DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 14 Febr. '15. No. 1964 tijd, als secretaris van het Genootschap Architectura et Amicitia dikwijls in de ge legenheid was geweest daarmede nader kennis te maken. ' Van verschillende lezingen, die hij in dit Amsterdamsche Genootschap hield, herinner ik raijb.v. de behandeling van onderwerpen als: de Gebroeders Van Eyck, den invloed der Noord-Nederlandsche houtsnijders op de ontwikkeling der beeldhouwkunst, het Mauso leum te Halikarnassos. Uit elk van die lezingen bleek, welk eene zelfstandige meening Six bezit en hoe hij daardoor nieuwe gezichts punten weet te openen omtrent kwesties van kunsthistorisch belang. Zoo gaf hij van het slechts bij overlevering bekend zijnde Mauso leum te Halikarnassos een eigen reconstructie. Het Genootschap Architectura et Amicitia" heeft zijnerzijds deze belangrijke bijdragen getoond te waardeeren, door Prof. Six tot eerelid te benoemen. Van af de oprichting der Afdeeling Voort gezet en hooger Bouwkunst onderricht" van dat genootschap is Prof. Six als docent werkzaam. Hij woonde de constitueerende vergaderingen bij, die aan de oprichting vooraf gingen en tot heden heeft hij zitting in het algemeen bestuur. Gaarne besluit ik deze enkele regels van lof en waardeering met den wensch dat Prof. Six nog lang gezond en krachtig moge blijven in het belang der inrichtingen en genootschappen, waaraan hij werkzaam is en vooral voor onze Rijks-Academie van Beeldende Kunsten, waarvan hij een sieraad mag genoemd worden. KL. VAN LEEUWEN imiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiu Eigen kunst? Den piano-avond van Mevrouw Elly Ney heb ik door actieve muzikale bezigheden niet kunnen bijwonen. Voor den avond van Messchaert en R ntgen werd mij geen uitnoodiging gezonden. (Denkt men dat de verslaggever hierover niets nieuws meer heeft te vertellen of dat Messchaert en zijn begeleider geen critiek" meer noodig hebben?) In het Concertge bouw bracht Evert Cornelis op een matinee Marschners ouverture voor Hans Heiling", een suite gebouwd op Piemonteesche volks liederen van Sinigaglia, de Italiaansche serenade van Wolf en de 4e sinfonie van Glazounow ten gehoore. Hij stond zijn plaats als dirigent af aan ondergeteekende die eene herhaling gaf van Tema en ver anderingen", een werk dat verleden jaar reeds werd uitgevoerd. Anderen hebben hunne meening hierover uitgesproken. De lezer neme er dus genoegen mee, deze week geen bespreking van werken of uitvoeringen te krijgen. * Een artikel dat ik dezer dagen onder handen kreeg lijkt mij de moeite waard er eenige beschouwingen aan vast te knoopen. Ik bedoel een verhandeling getiteld Der Krieg und die deutsche Musik, geschreven door den bekenden professor Kretzschmar, directeur van de Hochschule te Berlijn, hetwelk voorkomt in de Allg. Musikzeitung" van 4 est 11 December 11. De schrijver die zich o.a. naam heeft ver worven met zijn Führer durch den Konzertsaal", waarin hij haast alle klassieke en moderne orkestwerken aan een analyse onder werpt, geeft in genoemd artikel als zijne meening te kennen dat tot nu toe de Duitsche musici te weinig Duitsche en te veel buitenlandsche, speciaal Fransche muziek uitvoerden, en haalt daarvoor bewijzen aan o. a. het bedrag der auteursrechtuitkeeringen, die voor buitenlanders veel meer bedroegen dan voor Duitschers zelf. Verder brengt hij allerlei materiaal om te betoogen dat de Duitsche muziek werkelijk superieur is aan de andere en dat geen volk ter wereld haar dien voorrang kan ontnemen. Ik behoef niet te zeggen dat in dezen tijd dergelijke uitlatingen niet kunnen be vreemden en dat een man als Kretzschmar blijkbaar ook is aangetast door een over dreven zelfbewustzijn en machtsgevoel dat bijna ontaardt in hoogmoed. Ontegenzeggelijk heeft Duitschland sinds 1700 ongeveer de muzikale heerschappij in handen gekregen en heeft het tot het midden der 19e eeuw de grootste componisten