, en niet als daimonische openbaringen, waarin aller-eerste waarheden leven, ontroerend verwerkelijkt. II Hoewel op deze tentoonstelling van etsen, lithographieën en houtsnijders er geen schil ders en graveurs zijn, wier schaduwen ver vooruit vallen tot diep in den nieuwen tijd, zijn er talenten genoeg; en vaardige handswerklui (die hun ontroering niet tot geest kunnen maken) genoeg. Daardoor is deze tentoonstelling aantrekkelijker dan vele an dere er is hier ook een nog nieuwe geestdrift bij sommigen; een gemoedsvolle geschooldheid weer bij tweeden. III Er zijn hier eigenaardtg-verschillenden: Huib Luns is iemand die zich beperken moet en zich onzuiveren zwier moet af wennen door hetzelfde, wat bij Moulijr. spellende loodgrauwe luchten. Voorts don derslagen, bliksems, stormen, windhoozen, dijkdoorbraken, gepaard met reusachtige overstroomingen. U wilt schrijver zijn mijn heer en u levert mij een roman over Volen dam, zonder dat een trekschuit met veertig passagiers in de Zuiderzee vergaat? U noemt u litterator en in een visorbersroman blijven" niet een paar honderd yisschersschuiten? En dat noemt u humoristisch? Ik zal mij veroorloven eenige veranderin gen in uw werk aan te brengen. Ten eerste dan mijnheer, hoe komt u er toe den vuur torenwachter als een gewoon mensch te laten spreken..." Maar wat wilde u dan ? Dialekt ?" Dialekt ? Loop naar de pomp met je dialekt. Waar zou iemand dat moeten geleerd hebben, die van zijn prille jeugd eenzaam op den vuurtoren zit? Neen mijnheer, in een roman van tien dollar per woord heeft het Amerikaansche publiek recht op een stotteraar. Ja mijnheer, de vuurtorenwachter moet stotteren en zijn vrouw behoort hardhoorend te zijn. Dat is humoristisch en dat brengt zijn geld op. Hier b.v. (en hij wees op mijn manuscript), zegt uw held Jan Duyn, de vuurtorenwachter van 't eiland Volendam, lakoniek: 't Is buiïg weer." L a k o n i e k, een lakoniek personage te brengen in een roman van tien dollar het woord l Wat een verkeerd begrip van litteraire kunst. Neen mijnheer, deze Jan Duyn heeft in zijn eenzaamheid de gewoonte gekregen in zich zelf en tot zich zelf te spreken. En daar hij daarbij stottert zegt hij niet: 't Is buiïg weer", tegen vier X tien dollar, maar hij zegt: 't-'t-'t-'t-Is... is... van... van... van... mor... mor... m... m... m... kennis moet brengen en vastheid. Het werk van Luis is het best, wanneer hij nauw keurig werkt en zoo getrouw mogelijk de realtteit zoekt; hij'doet dit in zijn dieren: No. 65 Uilen en pinguïns, in zijn Condors en marabouts (66). Hij is mij dan over tuigend, meer beschaafd, meer duurzaam dan hl zijn Herfstlied, in zijn Bellona. Moulijn heeft te lang zich tevreden gesteld met een weeke romantiek, die nerf miste, omdat zij niet na modelleeren kwam en na doortaste kennis. Voor hem is natuurge trouwheid en natuurstudie niet noodig als beperking van zwier, maar als een meer stevig maken wat zonder haar steeds te leeg bleek. Het beste wat hij hier, daarom, had was de Huizer vrouw, de houtsnede uit 1914. PLASSCHAERT iiiiiuiiiiiiiiiuuimiiiimiiiimiiiiimiiimiiumiiiiiitmiiiiiiittimiiiiiiit De Staatsbegrooting voor Afdeeling Kunsten en Wetenschappen i Quantum mutatus ab Ulo!" zal de uit roep van menigeen zijn geweest, toen hij de metamorphose zag, welke de begrooting voor de Afdeeling