i 17 Jan. '-15.. - No. 1960 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND In het voorgaande nummer is ei met een enkel woord op gewezen, dat de besparingen ina den dienst der Staatsschuld, gedurende een reeks van jaren van vrede en welvaart verkregen, in een enkel oorlogsjaar meer dan1 te niet gedaan worden. De geschiedenis van de Nedërlandsche Staatsschuld levert een sprekend voorbeeld daarvan. Als een Sisyphus, die voortdurend een steen tegen den berg oprolde, pm dien, wanneer de top bijna be reikt was, weder te zien terugrollen en den arbeid op nieuw moest beginnen, zagen opvolgende regeeringe»telkens, wanneer door schulddelging en conversiën de schulden- en rentelast geleidelijk verminderd waren, zich het aldus verkregen redres ontglippen, ten gevolge van de groote eischen, door oorlogs toestand aan de schatkist opgelegd. Het valt buiten het kader van een Weekblad artikel om een volledig overzicht te geven van alle wijzigingen, die onze Nationale Schuld in- den loop der tijden ondergaan heeft. Ik moet mij daarom bepalen tot de meest markante perioden in de geschiedenis van die schuld. In 1810, tijdens de inlijving der voormalige Republiek bij Frankrijk, be droeg de gezamenlijke Nedërlandsche Staats schuld ongeveer f 1200 millioen met een rentelast van bijna f 40 millioen. Hoe moeielijk het ook ging, tot dat tijdstip slaagde men er in, de rente te betalen. Den 9den Juli 1810 werd echter door Napoleon het decreet onderteekend, waarbij o.a. bepaald werd, de Renten der Publieke Schuld zullen over het jaar 18iO niet dan voor een derde van derzelver tegenwoordig bedrag in uitgave gebragt worden." En daarmede was de be ruchte tiërceering een voldongen feit ge worden. De koers der 3 pCts. Nationale Schuldbrieven, in 1802 nog 49 pCt., daalde in verband daarmede in 1811 tot 6 pCt. Ondanks de uit deze koersen blijkende totale ontwrichting van het Nationale krediet, schijnt men er in de jaren der Fransche overheerschirig nog in geslaagd te zijn, nieuwe schulden tot een bedrag van meer dan f500 millioen aan te gaan, want bij de door Willem I onmiddellijk na de aanvaarding der regeering ter hand genomen regeling der financiën bleek het totaal der schuld ruim f 1800 millioen te bedragen, waaronder echter ca. f 100 millioen ran de Austro-Belgische schuld, achterstanden op die schuld en Nedërlandsche achterstanden. Bij die regeling van 1814 werd de schuld vereenvoudigd en kwam de 2Vs pets Werkelijke Schuld in de plaats van een staal kaart van allerlei schuldsoorten met rentetypen, varieerende van \1A tot 1 pCt. De toestand van 's lands financiën en de draag kracht van de natie gedoogde toen echter niet, het feit van de tiërceering ongedaan te maken. In hoofdzaak kwam die regeling dan ook daar op neer, dat het nominaal bedrag der schuld tot een derde gereduceerd werd, maar kregen de houders voor de resteerende twee derden bewijzen van Uit gestelde Schuld, waarvan jaarlijks een bij de begrooting vast te stellen bedrag bij loting in 2!$ pets Werkelijke Schuld zoude over gaan. De strekking van dezen-maatregel is duidelijk genoeg en werd door den Souvereinen Vorst o.a. in deze bewoordingen toegelicht. Neen, ik zie wel, dat het onmogelijk is hier in eens het kwaad te herstellen, maar ik zal tenminste doen wat ik kan; en de bezitters van 's lands verbindtenissen zullen dan tenminste de bewustheid en het voor uitzicht met zich in het graf nemen, dat hunne kinderen weder eenmaal de vruch ten zullen plukken van de nijverheid der vöorouderen, schoon de rampzalige loop der tijden die vruchten voor hen heeft doen verloren gaan." Goed gedacht voorzeker, maar zooals later ook bleek waren aan dit overbrengen vaa de schuld