voort gebracht ; niemand ook in andere, Romaansche landen zal dat betwijfelen. Getuige de uitstekende opvoeringen der sinfonieën van Beethoven te Parijs, waarvan Wagner reeds wist te berichten. Maar de bekrompen meening, dat niets buiten de Duitsche muziek de moeite waard is om uitgevoerd te worden is al te kras. Men oordeele zelf over de volgende enormiteit: Wenn der Frieden wiedergekehrt ist, könnten ruhig das deutsche Konzert und das deutsche Theater mehrere Menschenalter lang auf die Verwendung auslandischer Komponisten verzichten und diese Zeit dazu benutzen, altere deutsche Meister, mit Einschluss Handels, Haydns und Mozarts, besser kennen zu lernen." Ik wil hierbij opmerken dat in geen land het groote publiek zoo goed met zijn eigen meesters bekend is als juist in Duitschland. Het is mogelijk dat K's heftige opwekking geboren werd uit motieven die met muziek niets hebben te maken en dus te veront schuldigen zijn. Echter kan het ook zijn dat hij intuïtief een groote levensvatbaarheid bij de toonkunst van andere volkeren voelt komen, en dus als echte Duitscher overheersching natuurlijk tevergeefs! -- pro beert tegen te houden. Hij raadt bijv. aan : Diese fremden Kom ponisten dürfen nicht willkürlich und nach Zufall unterunsere Beethoven, Brahms und spnstige gute Deutsche gemengt, sondern sie mussen mit Ausschluss von Pariser Machwerken wie Pierné's Kinderkreuzzug" in der Form von Uebersichten ber Nationen und Schulen vorgeführt werden". Ik geloof dat K. gerust dien raad kan geven, omdat toch ten slotte de smaak der musici zelf zal uitmaken of een werk, hetzij van welke nationaliteit ook, goed is en gehoord dient te worden. Ik wilde slechts wijzen op den omvang, dien een gezond zelfbewustzijn zelfs in het brein van een toonkunstenaar, wiens taal toch bij uitstek internationaal is te noemen, in deze tijden kan aannemen. Het is te hopen dat niet alle voorgangers in Duitschland zoo zullen gaan denken ; voor den oorlog was er blijkbaar een andere meening. Wij danken aan hun arbeid toch reeds de herleving van menig buitenlandsch" werk; zoo o.a. de uitgave van pianoconcerten van Rameau en chansons van Dufay door Riemann. In n opzicht kunnen wij Hollanders echter uit het artikel van den Berlijnschen professor wat leeren : Het gevoel van eigen kracht dat ginds te groot is, is hier te klein. Wij uiten ons van nature niet zoo ge makkelijk ; wij zijn geslotener, terughouden der en komen er niet zoo licht toe aan anderen ons binnenste te toonen. Een Hollandsch componist houdt zijn werk meer voor zich en bewaart het vaak in zelfge noegzaamheid zonder dat anderen er iets van hooren. En toch is dat verkeerd, ook voor de jongeren", die misschien door be staande werken, (mits zij die kenden, beïn vloed zouden kunnen worden. M.i. moesten Hollandsche componisten (er zijn niet veel van beteekenis, maar misschien komen er nog bij !) zich niet alleen vereenigen voor de behartiging van hun stoffelijke belangen als daar is de inning van auteursrechten, maar een bureau stichten waarheen elk componist zijne wer ken kon inzenden. Een commissie zou be noemd kunnen worden, die de werken naar hun aard kon samenvoegen en men zou kunnen beginnen met die werken, uitge voerd door uitstekende krachten (die heb ben wij genoeg !) het publiek te laten hooren. Mijn bedoeling is niet het stichten van een vcreeniging in den geest der bestaande toonkunstenaarsvereenigingen, maar het op richten van een permanent bureau alleen voor componisten. Hier zouden de werken geschift kunnen worden, voorloopig niet naar deugdelijkheid doch alleen naar stijl en bezetting. Met die werken worden con certen gegeven: de componisten leeren elkander kennen en de menschen zullen gaan vermoeden dat er ook in Holland ge produceerd wordt. Een begin zou gemaakt kunnen worden met kamermuziek en liederen. Wie weet welke verrassingen voor den dag zouden komen! In ons land weet de een niets van