Kunsten en Wetenschap pen heeft ondergaan bij de nota van wijzi ging, door den Minister van Binnenlandsche Zaken op 22 October jl. bij de Tweede Kamer ingediend en eene vergelijking maakte met de ontwerp-begrooting, zooals die vór den Europeeschen wereldbrand er uitzag en op den 3en Dinsdag van September ter kennis van Kamer en Publiek was gebracht. . De Afdeeling is dan ook wel het kind van de rekening geworden en het is te ver klaren, dat velen hierover hun misnoegen hebben uitgesproken. Het is merkwaardig om enkele cijfers te noemen, ten einde te kunnen nagaan, hoe de Afdeeling Kunsten en Wetenschappen het zwaarste is getroffen. Op de oorspronkelijk ingediende Staats begrooting was het totaal der uitgaven voor de 13 Hoofdstukken geraamd op f 255.112.854.98K met inbegrip van de bui tengewone uitgaven en op f 226.745.793,98 K voor de gewone. De cijfers werden bij de latere wijzigingen teruggebracht op f 253.094.158,981A en voor gewone op f 223.033.467,08}*, mitsdien eene bezuiniging op de gewone uitgaven van ruim f 3.710.000. Met twee feiten moet hierbij evenwel reke ning worden gehouden nl.: l o. dat op Hoofdstuk VI (Marine) wel feitelijk f 571.495 is geschrapt, doch het eindcijfer niettemin f 1.068.700 hooger is dan bij de indiening der begrooting, omdat daarop thans is ge bracht een totaal bedrag van f 1.640.000 voor uitgaven van nieuwen aanbouw, welke op de aanvankelijke begrooting om de be kende reden waren weggelaten en 2o. dat onder het genoemde bedrag van ruim 37 ton niet zijn begrepen de aanzienlijke be zuinigingen, aangebracht in de begrooting van Posterijen, Telegrafie en Telefonie, welke dit jaar voor het eerst een afzonder lijk geheel vormt. Houdt men hiermede rekening dan blijkt dat er op de gewone uitgaven inderdaad bijna 6 millioen is bezuinigd. De begrooting van Binnenlandsche zaken, oorspronkelijk geraamd op f 43.119.653 is teruggebracht op f 42.641,277 dus eene be zuiniging van f 478.376. Inderdaad is echter f 588.402 bespaard, maar daar staat tegen over eene verhooging Voor enkele afdeelingen tot een gezamenlijk bedrag van f 110.026. Daarentegen is de raming voor Afdeeling Kunsten en Wetenschappen gereduceerd van f 1.359.109 tot f 1.143.237, derhalve eene bezuiniging van f 215.872. Ongetwijfeld .zijn deze cijfers merkwaar dig. Het totaal bedrag der bezuinigingen is, indien wij het bovengenoemd cijfer van on geveer 6 millioen aannemen 1/37 van de geheele begrooting of pl.m. 2.7|pCt. Op Binnen landsche Zaken is in het geheel bezuinigd 1/73 (nl. f 588.000 op de ruim 43 mil lioen) of 1/37 pCt., waartegenover tegen over staat eene verhooging met ruim f 110.000, dus in het geheel slechts eene vermindering met ruim f 478.000 d. i. 1190 of IJ pCt., maar op Kunsten en Weten schappen 10163 of pl.m. 16 pCt., terwijl hieronder nog niet is medegeteld, hetgeen op de Universiteitsbibliotheek en voor Kunst onderwijs dat onder de Afdeeling Onderwijs valt, is geschrapt, hetwelk ook nog ruim f 15.000 bedraagt. Toen wij dus boven opmerkten, dat de Afdeeling Kunsten en Wetenschappen het kind van de rekening is geworden, was deze opmerking voor geen tegenspraak vatbaar. Laat ons thans de kwestie eens nader be zien en ons afvragen, of de Minister van Binnenlandsche Zaken wel of niet juist heeft gehandeld om speciaal de hierbedoelde afdeeling