10 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND ._. 4.AprU.T& No. 1971 voor kapitaal kan gevonden worden. Daartoe is echter noodig, dat de grondslag der onder nemingen gezond is en het beheer in ervaren, voortvarende, maar niettemin voorzichtige handen is. En de geschiedenis van de hier met name genoemde maatschappijen en een groot aantal bovendien is daar om te toonen, dat er gelukkig aan dat materiaal nog geen gebrek in Nederland is. Daarbij mogen echter twee zaken n^t uit het oog verloren worden. Ten eerste, dat er naast de vele goede ondernemingen ook een groot aantal zijn, die reeds bij den opzet de kiemen van den ondergang met zich droegen, die door onoordeelkundig, onvoorzichtig beheer slechts een kwijnend bestaan kónden voortsleepen en het mag niet verzwegen worden die ten doode opgeschreven waren, omdat bij de oprichting meer gelet werd op het verkrijgen van grove promotorswinsten ten bate van oprichters en tusschenpersonen dan op het werkelijk belang van de toe komstige aandeelhouders. En ten tweede mag niet vergeten worden, dat zelfs.de hierboven bedoelde succesvolle ondernemingen haar downs en ups gehad hebben en ook thans nog geene gelijkmatige, maar dikwijls sterk wisselende resultaten opleveren. Deze beide omstandigheden maken soort gelijke ondernemingen minder geëigend voor belegging van kleinere vermogens, voor hen, die van de inkomsten van hun kapitaal .moeten bestaan. Dit nu wordt door de ijveraars voor het stelsel van het dienstbaar maken van het Nederlandsch kapitaal voor nationale ondernemingen maar al te vaak over het hoofd gezien. Hoe wenschelijk en aanbevelenswaardig het ook moge zijn, dat grootere vermogens of zij, die niet onmid dellijk van de inkomsten uit hun kapitaal behoeven te leven, een meer of minder grooter deel daarvan beschikbaar stellen voor nationale ondernemingen, die goede kansen bieden, men moet daarbij steeds bedenken, dat het slechts kansen zijn, waaraan de kleinere kapitalist zijn vermogen niet mag bloot stellen. * En nu erken ik gaarne, dat vele van die kleinere kapitalisten dikwijls op zeer roekelooze wijze hun geld steken in twijfelachtige buitenlandsche papieren, maar omdat heteene niet deugt, is daarom het andere nog niet goed. Het wil mij zelf voorkomen, dat in dit opzicht het woord geldbelegging" zeer ten onrechte gebruikt wordt. Feitelijk geldt het in die gevallen niet eene zuivere belegging, maar eene speculatie, al zij het ook in den hoogeren en beteren zin van het woord, waarbij niet zoozeer gelet moet worden op voordeelen uit koersvariatiën, maar op de kansen, die de zaak aanbiedt, om, goede en slechte jaren dooreengenomen, een be hoorlijk en zoo mogelijk klimmend gemid deld rendement te geven. En dit is helaas juist het punt, waaraan bij de beoordeeling zelfs van de beste zoo genaamd speculatieve beleggingswaarden allerminst de noodige aandacht geschonken wordt. Voor hen, die eenigszins getrouw de bewegingen aan de beurs volgen, is het geen geheim, hoezeer de verwachtingen omtrent de resultaten van een bepaald jaar dadelijk den beursprijs zoodanig influenceeren, alsof die resultaten van blijvenden aard mogen geacht wordeti. Het vooruit zicht van een mooi' dividend wordt nml. door de beurs meestal direct verdisconteerd in aanzienlijk hoogere koersen, zonder dat men voldoende rekening er mede houdt of iiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiHimmi De Rotogravure In de laatste jaren zijn vele geïllustreerde bladen opgericht, die verrassend mooie reproducties voor geringen prijs geven. Het is de moeite waard eens na te gaan, hoe het mogelijk is voor een geringen prijs . illustraties te leveren, die in vele opzichten concurreeren met kunstdrukplaten en waar schijnlijk veel zullen bijdragen