van het tegenwoordige ge slacht op het verre nageslacht groote be zwaren verbonden. Hoofdzakelijk tengevolge daarvan was de Werkelijke Schuld in 1830 gestegen van f617.000000 tot f919.000.000 en de rentelast van f 15Vs millioen tot bijna f 25 millioen. En nog was toen slechts een vierde van de Uitgestelde Schuld in Werke lijke Schuld overgegaan! De gebeurtenissen van 1830 hadden dadelijk eene aanzienlijke verhooging van de schuld en eene in verhouding nog belangrijkere van de rentelast ten gevolge. Van 1830 tot 1844 steeg de Werkelijke Schuld van f919 tot 1324V2 millioen of met 44 pCt., de rente last van ca. 25 tot ca. 44 millioen gulden of met 76 pCt. De financieele maatregelen van Van Hall, waarvan de zoogenaamd Vrijwillige Leening" de meest bekende, maar volstrekt niet de meest belangrijke was, hebben reeds spoedig daarop geleid tot eene aanzienlijke vermin dering van schuld- en rentelast. Reeds was in 1841 een wet tot stand ge komen, waarbij de steeds meer en meer bezwarend wordende druk van den overgang van de Uitgestelde in Werkelijke Schuld grootendeels werd opgeheven. De toen nog per saldo f 867 millioen bedragende Uitge stelde Schuld werd n.l. geconverteerd in f 71 millioen 2K pets Werkelijke Schuld. Moest daardoor het op zich zelf loffelijk denk beeld van Willem I om het nageslacht ten volle schadeloos te stellen voor het, door de tiër ceering geleden kapitaalsverlies, worden opge geven, het Rijksschuldboek werd daardoor ontlast van een van jaar tot jaar drukkender wordende verplichting, terwijl de houders dier rentelooze schuldbrieven reeds dadelijk in het bezit van een althans matig rente genot kwamen. Daarop volgde in 1844 en latere jaren de conversie der 5 pets in 4 pets Werkelijke Schuld, terwijl in de eerstvolgende jaren met eene regelmatige schulddelging een aanvang kon gemaakt worden. Door een en ander was het nominaal bedrag der schuld op l Januari 1852 gedaald tot f 1229 mil lioen met een rentelast van f 35.852.000, zijnde sedert 1844 eene vermindering van f 95 millioen of ruim 7 pCt. in hoofdsom maar van iets meer dan f 8.000.000 of 18J pCt. in jaarlijksche rente. In het tijdperk van 1852 tot 1878 onder ging de schuld eene verdere vermindering van meer dan f 300 millioen en bereikte haar laagste standpunt op 012 millioen in 1878, deels tengevolge van de amortisatiën uit de overschotten van de gewone staats rekening, maar hoofdzakelijk dank zij de van 1853 tot 1°64 ruim vloeiende batige saldo's uit Indië. De rentelast daalde daar door tot beneden f 27 millioen. Van nog grootere beteekenis is deze belangrijke schulddelging, wanneer men bedenkt, dat in die jaren voor eveneens ca. f 300 millioen besteed is aan den bouw van het Staats spoorwegnet en andere openbare werken, zonder dat daarvoor een cent behoefde ge leend te worden. Van 1878 af, nam de Staatsschuld lang zaam maar gestadig toe, doordat ten behoeve van een aantal deels productieve, deels inproductieve werken met tusschenpoozen grootere en kleinere bedragen door leeningen gedekt moesten worden, waartegen de jaar lijks op het budget gebrachte bedragen voor schulddelging niet opwogen. Bovendien deden in dit tijdperk de naasting van den Nedërlandsche Rijn Spoorweg en van het Amsterdamsche Noordzeekanaal en de daar mede gepaard gaande overname der schulden van de betrokken maatschappijen de directe Staatsschuld met ca. f 40 millioen zwellen. Zoodoende is de hoofdsom vandeNederlandsche Staatsschuld" op 30 Juni 1914 ge stegen tot f 1140 millioen, of, in aanmerking nemende de toen bestaande vlottende schuld, tot bijna f 1200 millioen, en dus op enkele tientallen milHpetien na teruggekeerd tot ongeveer het uitgangspunt van 1852. Intusschen. moet