30 Mei '15. No. 1979 DE AMSTERDAMMER/WEEKBLAD VOOR NEDERLAND In het nummer van 24 Februari j.l. werd onder de rubriek K loniën" door H. H. Z. het historisch overzicht besproken, dat door den directeur, Dr. C. W. Janssen, als feestgaye opgesteld is, ter gelegenheid Van het 25 jarig jubileum der Senembah-Maatschappij. Met de bespreking van deze belangwekkende, keurig uitgevoerde feest gave beoogde H. H. Z. voornamelijk in het licht te stellen, hetgeen de Maatschappij gedaan heeft op sociaal gebied en in het bijzonder voor den ge zondheidstoestand van hare arbeiders. Eerst dezer dagen kreeg ik bedoeld ge denkboek in handen en vond ik, hetgeen daarin medegedeeld wordt omtrent de financieele geschiedenis en bedrijfsresultaten der afgeloopen kwart eeuw belangrijk eenoeg, om ook op dat deel van het historisch over zicht de aandacht te vestigen. Van algemeene bekendheid mag het geacht worden, dat de Senembah eene der hoogst aangeschrevene Sumatra tabaks-ondernemitigen is, die in de 25 jaar van haar bestaan gemiddeld 30 pCt. per jaar aan hare aan deelhouders uitgekeerd heeft, ondanks be langrijke sommen uit de winst voor sociale doeleinden afgezonderd, zeer ruime af schrijvingen bewerkstelligd werden en in die jaren reservefondsen van ruim 2*4 millioen, een assurantiefonds en diverse kleinere fondsen tot een totaal van circa / 800.000, alles te zamen ?3.300.000 of ruim 180 pCt. van het uitstaande aandeelenkapilaal werden opgebouwd. Minder bekend is het echter, dat deze Maatschappij in de eerste jaren van haar bestaan er lang niet schitterend voor stond, zoodat hare aandeelen in 1891 belangrijk daalden en zelfs een oogenblik tot iets beneden pari. Trouwens uit het historisch overzicht blijkt, dat de oprichters geene hoog gespannen verwachtingen van de onderneming haddtn. Gelukte het, ook verder goedkoop te werken en tevens ver andering te brengen in het product, dan zou over het kapitaal een behoorlijk dividend kunnen worden uitgekeerd, maar van ver gelijking met Delische Maatschappijen zou natuurlijk geen sprake kunnen zijn." Die verwachtingen zijn echter verre overtroffen en Dr. Janssen teekent daaromtrent aan: Niettegenstaande hare gronden ongelijk soortig en gedeeltelijk inferieur zijn aan de beste Deligronden, staat het product der Senembah in de eerste rij der Oost kust-tabakken, en is door haar opnieuw het bewijs geleverd, dat moeielijkheden, die overwonnen moeten worden, buitenmate geschikt zijn, de energie en de ambitie te prikkelen en daardoor te leiden tot een goed resultaat". Vooral in het tweede tot vierde jaar na de oprichting der Maat schappij waren de resultaten teleurstellend, zoowel ten gevolge van kleinere productie als van lagen doorsneêprijs van het product voor den geheelen Sumatra-oogst. Over oogsten 1890 en 1891 waren toch de doorsneê-prijzen voor de geheele Oostkust resp. 72Vs en 91Vi et., tegen ?1.46 over oogst 1889 en gemiddeld ca. ?1.12 over de periode 1889/1912. Dit was voor de jonge Maat schappij te noodlottiger, aangezien men dadelijk na de oprichting de productie vrij sterk had uitgebreid. Na van ruim 14.000 pakken in 1890, tot ca. 12.000 pakken in het volgende jaar te zijn teruggebracht, kon de productie der Senembah eerst geleidelijk weder tot eerstgenoemd cijfer opgevoerd worden, om