tot verbete ring van den smaak van het groote publiek In de eerste plaats heeft de z.g. autotypie of rasterclichédaaraan belangrijk meege werkt. Wanneer we onze geïllustreerde bladen bekijken, dan zien we bijna overal de op fotografieën of gewasschen teekeningen gelijkende afbeeldingen, die meer of minder geslaagd zijn, naar den aard van druk en papier. In den laatsten tijd echter treft ons een ander procédé, dat veelal in bruine kleur een afbeelding geeft, die veel warmer aandoet en een artistieker indruk geeft. Deze reproducties zijn het resultaat van het koperdiepdruk-procedé, de rotogravure". Om de rotogravure goed te begrijpen moet men nagaan, hoe de autotypie of zincografie en ook de andere reproductiemethoden werken. Zooals algemeen bekend is, bestaan de lettertypen, waarmee een boek gedrukt wordt, uit staafjes, die aan het boveneinde een letter dragen en relief. De bovenkanten van al die lettertjes liggen precies in een plat vlak, behalve bij een z.g. rotatiepers, waar het geheele lettervlak in een cylindervormige looden stereotypplaat is omgegoten ; om een afdruk te maken worden de bovenkanten door middel van een rol met inkt besmeerd en wordt nu hierop een blad met papier gelegd, dan drukt die inkt op het papier over. Wil men een teekening reproduceeren, dan kan dit gemakkelijk op gelijke wijze gebeuren, als het een teekening is, die ge heel bestaat uit lijnen, meer of minder dicht bij elkaar, zoodat er een clichévan gemaakt kan worden, dat en relief dunne lijntjes draagt, die weer door een rol met inkt be streken kunnen worden, zonder dat er kans bestaat, dat de tusschenruimte tusschen de lijnen zich met inkt vult en bij het afdruk ken een vrij vieze vlek zou kunnen veroor zaken ; hiermee wordt gedrukt, precies zoo als dit met de hoog uitstekende lettertypen gebeurt; zoowel de letter- als de clich druk behooren onder den hoogdruk" ge rangschikt te worden. Moeilijker wordt het geval, als men foto grafische opnamen, gewasschen teekeningen, schilderijen, kortom afbeeldingen, die niet uit lijnen, maar uit tinten bestaan, in hoog druk wil reproduceeren. Hiervan is, zonder bepaalde hulpmiddelen, geen ciichéte maken, dat op de boek (hoog)drukpers af te drukken is. Deze drukmethode heeft immers, zooals hier boven gezegd is, staande lijnen of punten noodig, waaraan de inkt zich kan vasthechten en weer door druk op het papier kan overgaan. Om van dergelijke af beeldingen een clich te maken maakt men gebruik van een raster". Dit bestaat uit twee glazen platen, die resultaten geheel of gedeeltelijk aan toe vallige gelukkige omstandigheden te danken zijn. En omgekeerd veroorzaken dikwijls ongunstige uitkomsten in een enkel jaar eene koersdaling, .buiten verhouding tot de blijvende beteekenis van de oorzaken, die tot die resultaten aanleiding gegeven hebben. Ik behoef,ten dien aanzien slechts te wijzen op de markt der^tabaks-, rubber- en derge lijke waarden, die in den regel zeer sterk reageert op invloeden van voorbij gaanden aard. Koersverschillen van honderd percent en meer in den loop van eenzelfde jaar en van honderde percenten in enkele jaren, in verband met goede of slechte oogstvooruitzichten, gunstigere of ongunstigere prijzen van het artikel behooren in de tabaksmarkt niet tot de zeldzaamheden en schijnt men daar geheel te vergeten, dat een zwaluw nog geen zomer maakt", dat op vette jaren, weder magere volgen en omgekeerd. Maar dit is op zich zelf nog het ergste niet. Een veel grooter euvel schuilt echter daarin, dat terwijl het bij eene toevallig ongunstige conjunctuur bijna onmogelijk is om, zelfs voor de beste zaken, geld te vin den een boom-periode" gretig en met suc ces geëxploiteerd wordt tot het lanceeren van dubieuze zaken tot overdreven prijzen. Dit, meer