den ander af, d.w.z. op muzikaal scheppend gebied. Op deze wijze zou men meer ver band krijgen en kunnen oordeelen of onder den invloed van buitenlandsche voorbeelden, niet reeds hier en daar een kiem van zelf standige muziek gaat ontspruiten! SEM DRESDEN Een Volks-Tooneel Het enkele feit, dat men deze week in het Paleis voor Volksvlijt een tooneelvoorstelling had kunnen bijwonen, welke gegeven werd door een troepje, dat zich Het Volkstooneel noemt, is de moeite van het bespreken waard. Alles wat zelfs in de verste verte verband houdt met het begrip volkstooneel" en de verwezenlijking ervan, is op dit oogenblik belangrijk. Nagaande in hoeverre het onderhavige Volkstooneel" het denkbeeld van een echt democratisch tooneel benadert, komen wij tot de gevolgtrekking, dat er tot prijzen reden bestaat. IHoeveel er ook aan de ver tolking van bijna alle medespelenden ont broken moge hebben, slechts mevrouw Bouber-ten Hope stond in haar werk op de artistieke hoogte, door haar rol geëischt, er waren toch om ea in deze daad zooveel te waardeeren elementen, dat er tot op zekere hoogte van een verheugenis sprake is. Om te beginnen werd men getroffen door het gevoel van ernst e« bezieling, dat de spelenden, hoe dan ook, over het voet licht wisten te brengen. Het is zoo prettig als men voelt, at de menschen op het tooneel niet onverschillig zijn. Zonder hoop op eenig belangrijk geldelijk gewin hebben allen zich danig geweerd. Gelukkig was zelfs het aantal dergenen, wie men vanwege hun te groot gebrek aan wat men noemt aanleg voor het tooneel" het verder be treden der planken zou moeten onlraden niet zoo groot, dat de vertooning van Leon Kampf's revolutie-drama De Vooravond er door wordt bedorven. Alles bij elkaar genomen, heeft deze eerste poging van dit Volkstooneel zooveel recht op ernstige beschouwing, dat men het niet onvruchtbaar en dus beneden zich acht dezen menschen den vriendelijken raad te geven: Gaat zóniet door. Maakt van uw groepje geen partij-tooneel, of liever een partij-tooneeltje. Speelt zooveel revolutie stukken als ge wilt, tracht zooveel ge wilt naar buiten te brengen de gevoelens, die gij voor de goede houdt, doch denkt het allereerst (en het allereenigst) aan de kunst. Beschouwt dit stuk van Kampf liever als een vrij goed kunstwerk dan als een uit stekende propaganda, Slechts wanneer gij de kunst breed omstrengeld houdt, zult ge worden: een waar Volks- Tooneel, en zult gij uw doel het best bereiken. Op den steun van allen, die het met de kunst ernstig meenen kunt ge dan rekenen. En zonder dien steun gaat ge ten gronde. SIMON B. STOKVIS Inhoud van Tijdschriften Vragen van den Dag, afl. 2: R. Casimir, Psychologiese opmerkingen omtrent oorlogs tijd. C. Pekelharing, Eenige woorden over de verklaring van het leven. Mr. J. G. Blink, Een nieuwe theorie over het geld. Mr. J. F. Dijkstra, De organisatie der Zwitsersche landsverdediging. D. Stavorinus, De scheikundige stikstofmeststoffen en hunne economische positie. Mr. U. C. Nijland, Over de gezinsverpleging van verwaar loosde verweesde kinderen in Denemarken. Van maand tot maand. De Beweging, Febr. '15: Albert Verweij, Wie in de loopgraaf ligt... Eug de Bock, Jeugd in de stad; Antwerpse schetsen vór den oorlog. Jacob Israël de Haan, Joodsche liederen. P. N. van Eijck, Twee gedichten. Else Bukowski, Gedichten. Dr. A. Jacob, De Vlaamse beweging en de Belgiese zaak; een Vlaamse stem. G. C. G. Meuleman.Hamlet bij Saxo Grammaticus. Albert Verweij, Terechtstelling van Jozef Fourie. Jacob Israël de Haan, De Duitsche rechtsgeleerden en de oorlog, Vervolg. Boekbeoordeelingen. Vragen des Tijds, afl. 5: Mr. H. P. Marchant, Oorlogs- en Kiesrecht-ministerie. Mr. S. J. L. van Aalten Jr., Het verslag der Staatscommissie voor evenredig kiesrecht. M. Staatkundig overzicht. Dr. G. W. Kernkamp, De Europeesche oorlog V. Een oorlog van hoogere orde! Mr. Dr. H.J.Tasman, Sociale kroniek. De Levende