met zulk een aanmerkelijk bedrag te verminderen. Gaan' wij de begrootirigsposten eens afmor... or... or... or... gen... bui... buï... buï... g... g ... wér. Dat zegt hij tegen 26 X 10 dollar = 260 dollar. Dan verstaat zijn hardhoorende vrouw, dat hij om een kop koffie vraagt en zegt: Het melkschip, waarin de blinkend geschuurde koperen vaten met versche melk staan, is nog niet aangekomen,' waarop Jan Duyn antwoordt: Ik... ik... zei... zei... zei... niks... van m... m... m... m... elk, m ... aar... T ... T ... r... dat... dat... 't... b... ui, uiï... g... g... g... w... w... w ... eer... w ... wa... s... s..." Ziet u, dat noem i k humoristisch en voordeelig tegelijkertijd." Maar waar blijft zoo de kunst ?'' Collega, ik ben goed op de hoogte van Nederlandsche toestanden. Ik heb een aantal Nick Carter romans en andere Amerikaansche lectuur in uw land en vogiie gelezen en daarin wordt Amerika juist zoo beschreven voor Nederland als ik van u vraag Nederland voor Amerika te beschrijven. De litteratuur behoort een brug te vormen tusschen de natiën en dus eisch ik gelijke rechten voor beide litteraturen." Met een blauw potlood gewapend, liep hij mijn manuscript door, schrapte wat hem ongewenscht leek en schreef er naast: Hier onweer... Hier storm... Hier de heldin doen bezwijmen. Hier krijgt Jan Duyn ijlende koortsen en in zijn koorts geeft hij stotterend het verhaal van een schipbreuk, die hij in zijn jeugd heeft bijgewoond... Twee etmalen arbeidde ik onverpoosd om de gevraagde veranderingen aan te brengen. John Tavenbridge telde de waarde nauw keurig en knikte goedkeurend. Dat is al wat beter, al veel beter. Ik kom LIBERTY METZ&CO AMSTERDAM sGRAVENHACE BIZOMDERE AANBIEDING BLOUSE OF MAMTE.LKRA/VC VAM WITTE 6A T l 5 T MET OP E: r~< Z O O r~l BARET VAM FLUWEEL MET ZWART ZIJOEM RAMO |M LILA COUOBRUirt TERRA «GEHEEL ZWART . 1.95 BLOUSE S/ A N BEDR.UK.TE LIBEFVTV FLAIIEIL Fl. O.95 ?400 METER DUREh CLOTH GEHEEL WOLLEM STOF. STERKE KWALITEIT. VOOR WAnDCLJAPOnnEfl EH MArtTElPAMEn MOV.. BREED 2.25: 5TAL.EH FRANCO JOnGEMEI5JE5JAPOn Mn LUMA ClOTtt MET BE DRUKTE ZIJDEiHAnoBORDUURSEL VERSIERD jAPOf VAM noRtiA CLOTH BLOUSE «n BEDRUKTE um Etl JAK VAH v/ELVETEEfl FI.ZZ. SO OPRUIMING BOUWT TE NDNSPEET. Mooie boschrfjke terreinen. Spoor.Tram, Electrisch licht, Telephoon. Inlichtingen M.ij DE VELUWE", Nunspeet. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f l.65 per kwartaal. 'GRANDS,V1NS DE C-HAMPAGNfc Rerner-Jouet ;- ;,;>' Epernay. Con,cessio-nriaii;es,* ? Sauter &PoHsvMaa$trïGlit. Brandvrij, Vochtwerend, Isoleerend, Trek- en Krimpvrij ASBESTCEMENT VL1KKK PLJLTGN, OOI.FPI.ATI: ar. Eerste Nederlandsche fabriek van Asbestcementplaten MARTI N l T", C'ruqufiuweg 118, Amsterdam. Ongevallen O ! P A N Aansprakelpheid *+*+*-* ? ? ? Ziekten ROKIN 151 - AMSTERDAM Braad iiimmiiiiiiiuu iiHHtuutimiiiiiimtiiiuiiiiiiiilittiiiiiiliiiimiiiiiimillli zonderlijk na, dan blijkt, dat men van de f 215.872 aanstonds moet aftrekken f 15.367 voor rangs- of tractementsverhoogingen ten behoeve van het onder de Afdeeling K. en W. ressorteerende %personeel of voor uit breiding daarvan. D'it beginsel hetwelk reeds bij de eerste millioenennota was kenbaar gemaakt, is op alle Hoofdstukken gehand haafd en kan in de tegenwoordige omstaniiiiiiiimMiiiiinimiiMHiiimiiiiuimiiMMitimriniiiiiMMiiiiiMiiiiiiiiiiH