dan iets anders, draagt er toe bij dat deel van het publiek, dat de intrinsieke merites van de zaken niet zoo nauwkeurig kan beoordeelen, huiverig te maken aan dusdanige ondernemingen deel te nemen. En dat daardoor de goede zaken van die soort het meest benadeeld worden, behooren juist zij te bedenken, die met algemeenheden het stelsel bepleiten om het Nederlandsche kapitaal dienstbaar te maken aan de ont wikkeling van binnenlandsche en koloniale ondernemingen, zonder voldoende rekening te houden met de merites van de afzon derlijke gevallen. Dat dit niet een inheemsch, maar een vrijwel internationaal kwaad is, blijkt vol doende uit de periodieke booms" en de pressies in mijn-, industrieele en andere waarden aan de groote buitenlandsche beur zen, maar van een markt-technisch stand punt bestaat daarbij nog een groot verschil. De ontwrichting, die het beursverkeer onder de tegenwoordige tijdsomstandigheden on dergaat, buiten rekening laiende, vindt men daar in normale tijden ten minste eene ruime markt, waarin men zonder te groote fluctuatiën geregeld handelen kan. Ten onzent heeft men echter meestal eene zeer eenzijdige markt; bij gunstige markten wil iedereen koopen en vindt men nagenoeg geen aanbod dan tegen sterk verhoogde koersen en in ongunsttge markten is het haast niet mogelijk zelfs een beperkt bedrag te realiseeren. Ofschoon het niet mogelijk is de daardoor geleden verliezen onder cijfers te brengen, acht ik het toch waarschijnlijk, dat zij zeer belangrijk zijn. En het wil mij voorkomen, dat, voor een deel althans, de voorliefde voor fondsen met eene internationale markt moet worden toegeschreven aan het feit, dat men in normale omstandigheden daarin althans eene ruime markt heeft, waarin men ten allen tijde vrij kan handelen, zonder excessieve prijzen te betalen of te groote concessiën te moeten doen. In een volgend artikel stel ik mij voor dit punt nader te belichten. J. D. SANTILHANO waarin met groote nauwkeurigheid een uiterst fijn stelsel van evenwijdige lijnen is gegraveerd en die zoo op elkaar gekit zijn, dat die lijnen loodrecht op elkaar staan. Dit raster wordt vór het te fotografeeren origi neel gesteld en verdeelt dit als het ware in een aantal punten. Fotografeert men nu een afbeelding door het raster heen, dan laten die lijnen, die met een ondoorzichtige stof zijn gevuld, geen licht door en het negatief is verdeeld in een zeer groot aantal kleine punten. Hiervan wordt langs fotochemischen weg een clichégemaakt, dat die punten en relief draagt; deze schijnen in het donkere gedeelte van de plaat dicht op elkaar te liggen en geven dus, met inkt besmeerd en op papier afgedrukt, een min of meer com pact geheel, terwijl ze in een licht gedeelte verder van elkaar schijnen te zijn en ook een lichteren afdruk geven. Hierdoor worden dus de lichtere of donkerder tinten van het origineel geïmiteerd. Bekijkt men dan ook een autotypiedruk scherp of met behulp van een vergrootglas, dan ziet men duidelijk de afzonderlijke stukjes, waaruit de plaat bestaat. Hieruit volgt, dat de reproductie van foto's door middel van een drukprocëdë, dat de inktafgevende plaatsen en relief vereischt, steeds gebrekkig moet zijn, al is op dit gebied, ook door Nederlandsche firma's, veel gepresteerd. De mooie kopergravures of etsen, die bij uitstek geschikt zijn voor het weergeven van allerlei fijne nuances, worden gemaakt door in een koperen plaat een teekening te graveeren of door zuren er in te bijten, zoodat de eigenlijke teekening lager ligt dan de vroegere koperoppervlakte; vandaar, dat dit behoort onder den diepdruk", ter wijl de hierboven besproken methode in het algemeen hoogdruk" heet. De plaat wordt, om een afdruk te maken, met inkt bestreken, die in de uitgediepte plaatsen