Natuur, afl. 19: J. Valckenier Suringar, Het arboretum der Rijks-Hoogere Land-, Tuin- en Boschbouwschool (verv.) J. Botke, Molleheuvels, (verv.) ?. Drijver, De Velduil. D. L. Uijttenboogaart, De Smaragd hagedis. Jan Verweij, Uittreksel uit mijn dagboek over den grauwen klauwier. Kennisgevingen voor Verloving en Ondertrouw InvltaUën* Programma's Dankbetuigingen, Menu's Lozcpaplcr en Corr Kaarten Artistiek Stempelwfk BOEK. U STEENDRUK^f,,) B. van Mantgem H*n*r«rareler ' Slnerf 582. keet gjiMral. Imst 05 Directeuren: 9. PELT J. Jzn., H. F. HERTENS BI. 4-f *4*+4- + +4-4- 4- 444 DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 1.65 per kwartaal 444444* 4- 4444444l.V. Concert- en Tbeaterboreau J. H. L. Bossard, VBra?enhage. Concertgebouw (Kleine zaal) Zaterdag 2O Febr. 1915, 8 uur Concert, te geven door Rosa Spier r//,/^ leerares aan het Kon. Conservatorium te 's-Gravenhage en Ie harpiste van het Residentie-orkest, met medewerking van Helena Scheurleer en van A. B. H. Trnecek.SmetanajSaint-Sains.Paesiello, Poenitz, Hahn enz. Stadsschouwburg Vrijdag 86 Febr. 1915, 8 uur Tournee Mme A. DHAYRMOND de Paris Une seule représentation LE SECRET par Henry Bernstein. Regie : A. Alfroy avec Ie concours de AÜBIKNKK WHAA BMOND. T BINNENHUIS INRICHTING TOT MEUBELEERING EN VERSIERING DER WONING DIRECTEUREN JAC VAN DEN BOSCH EN W GIEBEN GEDrCOMMISST HPBERLAGE EN L SIMONS RAADHUISSTRAAT 48*50 AMSTERDAM ?.V. TECHNISCH BUREAU v/h MOENS & BECK, AMSTERDAM, ROKIN 122. Importeurs ran Haringgraatstaal. Brandrrg materiaal voor plafonds, vrijstaande wan den, trapbeschietingen, enz. in Kerken, Scholen, Kantoorgebouwen, Fabrieken, Schouwburgen, Woon huizen, Boerderjjen, Stallen, enz. Monsters en nieuwe prospectus-prijscourant wor den op aanvraag gratis toegezonden. N.V. Kunsthandel DE PROTECTOR", Zaidblaak 7Oa, Rotterdam, exposeert van 10?26 Februari een twintigtal schilderijen door B. VIEGERS. N.V. PAERELS' MEUBILEERING Mij Rokin 128-130-183 - AMSTERDAM Tel. 4541 N. EN KAMERBETIMMERINGEN VRAAGT BEGROOTINGEN HET PRIJSOPGAAF. Yankee Notions lick creation. We are sole Agents for 200 American Manufacturers, We can supply anything and everything American made, Which is the best in the World, Wholesale only, AMEKICAN IMPORTINO Co., 197 Keizersgracht, Amsterdam. ER STIJGT EEN JTJICHTOON OP, als U thuis komt met een flesch Wed. John Gay's PiccalIIli f Zuurtjes in Mosterdsaus.) Die smaakt toch zoo overheerlijk bij Vleesch, Visch, Groenten, Kool en Aardappelen. De verrukkelijke Mosterdsaus is ook apart verkrijgbaar in lange vierkante stopflacons. Let op het goede merk: "WED. JOHN GAY. H.V. DE HOUTTU1NEM". Amsterdam. E DRINKT Haantjes Kristal Kaantjes Kristal is eene geheel nieuwe biersoort, gebrouwen door de Stoombierbrouwerij 't HAANTJE" te Amsterdam, volgens een door haar uitgevonden, alleen aan haar bekende brouwmethode. HAANTJES KRISTAL overtreft elk ander binnencn buitenlandsch bier. VRAAGT PROSPECTUS. KONINKLIJKE LUXE D i TTT P V A TQflB AMSTERDAM, BROODBAKKERIJ lAUlj U. IVAIDM, ROTTERDAM, levert BROOD bereid uit de BESTE GRONDSTOFFEN. Alle benoodigdheden Solide Billijk. co S. BLAZER Mzn. Solo-Bassist Concertgeb. Orkest. Amst, Ceintuurbaan 141. - Tel. Z. 1417. A. A. PASSEMS, THANS ALLEEN Reguliersgracht 31, AMSTERDAM, Tel. 8393. Speciaal adres voor Corsetten naar maat Ateliers voor reparatiën. ERVEN KRAMER * WIJDE KAPELSTEEG 4 D AMSTERDAM ? -] TELEPHOON N°266 ? FABRIEK VAN KANTOORBOEKEN Heb het uitstekendste aan te bieden dat iemand wenschen'.kan hoe zal de wereld het weten, Indien gij niet adverteert? JOHN P. ROCKEFELLERH DE BOMT & LETfER'S FUIE CHOCOLADE El SDIKEBWERKEI. N A G ART Automobiel fionoralo Agentuur voor Nedorland on KohMito AUTO-GARAGE CENTBAL Telefoon 493. Maastricht, STOOM-WASSCHERIJ DE PELIKAAN"- GOUDA CHEMISCHE WASSCHERIJ TEL. 196 en 253 INT. EN VERVERIJ D. ADMIRAAL TuinBloemenmagazflnen v/h. Rozenoord. Kantoor: Banstraat 22 Telephoon Z. 2693