van 1903 af boven de 16.000 pakken te klimmen. Door de toevoeging der landen van de Sumatra Cultuur-Maatschappij in 1912 steeg de productie in de laatste jaren tot 23 a 24.000 pakken. Het loopènde jaar zal echter vermoedelijk eene belangrijke vermindering der productie aantoon^n, daar, volgens het in April j.l. uitgebrachte verslag, slechts 2485 velden be plant werden tegen ruim 3000 in de beide voorgaande jaren. Niet onwaarschijnlijk staat dit in verband met de algemeene tijds omstandigheden. Uit eene graphische voorstelling in het gedenkschrift, aangevuld met elders ont leende gegevens, is de volgende tabel van door de Senembah-Maatschappij over de 25 jaar van haar bestaan uitgekeerde dividenden samengesteld: 1896 29 pCt. 1902 20 1890 35 1891 O 1892 O 1893 6.4 1894 60 1895 43 pCt. 1897 47 1898 50 1899 37 1900 35 1901 38 1903 12 1904 20 1905 O 1906 38 1907 55 pCt. 1908 O pCt. 1911 60 pCt. 1914 20 pCt. 1909 22 1912 90 1910 O 1913 65 . Men ziet hieruit, dat vette en magere zelfs enkele zeer magere jaren elkander afwisselden, maar dat dooreen genomen het: dividend ca. 30 pCt. per jaar was, hetgeen de vergelijking met Delische maatschappijen waarvan de oprichters vreesden, dat geen sprake kon zijn best kan doorstaan. Op merking verdient hetgeen Dr. Janssen te dien aanzien schrijft: Slechts in het begin, toen op het goede verkoopjaar 1890 twee zeer slechte volgden, heeft men gemeend het vertrouwen aan de Maatschappij te moeten opzeggen, en toen zijn door die houders van onte aandeelen, die zich van hun bezit hebben ontdaan, zeer belangrijke verliezen geleden. In latere jaren heeft het tegenvallen van een oogst het vertrouwen niet meer in groote mate kunnen schokken, trouwens toen was onze reserve ook reeds van dien aard, dat de Maatschappij in staat was, zich zonder hulp door moeilijke tijden heen te slaan." Zoo vinden wij o. a. dat in 1906 de aan deelen Senembah een koers van bijna 600 pCt. bereikten, niettegenstaande in dat jaar (over het verkoopjaar 1905) geen dividend kon worden uitgekeerd. Maar tegen het tijdstip der vaststelling van, de winst- en verlies rekening over 1905 wist men reeds, dat het jaar 1905 gunstig was en het product goede prijzen bedong en ook de vooruitzichten voor het oogstjaar 1906 goed waren. Trouwens in de latere jaren werden in de tabaksmarkt de prijzen der aandeelen meer geïnfluenceerd door de verwachtingen van de naaste toekomst dan door de resultaten van het jongste verleden. In den aanvang dezer bespreking is er reeds op gewezen, dat boven en behalve de zeer bevredigende dividenden, de SenembahMaatschappij aanzienlijke reservefondsen heeft opgebouwd en ruime afschrijvingen bewerkstelligd. Ten aanzien dezer afschrij vingen wordt in het gedenkboek opgemerkt: De uitbreidingen v-ui ons grondgebied leveren een sprekend bewijs van het aan groeien der kapitaalkracht der Maatschappij. Alleen toch voor den aankoop der Sumatra Cultuur-ondernemingen werden nieuwe aan deelen uitgegeven ; alle andere aankoopen waarvoor ?630.1'00 moest worden besteed (exclusief de inventarissen) werden uit de liquide middelen der maatschappij voldaan, terwijl het hoofd Landcontracten" van 1890 tot 1902 en sedert weer van 31 December 1907 af met f l te boek stond. Wel zag het er in de eerste jaren niet naar