indringt en zorgvuldig weggewischt wordt van het gladde gedeelte van het koper; nu wordt een papier van bijzondere kwaliteit, dat tevoren vochtig gemaakt is, zorgvuldig op het koper gelegd en onder een pers met groote kracht ertegen aange drukt; de inkt wordt door het papier opge zogen en dit vertoont nu de teekening met alle nuances, daar de diepe plaatsen veel inkt konden vast houden en dus donker afgedrukt werden, terwijl een ondiepe plaats met weinig inkt noodzakelijk lichtere stukken moet leveren. Volgens deze methode is het niet mogelijk goedkoop werk te leveren en snel groote hoeveelheden te maken. Het graveeren en etsen is een groote kunst, ter wijl het afdrukken een groote ervaring en nauwkeurigheid vereischt. Uit het voorgaande blijkt, dat men bij diepdruk door het regelen van de hoeveel heid inkt de nuance van den druk kan regelen, terwijl bij hoogdruk alle punten, die een gelijk oppervlak vormen, dezelfde laag inkt opnemen. Een ander voordeel van diepdruk is, dat een clichémet opstaande punten door een grooten druk plat gedrukt kan worden, zoodat de afdrukken minder scherp worden, terwijl bij diepdruk de druk juist onder vonden wordt door de niet af te drukken Minister Treub en johan de Wltt Hij was arbeidzaam, werkte vlug en methodisch. Hij was, als het moest, zeer voortvarend en had het vermogen zich vlug en gemakkelijk van de meest ingewikkelde zaken op de hoogte te stellen en ook deze voor anderen uiteen te zetten. Hij behoorde tot een partij, maar was geen fel partij man: l'homme fertile en expedients is een voortreffelijke benaming voor hem in zijn staat kundig bedrijf " Aldus lezen wij over Johan de Witt in zijn levensbeschrijving door dr. N. Japikse deel 111 van het Nieuwe Biogr. Woordenboek (kolom 1461). Kan deze karakter!eekening niet onveranderd op onzen tegenwoordigen minister van financiën worden toegepast? De magistrale redevoering door hem in de Tweede Kamer der Staten Generaal bij de verdediging van zijn leeningswet gehou den, die door omvang en diepte al het bij die gelegenheid gesprokene in de schaduw stelde, geven hem alle aanspraak op deze eervolle vergelijking. Doch dit niet alleen. Ook als financier kan onze minister met den raadpensionaris op gelijken rang worden gesteld, en dit zegt niet weinig, wanneer wij in dezelfde levens beschrijving lezen, hoe deze zijn hoogste beteekenis krijgt als financier. Niet slechts verlaagde hij de rente der toen drukkende staatsschuld van 5 op 4 procent (1655), maar ook voerde hij tegen het eind van zijn leven een financieel stelsel in, dat moest dienen om die schuld dragelijker te maken door het hervormen en vermeerderen der bestaande bronnen. Want groot was de nood in dien tijd, reeds had de tachtigjarige oorlog een zwaren financieelen last voor Holland achter gelaten ; de daarop gevolgde Engelsche oor logen hadden dien niet weinig verzwaard, terwijl nog altijd het onderhoud van leger en vloot groote offers vergde. Nu had men toen reeds voor de aflossing van schuld het dubbele stelsel van los- en lijfrenten. De losrente had tot doel de aflos sing van schuld door amortisatie naar be paalden rentevoet binnen een vooraf bepaalde periode. De lijfrente werd tegen vaste pen ning op het leven van een bepaald persoon, onafhankelijk van diens ouderdom geslo ten. Ook dit stelsel was reeds vele jaren zoowel bij steden als bij gewesten in ge bruik, doch het liet in de toepassing veel te wenschen over. De lijfrente werd in den regel niet gesloten op het leven van den aankooper zelven, maar op dat van een ander persoon, wiens jeugd en gezondheidstoe stand een lang leven deden verwachten. Het genot van zulk een lijfrente kon door erfenis op een ander persoon overgaan, hetgeen door de taxatie van zulk een