opgemerkt worden, dat in die 60 jaren het actief van den Staat belangrijk is toegenomen door het bouwen van spoorwegen, aanleggen van kanalen enz., die niet .alleen djre.cte. inkomsten op leveren, maar indirect in onberekenbare mate hebben bijgedragen tot versterking van den oeconomischen toestand en daardoor van de draagkracht van de natie. Bovendien dient er aan herinnerd te wor den, dat door de welgeslaagde conversiën der 4 pets Werkelijke Schuld in 1886 en van de 3% pCts. in 1896 eene rentebesparing van ruim drie millioen gulden per jaar is verkregen, zoodat, niettegenstaande de hoofd som der Staatsschuld op 30 Juni 1914 na genoeg gelijk was aan die van l Januari 1852, voor de rentebetaling daarop f 3% mil lioen minder gevorderd wordt. ' ? De dezer dagen met zoo groot succes be kroonde uitgifte der nieuwe Staatsleening doet ons echter met een sprong terugkomen op de cijfers van 1844, en die zoowel ten aanzien van hoofdsom als van rentelast overschrijden. Ten einde een duidelijk over zicht te geven van de beweging onzer Staats schuld, laat ik hier een kort staatje volgen van de bedragen op de hierboven besproken hoofddata: Werkelijke Schuld 1815 ... f 617.000.000 1830 . . . 919.000.000 1844 1.324.000.000 f Rentelast 15.500.000 24.800.000 43.900.000 De TwenUe Bankvereenigiog B.W.Blijdenstein£Go. KAPITAAL: f 15.165.O52,5O RESERVEN: f 6.729.497,14 HOOF PK AWTOOR; AMSTERDAM, Spuistraat 138/144. JBUKAMTOiUBM; (voor wier verbintenissen De Twentsche Bankvereeniging B. W. Blfldenstein & Co., ten volle aansprakelgk is) AMSTERDAM, Prins Hendrikkade 139: LONDEN, B. W. Blpenstein & Co.. 55-56 Threadneedlestr.; ENSCBEDE. B. W. Blpónstem Junior: ALMELO, Ledeboer & Co. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Dlreot ?pvorderbaar 3 pct. TlM dagen opzegging 314 Een Maand vast Gemiddelde prolongatie-koers met een maximum van 4 Drie Maanden «pzegglBg . . . . 3 pCt. Zes Maanden , 3 Een Jaar .... 4 Van den dag der opzegging af wordt V»pCt. minder rente vergoed. SAFE DEPOSIT Heerengracht 531?537, Weesperplein 2, Overtoom h/Ie Const. Huygensstr., Willemsparkweg 80, verhuurt aan bij haar geïntroduceerde personen SAFE LOKETTEN in hare Brand- en Inbraakvrije Kelders. Reglementen zijn aan bovenstaande kantoren verkrijgbaar. Rott, Hypotheekbank v. Neder!. Volteekend Maatsch. Kapitaal ? 5.000.000 Reserve ?609.920.16 Geeft geld op eerste hypotheek zon der vooruitbetaling van rente. Inlich tingen te bekomen ten kantore der Bank, Gedempte Bierhaven 25, of bij hare Agenten. De Directie: Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK Standaard Hipothnkhank, U Rotterdam Directie: Mr. H. H. O. Oastendflk enJhr. H. F. Schuurbeque Boeye. De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair verband en geeft 41/s en 4% PANDBRIEVEN uit onder controle van het Algemeen Administratie enTrustkantoor te Rotterdam. ILevensverzekermgOiijgevalieiiverzekeripg Billijke premiën. Concurreerende voorwaarden. HOOFDKANTOOR: Amsterdam, Keizersgracht 547?549. BIJKANTOOR: Den Haag, Buitenhof 48a. Groningen, Vischmarkt 54. Rotterdam, Wijnstraat 138a. Utrecht, Maliebaan 84. Bijkantoor der Amsterdamsche Mij. van Levensverzekering voor Ned. Indië: HOEKAIl A J A, SOCIETEITSTBAAT. Ontvang- en Betaalkas, Vergoeding der Depositorente. Met ingang van heden wordt de rente-vergoeding vastgesteld als volgt: Met n dag opzegging ... 3 pCt (Bedragen tot ?20.000 zijn terstond betaalbaar) Met 10 dagen opzegging . . 3J4 pCt Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving vol gens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING, geopend: op werkdagen van 8% tot 5 uur. beursvacantiedagen 85i 4 Loketten van ?2.50 per maand (?10. per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, l Nov. 1914. UTRECHT PAFDBRIEYEI KOEES 100 /o DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 1.65 per kwartaal De RENTE-CASSA, HeereHgracht 179, (geb.Assoc.