uit, dat de maatschappij zich ooit zoodanige luxe zou kunnen permitteeren. Het maatschappelijk kapitaal was voor de behoefte ten eenenmale onvoldoende en gedurende geruimen tijd moest een beroep worden gedaan op den bijstand der Deli-maatschapoij; maar het oogstjaar 1893 bracht ons reeds over het doode punt heen, en een consequente hand having van een stelsel van krachtige af schrijvingen, gepaard aan het aangroeien onzer statutaire reserve veroorloofde ons reeds in 1897 met den aankoop van effecten te beginnen, die in de jaren 1901 tot 1903 met circa ? 600.000 op onzen balansen paraisseerden". Voorts wordt gewezen op de vor ming van een reservefonds, thans ? 1.512.539, van een aantal fondsen voor bijzondere doeleinden, ten bedrage van / 802.768 en van de reserve tegen inventaris, thans /l.000.000 en last not least de zeer belang rijke, maar niet nader gepreciseerde uitgaven op sociaal gebied ten behoeve van personeel en arbeiders, waaromtrent reeds bijzonder heden zijn medegedeeld in'de bovenbedoelde bespreking in het nummer van 24 Februari. Mag het bestuur der maatschappij en met name de samensteller van het gedenkboek, die van den aanvang af directeur der Ven nootschap is geweest, dus met voldoening terugzien op het afgeloopen 25-jarig tijdvak, het kan niet ontkend worden en wordt dan ook door hem met alle bescheidenheid erkend, dat ook de omstandigheden er veel toe bijgedragen hebben om dit gunstig resultaat te doen bereiken". Maar boven alles verdient het waardeering, dat van die gunstige omstandigheden gebruik gemaakt is om de positie der onderneming zoo krach tig te con>olideeren, dat zij menschelijkerwijze gesproken bestand is tegen onverhoopte moeielijkheden in de toekomst. In den aan hef van zijn gedenkboek zegt de schrijver: Het is een goede gewoonte, van tijd tot tijd stil te staan en terug te zien op den afgelegden weg, teneinde zich rekenschap te geven van de moeilijkheden, die over wonnen zijn en zich er van te doordringen, dat ons ook in de toekomst moeilijkheden wachten." Aan het slot mijner bespreking gekomen, zoude ik daaraan willen toevoegen, dat de overtuiging, dat alles gedaan is om het ge bouw op hechte financieele en sociale grond slagen op te trekken, ook de kracht geeft, om die toekomst met het volste vertrouwen te gemoet te gaan. J. D. SANTILHANO ui m IIIIIMM mimmimii i i n ICIIHIII In en om het Prinsenhof ii Wie bouwt? Wibaut. Een lek in het Stadhuis. Stadhuiskringen." De huisvesting van Volkshuisvesting." Lang voordat, in het college van Burge meester en Wethouders der hoofdstad, beslist was over de vraag, wie de gemeentewonin gen zou bouwen, de dienst der Publieke Werken, aan welks hoofd wethouder Vliegen staat, of die der Volkshuisvesting, beheerd door Vliegen's ambt- en partijgenoot Wibaut lang voor dien tijd had met voorspellenden geest een grappenmaker het ant woord en onbewust nety'u/sfeantwoord! gegeven. Wie bouwt? was de vraag en het ant woordde luidde, desgelijks maar anders gespeld: Wibaut." Er zal een afzonderl'jke afdeeling voor in het leven worden geroepen, Woningbouw" en dat brengt allicht weer mede uitbreiding van ambtenaren-personeel, wat niet altijd zonder bedenking, is, omdat het den gemeentelijken rompslomp weer vermeerdert. Zoo zal er bijvoorbeeld moeten komen