erfeni?, waarvan overgangsrecht moest betaald wor den, tot nieuwe moeilijkheden aanleiding gaf. Zonder grondig onderzoek werden in die dagen de lijfrenten op n leven tegen den penning 14 en op twee levens tegen den penning 17 uitgegeven. Dat wil zeg gen: voor eiken gulden lijfrente op een daartoe uitgekozen leven moest/14worden betaald, en voor eiken gulden lijfrente op twee verbonden levens, tot de laatste van dezen was gestorven, /17. gedeelten van de plaat. Dit veroorlooft bij diepdruk een rai.ioneelere inkttoevoer en een veele krachtiger drukking. Denkt men zich nu een kopergravure in een koperen rol, in plaats van in een vlakke plaat en een gummi rol, die door een ster ken stalen rol ertegenaan wordt gedrukt, dan kan men zich voorstellen, dat tusschen koperen en gummi rol een reep papier door wordt gehaald, terwijl die rollen draaien. Is dan in de uitdiepingen van de gravure inkt aangebracht, dan zal door een sterken druk al die inkt op het papier overgaan; de diepe partijen bevatten veel inkt en geven alweer een donkeren afdruk, terwijl de minder diepe lichtere tinten zullen leveren. De krachtige druk zorgt ervoor, dat geen drupje inkt zijn doel mist. Het brengen van inkt in de gravure is gemakkelijk genoeg, daar men slechts be hoeft te zorgen, dat de koperen rol raakt aan een andere rol, die in een bak met drukinkt ligt; de moeilijkheid ligt veel meer in het wegnemen van de inkt op de plaatsen, die niet afgedrukt mogen worden. Deze kwestie is opgelost op de manier, zooals ook in de katoendrukkerij gebeurt (We zul len straks zien, dat dit geen wonder is, daar de ontdekking van de rotogravure feitelijk uit een katoendrukkerij af komstig is). Langs de koperen rol drukt nl. in de geheele lengte een rakel"; dit is een dunne veerkrachtige liniaal, zoo dun als een scheermes, die bij het ronddraaien van de rol alle overtollige inkt wegschraapt, zoodat na elke omwente ling de uitgediepte plaatsen verschen voor raad inkt hebben opgenomen, terwijl het niet gegraveerde gedeelte van het koper volkomen van inkt bevrijd is. De juiste werking van den rakel hangt echter van het volgende af. Het sterk veerend stalen mes zou veel kans hebben door te buigen en inkt uit de diepere plaatsen weg te nemen, zoodat het drukeffect sterk benadeeld zou worden; om dit doorbuigen te voorkomen, neemt men ook hierbij een raster te hulp. Dit raster bestaat echter nu niet uit een fijn verdeeld lijnenstelsel, waardoor de af beelding als het ware door een tralie wordt waargenomen; het is juist het tegenover gestelde: de gaatjes van het traliewerk, waardoor de autotypie-fotograaf heen kijkt, zijn zwart gemaakt en men ziet nu door de lijnen heen. Op de diepdrukgravure komt hierdoor een net van punten en relief te liggen, die het beeld niet vormen noch hin deren, maar alleen dienen tot steun van den rakel, zoodat deze niet kan buigen in plaat sen, waar de toegang hem belet moet worden. * * * Nu de principes besproken zijn, dienen we na te gaan, hoe eigenlijk een rotogravure gemaakt wordt. Men gaat uit van een gewoon negatief op een glasplaat, zooals gemakkelijk foto grafisch verkregen wordt. Hiervan wordt op glas een positieve afdruk gemaakt (volkomen overeenkomend met een lantaarnplaatje). Dit positief wordt goed geretoucheerd om allerlei fouten te herstellen. Daarna wordt een negatieve afdruk gemaakt op zooge naamd pigmentpapier, dat een laag gekleurde Johan de Witt nu was de eerste, die een wetenschappelijken grondslag aan deze han delwijze gaf. Het is hier de plaats niet, om het door hem bedachte stslsel uiteen te zetten. Vooral in den laatsten tijd is hier over veel geschreven en ook over de juistheid dezer grondslagen getwist. Achter de boven genoemde levensbeschrijving worden de geschriften genoemd, die