-Cassa), AMSTERDAM. Kapitaal .... ? 1,000,000.Reservefonds . . 1,158,713.37. Rentevergoeding voor gelden "a Deposito Met l dag opzegging, (bedragen tot ?5000 direct te ontvangen) * pCt. 10 dagen opzegging . 2^ Voor l maand fixe . . . 2Vs 2 en 3 maanden Sxe 3Vj , l jaar fixe .... 3% Amsterdam, 12 Sept. 1914. De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, JANSWEG 42. Bijkantoren: Amsterdam, Damrak 99. Rotterdam, Wijnhaven 129o. 's-Oravenhage,Qed.Burgw.38 Maastricht, Breedestraat 24. De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van ? 5ÜO en verkoopt 41/* pCt. schuldbrieven in stukken van ?1000, ?500, ? 100 en ? 50. totterdamsdie Maatschappij van verzekering .tégien Ou de haven ka de N r. J. Plan C, Rotterdam.. Individueele Ongevallenverzekering. Directie: P. R. MEES, J. Hoofd vertegenwoordiger TOOI' Ned. Oost-Indië: N. J. TAKKEN, Simpang, Soerabaia. H. A V. BAMK.scHiEDAM ONGEVALLENVERZEKERING HIIIIIMIIIIIlnillllllllllllllllllllllllllllllMIIIIItllllllIIIIIIIIItllllMIIIIMtlllllllllllinillfl .000,000.- Reservefonds f 8.813.013. Hoofdkantoor AMSTERDAM. Agentschappen te 's-GRAVENHAGE en ROTTERDAM. Vestigingen in het Oosten: Batavia, Soerabaia, Samarang, Bandoeng, Weltevreden, Cheribon, Tegal, Pekalongan, Djember, Solo, Djokjakarta, Tjilatjap, Padang, Medan,, Tebing Tinggi (Deli), Tandjnng Belei, KotaRadja, Palembang. Telok-Betong, Pontianak. Bandjermasin, Makassar, Singapore, Penang, Rangoon, Hongkong en Shanghai. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Trans ferten. Incasseeringen en Financieeringen. Schriftelijke of Telegrafische Credieten. Beiscredietbrieven. Deposito's. BekeningenCourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. OPGERICHT IN 1853 AMSTERDAM OPGERICHT IN 1853 Hoofdkantoor: Keizersgracht 277, Bijkantoor: Stadhonderskade 118 Maatschappelijk Kapitaal f 5.000.000, waarvan uitgegeven f 4,000.000 Reservefonds f 780.000 Extra-Reserve f 130.000 Agentschappen te Alkmaar, Arnhem, Deventer, Dordrecht, 's-Gravenhage, Groningen, Leeuwarden, 'Maastricht, Middelburg, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Zwolle. f met l dag opzegging 4 pCt. .Deposito S, rente thans: ] voor l maand vast 4V2 [ voor 3 maanden vast 4 Cheques van deposanten kunnen kosteloos worden betaalbaar gesteld bij alle bovengenoemde Kantoren, alwaar uitvoerig Prospectus ver krijgbaar is. Residentie Hypotheekbank Anna Paulownastraat 97, «s-GRAVENHAGE. o HYPOTHEEKBRIEVEN Na 10 jaren door den houder a pari opeischbaar. Te verkrijg-en tegen den koers van 1OO pOt. l ZEEUW»HYPOTHEEKBANK De Bank stelt verkrijgbaar: in stukken van/lOOO.?, /5OO?en/1OO.?ten kantore der Bank en bij H. H. Effecten-Handelaren. De Directie: Mr. A. A. DE VEER, Mr. M. C. VAN DER MINNE. 6% hdrim HYPOIREEKBANK VOOR AMERIKA. ^ LEVEMSVERZEKERIMG-BANK AMSTERDAM ff Directeuren: M" N.C.M.SM1TS««« OUEN. ? J.EJBONNIr\E. Adj.-Dir O AAEIJEUS 5°/« PANDBRIEVEN der Sf.V. DE CBEDIET-HYPOTHEEKBANIt te 's-Gravenhage (Noordeinde 43) zijn verzekerd voor rente en aflossing door de assurantie maatschappij Mederlandsche Lloyd te Amsterdam. ar a OO//0 De Directie : G. ]. VAN INGEN. Mr. H. VAILLANT. w t-v-\ w\ ixf~\ PW P*4 p^v-vH t^-v-s^W'V-w-vi /-v~i *v^.;-v-w-vs (j^^u-v^^->'-v*J«-i*-¥-t>j EEK A MIJ S A K T BOEK _ BARBAROSSERIE, Een bundel met de beste tooneelkritieken van dezen humorist-satiricus. Ingenaaid ?0.90 Gebonden ? 1.25 Omslag en band van LOUIS RAEMAEKERS. - Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF, A'dam.