een hoofdinspecteur der afdeeling fun deering," een chef-monteur van de electrische schellen," een adjunct-hoofd opzichter-teekenaar eerste .klasse der gootsteenen, tevens belast met het beheer der afdeeling waterclosets" enz. enz. Met de noodige reglementen voorschriften en dienstvoorwaarden. Of het niet eenvoudiger ware geweest deez' oneenigheid tusschen de partijgenooten in het Dagelijksch Bestuur ten gunste van den P. W. beheerder te beslissen? Zijn dienst, die reeds bijvoorbeeld scholen bouwt, zou toch ook de gemeentewoningen er wel bij hebben kunnen nemen! Wat zou er nog veel practisch te vereenvoudigen zijn, in en om het Prinsenhof"! * * * De wetenschap, dat Wibaut bouwen zal, heeft het publiek uit een der dagbladen moeten vernemen, welk blad vrij uitvoerige lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllliiii IIIIMlimilMllMIIIMIIlimilMMMIMIMIimiillllllimiMIII Be Twentsehe Bankyepeeniging B. W. Blijtasteiii&Cü. KAPITAAL: f 15.3TO.94S.5O RESERVEN: f6.943 236.86 4WTOOH: AMSTERDAM, Spuistraat 138/144. BIJ* 4MTORKM; (voor wier verbintenissen De Twentsche Bankvereeniging B. W. BliJdenstein & Co., ten volle aansprakelijk is) AHSTEBDAM, Prins Hendrikkade 139; LOEPEN. B. W. Bljjdenstein & Co.. 55-56 Threadneedlestr.: ENSCHEDE, B. W. BltJdenstein Junior; ALMEiiO, Ledeboer & Co. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct «pvtrterbaar 1% pct. TIen dagen ?pzegglog 1% m Een Maand vut Gemiddelde prolongatie-koers met een maximum van 2 Drie Maanden «pzegglng .... 3 pCt. Ze* Maanden Een Jaar Van den dag der opzegging af wordt V»pCt. minder rente vergoed. JAFE DEPOSIT Heerengracht 531?537, Weesperplein 2, Overtoom h/Ie Const. Huygensstr., Willemsparkweg 80, verhuurt aan bij haar geïntroduceerde personen SAFE LOKETTEN in hare Brand- en Inbraakvrije Kelders. Reglementen zijn aan bovenstaande kantoren verkrijgbaar. 's-Gravenhage. O Pandbrieven Ha 10 jaar opeischbaar a pari. Verkrggbaar a l"*»8/* /?. Ontvang- en Betaalkas. Wijziging der Depositorente. Met Ingang van heden wordt de rente-vergoeding vastgesteld als volgt: Met n dag opzegging ... l pCt (Bedragen tot ?20.000 zQn terstond betaalbaar) Met 10 dagen opzegging . . 1% pCt Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Opefi en gesloten bewaargeving vol gens reglement. SAFE DEPOSIT-INRICHTING, geopend: op werkdagen van 8% tot 5 uur. , beursvacantiedagen 85i 4 Loketten van ?2.50 per maand (?10. per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Amsterdam, 21 Mei 1915. Stand l JaB 1915: KAPITAAL: / 3.000.000.RESERVES: ? 250 000. HYPOTHEKEN: / 17.123.103 26 PANDBRIEVEN ? 16.954.100.O/ ITLOOTBARE 5 PANDBRIEVEN /-fc in stukken van /" f6000.-, f 1000. en f500. (half.jaaro.ouoon Januari -Juli) en f 100 (jaarcoupon Januari). Verl'<rgjgbaar ten kantore der Bank (Ged. Oude Gracht 65) n door alle Commissionnairs m Effecten. Koers van uitgifte* ItKoersvan uiNorinq f/w i/. Jl(/l/o Standaard Hipothiikbaiik, ti Rottirdan Directie: Mr. H. H. O. Oastendflk eu Jhr. H. F. Schunrbeque Boeye. De Bank verstrekt gelden onder eerste hypothecair verband en geeft 5 9éPANDBRIEVEN uit onder controle van het Algemeen Administratie enTrustkantoor te Rotterdam. De flollandsche Voorschotbank HAARLEM, JANSWEG 42. Bijkantoren: Amsterdam, Damrak 99. Rotterdam, Wijnhaven 129a. 