op deze zaak be trekking hebben, zoodat ik mij hier kan bepalen met daarheen te verwijzen. Ook voerde De Witt over dit onderwerp met den toenmaligen burgemeester van Amster dam, Johannes Hudde, een uitvoerige brief wisseling, waarin van beide zijden het ontwerp werd behandeld. Wegens deze briefwisseling en de over dit onderwerp door De Witt samengestelde verhandeling, worden beide beroemde mannen gerekend tot de eerste grondleggers van de weten schap der levensverzekering. Keeren wij nu tot minister Treub terug. De door hem ontworpen en op zulk een uitnemende wijze verdedigde leeningswet is schitterend geslaagd. Wel is de rentevoet n procent hooger gesteld, dan deze door De Witt was aangenomen, zoodat het krediet van Holland destijds hooger moet worden aangeslagen dan het nu is, maar de millioenen zijn nu ook gekomen, heel wat talrijker dan de raadpensionaris durfde voor stellen en verwachten. Zullen deze millioenen voldoende zijn voor het doel der leening? Voorloopig stellig wel, doch duurt de oorlog langer dan gewenscht en gehoopt wordt, zoo staat ons vór het eind van dit jaar een nieuwe leening te wachten. Zal de minister dan opnieuw een leening op gelijken voet als de vorige voorstellen en deze op nieuw zulk een succes hebben ? Of zal hij tot het uiterste middel eener gedwongen leening moeten overgaan, welk middel thans op zulk een gelukkige wijze kon terzijde gesteld worden ? Onder deze omstandigheden wensch ik de aandacht te vestigen op het middel door John de Witt aan de Staten van Holland voorgesteld en op zulk een meesterlijke wijze toegelicht. Dat dit middel destijds bij de toepassing weinig aan de verwachting beantwoordde en ook later niet meer werd aangewend, is geen reden om het thans niet in herinnering te brengen en aan te bevelen. Zoo moge de minister dan beproeven tot de uitgifte van lijfrentebrieven over te gaan. Het kan thans op heel wat beter grond slagen geschieden dan ten tijde van De Witt. Sedert door hem in vereeniging met Johannes Hudde en ook met Christiaan Huygens de grondslagen der wetenschap pelijke levensverzekering zijn gelegd, is die wetenschap waarlijk niet stil blijven staan. Zoowel door theoretische ontwikkeling als door statistische onderzoekingen heeft zij vasten vorm verkregen en daarbij uitge breide toepassing. Wij hebben thans sterftetafeis van het mannelijk en vrouwelijk ge slacht, zoowel voor alle kringen der maat schappij als voor het rijk in het algemeen. Daarop kunnen met groote nauwkeurigheid lijfrentetarieven worden gebouwd. Vrees voor concurrentie met de particuliere industrie behoeft niet terug te houden, want geldelijk voordeel is daarmede zoo weinig te behalen, dat verscheidene maatschappijen er van af hebben gezien om contracten van lijfrenten te sluiten. Ook moet de staat hiertoe niet overgaan om winst te behalen, maar uit sluitend om aan geld te komen, waarvan de aflossing niet plaats heeft door lusrenten in den vorm van annuïteiten, maar door lijfgelatine bevat, waarin kaliumbichromaat opgezogen is. Hierdoor is het gevoelig voor licht geworden en kreeg nog een andere belangrijke eigenschap. Door belichting wordt n.l. deze chroomgelatine laag minder oplosbaar in warm water, zoodat de sterk belichte plaatsen bij spoelen van de gelatine in heet water een dikke onopgeloste laag over doen blijven en de minder sterk be lichte een dunne laag. Het diapositief wordt zoo op het pigmen'papier afgedrukt door het aan bestraling van sterke electrische booglampen bloot te stellen. Het vinden van de juiste belichting eischt ook weer een groote ervaring Vór het diapositief op het papier afge drukt wordt, is steeds een afdruk van een raster op gelijke manier aangebracht; door dat het papier veel minder gevoelig is voor licht dan