zoo bijna tot de tienduizend woorden, die de roman groot moet zijn. Want ik heb een weddenschap met een van mijn collega's, dat ik honderdduizend dollars aan n roman zou verdienen. Maar wij zijn er nog niet. Er ontbreken nog een duizend woorden. Weet u een middel om zonder den roman te veel uit te breiden, er nog duizend woor den in te voegen." Ik dacht na, maar vond helaas niets. John Taverbridge dacht nu k na. Hij streek zijn hand langs zijn hoog voorhoofd, door zijn lange blonde schrijversharen. Eindelijk zeide hij: Wij zouden den held wel kunnen laten paardrijden..." Op Marken?" Natuurlijk op Marken. Woudt u wellicht op 't schip? Dan geven wij hem sporen... sporen... die telkens rinkelen... en een volbloed paard, dat op zekere momenten van spanning, juist als de ruiter 't noodig heeft, schichtig wordt voor molenwieken... Maar dat is nog altoos niet genoeg voor duizend woorden Tien duizend d o 11 a r." Hij keek mij bestraffend aan. Opeens ver helderde zijn gelaat. Ik heb het." Bravo!" Wij laten de heldin eenige malen be zwijmen. Bij het tot zichzelve komen kruisen duizenden gedachten haar brein." Duizenden gedachten ... gedachten moeten k betaald worden. Elk jurist in den staat New-York zal er de rechters van overtuigen, dat ge dachten in een litterair werk niet mogen ontbreken. Dus behooren ze.eyenals de woor den, betaald te worden. Mijnheer, daar zit 7 iiitiiiiiiimimiiiimiiiiimiiimumiiiiuuiniiwiiiuiiiiuiiimitiimiiiiimii digheden slechts gebillijkt worden. Het sprak van zelf, dat perodieke traktementsverhoogingen, welke cp of ficieele regeling berustten of eenmaal wtren t' oegezegd, moes ten blijven, maar evetzeer *lat al de andere dienden te vervallen. Van de nu restee;ende f 200.505 vormt een groot gedeelte de sinds idit jaar in af zonderlijke artikelen op de be,grooting vooriiiiMimmiMMHilliMHmiiiiiiiillll iiniliiillilillii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiit een proces in, waarover al de litteraire tijd schriften en bladen van de geh eele Unie een week kunnen debatteeren... Wa t een reclame, wat een reclame... Ik dank u, mijnheer. U kunt gaan. Ik zal het werk plaatsen." En het honorarium ?" Welk honorarium ?" Nu... het mijne!" Het uwe?'1 Ja, ik heb toch den roman bedacht en geschreven ?" U vergist zich. Ik heb u geleerd hoe men in Amerika romans schrijft. Mijn les aan .u is voor u goud waard. U vraagt van mij...?'' Tienduizend dollar voor een roman van tienduizend woorden." O schande) Mijnheer u bent een plagiarius. U steelt van mij de ideeën van den stotterenden Jan Duyn; van zijn hardhoorige vrouw; van de onthoofding door een molen wiek; van grootsche natuurtafereelen enz. enz en dan vraagt u nog geld toe... Ik eisch van twintig duizend dollar voor mijn college in Amerikaansche letterkunde..." Laat ons tot leen schikking komen..." Een schikking? De heele schikking van den roman is van mij." .Ik bedoel ten aanzien van 't honorarium." .Wat ? U steelt mijn ideeën, zet ze in een roman- en dan moet ik nog geld toegeven? Mijnheer... daar is de deur." Ik heb nog beproefd in rechten mijn geld te verkrijgen. Maar geen advocaat dorst mijn zaak aan. Hoogstens zou ik vergoeding kunnen vragen voor het papier van het... dictaat." ' Dit papier echter was mij door het bureau van John Tavenbridge gratis verstrekt.