's-Gravenhage,Ged.Burgw.38 Maastricht, Breedestraat 24. De Bank verstrekt gelderutot elk bedrag met een minimum varjy 5OO en verkoopt 4Vj pCt. schuldbrieven in stukken van ?1000, ?500, /l 00 en ? 50. Rott. Hypotheekbank T. Nederl. Volteekend Maatsch. Kapitaal/5.000.000 Reserve ?645.279.84 Geeft geld op eerste hypotheek zon der vooruitbetaling van rente. Inlich tingen te bekomen ten kantore der Bank, Gedempte Bierhaven 25, of bij hare Agenten. De Directie: Mr. W. v. ROSSEM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C.V.WIJK gevestigd te Utrecht, verstrekt credieten op billijke voor waarden. Geeft Schuldbrieven uit ren tende 4Vs pCt. in stukken van ? IOOO, ? 5OO en ? 1OO, Koers van uitgifte 98 pCt. De Directie CORNS. LOEFF. UJHAÏK VA1 J. B. WOLTKBS «&OH\GES Zoo juist verschenen: I. KOOISTRA, Zedelijke Opvoeding ACHTSTE DRUK. P; ijs ing. f2.?, freb. f2.50 IÏIG11E V iüJ. B. VÏOITEKS, GROMti EU ,- Reservefonds 18.813.613. Hoofdkantoor AMSTERDAM. Agentschappen te 's-GRAVENHAGE en ROTTERDAM. Vestigingen In het Oosten! Batavtt, Socrabaia, Samarang, Bandoeng, Weltevreden, Cherlboa, Ttgal, Pekalongan, DJember, Solo, DJokjakarta, Tjltatjap, Padaeg, Medaa,, Teblog Tlnggl (Deli), Tand) peg Be l el, KotaRadja, Palembang, T«lo*-Betong, Pontlanak. Bandjarnasln, Makassar. Singapore, Penang, Rangoon, Hongkong en Shanghal. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Trans ferten. Incasseeringen en Financieeringen. Schriftelfike of Telegrafische Credieten. fieiscredietbrieven. Deposito's. BekeningenCourant. Administratie ran Effecten en alle andere Bankzaken. CKKDIBTVfiREHEJIIQIJVG OPGERICHT IN 1853 AMSTERDAM OPGERICHT IN 1853 Hoofdkantoor: Keizersgracht 277, Bijkantoor: Stadhouderskade 116 Maatschappelijk Kapitaal i 5.000.000, waarvan uitgegeven f4.000.000 Reservefonds f803.000 Extra-Reserve f 130.00K Agentschappen te Alkmaar, Arnhem, Deventer, Dordrecht, 's-Gravenhage, Groningen, Leeuwarden, Maastricht, Middelburg, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Zwolle. | met l dag opzegging 4 pCt I>epO»itO*8, rente thans: { voor l maand vast 4Vi , ( voor 3 maanden vast 4 , Cheques van deposanten kunnen kosteloos worden betaalbaar gesteld bij alle bovengenoemde Kantoren, alwaar uitvoerig Prospectus ver krijgbaar is. Gebouw der Bank. O/ Pand 'ohrieven aflosbaar a pari bij jaarlijksche uitloting in 25 jaar, in stukken van ? 100.-, ? 500.-- en ?1000.?, worden tegen den koers van 99 pCt. uitgegeven door de Utrechtsche Hypotheekbank, UTRECHT Tel. 241. Drift 17. G 7 HYPOTHEEKBANK HOLLAND-AMERIKA. Utrecht, l /O l* l \ f»ItllI*; V iv;* in stukken van f IOO.?, f25O.-, f5OO.?en flOWO.?tearen den koers van IOI p?t. l ^ A LEVENSVERZEKERING -BANK ^?AMSTERDAM ff Directeuren- M' N.C.M SMITS «tx OU EN.' J .EJBONWML Adj D«r A.AEUCLT& 5 %Verzekerde pandbrieven der N. V. DK CKK|»IKT.HYPOTHK«<-KBANK te 's-Gravenhage, Npordeinde 43, waarbij elk bedrijfsrisico der Bank voor de houders is gedekt, zijn verkrijgbaar a 99 pCt. in stukken van , /SOO.?en f IOO.?. De Directie: G. J. VAN INGEN. Mr. H. VAILLANT. BARBAROSSERIE, DOOR BARK *KONSA Een bundel met de beste tooneelkritieken van dezen humorist-satiricus In genaaid /0.90 - Gebonden ? 1.25 : Omslag en band van LOUIS fUEMAEKEÜS. Uitgave van Vilt HOLKEW j WAREHF, i'dani.