de gewone fotografische papieren hindert dit voor het aanbrengen van de eigenlijke belichting van de plaat niet. Het belichte papier wordt nu met de gelatinelaag volkomen glad op de gepolijste koperen rol gelegd; de gelatine kleeft hier aan vast en het papier kan er, na overgieten met warm water, evenals bij een aftrekplaatje, afgetrokken worden. Nu wordt de gelatinelaag gespoeld met warm water, waardoor de niet belichte gelatine gaat oplossen. Ten slotte bevindt zich dus op het koper een relief; de sterk belichte plaat sen zijn n.l. veel dikker dan de minder belichte; waar het positief dus veel licht doorliet is een betrekkelijk dikke laag gela tine, terwijl onder de donkere plaatsen een zeer dunne overblijft. Nu moet het beeld in het koper geëtst worden; tevoren worden de blanke deelen van het koper bedekt met een laag asfaltlak. De rol wordt langzaam rondgedraaid, terwijl de etser er een oplossing van ijzerchloride overheen giet; dit dringt langzaam door de gelatine heen en begint ten slotte op het koper in te werken; natuurlijk bereikt het veel sneller het koper onder de dunste deelen van de gelatine dan onder de dikke deelen, zoodat de plaatsen, die in het positief veel licht doorlieten zoo goed als niet gtëtst worden, terwijl de donkere plaatsen van het diapositief correspondteren met diep inge vreten plaatsen van het koper. De sterk belichte punten, afkomstig van het ra ter worden dus niet geëtst en blijven op gelijke oppervlakte als de oorspronkelijke koperen rol als steunpunten van den ratsel .--taan. Schijnbaar is dat overgieten van de bijtende vloeistof op den rol een heel eenvpudig werk; in werkelijkheid eischt het een groote ervaring en een voortdurende oplettendheid om de vereischte tinten in de goede graduatie te laten uitkomen. Het totale proces duurt ruim drie uren, vanaf het oogenblik, dat het negatief klaar is. De rol wordt nu bevrijd van de lak, goed schoon gemaakt en in de pers gezet, die veel Hikt op een rotatiepers voor gewoon drukwerk. Dat de rotogravure zooveel gebruikt wordt voor het drukken van geïllustreerde kranten en tijdschriften dankt het procédéaan de ingenieuse uitvinding van Dr. Nefgen uit Qodesberg, waardoor het mogelijk is op zeer economische manier den text en de beelden renten. De volgende soorten kunnen daarbij worden aanbevolen. 1. lijfrenten naar den vastgestelden rente voet op mannen en vrouwen, voor elk per soon afzonderlijk naar zijn leeftijd; 2. lijfrenten op twee hoofden, b.v. op man en vrouw, tot de laatste van beiden is gestorven; 3. uitgestelde lijfrenten, in te gaan op een vooraf bepaalden leeftijd, b.v. tot verkrijging of verhooging van eigen pensioen; 4. tijdelijke renten tot een vooraf bepaalden leeftijd, b.v. zorg voor de opvoeding van kinderen. Voor al deze gevallen kunnen premietafels worden opgesteld, die, gelijk gezegd, den staat geen winst beloven, maar toch uitne mende diensten kunnen bewijzen. Niet slechts aan den staat door bij afwisseling de losrenten door lijfrenten te vervangen, maar ook aan zün inwoners door op soliede wijze aan verschillende geldelijke behoeften tegemoet te komen. Door de invoering van zulk een stelsel zou minister Treub ongetwijfeld aan zijn roep als goed financier beantwoorden, en daarbij den lande een uitnemenden dienst bewijzen. Prof. P. VAN'GEER Onze Puzzles We meenen, dat we met de hier volgende puzzle onze lezers voor een lastiger vraag stuk stellen dan bij de vorige opgave, maar met een beetje scherpzinnigheid is de oplossing toch wel te vinden In ieder geval hopen we, dat zeer velen hunne krachten er aan zullen beproeven om den weg van de muis te vinden. De opgave luidt als volgt: Tegen den binnenwand van een 4 d. M. hooge ton, is bij B een stukje spek vast gekleefd, l d. M. boven den bodem. Een muis, tegen den buitenwand van de ton opgeklommen tot A op l d. M. van den bovenkant, kruipt over den rand van den ton naar het spek toe. De muis legt een weg van slechts 5 d. M. af. Hoe kruipt zij? De omtrek van de ton is 6 d.M. * * * Voor de juiste oplossing van de puzzle loven we weder een boekwerk uit. Zijn er meer inzenders van het juiste antwoord, dan zullen we den prijs ond<r hen verloten. Ten overvloede herinneren we er nog eens aan, dat de antwoorden op onze puzzles voorzien moeten zijn van de letters A. B. Dat vergemakkelijkt en bespoedigt de afdoe ning der zaak. * * * Goede antwoorden op de vorige puzzle ontvingen we nog van: S. v. d. Meulen te L., R. C. v. d. Poll te L. K., M. J. Pont te A., H L. Vogel te G., F. Bekaar te U., G. H. Veerman te H., mevr. Vorstelman te H., P. Pet te G., H. J. Zeeleman te L., A. Cleyndert te Z., M. v. d. Sande te S. AB. llltlllllllllllHIIIIIinillllllHMIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMtlHIIIIIMIIIIIIIIIII in n en dezelfde rol aan te brengen en tegelijkertijd met groote snelheid af te drukken. Een der belangrijkste eigenschappen van het beschreven procédéis wel, dat mooie afdrukken verkregen kunnen worden op het gewone krantenpapier. Vandaar dan ook, dat in het buitenland reeds eenige kranten (o. a. de Weltspiegel, het Hamburger Fremdenblatt, etc.) er toe zijn overgegaan om illu straties in tekst en advertenties op deze manier aan te brengen. Onder de geïllustreerde bladen neemt het Panorama", dat met diepdruk gedrukt wordt, eene eereplaats in, zelfs als men het ver gelijkt met buitenlandsche bladen, die over een grootere oplaag en hoogere opbrengst kunnen beschikken. Genoemd blad wordt gedrukt door de Nederl. Rotogravure Maat schappij te Leiden, die ook de plaat van Van Raemdonck, welke bij dit nummer van De Amsterdammer''gevoegd is.heeft vervaardigd. Uit dit bijvoegsel zal iedereen duidelijk worden, wat met rotogravure te bereiken is en hoe dit procédézeer veel zal bijdragen tot ontwik keling van den smaak van het groote publiek. De diepdruk was reeds meer dan een eeuw in de katoendrukkerij in gebruik toen de schilder Klig (spreek uit Klitsch) op het idee kwam om deze drukmethode ook op plaatdruk toe te passen. Hij wist een goede methode er voor te vinden, die langen tijd geheim gehouden werd en aan de RembrandtIntaglio-Printing-Co geen windeieren gelegd heeft. Deze maatschappij begon er mee in 1897. In 1899 vonden bijna gelijkertijd de katoendrukker Rollfs en dr. Mertens de grondprincipes voor de hierboven besproken rotatit-rader-diepdruk. Zij verkregen beide een groot aantal patenten, die elkaar aan vulden, zoodat ten slotte vereeniging der patenten het eenige middel bleek te zijn om niet voortdurend met elkaar te moeten procedeeren. Zij stichten toen de DeutschePhotogravure-A. G., waarvan dr. Nefgen en dr. Schöpff de technische leiders waren. Vooral de eerstgenoemde dezer twee heeft door zijn buitengewonen practischen zin een volledig succes mogelijk gemaakt; het zijn vooral zijn grootere en kleinere uitvindin gen, die in 1912 er toe geleid hebben, dat op een rotatiemachine voor het eerst tege lijkertijd text en plaat op een papier zonder eind gedrukt konden worden. Dit procédé, dat dus een combinatie van velerlei uitvindingen en toepassingen is, kreeg den naam rotogravure''. Daar de plaatsruimte geen volledigheid toelaat, zijn in het voorgaande alle bijzaken, die niet tot het volledige begrip van de zaak noodig zijn, weggelaten. Wie een volledigen indruk wil hebben, kan die het beste verkrijgen door het bezoeken van een rotogravuredrukkerij, hetgeen door het feit, dat ook ons land haar volledig ingerichte roto-gravure-werkplaats heeft, niet tot de onmogelijkheden behoort. S. F. v. OSS